Titel Twee koffers vol Schrijfster Carl Friedman Uitgeverij . A. van Oorschot /Amsterdam 1998 (eerste druk april 1993) Hoofdpersonen Chaja is twintig en een filosofiestudente. Ze heeft net ontslag genomen in een restaurant. Ze is een joods meisje, maar is niet met het joodse geloof opgevoed. Haar ouders hebben de Tweede Wereld Oorlog meegemaakt, en hun verleden heeft haar opgevoed tot wat ze is. Haar vader is, nu hij met pensioen is, op zoek naar koffers die hij in de Tweede Wereld Oorlog heeft begraven. Simcha is een kleuter van vier jaar. Hij is nog niet zindelijk en hij is de jongste van drie jongens. Hij heeft nog twee kleine zusjes (baby’s). Hij is joods en wordt streng opgevoed met het joodse geloof. Simcha wordt opgevoed naar de orthodox-joodse voorschriften. Zijn hele familie is chassidisch. Simcha kan nog niet praten (dat denkt men), en Chaja leert hem praten. Fabel Chaja heeft net onslag genomen van haar werk in een smerig restaurant waar de insecten over de vloer kruipen. Chaja vindt vrij snel na haar ontslag een nieuwe baan. Ze wordt kindermeisje bij de familie Kalman. Het gezin leeft naar de orthodox-joodse voorschriften. Chaja snapt niks van die voorschriften, ze begrijpt niet waarom de vader van Simcha haar niet mag aanraken. Waarom hij geen andere vrouwen mag aan raken behalve zijn eigen vrouw. Maar meneer Kalman begrijpt Chaja niet, hij begrijpt niet hoe Chaja joods kan zijn maar zich niet aan de voorschriften kan of wil houden. Hij negeert haar, omdat zij zich niet joods ‘gedraagt’. Chaja zorgt voor de twee kleine baby-zusjes van Simcha en Simcha zelf. Samen met hen wandelt ze elke dag in het park om naar de eendjes te kijken. Chaja begint van Simcha te houden alsof het haar vriend is, ze wordt verliefd op hem. Ze snapt zichzelf niet meer en raakt helemaal in de war. De conciërge bij de familie Kalman haat joden, en hij doet van alles om hun weg te jagen. Zo bedreigt hij bijvoorbeeld Simcha door hem op te sluiten in de lift. Chaja is dan zo geschrokken en boos op de conciërge dat ze in haar drift zijn stofjas kapot scheurt. De conciërge is dan zo boos op Chaja dat hij de trap barricadeert. Ze kan niet meer naar beneden, daarom verlaat zij het huis via de regenpijp. Als ze dan de volgende dag weer komt staat mevrouw Kalman haar op te wachten, zij zegt dat het beter is als Chaja de rest van de week niet meer komt. Chaja snapt niet waarom ze een week niet mag komen, maar ze gehoorzaamt. In die week gaat Chaja naar haar ouders. Ze heeft ze al een lange tijd niet meer gezien. Haar vader is met pensioen gegaan en hij is nu op zoek naar zijn koffers die hij in de Tweede Wereld Oorlog in een Antwerps tuintje heeft begraven. Chaja is erg nieuwsgierig naar de Tweede Wereld Oorlog en probeert altijd wat los te peuteren bij haar ouders. Haar vader wil haar er graag over vertellen, maar haar moeder geeft nooit antwoord op haar vragen, ze zegt alleen maar: ‘Heb je mijn nieuwe cake al geproefd? Hij is een stuk luchtiger dan de vorige, er zit namelijk geen eigeel in.’ Haar vader is begonnen met graven in Antwerpen, hij is zelfs een keer gearresteerd omdat hij daadwerkelijk stond te graven in de Antwerpse grond op zoek naar zijn koffers. Chaja merkt dat ze trots is op haar vader omdat hij zo doorzet om zijn koffers te vinden. De dag dat Chaja weer naar Simcha zou gaan wordt ze opgezocht door een goede vriend van haar: de oude meneer Apfelschnitt. Hij vertelt haar dat Simcha is verdronken in de parkvijver. Chaja is verslagen en verdrietig omdat ze haar Simcha nu nooit meer zal kunnen zien. Maar ze gaat toch naar de familie Kalman om hen te condoleren. Meneer Kalman is zo boos omdat Simcha dood is dat hij haar beschuldigt van Simcha's dood en hij stuurt haar weg. Mevrouw Kalman houdt haar tegen en laat haar wel delen in de rouw. Chaja komt tot de conclusie dat ze net zo schuldig is aan Simcha's dood als het water dat hem omsloot en dat ze enkel haar natuur heeft gevolgd door van hem te houden.
Structuur Het boek bestaat uit twintig hoofdstukken zonder titel. Elk hoofdstuk begint op een nieuwe bladzijde, er zijn een paar alinea’s opengelaten van boven af. Thema Het boek gaat over wat joods zijn kan betekenen, voor verschillende mensen: voor joden en niet-joden, voor joden met een geloof en voor joden zonder een geloof. Iedereen reageert op zijn eigen manier op het joods zijn en op de gebeurtenissen in de Tweede Wereld Oorlog. Het chassidische geloof neemt een grote plaats in, in het boek en het lijkt voor Chaja die niet orthodox gelovig is alsof de gevoelens in de chassidische gemeenschap worden buitengesloten. Het boek gaat ook over de dood, over verliefdheid op een klein joods jongetje en het verwerken van de Tweede Wereld Oorlog. Titelverklaring ‘Twee koffers vol’ heeft volgens mij twee betekenissen: * Twee koffers vol in de betekenis van twee begraven koffers van voor de Tweede Wereld Oorlog vol met spullen en herinneringen die de vader van Chaja kwijt is en graag weer wil vinden. Hij heeft die nodig heeft om verder te kunnen met leven, of niet verder niet te kunnen leven, want als hij ze uit eindelijk gevonden heeft hoeft hij nergens meer naar te zoeken en dan heeft hij ook geen ‘levensdoel’ meer voor ogen. En dan heeft hij niks meer te doen behalve dan te verdrinken in zijn herinneringen. * Twee koffers vol in de betekenis van twee verschillende koffers, de ene met gelovige joden en de andere met niet-gelovige joden. De twee koffers kunnen botsen omdat ze beide joods zijn maar de één gelovig en de ander niet. Waardeoordeel Ik vind het een prachtig boek, vooral omdat het joods zijn zo mooi beschreven is. Het is mooi beschreven hoe gelovige joden en niet gelovige joden met elkaar in botsing kunnen komen, hoe ze met elkaar om kunnen gaan zonder dat ze elkaar begrijpen. Hoe ze elkaar dan toch langzaam aan beginnen te begrijpen, maar dat dat plotseling verleden tijd is als er iemand dood is gegaan waar beide partijen veel van hielden. Ik vind vooral mooi beschreven hoe een joods meisje van twintig verliefd kan worden op een jongetje van vier die peies langs zijn slapen heeft en streng chassidisch wordt opgevoed. Ik heb de film (Left Luggage) ook gezien, en ik vond het een fantastische film, daarom kwam ik ook op het idee om het boek te lezen. Ik vind het een fantastisch boek, ook omdat ik nu de chassidische joden veel beter begrijp. Ik was eerst altijd een beetje bang voor hen, maar nu begrijp ik veel beter waarom ze zo terug getrokken leven. In de recensies wordt veel gezegd over het debuut van Carl Friedman: ‘Tralievader’. De recensenten vergelijken de boeken veel met elkaar, volgens mij omdat beide boeken over de tijd na de Tweede Wereld Oorlog gaan. Het boek ‘Tralievader’ gaat over een vader die in een kamp heeft gezeten (welk kamp is onduidelijk). De vader uit ‘Tralievader’ heeft een bijzondere ziekte: kamp. Hij heeft het alleen maar over alle dingen die hij tijdens de Tweede Wereld Oorlog in een kamp heeft meegemaakt. De vader uit ‘Twee koffers vol’ praat ook over de Tweede Wereld Oorlog, maar dan niet alleen over wat hij heeft meegemaakt, maar hij praat en vertelt ook over de koffers die hij in de oorlog in een Antwerpse tuin heeft begraven, die hij weer wil vinden. De koffers vol met herinneringen. ‘Een mens is niet wie hij is, maar wie hij is geweest. Hij is de woorden die hij heeft gehoord en de stemmen waarmee ze zijn gesproken. Hij is de beelden die hij heeft gezien, de geuren die hij heeft geroken en alle handen die hem hebben aangeraakt.’ (TROUW, 15-7-1993). Ik vind dat een hele mooie uitspraak. Zeker voor de hoofdpersonen uit het boek geldt deze uitspraak. Het geldt denk ik ook voor alle mensen die de Tweede Wereld Oorlog hebben meegemaakt. Zij zijn aangeraakt door mensen, hebben onbekende stemmen gehoord die een andere taal spraken, zijn aangeraakt wanneer ze het wilden of wanneer ze het niet wilden. Achtergrondinformatie Carl Friedman werd geboren in 1952. Haar debuut was ‘Tralievader’. Dat is een autobiografische roman, die voor het eerst uit kwam in 1991. Carl Friedman schrijft poëzie, roman en novelles. Carl Friedman dacht zelf nooit dat ze schrijfster zou worden. Ze heeft zelfs een aantal jaren geleden een groot deel van haar werk in een container van een Chinees restaurant gegooid.