Tussen hamer en aambeeld door Harry Mulisch

Titel: Tussen hamer en aambeeld Auteur: Harry Mulisch. Uitgegeven in: 1952 Eerste druk: 1947 Informatie over de schrijver: De Joodse Harry Mulisch is in 1927 in Haarlem geboren. Tussen hamer en aambeeld heeft hij geschreven toen hij 19 jaar was en pas 5 jaar later uitgegeven (hij vond het niet goed genoeg), toen had hij al een succes met een ander stuk gemaakt. Volgens de recensies die ik heb gelezen is het een soort uitprobeersel dat Harry Mulisch als eerste heeft geschreven. Harry Mulisch wordt geprezen om zijn prestaties en zijn verdere werken en wordt aangeduid als een van de grootste schrijvers van Nederland. Met tussen hamer en aambeeld heeft hij ook gelijk een prijs gewonnen. Mulisch vond het geen leuk boek en heeft gezegd dat hij het niet meer wilde zien en het wilde vergeten. Korte samenvatting: Dit boek gaat over een soldaat, die Waranef heet. Hij is al enkele jaren van huis en zijn vrouw en kinderen weg is. Nog 6 maanden en zijn dienst zou voorbij zijn. Hij heeft een nieuwe vrouw gevonden omdat hij denkt dat zijn eigenlijke vrouw hem niet meer wil. Dan gebeurt er iets heel onverwachts. Het leek een normale rustige nacht terwijl Warenef de wacht hield bij de weg naar het wapendepot. Hij mocht niemand doorlaten. Er kwam een auto en hij vuurde een waarschuwingsschot af door de rechterkant van de auto. Het was een auto van een belangrijke engelse politicus, die was opslag dood. Warenef werd bang, maar hij had orders gekregen te schieten wanneer er iemand probeerde de weg in te slaan. Het veranderde zijn leven. Dus strikt zijn orders opgevolgd. Niemand deed hier in eerste instantie lastig over, zelfs de Engelse zaakgelastigde niet, totdat de westerse pers het te horen kreeg. Onder druk van de vrije westerse pers besloot men om Waranef op te sluiten. In eerste instantie wordt er tegen hem gezegd dat hij na een paar dagen weer vrij is en dat hij goed wordt behandeld (schijn gevangenschap). Hij wordt inderdaad goed behandeld en het is een normale kamer die op slot is, maar na een paar dagen krijgt hij te horen dat het toch nog wat langer duurt voor hij vrijkomt. Tijdens zijn gevangenschap denkt hij steeds aan de raarste dingen en ontmoet hij ook een nieuwe vriend, Kaganowitch de gevangenisbewaarder. Waranef heeft er hoop in dat hij vrijkomt doordat hij overal het getal 4 ziet en dat is zijn geluksgetal zo zegt hij. Later kreeg Waranef te horen dat hij, onder druk van de pers natuurlijk, gedood moest worden. Daar ging de Sovjetunie mee akkoord. Tijdens de periode voor zijn dood beleefde hij heel moeilijke momenten en dacht steeds terug aan de raarste dingen (bijvoorbeeld zijn vriendinnetjes) en dan plots was hij er niet meer... Hij werd gedood onder de druk van de westerse pers.
Titelverklaring: Citaat: ‘Sterven zou hij, tussen hamer en aambeeld, slapend, in opperste onvrijheid'. De westerse pers is de hamer die hem een klap toedient maar hij kan niet weg doordat de Russen geen ruzie willen met het westen (Rusland: aambeeld). Zo gebruiken ze hem om de situatie te redden. Hij kan net als een ding tussen een hamer en het aambeeld geen kant op. Thema: Het thema in het boek is de invloed van de (vrije) Westerse pers die in alles wat de Sovjet in de tijd van de koude oorlog een kwade wil ziet. Ze zien het ongeluk van Warenef dan ook als een liquidatie. Personages: Waranef en Kaganowitch spelen de belangrijkste rollen in
dit verhaal en zijn dus volgens mij de hoofdpersonen. Terwijl Katinka (zijn 'vriendin'), Natalia (zijn vrouw) en de anderen veeleer flatcharacters zijn. Verklaring van het getal 4: Het boek bevat ook verschillende 'raadsels'. Zo komt het getal 4
verschillende malen terug ik het verhaal. Waranef aanziet het als een geluksgetal want hij komt het steeds tegen tijdens zijn leven zelfs bij zijn dood komt het terug maar dit maal is het als 44, wat op een ongeluksgetal wijst! Problematiek: Gaat Waranef helemaal voor zijn nieuwe vriendin of gokt hij er op dat zijn vrouw nog van hem houdt als hij na 6 maanden weer terug keert. Wat doe je als je net hebt gehoord dat je de volgende dag geëxecuteerd wordt? Maar de waar het nu echt om draait is de invloed van de Koude Oorlog en de vijandelijkheid tussen oost en west. Warenef wordt onder druk van de Westerse pers ter dood veroordeeld door de Russen die de situatie niet willen verslechteren. De wil van Waranef speelt geen rol er wordt over beslist alsof het geen mens is. Eigen mening: Warenef heeft in het boek niet echt voor oplossingen gekozen. Hij had niet veel te kiezen dus in dat opzicht zou ik het zelfde hebben gehandeld. Alles ging buiten Warenef om en hij had dus geen inspraak. Dat hij eerst een waarschuwingsschot heeft gegeven is in mijn opzicht heel goed geweest. Wat de gevolgen waren kon hij toen natuurlijk niet weten. Het was niet een heel spannend boek. Het hele boek gaat over de ter dood veroordeling van een persoon en verder gebeurt er niet zo veel. Het is wel knap geschreven met alle beschrijvingen van personen en de vele gedachten gangen. Heel gedetailleerd allemaal. Al die gedachten en beschrijvingen maken het samen met de tijdsprongen die worden gemaakt soms wel een beetje verwarrend. Het was niet ingewikkeld maar je moet wel nadenken wie wie is omdat er veel verschillende personen in voor komen bijvoorbeeld veel Russische officieren. Ook staan er vaak gedachten waar je over na moet denken. Of die je aan het denken zetten. En je gaat natuurlijk bedenken hoe jij had gehandeld in de schoenen van Warenef. Dan kom je tot de conclusie dat je geen andere dingen had kunnen doen. Achteraf kon je zeggen hij moest niet met de Russische officier meegaan maar ja dat weet je dan niet hé?