Voor goede samenvatting: http://www.scholieren.com/boek/11473/tonio/zekerwetengoed

Belangrijkste zin en woord

De belangrijkste zin uit dit boek is ook de laatste zin van het boek ‘Ja, ik geloof echt dat de doden een bepaalde energie voor ons achterlaten.’ Dit is wat Jenny zegt tegen de ouders van Tonio voordat ze weer naar huis gaat. Ze wil nog even in de kamer kijken van Tonio, en alvorens ze weggaat zegt ze dit. Het is ook de zin waarmee van der Heijden zijn boek afsluit. Hij gebruikt deze zin, omdat hij er troost uit kan putten. Hij weet dat Tonio overal is en altijd bij hem zal zijn. Dit is een mooie samenvatting van het rouwproces, ook al is hij er niet meer en is het heel erg, toch is hij overal.

Het belangrijkste woord is heel erg voor de hand liggend en tevens de titel, namelijk ‘Tonio’. Dit hele boek is gericht aan Tonio en beschrijft zijn leven en dood. Er is geen ander woord in dit boek wat vaker wordt gebruikt.  

Gedrag van de hoofdpersoon

Het gedrag van Adri en Mirjam is niet per definitie goed of fout te noemen. Wat is het goede gedrag wanneer je zoon in de bloei van zijn leven plotseling overlijdt? Daar is geen goed gedrag voor, het is ook meer overleven dan leven. Adri en Mirjam kiezen ervoor om troost te zoeken bij elkaar en in de drank. De drank doet ze geen goed, ze komen aan en ze belanden bijna elke avond dronken in bed. Maar echt afkeuren kun je het niet, want ze moeten iets met hun verdriet en blijkbaar vinden zij de troost in de drank. Het is wel heel goed dat ze ook troost zoeken bij elkaar en altijd met elkaar zijn blijven praten. Uiteindelijk raakten ze wel geïsoleerd, omdat ze de buitenwereld niet meer in durfden. Als ze professionele hulp hadden gezocht waren ze er misschien beter doorheen gekomen, maar echt goed of fout is hun gedrag niet te noemen. In ieder geval bleven ze bij elkaar en dat is wel belangrijk geweest in hun rouwproces.

Analyse van het boek

Personages
Adri is een round character. Zijn gevoelens en gedachtes worden beschreven en er worden meerdere kanten van zijn karakter beschreven. Mirjam is ook een round character, er wordt niet vanuit haar perspectief geschreven,maar er komen wel verschillende kanten van haar naar voren.  Tonio is een flat character, over zijn leven worden eigenlijk alleen de goede dingen beschreven en de herinneringen zijn allemaal van één persoon. De vrienden van Tonio, de ouders van Mirjam en de andere karakters zijn ook allemaal flat characters.

Perspectief

A. F. Th. van der Heijden heeft een ik-perspectief gebruikt, wat in dit geval ook letterlijk zo is. Hij heeft zijn eigen perspectief gebruikt, want hij schrijft vanuit zichzelf. Alles in het boek is dus ook echt gebeurd in het leven van van der Heijden. Er vindt geen perspectiefwisseling plaats, het hele boek is geschreven vanuit dezelfde persoon.

Structuur

De fabel en het sujet vallen niet samen, er zijn veel flashbacks. Het verhaal begint in medias res. Het begint op het punt waar Adri zijn zoon Tonio gaat aangeven bij de gemeente. Dit is wel redelijk aan het begin van het leven van Tonio, maar er zijn flashbacks die verder teruggaan, dus het is niet het begin van het beschreven leven van van der Heijden. Na de proloog gaan we naar de Zwarte Pinksterdag, waarop het ongeluk gebeurd en vanaf dat moment wordt de tegenwoordige tijd constant afgewisseld met flashbacks.

Ruimte

Het boek speelt zich voor het grootste gedeelte af in Nederland, vooral in Amsterdam. Verder zijn er een aantal flashbacks naar de vakantieadressen van van der Heijden waar hij werkte aan zijn boeken.

Één hoofdstuk speelt zich bijvoorbeeld af in Frankrijk, waar ze de familie van Persie leren kennen, ook de later zo bekende voetballer Robin van Persie. Er zijn verder scènes die zich afspelen in verschillende ziekenhuizen, het politiebureau, het café en vooral in de woonhuizen van de familie, dit allemaal in Amsterdam.

Spanning

Het boek bevat zeer weinig spanning. Ergens zou dat ook ronduit ongepast zijn, om spanning te gebruiken om de roman over je overleden zoon spannender te maken. Het is ook geen boek wat je leest voor de spanning, meer uit medeleven of omdat het een bijzonder boek is.  Natuurlijk zit er wel een beetje spanning in, je wil weten wat er is gebeurd in de nacht van Pinksteren en de zoektocht naar het mysterieuze meisje is ook best spannend. Maar de reden van deze scènes is niet de spanning, maar omdat het iets toevoegt aan het verhaal en een zoektocht is naar de waarheid.

Stijl

De stijl van A. F. Th. van der Heijden is heel prettig. Hij gebruikt duidelijke woorden en wisselt af tussen lange en korte zinnen. Wanneer hij moeilijke woorden gebruikt, is het omdat deze woorden preciezer zijn. De moeilijke woorden zijn niet storend en bijna altijd is de betekenis wel af te leiden uit de context. Met zijn schrijfstijl weet van der Heijden de lezer mee te nemen in het verhaal en zijn gevoelens heel goed over te brengen.

Motief en thema

Er zitten meerdere belangrijke motieven in dit boek verwerkt. Het eerste motief is overduidelijk de dood. Alles in dit boek draait om de dood en hoe verschillende mensen daarmee omgaan. Vanuit verschillende perspectieven wordt de dood benadert. Een motief wat hiermee nauw verbonden is, is het noodlot. Tonio komt om door een noodlottig ongeval. Toch denkt van der Heijden dat hij schuld heeft aan de dood van zijn zoon, en dat is nog een motief. Het hele boek lang worstelt van der Heijden met een groot schuldgevoel. Hij denkt dat hij dingen fout heeft gedaan en dat hij had moeten ingrijpen.

Het thema van dit boek heeft ook alles te maken met de dood ‘Tonio mag dan niet langer meer onder de levenden zijn, maar in de nabestaanden zal hij voor altijd doorleven.’

Titel, ondertitel en motto

De titel is ‘Tonio’, dit spreekt helemaal voor zich.

De ondertitel is ‘een requiemroman’. Een requiemroman is een boek dat iemand schrijft over een overleden persoon. A. F. Th. van der Heijden heeft vaker requiemromans geschreven, ook voor vrienden, zijn vader en zijn neefje. Dit keer is het helaas veel pijnlijker en schrijft hij er één voor zijn zoon.

Er zijn twee motto’s, de eerste is: Give sorrow words: the grief that does not speak

Whispers the o’erfraught heart, and bits its break. Dit is een tekst uit ‘Macbeth’van Shakespeare. Het is een advies, geef verdriet aan woorden en praat, anders kan je het rouwen misschien niet aan. Het tweede motto is een gedicht van Ben Johnson. Dit gedicht gaat over zijn eerste zoon en heet dan ook ‘On My First Son’. Het gaat over de dood van de zevenjarige zoon van Johnson en hij schreef daarover dit gedicht. Dat is hetzelfde voor van der Heijden, ook hij verloor zijn zoon en schreef daarover dit boek.

De schrijver

De schrijver van ‘Tonio’ is A. F. Th. van der Heijden, meteen ook de vader van Tonio. Op Eerste Pinksterdag 2010 overleed zijn enige zoon op 21-jarige leeftijd. Hier waren van der Heijden en zijn vrouw Mirjam zo kapot van dat hij er dit boek over schreef: een waargebeurde roman ter nagedachtenis aan zijn zoon.

Van der Heijden werd geboren in 1951 en wordt gerekend bij de naoorlogse generatie schrijvers. Hij is een autobiografische schrijver, die waargebeurde gebeurtenissen combineert met fictie. Binnen alle romans zijn fragmenten van het leven van van der Heijden te herkennen en daardoor zijn al zijn boeken als het ware verbonden.

Uitwerking van het verhaal

Mijn mening over de schrijfstijl van van der Heijden is over het algemeen positief. Hij schrijft op een duidelijke manier en gebruikt geen nutteloze stijlmiddelen. Het verhaal is goed uitgewerkt, er wordt heel veel verteld over het leven van Tonio. Van der Heijden beschrijft alle momenten rondom de dood van zijn zoon heel uitvoerig en geeft de lezer echt een kijkje in zijn rouwproces. Het kernverhaal is dat van het rouwen in de weken na Tonio’s dood, maar de flashbacks geven pas echt een beeld van het leven zoals het was. De afwisseling van flashbacks en tegenwoordige tijd maken het verhaal soms verwarrend, maar meestal verduidelijkte het juist het verhaal. Het enige nadeel van dit boek was dat het erg dik is en soms veel te langdradig. Als het boek zo’n tweehonderd pagina’s minder had gehad was het prettiger geweest om te lezen. Toch laat deze dikte wel weer zien hoe omvangrijk het verdriet is en hoeveel verschillende gedachten erbij loskomen.