Thuiskomst door Ton van Reen

Zakelijke gegevens T. van Reen: Thuiskomst (oorlogsverhaal), Amsterdam, 1988, Eerste druk, 79 blz. (Ons boekje door het JBC in 2004 en met 25 bladzijden), Korte inhoud Stijn, Werner en de ikfiguur zijn drie beste vrienden en weten alles van elkaar. De vader van de ikfiguur is overleden toen de ik-figuur nog jong was. Hij woont nu alleen met zijn moeder. De ouders van zijn vriend Stijn waren joods en zijn beide omgekomen in een concentratiekamp in de oorlog. Stijn is bij een pleeggezin opgegroeid. De vader van Werner heeft in de oorlog tegen Nederland gevochten en hij was spoorloos verdwenen, dus werd er na al die jaren vanuit gegaan dat hij dood was. De moeder van Werner (word door de ik-figuur tante Riet genoemd) woont samen met een man die Werner oom Jos noemt. Het verhaal speelt zich af in 1953 en de jongens zitten in het eerste jaar van de Mulo als ze horen dat de vader van Werner (Noud Leemans) toch niet dood is en naar huis komt. Dat is voor het hele dorp een grote schok. Alles in het dorp is veranderd en Noud past niet meer in het leven van Werner en zijn moeder. Oom Jos gaat terug naar Venlo, als hij het bericht hoort. Een tijdje later komt Werners vader daadwerkelijk naar huis en niemand weet hoe hij er mee om moet gaan. Noud ook niet. Werners leven wordt op zijn kop gezet. Werner wil Noud niet meer als zijn vader en de moeder van Werner houdt niet meer van Noud. Hij is veranderd; hij slaat zijn vrouw en maakt alles kapot. Werners vader leeft in zijn eigen wereld en hij praat met niemand. In het dorp wordt er veel over hem geroddeld, want mensen zien hem nog steeds als een verrader, omdat hij in de oorlog voor de Duitsers gevochten heeft. Dan vertrekt Noud en niemand weet waarheen. Zijn vrouw wil van hem scheiden, wat in zo'n klein dorp een taboe is, maar toch gebeurt het. Ook bij Stijn maakt de terugkomst veel los. Eerder wilde hij niets over vroeger weten. Hij zag zijn pleegouders als ouders en was gelukkig zo. Nu opeens begon hij boeken te lezen en dingen op te zoeken. Hij wil weten wie zijn ouders vermoord hebben en wat er speelde. Stijn komt er achter dat hij een oom heeft, die in Amsterdam woont. Hij zoekt deze oom op, omdat hij waarschijnlijk veel over zijn ouders weet. Dag wordt Noud Leemans gezien in de Peel en de ikfiguur besluit hem op te zoeken. Daar ziet hij dat Noud helemaal niet eng of raar is, zoals de roddels gingen in het dorp. Noud Leemans verteld de ikpersoon zijn kant van het verhaal; wat hij heeft meegemaakt en waarom hij zo'n moeite heeft om zich aan te passen aan hoe het in het dorp was. De ikfiguur gaat nog een paar keer langs en dan op een dag heeft Noud besloten weer terug te gaan naar Duitsland. Werner en zijn moeder zijn hier heel blij mee. Van de een op de andere dag verhuizen ze naar Heerlen, zonder het aan te kondigen. Ze gaan weer bij oom Jos wonen. De ikfiguur heeft altijd al bij Werner in de buurt gewoond en schrikt er van dat Werner weg gaat. Iets later blijkt ook Stijn te gaan verhuizen. Hij gaat naar Amsterdam, om bij zijn om te gaan wonen, omdat hij zich daar meer thuis voelt. De ikfiguur blijft alleen achter in het dorp, zonder zijn vrienden. Hij zoekt Stijn nog wel een keer op, maar alles is veranderd. Al deze gebeurtenissen hebben Werner, Stijn en de ikfiguur verandert. Ze zijn er volwassener door geworden. Structuur Het boek is verdeeld in delen, geen hoofdstukken. De delen worden van elkaar gescheiden door middel van een sterretje. Sommige delen zijn lang, andere delen zijn heel kort. De delen zijn niet genummerd en hebben geen titel. De schrijver begon een nieuw deel als hij op een ander moment en andere plaats begint te vertellen. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de ikfiguur. Je ziet alles alleen maar door zijn ogen. Ik weet niet wat in het verhaal het echte hoogtepunt was. Ik vond niet echt dat dat er was. Naar mijn gevoel word er alleen een lichte spanning opgebouwd tussen dat iedereen te horen krijgt dat Noud Leemans naar huis komt en de daadwerkelijke thuiskomst, maar ik vind de thuiskomst zelf geen echt hoogtepunt.
Verhaalfiguren De belangrijkste verhaalfiguren zijn de ikfiguur (zijn naam wordt niet genoemd in het verhaal), Werner en Stijn. Je ziet alles vanuit het perspectief van de ikfiguur, waardoor je vooral ziet wat hij doormaakt. In het begin van het verhaal zijn hij, Werner en Stijn drie beste vrienden, die alles van elkaar weten. Ze zijn bijna altijd samen, gaan naar dezelfde school en maken elke middag samen huiswerk. Vanaf de dag dat Werner te horen krijgt dat zijn vader nog leeft en naar huis komt veranderd Werner. Hij praat niet over zijn vader en trekt zich heel erg terug. Hij praat ook niet met zijn vader als hij weer thuis is. Samen met Stijn en de ikfiguur koopt Werner op een dag een radio en is daar vooral veel mee bezig. Vanaf de dag dat Stijn het hoort over de vader van Werner gaat hij voor het eerst op zoek naar informatie over de oorlog en over zijn geloof. Daar zocht hij eerder niet eens aan. Hij wist dat hij niet bij zijn echte ouders woonde maar hij voelde het wel alsof het zijn echte ouders waren. Stijn is joods en zijn hele familie is omgekomen in de oorlog. Stijn woont bij zijn pleegouders op een boerderij. Stijn leest veel over de oorlog en komt hij er achter dat hij nog een oom in Amsterdam heeft wonen die hem er veel over weet te vertellen. Stijn zoekt hem op en besluit iets later daar te gaan wonen. Voor de ikfiguur is het vooral dat er om hem heen van alles veranderd. Stijn en Werner veranderen, de moeder van Werner komt vaker over de vloer bij hem thuis, maar hij begrijpt niet wat er precies gebeurt. Hij weet niet wat er in het hoofd van Werner omgaat. Hij verliest Werner uit het oog, al helemaal als Werner gaat verhuizen naar Heerlen aan het einde van het verhaal en niks meer van zich laat horen. Van Stijn ziet hij alleen dat Stijn meer gaat lezen. Voor hem is het alsof Stijn alleen nog maar met het verleden bezig is. Stijn leest dag en nacht alleen nog maar over de oorlog. Hij wil er alles van weten. En dan besluit ook Stijn weg te gaan. Zo blijft hij alleen, zonder zijn vrienden, achter in het dorp. Wat eerst standaard was, zoals elke middag met zijn vrienden zijn, leuke dingen doen, alles, is veranderd. Stijn en Werner zijn een nieuw leven begonnen en laten hem zo achter. De thuiskomst van Werners vader heeft alles doen veranderen. Tijd Het verhaal speelt zich jaren na de oorlog af. De jongens zijn ongeveer 15 jaar. In 1940 vertrok de vader van Werner naar Duitsland en nu hij terug komt zijn ze minstens tien jaar verder. Het verhaal wordt chronologisch verteld en heeft een tijdsverloop van een paar maanden. Er worden wel verhalen verteld over vroeger, maar het zijn geen flashbacks. Er zitten naar mijn gevoel 2 echte hiaten in. Voor in het verhaal; de jongens krijgen te horen dat Noud Leemans terug komt en dan maak je die eerste paar dagen mee en dan opeens is er de dag dat de vader daadwerkelijk thuiskomt, een paar weken later. Ook aan het einde van het verhaal wordt er een heel stuk verhaal overgeslagen. Werner en Stijn zijn allebei vertrokken en maanden later gaat het laatste stukje verhaal in. Dan wordt er verteld dat de ikfiguur niks meer van Werner heeft gehoord. Ruimte Het verhaal speelt zich af in Limburg, in een klein dorpje. Er is een moeras in de buurt. Stijn woont in een boerderij. Er wordt niet veel over de ruimte verteld, alleen een beetje over hoe het moeras er uit ziet. De ikfiguur is in huis, bij Stijn thuis, bij Werner thuis, op weg naar school, hij komt in het moeras en fietst een paar keer naar zuid-Limburg. Na het verhaal twee keer gelezen te hebben heb ik nergens een symbolische ruimte gevonden. Wel vond ik dat de radio die Werner kocht symbool stond. Zo probeerde hij contact te leggen met de ikfiguur. Hij probeerde te vertellen wat hij voelde en wat er ging gebeuren, want dat kon hij in het echt niet vertellen. Perspectief Het perspectief ligt bij de ikfiguur. Je ziet alles alleen maar door zijn ogen, en dat is dus subjectief. Als je het verhaal vanuit het perspectief van de vader van Werner had gezien had je het heel anders mee gemaakt en meteen begrepen waarom hij zich zo gedroeg. Je zou verwachten dat je het verhaal door de ogen van Noud of Werner zou mee maken, omdat Noud thuis komt, of omdat Noud bij Werner weer thuis komt, maar juist omdat je het door de ogen van de ikfiguur ziet zie je het verhaal heel anders. Titeluitleg De vader van Werner heeft in de oorlog gevochten in de oorlog tegen de Russen met de Duitsers en na al die tijd is iedereen er vanuit gegaan dat hij was gestorven in de oorlog, omdat er niks meer van hem werd gehoord, maar dan blijkt hij nog te leven en komt hij naar huis; Thuiskomst.
Motieven De belangrijkste algemene motieven in het verhaal zijn; - vriendschap - oorlog - vaderschap - geloof - geschiedenis
Ik vond dat de radio symbool stond voor het contact wat Werner probeerde te leggen. "Het was jammer dat ik het geluid niet harder of zachter kon zetten. Ik kon het ding zelfs niet afzetten. Het reageerde alleen op de signalen van Werner" (blz. 23). Werner kon er niets aan doen dat zijn vader thuis kwam en zo oom Jos weg ging en alles wat er was veranderde, hierover had hij wel de controle. Hij kon zorgen voor contact. De naaimachine was van de moeder van de ikfiguur en tante Riet samen, ze zouden er samen mee doen en hem elke keer verplaatsen, maar de ikfiguur zag al aankomen dat het nooit zou kunnen, omdat de naaimachine te zwaar was, maar het bleek niet te kunnen omdat tante Riet en Werner met oom Jos in Venlo gingen wonen. Thema Als het verleden terug komt kan dat het heden volledig op zijn kop zetten en alles doen veranderen. Auteur Ton van Reen werd geboren in 1941 en schreef in 1963 zijn eerste boek. Hij bracht veel romans en oorlogsverhalen uit, ook schreef hij poëzie. Toen het succes van Het Winterjaar kwam, was hij hoorde hij bij Nederlands beste auteurs. Andere boeken van hem zijn: Vlucht voor het vuur
Ontsnapt aan de galg
Gestolen jeugd
Het griezelkasteel
Eindelijk veilig
Een vriendin voor dag en nacht
Bevroren dromen
Brandende mannen
De bende van de bokkenrijders Eigen mening Als we zelf een boek hadden mogen kiezen had ik waarschijnlijk een ander boek gekozen, omdat mij boeken die over de oorlog gaan niet zo interesseren. Dus ik keek er een beetje tegenop dit boek te moeten lezen en ik vond het ook geen leuk of mooi verhaal. Het heeft geen indruk achter gelaten en dat vind ik jammer van sommige boeken laten dat wel achter en dat vind ik mooi. Ze zetten je aan het denken over bepaalde zaken en dat deed dit boek niet met me. Wel is het verhaal heel geloofwaardig geschreven en dat vind ik altijd fijn aan boeken. Het zou zo echt kunnen gebeuren, misschien is het verhaal ook wel gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Gelukkig is het boek ook niet moeilijk geschreven. Geen hele korte of heel lange zinnen, en ik ben niet echt woorden tegen gekomen die ik niet kende of waarvan ik de betekenis niet wist. Dat vond ik wel fijn. "Werner zelf zei nooit iets over zijn vader. Voor hem en tante Riet was de toestand van vroeger hersteld, toen Leemans vermist was en ze ook niet zeker wisten of hij dood was. Ook nu rekenden ze niet op zijn terugkeer." (blz. 11) Het viel me heel erg op dat sinds Werner te horen kreeg dat zijn vader naar huis zou komen dat alles alleen nog maar daarom draaide. Er werd niks meer over gewone dagelijkse dingen verteld. Ik heb zelf nooit een ouder of iemand die zo dichtbij staat verloren en ik weet niets van de oorlog af, dus daarom kon ik me niet echt in leven in het verhaal. Ik kende die gevoelens niet, alleen de onmacht. De ikfiguur snapte niet wat er in Werner om ging en hij zat met zoveel vragen die niet beantwoord werden. Geraadpleegde literatuur Ik heb op Internet gezocht naar samenvattingen van het verhaal en daar stond ook wat korte informatie over de schrijver bij. Dat heeft me wel geholpen er zelf een mooie samenvatting van te maken.