Zakelijke gegevens Auteur: Carl Friedmann
Titel: Twee koffers vol. Uitgever: G.A. van Oorschot, Amsterdam. Jaar van uitgave en druk: 1994, vijfde druk. Aantal bladzijden: 173 bladzijden. Jaar van eerste uitgave: 1993, 1e druk, Amsterdam. ISBN: 90- 282- 0822- 4. Samenvatting Het boek gaat over Chaja, een Antwerpse studente met een Joodse achtergrond vertelt over een deel van haar verleden, toen ze filosofie studeerde. Ze heeft verscheidene baantjes om haar studie te betalen: ze werkt bij een bloemenwinkel en ze werkt voor de chassidische (streng Joodse) familie Kalman. Ze moet voor de kinderen Avrom, Dov, Tzivja, Esja en Simcha zorgen. Al gauw krijgt ze een goede band met Simcha, het buitenbeentje van de familie Kalman. Op aanraden van meneer Apfelschnitt, een Joodse man en een vriend van haar vader gaat ze na een tijd weer eens bij haar ouders op bezoek. Het valt haar op dat haar moeder nooit over de Tweede Wereldoorlog praat, hoewel ze in een concentratiekamp heeft gezeten. Haar moeder vertelt haar, dat haar vader twee koffers op wil graven met herinneringen uit de tweede wereldoorlog. Haar moeder is ertegen: ze wil niet nog eens aan het verleden herinnerd worden. Bij de familie Kalman merkt ze al gauw dat ze er niet echt geaccepteerd wordt, want ze hoort van één van de kinderen dat hun vader haar achter haar rug om Gomer noemt. Hij vindt haar dus een verraadster van het Jodendom. Ze kan ook niet goed opschieten met de conciërge van het appartement waar de familie Kalman leeft. Hij sluit haar buiten, als ze terugkeert van een wandeling met Simcha. Als ze dit tegen mevrouw Kalman vertelt, reageert ze heel berustend. Hier kan Chaja niet tegen, want de conciërge is heel erg tegen de joden. Door al haar werk gaat Chaja nog maar weinig naar school en zier ze haar medestudenten dus maar heel weinig, maar ineens zoekt een studente, Sophie, contact met haar. Ze heeft veel discussies met haar over de ideeën van Friedrich Nietzsche, die vindt dat we onszelf meer moeten laten gaan. Volgens Sophie wordt Chaja hierin gehinderd door haar katholieke achtergrond. Dan vertelt Chaja dat ze Joodse is. Hiervan schrikt Sophie en zoekt daarna nog maar weinig contact met haar. Chaja mag op een begeven moment een week niet bij de familie Kalman mogen werken, omdat ze een conflict met de conciërge van het gebouw had gehad. Bij haar een bezoek aan haar ouders, op aanraden van meneer Apfelschnitt, wordt haar vader net door de politie thuisgebracht. Hij was aan het graven, naar de twee koffers, in particuliere grond. Chaja vertelt haar vader dan hoe zij over hem denkt. Daardoor toont Chaja meer begrip tegenover haar vader als haar moeder. Waardoor haar vader denk ik zelf niet meer op zoek gaat naar de koffers. Na die ene week wachten keert ze weer terug naar de familie Kalman, maar net als ze zich mooi wil gaan maken om te gaan, klopt meneer Apfelschnitt op haar deur. Hij brengt slecht nieuws mee: Simcha is dood. De hoofdpersoon wil haar rouw delen met de familie Kalman, maar meneer Kalman vertelt haar dat ze niet echt welkom is. Zij wordt door de gehele familie schuldig gevonden aan de dood. Voordat ze weer vertrekt, maakt mevrouw Kalman nog een rituele inscheuring in Chaja’s jasje. Aan het einde van het boek besluit Chaja van studie te veranderen. Tot vreugde van haar vader studeert ze nu natuurkunde. Structuur: Het verhaal bestaat uit 21 kort tot zeer korte hoofdstukjes. In de eerste en laatste bladzijde wordt duidelijk dat de ikpersoon over haar 21 levensjaar verteld..
Het thema Het belangrijkste thema in dit boek is de oorlog. Het gaat over mensen die na de oorlog een nieuw leven hebben moeten opbouwen. Dit ging niet zonder problemen. De ouders van Chaja hebben het er moeilijk mee om het te verwerken. Haar moeder praat niet over de oorlog en hoopt zo alles te vergeten. Ze probeert haar herinneringen weg te stoppen door ontelbaar veel cakes te maken: ‘Iedere dag opnieuw moest ze Auschwitz onder cakerecepten en theevisites bedelven' (blz.30). Haar vader blijft maar zoeken naar de twee koffers met foto's die hij begraven had in de oorlog. Meneer Apfelschnitt leeft met zijn oorlogsherinneringen alsof het goed is. Hij accepteert het en praat er met Chaja over. De familie Kalman lijkt nog steeds te leven in de oorlog. Ze gedragen zich onderdanig en komen nooit in opstand wat er ook gebeurt. Verder staat de sterke liefde van Chaja voor Simcha centraal. Graag zou ze hem haar wereld hebben laten zien: ‘Simcha Kalman. Graag zou ik hem mijn wereld hebben laten ontdekken, een wereld veel ruimer dan het benauwde appartement, het park en het stuk straat ertussen. Maar ik wist dat ik het onmogelijke wenste. Hij was opgesloten in een bestaan met een actieradius niet groter dan de tweeduizend bijbelse ellen waarvan Avrom gesproken had. Binnen die grenzen moest ik van hem houden, van hem zoals hij was ' (blz.118). Motieven -Werken: Chaja moet werken om haar studie te bekostigen en doet dat met twee bijbaantjes, ze gaat werken als oppasser bij de familie Kalman en daar leert ze Simcha kennen. -Studeren: Chaja heeft door haar bijbaantje steeds minder tijd om colleges te volgen, ze praat ook over het nut van haar opleiding van filosofie. Ze gaat zich wel verdiepen in de wetten die de familie kalman volgt, om hun zo beter te kunne begrijpen en meer respect te krijgen van de ouders. -Oorlogsverleden: Haar ouders en de familie Kalman heeft duidelijk moeite met het verwerken van hun oorlogsverleden. Titel: Twee koffers vol slaat op de twee koffers die de vader van Chaja in het begin van de oorlog heeft begraven. Hij doet er nu als aan om de twee koffer terug te krijgen, dmv zoeken en graven. De vader van Chaja wil zijn vooroorlogse verleden terugvinden in de twee koffers. Een manier van omgaan met de herinneringen van de oorlog. Hij denkt dat die koffers kunnen teruggeven wat de oorlog kapot heeft gemaakt. De moeder van Chaja gaat heel anders om met haar herinneringen van het verleden zij praat alleen over hedendaagse dingen en wil alles van de oorlog vergeten. Verder heeft het verhaal geen ondertitel of motto. Personages - Chaja: 21 jaar, studente filosofie en aan het einde gaat ze natuurkunde studeren, ze is Joods maar vraagt zich zelf af of ze wel Joods is en ze is het niet altijd eens met wat de Joden zeggen of wat de Joodse bijbel zegt. Ze laat zich niet gauw uit het veld slaan als ze echt vind dat ze gelijk heeft. Ze eigenlijk een oorlogsslachtoffer van de tweede generatie {haar ouders hebben de 2e wereldoorlog meegemaakt.} - Simcha: is een 4-jarigekleuter die erg stil en slim is(dat komt zo over) en staat altijd een beetje achteraan vergeleken met zijn broertjes, omdat hij nog soms in zijn broek plast. Hij is gek op de eentjes in de vijver van het park, hij veranderd als het ware dan iedere keer in een eendje. Chaja houdt veel van hem en gaat dan ook met hem naar de eentjes kijken in het park. - Chaja's moeder : moeder wil niet over de oorlog praten en probeert dat onderwerp ook zoveel mogelijk te vermijden. Ze wil het als maar gezellig in huis hebben, maar Chaja vindt dat moeder meer naar de realiteit moet kijken. - Chaja's vader : vroeger was hij danser, daar was Chaja best wel trots op. Hij is alsmaar opzoek naar z'n twee koffers die ergens begraven zijn tijdens de tweede wereldoorlog. - Meneer Apfelschnitt : Een Joodse man die de Joodse bijbel kent en zo z'n eigen theorieën heeft over het Jodendom. Met hem praat Chaja veel over de Joden en het Chassidisme. - Vader Kalman : Een strenge Chassied die iets tegen het gedrag van Chaja heeft en zeer negatief over haar denkt. - Moeder Kalman : Is ook een streng Chassied en hangt ook erg aan tradities. Eerst ziet ze Chaja ook als een slecht persoon maar later kan ze Chaja toch waarderen omdat Chaja leuk met Simcha omgaat. - De conciërge: hij is een jodenhater, eenzaam en een gemene man. Omdat hij in een pand werkt waar veel joden wonen die volgens hem zijn pand helemaal vies maken heeft hij een hekel aan joden. Ruimte: Het verhaal speelt zich voornamelijk af in het jodenkwartier in Brussel en in het stadspark bij de vijver. In het jodenkwartier hangt een sombere sfeer vanwege de conciërge en de ouders kalman die Chaja haten en Simcha niet laten zijn wie hij is [een klein kind] Bij de stadsvijver hangt een positieve sfeer omdat Simcha hier vrolijk is wanneer hij de eendjes ziet. In het ouderlijk huis van Chaja hangt een na “oorlogse” sfeer. Haar vader is bezig met het hervinden van zijn oorlogsverleden en haar moeder is juist bezig om alles te vergeten.
Tijd Het speelt zich af rond de jaren 60. Dus de jaren na de tweede wereldoorlog. Vertelde tijd: De vertelde tijd is ongeveer een jaar. Verteltijd: 122 bladzijden (lijsterboek) en 173 (originele boek) Ik ongeveer 4 uur over het boek gedaan om het uit te lezen. Chronologisch/niet-chronologisch: Het is chronologisch verteld, want er zijn geen flashbacks. Open-/gesloten einde: Het boek heeft een open einde, omdat je niet weet hoe het met Chaja afloopt en je weet ook niet of haar vader de koffers ooit nog vindt. Spanningsopbouw Ik vind dat er niet veel spanning in het verhaal is, ik had niet echt de drang om verder te willen lezen, omdat het zo spannend is. Het is meer het je afvragen van wat er nu weer gaat gebeuren of niet. Perspectief en vertelsituatie Hier is er sprake van een ik-perspectief. Genre Het is een etnische roman, want Chaja wordt geconfronteerd met vooroordelen over de Joden. Schrijfster: Carl Friedman
De Nederlandse schrijfster Carl (Carolina) Friedman werd in 1952 geboren in Eindhoven. Friedman groeide op in een joods milieu in Eindhoven en later in Antwerpen. De schrijfster was reeds op vroege leeftijd zeer betrokken bij de gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. Vanaf haar vijftiende heeft zij een archief over de oorlog bijgehouden. Na de middelbare school volgde ze een opleiding tot tolk-vertaler. Friedman verhuisde naar Breda en werkte enkele jaren op de redactie van het dagblad De Stem. Aan het begin van de tachtiger jaren bezocht ze enkele concentratiekampen. Nadat haar huwelijk op een mislukking was uitgelopen vestigde ze zich in Amsterdam. Friedman debuteerde in 1991 met de autobiografische novelle "Tralievader". Ook in "Twee koffers vol" (1993) speelt de Tweede Wereldoorlog een grote rol. Het boek werd door Jeroen Krabbé verfilmd als "Left Luggage". De film was succesvol en won enkele prijzen, waaronder de "Blue Angel Award". De verhalenbundel "De grauwe minnaar" (1996) werd genomineerd voor de Europese Aristeion literatuurprijs. Zij publiceerde onder meer in De Gids en Maatstaf. Waardering Mijn eigen mening: Ik vond het wel een mooi boek, want je krijgt zo een beeld van hoe moeilijk het eigenlijk voor een hoop mensen was in de periode na de tweede wereldoorlog. Je maakt in het boek ook kennis met het jodendom en de thuissituaties van joden in de periode na de oorlog. Dat vind ik wel een boeiend onderwerp om wat over te lezen.
Mening recensent: Ze heeft in haar recensie gezet dat Friedman haar boeken sober en dramatiek schrijft. Daar ben ik het wel mee eens, want je leeft heel erg met Chaja, de hoofdpersoon, mee, zoals zij dramatisch door dat ene beschreven jaar van haar leven gaat.