samenvatting: De ik-persoon is helemaal van slag als zijn geliefde (Olga) hem verlaat voor een ander. Eerst blijft hij twee weken op bed liggen, zonder voor zichzelf te zorgen. Dan komt hij vuil en mager zijn bed uit en gaat proberen zijn leven weer op te pikken. Hij probeert van alles: hij “neemt” in het begin de ene na de andere en probeert zo een tweede Olga te vinden. Als dat niet lukt gaat hij proberen serieuze relaties te beginnen, maar ook dat heeft geen succes. Tijdens dit proces denkt hij steeds terug naar zijn bijna volmaakte relatie met Olga. Hij vertelt in geuren en kleuren over de vaak komische belevenissen met Olga. Hij vertelt over de dieren ze gehad hebben (en dat zijn er nogal wat), over de kunstwerken waar Olga voor geposeerd heeft, enz. Op die manier kom je een beetje te weten wat er allemaal is misgegaan in hun relatie. Een belangrijke factor in het mislopen van hun, aanvankelijk rooskleurige, relatie zijn denk ik de (jeugd)trauma’s van Olga. Zo heeft ze een enorme angst zwanger te worden en een afkeer tegen kinderen. Dit heeft haar moeder veroorzaakt toen Olga nog heel klein was. De moeder van Olga had namelijk een borstamputatie ondergaan en had haar dochter wijsgemaakt dat zij haar borsten had leeggezogen toen ze baby was. In het begin had Olga dat geloofd, maar ook toen ze ouder was en wel beter wist, bleef de afkeur bestaan. Er wordt in het boek niet echt gezegd dat Olga’s trauma’s de ondergang van het huwelijk zijn geweest, maar ik denk toch zeker dat ze het minder makkelijk hebben gemaakt. Een andere belemmering in hun geluk is de seksuele bezetenheid van de ik-figuur. Hij is zo bezeten van Olga, dat dat haar misschien ook wel wat heeft bekneld als het ware. Hij was zó gek van haar, dat het op de een of andere manier gewoon niet goed kón gaan. Ze kan zich jaren lang hebben gevoeld als een mooi vogeltje in een gouden kooitje. Ook dit wordt niet zo duidelijk gezegd, maar dat kán je uit het verhaal opmaken. Een derde factor is vast en zeker de moeder van Olga. Zij vindt de ik-persoon (die kunstenaar is) geen goede partij voor haar dochter en door slimme trucjes weet ze de twee uit elkaar te krijgen. Uiteindelijk denkt ze een goede man voor haar dochter gevonden te hebben en nodigt Olga uit om met haar en een aantal zakenrelaties uit eten te gaan. Tot haar grote genoegen gaat Olga ook met deze man vreemd, ze liet zich gewoon door haar moeder in de val leiden. Op die avond merkt de ik-persoon dat zijn vrouw vreemd is gegaan en wordt enorm kwaad op haar. Hij maakt een grote scène in het restaurant: hij kotst (niet helemaal expres) over de tafel heen en geeft Olga een klap in haar gezicht. Na een klap in haar gezicht te hebben gekregen, wil Olga niet gelijk mee naar huis en blijft even bij haar moeder slapen. Daar wordt ze zo door haar moeder gehersenspoeld, dat dat “even” een hele poos wordt. Doordat haar moeder slechte dingen over hem zegt en Olga niet lang met hem laat praten gaan ze definitief uit elkaar. Er is ook teveel gebeurd om de draad gewoon weer op te kunnen pikken. Na een hoop tegenstribbelen van de ik-persoon zijn uiteindelijk ook de scheidingspapieren getekend. Hij schreef erop: “ik blijf altijd van je houden, wat je ook doet”. Na een hoop tegenslagen in een ander huwelijk te hebben meegemaakt lijkt Olga haar leven weer op orde te hebben als ze trouwt met nog een andere man. Ze zouden gaan reizen. Maar ook in deze relatie ging het mis: ze kregen problemen en hij mishandelde haar zelfs op het einde. Tussen de relaties en reizen door, bleef Olga de ik-persoon heel af en toe opzoeken en kaartjes sturen. Toen haar laatste huwelijk ook kapot was gegaan, zocht ze de ik-figuur weer op en ze haalden samen herinneringen op. Niet lang na dit bezoek, belde Olga’s moeder. Ze belde met het nieuws dat Olga met een hersentumor in het ziekenhuis lag en al een paar keer naar hem gevraagd had. Hij besloot haar op te gaan zoeken. Een paar keer in de week bezocht hij haar en toen ze kaal was kocht hij een pruik voor haar. Na een reeks bezoeken stierf ze, met de pruik stevig tegen zich aangedrukt. Analyse: Thema op basis van motieven: Het thema is liefde maar ook veel verdriet. De ik-persoon was zo verliefd en hield zoveel van Olga dat hij ook intens verdriet had toen zij hem verliet. Hij sloeg alles in het atelier aan gort en komt dagen zijn bed niet uit. Hij was verslagen. Hij heeft noot meer 'echt' van een vrouw gehouden. Olga bleef voor altijd bij hem in zijn gedachte. Steeds als hij een meisje ontmoet, wat geregeld voorkwam, vergeleek hij de meisjes met Olga. Maar geen enkel meisje is wat hij wil, alles doet hem denken aan Olga. Een motief is eenzaamheid, als Olga de ik-persoon verlaat. Ook een motief is verdriet. Deze twee motieven leiden samen weer tot het thema liefde.
Vertelwijze: Het verhaal is verteld in de ik-vertelsituatie, want je ziet het verhaal gewoon door zijn ogen. Je kan doordat je het verhaal door zijn ogen ziet, je goed inleven in het verhaal. Het taalgebruik in Turks Fruit is vrij makkelijk, dit komt voornamelijk door de weinig moeilijke woorden, de makkelijke zinnen en de weinige dialogen die gevoerd worden. Het is een soort spreektaal. Je leest het boek makkelijk en snel uit, wat voor mensen die niet van lezen houden een groot voordeel is. Titel, ondertitel en motto: Titel: Turks Fruit Verklaring van de titel: Turks fruit is het enige wat Olga kan eten als ze ziek is en denkt dat haar tanden loszitten. De titel geeft ook de tegenstelling aan van de mooie gezonde Olga in het begin van het verhaal, en het lelijke zieke wrak dat ze is aan het einde. Fruit staat voor gezondheid en vruchtbaarheid, terwijl Turks fruit snoepgoed is en dus bederfelijk en slecht. Ondertitel: Niet aanwezig. Motto: ‘Rastapopoulos: Ik naar?, Ik ben de grootste naarling van de hele wereld! Het is erg, maar toch echt waar! Carreidas: O nee, ik ben de grootste naarling van de wereld… En ik ben trouwens veel rijker! Rastapopoulos: Misschien, maar ik heb mijn drie broers en twee zusters geruineerd en mijn ouders uitgezogen… Nou, wat zegt U daarvan? Carreidas: Dat is nog niks! Ik ben zo slecht geweest tegen mijn oudtante, dat ze is gestorven van verdriet! Rastapopoulos: Nou heb ik er genoeg van! Vooruit, geef toe, dat ik slechter ben dan U. Carreidas: Nooit! Hoort u dat? Ik sterf nog liever!’ De avonturen van Kuifje (vlucht 714) Verklaring van het motto: Ik heb erg lang nagedacht over dit motto, omdat ik de helft ervan niet in het verhaal kan herkennen. Dit is wat ik ervan heb kunnen maken: De ik-persoon is te identificeren met Rastapopoulos en Olga met Carreidas. Nergens in het boek heb ik gemerkt dat de twee zichzelf slechter vinden dan de ander. Ze hebben wel erg veel voor elkaar over. Hij koopt bijvoorbeeld van zijn zuurverdiende geld stof voor een jurk van haar en zij wil dag en nacht poseren voor zijn kunstwerken. Het klopt dat Olga rijker dan de ik-persoon is, net als Carreidas zegt, te merken aan de minachtende houding van Olga’s moeder tegenover de ik-persoon, die een arme beeldhouwer is. Nergens in het boek is ook iets te herkennen uit het dialoog dat er mensen te gronde worden gericht en dat ze sterven van verdriet door toedoen van de ik-persoon noch Olga. Wel is het herkenbaar dat Olga aan het einde van het boek sterft, zoals Carreidas zegt aan het einde van het dialoog.
Opbouw: Het verhaal was soms een beetje moeilijk te volgen, omdat het een beetje door elkaar was met terugblikken op weer andere gebeurtenissen. Er zit niet echt een verhaallijn in het boek. Hij vertelt over iets en valt dan weer terug op iets anders. Elk hoofdstuk is eigenlijk een apart verhaal, dat wel iedere keer over dezelfde personen gaat. Personages: De belangrijkste hoofdpersoon van het boek is de ik-figuur. Hij heeft een relatie met de andere hoofdpersoon Olga, maar die relatie wordt op de helft van het boek door een ruzie beëindigd. Hun verhouding is in het begin van het boek hartstochtelijk want ze hebben tenslotte een liefdesrelatie. Op de helft van het boek is hun relatie totaal veranderd want hun huwelijk is beëindigd. Vanaf dat moment zijn ze koel en afstandelijk tegen elkaar. Dit tot grote spijt van de ik-figuur want hij is nog verliefd op haar. Aan het eind van het boek veranderdt de relatie tussen hun weer want Olga is ernstig ziek en de ik-figuur komt elke dag bij haar op bezoek. Hun relatie is vanaf dat moment weer vriendschappelijk. Een belangrijk bij-persoon in het boek is de moeder van Olga. Zij heeft een hekel aan de ik-figuur en hij aan haar. Hun relatie is vijandelijk. Zij is de belangrijkste bij-persoon in het boek want zij zorgt ervoor dat de relatie tussen Olga en de ik-figuur wordt beëindigd. De vader van Olga is ook een bij-persoon de ik-figuur vindt hem erg aardig en hun relatie is vriendschappelijk. De ik-figuur: De ik-figuur is een jonge eenzame kunstenaar/ beeldhouwer. Hij woont in zijn atelier. Ik denk dat de ik-figuur erg actief is. Hij zorgt voor het inkomen en zijn liefdesleven met Olga is ook erg actief. In het boek trouwt hij met Olga. Hun relatie is zeer diepgaand. Hij vindt het dan ook verschrikkelijk als Olga hun relatie beëindigt. Hij is totaal radeloos en hij valt in een diep gat. Nadat Olga de relatie beëindigd heeft hij nog enkele andere relaties, maar niets kan aan haar tippen. Daarom blijft hij na de relatie met Olga alleen en eenzaam achter. De ik-figuur is een round-character. Omdat je zijn gevoelens te weten komt en omdat je hem steeds beter leert kennen. Olga: Olga is een jonge mooie aantrekkelijke vrouw. Ze komt uit een rijk gezin maar met de ik-figuur leidt ze een armoedig bestaan. Olga is een ongelukkig figuur. Aan het begin van de relatie met de ik-figuur was ze erg gelukkig. Maar dat verdwijnt onder invloed van haar moeder. Ze wordt erg ongelukkig ,doordat ze het armoedige leventje zat is. Mede daarom verlaat ze de ik figuur. Ze hertrouwt nog een paar keer maar in die huwelijken is ze niet gelukkig. Olga's moeder: Is tussen de 50 en 60 jaar oud en ze woont samen met haar man in een groot huis. De moeder is geen eerlijk persoon. Thuis speelt zij de nette huisvrouw maar als ze van huis weg is, is ze een sloerie die met alle zakenrelaties van haar man het bed in duikt. Ze heeft een hekel aan de ik-figuur en daarom probeert ze Olga en de ik-figuur uit elkaar te drijven. Uiteindelijk lukt haar dit. Olga's moeder is een flat-character. Olga's vader: Olga's vader is een oudere een beetje demente man. Hij vertelt steeds dezelfde mop: die van die twee jongens die niet naar Parijs gingen. Ook draait hij van zijn snotjes steeds balletjes en die plakt hij dan onder zijn stoel. Hij vindt het niet erg dat zijn vrouw vreemd gaat. Het is een eenzame man omdat zijn vrouw hem steeds in de steek laat en omdat niemand hem echt serieus neemt. Hij is een flat-character. Historische tijd: Het speelt zich waarschijnlijk af in de jaren zestig. Dat kan je afleiden van de messen uit de Tweede Wereldoorlog die als relatiegeschenk dienen. Plaats en ruimte: De plaats waar de meeste gebeurtenissen zich afspelen is in Amsterdam, in het atelier tevens woonruimte. Daar bedrijft hij met veel meisjes, maar met name Olga, de liefde. Daar staat Olga vaak model en maakt hij veel beelden van haar. Daar verwerkt hij ook zijn verdriet, hij beleeft er goede en slechte tijden. Ook in Alkmaar speelt het verhaal zich soms af, daar woont Olga en daar is de winkel van haar vader “Hermes”. Tijdsduur: Verhaal tijd: Vanaf de ontmoeting tot het afscheid zitten enkele jaren. Olga trouwt in totaal driemaal, deze drie huwelijken worden ook weer verbroken. Olga is niet erg oud geworden, dus meer als 15 jaar zal de verhaaltijd niet zijn.
Verteltijd: Het boek heeft 214 pagina's en uitgaande van een gemiddelde tijd van 40 pagina's per uur is de verteltijd ongeveer 5 ½ uur. De verteltijd is korter dan de verhaaltijd. De schrijver vertelt het hele verhaal samenvattend. De tijd verloopt heel snel. Tijdsvolgorde: Het verhaal wordt niet-chronologisch verteld. Er zitten heel veel terugblikken in het verhaal. De effecten van sommige terugblikken zijn soms een beetje onduidelijk ze zitten door het hele boek verspreid. De andere terugblikken zijn makkelijk en hulpvol omdat je nu weet wat er in de overgeslagen stukken in details is gebeurd Perspectief: Het verhaal is door de ik-figuur verteld. Hij probeert achteraf er achter te komen hoe en waarom zijn relatie met Olga is stukgelopen. Maar doordat hij het vertelt kom je erg goed achter zijn gedachte, mening en gevoelens over bepaalde zaken. en doordat het verhaal in dit perspectief geschreven is kun je je ook goed inleven in het verhaal en leer je naarmate het boek vordert de ik-figuur (= verteller) steeds beter kennen. Idee: Het werk van Jan Wolkers is geschreven met het idee dat het leven de dood met zich meedraagt; maar de mens verzet zich juist tegen de dood door heftig en intensief te leven. Dat heeft gevolgen voor de normen en waarden die je bij Wolkers aantreft. Al deze aspecten komen in het boek Turks Fruit voor. Beoordeling met recensies: Het verhaal was soms wel moeilijk te begrijpen, omdat de terugblikken vaak erg door elkaar lopen. Het verhaal wordt niet in chronologische volgorde verteld en daarom had ik soms wat moeite te begrijpen waar ik nou eigenlijk was. Maar de gebeurtenissen zelf zijn wel heel duidelijk. Je blijft dan ook aan het eind niet met vragen zitten, zoals waarom Olga zo op de kunstenaar reageerde. Dat wordt allemaal haarfijn uitgelegd. Dat is wel erg fijn. Turks Fruit leest vrij makkelijk weg, dit komt voornamelijk doordat er weinig moeilijke woorden gebruikt worden en doordat er weinig dialogen in het boek voorkomen. Het taalgebruik is overigens wel erg grof, er wordt veel gescholden en er worden veel obscene woorden gebruikt. Ik vond Turks Fruit een heel goed boek. Een boek met een verrassende opening en een goed, realistisch verhaal. Niet moeilijk te lezen en makkelijk te begrijpen. Het verhaal is goed verteld met veel details, de schrijver vertelt duidelijk waar het op staat. De film heb ik ook gezien. Komt erg overeen met het boek en kan je een nog beter beeld geven. C. Buddingh’ in het Algemeen Dagblad: Een nieuwe Wolkers en een nieuw geluid. Of eigenlijk: weer een nieuw geluid. Want nadat hij in zijn eerste half dozijn boeken telkens weer de inspiratie had geput uit jeugdherinneringen, met als een der voornaamste thema’s de verhouding vader-zoon, had hij in Horrible Tango al laten zien dat hij ook heel andere wegen kon inslaan. En nu is er Turks Fruit, dat men een der meest humoristische boeken der laatste jaren zou noemen als het niet zo triest en tragisch was.
Peter van Eeten in De Nieuwe Rotterdamse Courant: Wolkers’ nieuwe roman is een boek over liefde zoals er in onze literatuur maar weinig zijn, een waagstuk omdat het wel weer, net als bijna al zijn vorige werk, voor een groot deel autobiografisch zal zijn en hetzelfde verhaal onder de handen van bijna ieder ander tot een hopeloos larmoyant geheel zou zijn geworden. Wolkers overtuigt voor de volle honderd procent: hij laat de lezer geloven in zijn liefde en wanhoop; zijn allerinduvidueelste emoties schrijft hij zo neer dat er een maximum aan indentieficatiemogelijkheden is. Kees Fens in De Volskrant: Als veelal bij Wolkers wordt het gebeuren verteld als een totaalgebeuren, dat wil zeggen dat alle ogenschijnlijke bijgeschiedenissen – en dat zijn er nogal veel in deze roman – met het hoofdgebeuren alles van doen hebben: dwars door de hoofdgeschiedenis lopen tal van micro-gebeurtenissen, die het hoofdgebeuren verbeelden, intensiveren of er – door de betrokkenen niet verstane – waarschuwende voortekens van zijn. Verwerkingsopdracht: Als verwerkingsopdracht heb ik gekozen de film te bekijken nadat ik het boek had gelezen zodat ik een vergelijking kon maken tussen het boek en de film. Turks Fruit: Een film uit 1972 met als hoofdrolspeler Rutger Hauer en Moniek van de Ven. Geregisseerd door Paul Verhoeven, camerawerk van Jan de Bont. Een van de meest succesvolle Nederlandse films aller tijden. Er zijn natuurlijk veel verschillen tussen de film en het boek. Sommige scènes worden weggelaten of minder uitgebreid neergezet. De belangrijkste verschillen (in mijn ogen) zal ik later in dit verslag beschrijven. In de film heeft de ‘ik-figuur' een naam gekregen: Erik Vonk. Het begin is hetzelfde als in het boek: Erik wordt verteerd door verdriet, gemis en eenzaamheid. Ook de relaties die hij heeft komen in de film aan bod. Dan begint als het ware de lange reeks flashbacks aan zijn tijd met Olga. In de film worden natuurlijk wel kleine dingetjes veranderd, zoals het aantal sexscenes, wat wordt teruggebracht tot een beperkt aantal. De tijd die ze samen (getrouwd) doorbrengen wordt wat minder uitgebreid geschreven. Ook worden kleine dingetjes, zoals de dieren die Olga verzorgde, en het standbeeld dat hij maakte van Olga met de kat weggelaten. Wel wordt beschreven hoe zij een standbeeld van haar maakte terwijl ze een kind vasthield. Ook de ontmoeting met de Koningin die uiteindelijk niet doorging omdat Olga's jurk te bloot was werd uitgebreid beschreven. De vakanties die ze samen doormaakten komen verder ook nauwelijks aan bod. Wat je nauwelijks merkt in de film is hoe Olga's moeder haar man eigenlijk ervoor zorgt dat hij langzaam aan zijn ziekte bezwijkt. In het boek kwam dit heel nadrukkelijk naar voren. Wel zijn er scènes ingelast, zoals een fotosessie op de begrafenis waar Olga's moeder zogenaamd diep rouwig naast de kist van haar man knielt. Het is hier duidelijk te merken dat ze zelfs op haar mans begrafenis alle aandacht voor zichzelf wil hebben. De scheiding en de omstandigheden die daarbij een (belangrijke) rol speelden kwamen in de film nagenoeg aan bod. Maar vanaf dat punt wordt het verhaal eigenlijk nogal ingekort. Zo wordt bijvoorbeeld haast niets gezegd over Olga's derde huwelijk, en al helemaal niets over haar tweede huwelijk. In het boek wordt vooral haar laatste huwelijk relatief uitgebreid beschreven; hoe ze later elkaar nog een keer ontmoetten en het erover hadden. Zo vertelde Olga bijvoorbeeld in het boek over een vriendin van haar die zonder kleding en met open geschuurde dijen in de goot gevonden werd. In de film weet je alleen dat ze trouwt, en dat ze dan weer een einde heeft gemaakt aan het huwelijk. Ook op Olga's dood wordt in de film niet zo diep ingegaan als in het boek. In de film gaat Olga veel sneller achteruit, en is Erik erbij als dat gebeurt. In het boek is dit niet zo. Ook wordt er een hoop ‘samen geveegd' in de film. In het boek ontmoeten Olga en de hoofdpersoon elkaar bij toeval in de Bijenkorf, praten ze een beetje bij en nemen ze dan weer afscheid. In de film wordt deze ontmoeting echter verbonden aan Olga's hersentumor. Ze ontmoeten elkaar in de Bijenkorf waar ze een kopje koffie drinken, en dan valt Olga flauw in de toiletten. Ze wordt naar het ziekenhuis gebracht, waar ontdekt wordt dat ze een hersentumor heeft. Het wordt verwijderd, en daarna koopt Erik een pruik voor haar, leest hij haar voor, en koopt hij Turks fruit voor haar. Niet lang daarna gaat ze dood terwijl hij bij haar in de kamer zit. Als de pruik tenslotte ter sprake komt neemt Erik deze mee en gooit hij hem weg. Ik vond het boek leuker om te lezen dan de film om naar te kijken. Er werden heel veel dingen ‘samen geveegd' in de film; gebeurtenissen die in het boek los van elkaar stonden. Ook vond ik het heel erg jammer dat hij einde zo anders was. De film ging een beetje ‘te snel' vond ik eigenlijk. Je komt minder over de achtergronden te weten en ook minder over de emoties en beweegredenen van de hoofdpersoon. Ik vind over het algemeen het boek een stuk beter dan de film. Geraadpleegde literatuur: • Turks Fruit, Jan Wolkers • De film “Turks Fruit” • Internet: http://recensie.pagina.nl