Primaire gegevens. Titel: Twee koffers vol. Auteur: Carl Friedman
Aantal blz.: 173
Vorm: roman
Jaar: 1993
Verantwoording van keuze. Lijkt me duidelijk. Verwachting vooraf. Ik had eigenlijk geen idee want ik was gelijk gaan lezen zelfs zonder ook maar even naar de voor- achterkant te kijken. Maar na een paar blz. te hebben gelezen leek het me niet een echt leuk boek omdat ik erg nog niets spannends in zag. Eerste reactie achteraf. Ik was erg onder de indruk want de wending in het verhaal op het laatst greep mij erg aan omdat ik heel betrokken was bij de hoofd persoon. Samenvatting van de inhoud. De ik-persoon, Chaja, denkt in dit verhaal terug aan haar studententijd in de jaren zestig. Ze is dan twintig en studeert in Antwerpen filosofie. Ze woont op een armelijke etage en werkt om die te betalen 's ochtends bij een bloemisterij en 's middags bij de familie Kalman als oppasmeisje. Ze moet dan op de vijf maanden oude tweelingzusjes Tzivja en Esja passen en op Simcha, een vierjarig jongetje. Simcha is een heel ernstig en lief jochie dat nog niet zindelijk is. Hij wordt door zijn broertjes en vader gepest omdat hij anders is dan zij. Maar Chaja geeft juist het meeste om hem omdat hij zo anders is dan zijn broertjes, heel ernstig. Chaja gaat altijd met hem en zijn twee zusjes wandelend naar de eendenvijver waar Simcha helemaal veranderd. Daar praat hij honderd uit en de eendjes zijn voor hem iets machtigs. Het liefst zou hij ook een eendje zijn, hij kwaakt zelfs al. De relatie tussen Chaja en haar ouders is heel anders dan in de meeste families. Met haar moeder kan ze niet goed praten omdat haar moeder de oorlogsherinneringen weg wil stoppen. Ze praat er niet graag over, daarom richt ze zich op de oppervlakkige dingen in het leven zoals haar eigengebakken cake en dergelijke. Haar vader is juist op zoek naar het verleden. In de oorlog heeft hij twee koffers begraven met spullen. Nu is hij al een tijd op zoek naar die jeugdherinneringen. Hij zoekt de koffers overal terwijl hij ze hoogstwaarschijnlijk niet meer terug kan vinden. Chaja heeft daar veel bewondering voor en ze ziet het als een heldhaftige daad. Haar moeder denkt daar heel anders over en zij vindt het maar onzin waar haar man mee bezig is. Zij denkt dat hij gek aan het worden is. Chaja werkt bij de familie Kalman met veel plezier, alleen ze kan hun streng orthodoxe manier van leven niet zo goed begrijpen. Ze accepteren alles van iedereen en er is nooit enige opstand. Mevrouw Kalman neemt alles gewoon aan en leeft met eeuwenoude tradities. Er is tussen hen geen enkel contact, mevrouw Kalman ziet haar bijna niet staan omdat voor haar de regels nakomen belangrijker is. Meneer Kalman ziet haar al helemaal niet staan. In zijn ogen is Chaja een ongehoorzaam wezen dat met haar onorthodoxe kleding en levenswijze niets waard is. De conciërge in de flat bij de familie Kalman is een Jodenhater en hij moppert altijd op de kinderen van de familie Kalman en op haar. Chaja accepteert dat niet en wanneer hij haar uitscheldt gaat ze er altijd recht tegen in. Ondertussen is Chaja vaak bezig met de bijbel en het proberen te begrijpen van God. Ze leest boeken van wetenschappers en ze praat met meneer Apfelschnitt maar ze komt er niet uit. Ze snapt steeds minder van God. Ze heeft zoveel twijfels over Zijn bestaan. Met al die vreselijke gebeurtenissen op aarde en al die haat, hoe is het dan mogelijk dat er een God is. Hij zou dat toch moeten voorkomen. Antwoorden op haar levensvragen vindt ze niet. Op een middag besluit ze om naar de Schelde te gaan en daar schrijft ze een ' brief ' aan Einstein. Daar zegt ze hem dat ze niets van de wetenschap begrijpt en zeker niet het bestaan van God. Ze spreekt haar verbazing uit over alle wetenschappers die niet meer weten dan zij. Maar een antwoord krijgt ze niet. Verder komt ze ook nog met Sophie, een medestudente in een discussie. Sophie praat over Joden alsof ze niets waard zijn en dat betekent het einde van hun contact. De relatie tussen Simcha en Chaja wordt steeds beter. Evenals de verstandhouding tussen mevrouw Kalman en Chaja. Mevrouw Chaja ziet dat het goed gaat met Simcha en dat is toch een beetje haar zorgenkind. Hier tegenover staat dat meneer Kalman het allemaal maar niets vindt. Wanneer ze weer naar de eendenvijver zijn geweest en terugkomen wil de conciërge in een woede-uitbarsting het handje van Simcha tussen de liftdeur stoppen. Daar wordt Chaja zo boos om dat zij hem wegtrekt en daarbij zijn jas scheurt. Daar wordt de conciërge zo boos om, dat hij de boel blokkeert voor haar en eist dat ze hem geld geeft voor de jas die zij kapot gemaakt heeft. Dat doet Chaja niet en ze vlucht door het raam. Ze mag dan van mevrouw Kalman een week niet meer komen, volgens haar kunnen ze dan allebei even afkoelen. Chaja zit dagen thuis en verveelt zich erg, ze mist Simcha. Wanneer ze dan eindelijk weer naar Simcha mag en zichzelf heeft opgetut komt meneer Apfelschnitt haar vertellen dat Simcha overleden is. Hij is verdronken in de eendenvijver. Chaja gaat naar de familie Kalman om hen te condoleren maar dat wordt niet zo op prijs gesteld. Meneer Kalman geeft haar de schuld van het overlijden van zijn zoon. Chaja vraagt zich af of dat ook zo is en ze beseft dat haar enige schuld zou kunnen zijn dat ze van hem gehouden had. Chaja is maanden verdrietig en besluit te stoppen met haar studie en verder te gaan met Natuurkunde. Perspectief. In het verhaal is er sprake van de ik-perspectief, het verhaal wordt door de ik-persoon verteld. Je ziet het leven door de ogen van Chaja en je weet dus ook wat ze denkt en voelt. Daardoor kom je veel over haar te weten. Het is opvallend dat je haar naam pas na 79 bladzijden lezen tegen komt voor het eerst. Tijd en ruimte. Het verhaal speelt zich af in de jaren ‘60 in Antwerpen. De oorlog speelt in het verhaal dan ook nog een grote rol. De ouders van Chaja weten niet hoe ze ermee om moeten gaan. De Jodenhaat komt ook steeds terug bij veel personen zoals bij de conciërge en Sophie, een medestudent van Chaja. Chaja is in Antwerpen geboren en ze zit er op school. De gebeurtenissen spelen zich vooral af in de flat van de familie Kalman, bij de vijver met Simcha en op de kamer van meneer Apfelschnitt. De vertelde tijd is ongeveer een jaar. Het verhaal wordt achteraf verteld. Dit blijkt uit de eerste en de laatste bladzijde. Daar wordt verteld over het begin van haar studie en over het einde, dat ze overgaat op de studie natuurkunde. Spanning. Ik heb het hele boek willen doorlezen. Niet een moment ben ik niet meer benieuwd geweest naar wat er zou gebeuren. Ook al waren de gebeurtenissen niet grootst, toch waren ze spannend en hadden ze grote gevolgen voor Chaja. Thema en motieven. Thema: Het gaat om een paar belangrijke thema’s die steeds weer terugkeren.. In eerste instantie over het Jodendom. Dat komt omdat Chaja daar zich veel over afvraagt, dit omdat ze in haar omgeving veel Joodse mensen heeft die het niet makkelijk hebben. Daarom gaat ze opzoek naar wat het nou inhoudt en of ze het er een beetje mee eens is. Van de Joden in het boek hebben veel nog last van de oorlog, de verwerking van de oorlog is bij vele verschillend, de ene helemaal niet, die verdringt het gewoon, de ander (meneer Apfelschnitt) heeft het onder controle. Chaja denkt veel na over het geloof en over het bestaan van God, daar twijfelt ze namelijk sterkaan, zelfs meneer Aapfelschnitt die het met geduld en overtuiging met haar bespreekt lukt het niet haar te ‘overtuigen’. Motieven: -antisemitisme: door de conciërge, Marx, Sophie -filosofie: Chaja studeert filosofie en probeert daarmee haar antwoorden te vinden op haar levensvragen -de joodse identiteit: Chaja raakt steeds meer betrokken bij de Joodse gewoontes/ gebruiken. Ze blijft echter de ideeën van de orthodoxe joden verwerpen. -twijfel aan het bestaan van God: Chaja kan niet begrijpen dat God een hand zou kunnen hebben in het optreden van mensen tegenover elkaar. -de ontwikkeling van de relatie tussen Chaja en Simcha
Personages. Chaja: zij is de hoofdpersoon en is ongeveer 20 jaar. Ze studeert filosofie in Antwerpen waar ze op een kleine kamer woont. Ze werkt bij een bloemist en past op de kinderen van de familie Kalman, een streng orthodoxe familie. Haar ouders hebben de oorlog meegemaakt en kunnen daar allebei niet mee leven. Chaja is een oorlogsslachtoffer van de tweede generatie en ze leeft net als haar ouders nog elke dag met die herinnering. Wat haar ook erg bezighoudt is het geloof. Ze is van Joodse afkomst alleen leeft ze niet zoals dat van een Joodse verwacht wordt. Ze vraagt zich ook vaak af of ze wel echt Joods is. Ze filosofeert veel en is constant bezig met het bedenken van redenen van het leven. Ze houdt veel van Simcha en door hem heeft ze de kracht om verder te gaan met haar leven. Hij laat haar ook inzien dat ze meer wil weten over haar geloof en ze wil hem het kennis laten maken met haar geloof. Maar dat lukt niet, omdat de ouders van Simcha dat niet willen. Simcha Kalman: hij is een klein jongetje, dat heel slim en serieus is. Chaja past op hem. Hij vindt het erg leuk als Chaja hem meeneemt naar de vijver. Hij houdt van de eendjes. Hij is heel anders opgegroeid dan Chaja, maar de zijn erg op elkaar gesteld. Meneer Apfelschnitt: hij is een hele rustige Joodse man die veel weet van de bijbel. Hij helpt Chaja met haar zoektocht naar haar geloof en beantwoord al haar vragen. Ze praten vaak over het Jodendom. Hij is verslaafd aan cognac. Mevrouw Kalman: ze is de “werkgever” van Chaja. Chaja past op haar kinderen. Ze is een streng orthodox opgevoede vrouw. Ze houdt erg vast aan oude tradities. Ze leert Chaja onbewust dingen over haar geloof. In het begin vindt ze Chaja maar niks, maar in de loop de tijd wordt ze heel tevreden over haar. De conciërge van haar flat is nogal tegen de familie. Zij trekken zich er niks van aan. Meneer Kalman: hij was tegen Chaja. Hij vond dat ze te onorthodox was. Hij gaf haar ook de schuld van de dood van zijn zoon. Ze praatten dan ook bijna nooit met elkaar. Je komt niet veel te weten over hem. Chaja’s ouders: van hen weet je heel weinig. Ze willen niet over de oorlog praten, maar haar vader is steeds bezig met zijn zoektocht naar de twee koffers uit de oorlog. Haar moeder zie je bijna nooit. Titel

Titelverklaring‘: Twee koffers vol’ heeft volgens mij twee betekenissen: * Twee koffers vol in de betekenis van twee begraven koffers van voor de Tweede Wereld Oorlog vol met spullen en herinneringen die de vader van Chaja kwijt is en graag weer wil vinden. Hij heeft die nodig heeft om verder te kunnen met leven, of niet verder niet te kunnen leven, want als hij ze uit eindelijk gevonden heeft hoeft hij nergens meer naar te zoeken en dan heeft hij ook geen ‘levensdoel’ meer voor ogen. En dan heeft hij niks meer te doen behalve dan te verdrinken in zijn herinneringen. * Twee koffers vol in de betekenis van twee verschillende koffers, de ene met gelovige joden en de andere met niet-gelovige joden. De twee koffers kunnen botsen omdat ze beide joods zijn maar de één gelovig en de ander niet. Persoonlijke interpretatie. Taalgebruik. Het opvallende aan het taalgebruik vond ik toch wel de nuchterheid waarmee Carl de aangrijpende gebeurtenissen beschreef. Ze deed niet haar best om iets mooier te laten voorkomen dan het werkelijk was. Daardoor werd het soms grappig en het leek alsof de hoofdpersoon slimmer was dan wie dan ook (zonder arrogantie). Wanneer zij bijvoorbeeld een hoofdstuk over Sophie vertelt en dan Sophie’s grootste interesse, Nietsche, op een subtiele manier afkraakt door te zeggen: “Nietsche’s ideeën zijn voor filosofen. Voor mensen deugen ze niet. Ik zie daar de humor van in, zeker als later blijkt dat Sophie helemaal niet zo’n sterk moraal heeft en zich afkeert tegen Chaja omdat ze jood is. Er staan in het boek veel zinnen die zoveel meer beelden en gedachten oproepen dan de woorden die er staan. Vooral als ze over God en geloof nadenkt. Als ze vertelt waarom God voor haar er wel is, verteld de volgende bladzijde dat het maar een illusie van de mens is. Dat vind ik heel sterk, alles van meerdere kanten bekijken en je niet neerleggen bij iets. Personages. Chaja is een vreemde vogel, ze wijkt zelfs af van haar medefilosofiestudenten (filosofen zijn al ‘anders’) en heeft geen interesse in de normale dingen waar mensen van haar leeftijd in hebben, zoals in elkaar. Ze is ongelukkig, maar op een veel diepere manier dan ongelukkig zijn nadat je een dierbare verloren bent of je leed is aan gedaan. Juist nadat Simcha, van wie ze heel veel houd overlijdt komt ze tot zichzelf, en werpt haar vele denken en afzonderen zijn vruchten af, ze gaat dan denk ik doen wat echt nodig is. Misschien is het gewoon volwassen worden. Gebeurtenissen. Natuurlijk moeten er in een roman gebeurtenissen voorkomen maar dat is in dit geval niet het belangrijkste. Chaja laat zich nauwelijks beïnvloeden door gebeurtenissen. Bijvoorbeeld haar bij opvoeding met het strenge joodse geloof zet ze zelf de vraagtekens. Haar vader zoekt koffers, hoe of wanneer en waar hij zoekt is niet van belang voor haar wel waarom. Opvallend is wel dat ze op gebeurtenissen rond Simcha heel erg reageert. Wanneer de conciërge, die haar verder bijna koud laat, hem wat aan dreigt te doen verandert er veel voor haar. En als Simcha dood gaat gooit ze haar hele leven om. Onderwerp. In eerste instantie trok het mij niet aan. De behoefte om over het Jodendom te lezen was er niet. Maar omdat er niet alleen werd geïnformeerd maar ook een mening en discussie over bepaalde denkwijzen van het Jodendom in voorkwamen vond ik het meer dan interessant. Over het bestaan van God kan ik wel goed nadenken. Daarom herkenden ik ook stukken. Chaja twijfelt er aan maar stelt zich er wel voor open. Dat maakt het onderwerp zo reëel. Meneer Apfelschnitt en Meneer Kalman kunnen haar niet overtuigen dat God wel bestaat, maar het grote verschil tussen hen is dat Meneer Apfelschnitt mij als lezer wel zou kunnen overtuigen en niet omdat hij het met meer woorden brengt. Hij keurt ook Chaja als atheïst niet af. De opbouw. Het verhaal was helemaal niet moeilijk opgebouwd al na een bladzijde begreep ik hoe ik tegen de hoofdpersoon aan moest kijken. Dat is namelijk erg belangrijk, denk ik. Het hele boek door heeft het verhaal mij aangetrokken. Dit klinkt onwaarschijnlijk en dit is ook bijzonder in mijn ogen maar het was werkelijk zo. Natuurlijk waren er delen waar ik wat minder door aangegrepen werd maar zonder dag zou er geen nacht zijn.....Een erg indringend gebeuren vond ik bijvoorbeeld het gedrag van de conciërge en hoe Chaja daar op reageerde. En natuurlijk toen Simcha dood ging, althans toen meneer Apfelschnitt het kwam vertellen. Ik was me namelijk al aan het inbeelden hoe het zou zijn als Chaja Simcha weer zou zien, ik vond dat zo onverwachts komen.