Tegenliggers door René Appel

Auteur: René Appel
Titel: Tegenliggers
Verschenen in: 1995
Aantal blz.: 232 A. Verwachting en eerste reactie: Ik ben dit boek gaan lezen, omdat het volgens mijn zus een goed boek was. Ik las de achterflap en was eigenlijk best wel nieuwsgierig geworden over hoe het verder zou aflopen. Wel verwachtte ik een vrij langdradig boek. Vooral nadat ik de eerste paar bladzijden had gelezen, had ik het gevoel dat ik er nooit doorheen zou komen. Maar al gauw had ik er geen spijt van dat ik toch door ben gaan lezen. Al snel wilde ik weten wat er verder ging gebeuren in het boek en wilde ik alleen nog maar doorlezen. Het las dan ook een stuk makkelijker en vond ik het een heel mooi verhaal. B. Beknopte samenvatting en analyse: * Samenvatting: Het gaat al een tijdje niet zo goed tussen Martin en zijn vrouw Lenie. Hij denkt dat het een dipje is en wel weer over zal gaan, maar Lenie denkt daar anders over. Als Martin op een dag thuiskomt is ze weg en ze heeft hun kinderen, Jason en Kim meegenomen. Lenie is bij een vriendin van haar, Jeanine, ingetrokken. Martin heeft het gevoel dat zij haar sterk beïnvloed heeft en haar heeft overgehaald om bij hem weg te gaan. In het begin denkt Martin nog dat Lenie, die nu Heleen genoemd wil worden, snel terug zal komen maar al snel is duidelijk van niet. Heleen maakt haast met de scheiding en alle Martins pogingen om haar te spreken zijn te vergeefs. Om het nog erger te maken heeft Heleen, voordat ze weg ging, Martin z’n trots en grootste hobby kapot gemaakt, zijn modelautootjes-verzameling. Martin wordt langzaam gek, zijn hele leven stort in, hij heeft geen andere contacten waar hij op terug kan vallen. De rechter regelt een omgangsregeling, maar Martin kan de kinderen niet goed vermaken. Jason pleegt een diefstal als hij bij Martin is en Kim wil niet meer naar haar vader. Martin mag zijn kinderen steeds minder zien. Hij wacht ze stiekem op bij school en als hij ze toch een dagje heeft, laat hij ze langer blijven als afgesproken. Martin geeft Jeanine de schuld van alle problemen, hij denkt dat zij Heleen, Jason en Kim expres bij hem weghoudt. Hij achtervolgd Jeanine met zijn auto om haar bang te maken en breekt een keer in het huis waar ze woont. Martin verspreid brieven in de buurt waarin staat dat Heleen en Jeanine lesbisch zijn. De rechter hoort van deze voorvallen en Martin mag zijn kinderen helemaal niet meer zien. Sandra is een leerlinge van Martins rijschool. Ze woont samen met Peter, maar afgelopen tijd is dat niet zo leuk meer. Sandra werkt niet en om toch bezig te zijn volgt ze cursussen die Peter dan weer moet betalen. Omdat Peter haar ontzettend naar beneden haalt heeft ze nog maar weinig zelfvertrouwen en enorme faalangst. Martin gaat hier goed mee om en door haar niet te moeilijke dingen te laten doen voelt ze zich goed bij hem. Doordat ze op een dag per ongeluk zoenen is Sandra helemaal weg van Martin. Peter slaat Sandra en als hij haar op een dag verkracht loopt ze bij hem weg. Ze klopt aan bij Martin. Eigenlijk vindt Martin haar vervelend maar toch laat hij haar binnen. Jim Versteeg zet een rijschool op in dezelfde buurt als waar Martin er een heeft. Hij vindt dat hij best mag concurreren, zijn prijzen zijn lager als die van Martin. Steeds meer klanten stappen over en Martin verdient steeds minder, net nu hij zijn geld hard nodig heeft voor bijvoorbeeld de alimentatie. Uit woede steekt Martin de banden van Jim z’n auto en hij neemt wraak, het wordt steeds erger. Jim breekt in bij Martin en Martin steekt nu Jim z’n auto in brand. Ze blijven elkaar bedreigen. Op een avond besluit Martin dat alle problemen over moeten zijn, hij wil het weer hebben als vroeger en denkt dit te bereiken door Jeanine op te ruimen. Hij vraagt of ze speelgoed van de kinderen wil komen ophalen en zij stemt in. Maar onverwachts besluit Helen dat te gaan doen. Martin staat op een kruising opgesteld om de vrouw, waarvan hij denkt dat het Jeanine is, aan te rijden, maar dan rijdt hij dus zijn ex aan. In het ziekenhuis overlijdt ze. Jeanine heeft door dat Martin er iets mee te maken heeft en de problemen worden alleen maar erger. Jeanine's wraakgevoelens groeien en als Martin op een dag 'toevallig' bij haar werk staat en vraagt of hij haar naar huis moet brengen stapt ze in. Beide zitten in de auto met het idee de ander iets aan te doen. Jason, de zoon van Martin gaat met verkeerde vriendjes om. De middag dat Jeanine bij Martin in de auto zit, staat Jason op een viaduct met een van zijn nieuwe vriendjes. Hij wordt gedwongen om een baksteen te gooien op de auto, die op dat moment onder het viaduct door rijdt. De bestuurder verliest de macht over het stuur en schuift onder een vrachtauto, het waren Martin en Jeanine. Martin overlijdt meteen en Jeanine komt zwaargewond op de intensive-care terecht. Sandra blijft in Martin's huis achter met Kim en Jason. (
http://huiswerk.scholieren.com/uittreksels/verslag.php?verslagid=10599) Analyse: Personages: * Martin is de hoofdpersoon van het boek. Hij is een karakter. Je leert zijn innerlijk goed kennen in het boek en zijn gevoelens zijn dan ook zeer duidelijk te lezen. Hieruit kun je opmaken dat hij nogal onstabiel is en snel door het lint gaat. Hij weet niet wat hij met zijn gevoelens aan moet en doet daarom de raarste dingen. In het boek wordt niet letterlijk beschreven hoe oud hij is, maar hij heeft 2 kinderen, dus ik denk dat hij tegen de 40 is. Martin is de ex-man van Lenie, die later Heleen genoemd wilt worden. Hij kan het niet aan dat zijn vrouw bij hem weg is gegaan. * Lenie, die later Heleen genoemd wil worden, is de ex-vrouw van Martin. Heleen houdt de kinderen bij Martin vandaan, omdat zij hem niet vertrouwt en omdat ze het bij Martin geen goede omgeving vindt voor haar kinderen. Heleen is een karakter. Je leert haar en haar gevoelens goed kennen, maar wel minder als bij Martin. Jeanine is de beste vriendin van Heleen. * Kim is de dochter van Martin en Lenie, zij vindt het niet leuk om bij Martin te zijn, ze vindt dat hij Jason voortrekt. Zij is een type, je leert haar oppervlakkig kennen. Heel soms worden haar gevoelens beschreven, maar niet zo uitgebreid. * Jason is de zoon van Martin en Lenie. Hij vindt het bij Martin nog wel leuk, maar is toch liever bij zijn moeder. Ook hij is een type, je leert hem niet goed kennen. * Jeanine is de beste vriendin van Lenie. Zij is iemand die Lenie steunt tijdens de scheiding en helpt met de opvoeding van Kim en Jason. Jeanine is een type. * Jim Versteeg is de concurrent van Martin, ze krijgen een ruzie, omdat Jim de klanten van Martin afpakt. Jim is iemand die niet met zich laat sollen en Martin terug wilt pakken. Hij is een type, want hij wordt niet uitvoerig beschreven en je leert hem alleen oppervlakkig kennen. * Sandra is de slechtste leerling van Martin. Ze is doodsbang voor haar man Peter. Ook zij is een type. * Peter is de man van Sandra, hij wordt niet vaak besproken, maar hij is geen aardige man, hij mishandelt Sandra. Hij is een type. Perspectief en verteller: In dit boek ligt het perspectief bij de hij-/zij-figuur. Het verhaal verteld ‘zichzelf’. Er is niet een bepaalde persoon die zijn gedachten en gebeurtenissen zelf verteld, maar er is eigenlijk iemand die verteld over de gebeurtenissen en gevoelens die de personen uit het boek meemaken. Het opvallende in dit boek is de wisselingen van perspectieve. De ene keer lees je vanuit het perspectief van Martin en dan lees je weer over de gebeurtenissen van Lenie. En zo gaat dat het hele boek door en alle personages langs. Ruimte: Het verhaal speelt zich af in een provinciestad in het Noorden. Het meeste gebeurt buiten op straat, maar ook bij Martin en Jeanine thuis en in de auto. Verder wordt er niet heel veel aandacht besteedt aan de ruimte, bijvoorbeeld of het warm of koud is. Thema: Door één bepaalde tegenslag in het leven, kan het leven er meteen heel anders uitzien en een andere wending krijgen. Het leven is niet te voorspellen. Tijd: Het boek is chronologisch. Het boek speelt zich af in de volgorde, zoals ze in werkelijkheid ook hadden afgespeeld. In dit verhaal is dat: Lenie wilt scheiden - Martin draait door - Martin en Lenie zijn beide omgekomen, ieder bij een ander ongeluk. Af en toe is er een flashback. Een goed voorbeeld hiervan zijn de gedachten van Martin na het overlijden van Lenie. Hij denkt hier over wat er nou precies is gebeurt bij de aanrijding. Ook is er soms een kleine flashforward. Het volgende stukje is daar een goed voorbeeld van: "‘Wat denkt ut?’ vroeg ze, terwijl ze haar jas aantrok. ‘Het is misschien een gekke gedachte, maar zouden de kinderen ook bij mij kunnen blijven? Gewoon in dit huis, dat kennen ze tenminste. Ik vind het ontzettend leuk om voor ze te zorgen, en Kim is ook zo lief.’" Hier denkt Sandra na over de toekomst. Ze vraagt zich af of Kim en Jason misschien bij haar kunnen wonen in de toekomst, omdat hun vader en moeder overleden zijn en Jeanine voor onbepaalde tijd in coma ligt. Ook is er af en toe sprake van een tijdsprong. Dat kwam voor toen de rechter uitspraak deed. De ene dag werd nog gezegd dat over een paar dagen de hoorzitting was en het volgende moment dat beschreven werd, was de hoorzitting. De vertelde tijd was denk ongeveer een half jaar tot een jaar. In het boek wordt niet letterlijk beschreven wat de vertelde tijd is. Er spelen veel gebeurtenissen af in het boek die niet in een week of een maand kunnen gebeuren, zoals enkele rechtszaken en andere gebeurtenissen die zich afspelen in het boek. De verteltijd (tijd waarin het boek gelezen kan worden) is rond de 7 uur.
Titelverklaring: Tegenliggers is figuurlijk bedoelt. Het gaat in dit boek om de mensen, gebeurtenissen en omstandigheden die elkaar "tegen liggen". In het verhaal gebeuren enkele kettingreacties tussen de personen die nare streken op elkaar uitoefenen en die zo ver gaan dat er moorden worden gepleegd, onbewust en bewust. C. Verwerkingsopdracht: Zie einde boekverslag. Schrijf een eigen einde, voor het gekozen boek, in ± 500 woorden. D. Eindoordeel en evaluatie: Eindoordeel: 1. Gebeurtenissen: De gebeurtenissen uit het boek zijn zeer realistisch, het is een verhaal dat in het echt ook (kan) gebeuren. Er zijn veel ouders tegenwoordig gescheiden en dat kan ook veel problemen opleveren. Ik vind dat het in het boek wel een beetje overdreven is, want in het boek gebeuren heel veel dingen en meestal gebeuren die niet allemaal tegelijk in werkelijkheid. 2. Personen: Ik vond de personen duidelijk beschreven. Ik kon me verplaatsen in hun gevoelens. Ik kon goed begrijpen dat Martin zich zo voelde, alleen zou ik als ik hem was me anders gedragen, want je schiet niet veel mee op om ruzie te zoeken en je zin door te drammen. Maar toch kan ik heel goed begrijpen dat mensen anders reageren, in moeilijke tijden, dan verstandig is. 3. Opbouw: Het verhaal was niet lastig te lezen. In het begin wel wat lastiger dan later. Het begin was dan ook niet echt spannend, maar later liepen de gebeurtenissen dichter achter elkaar en was het ook spannender. De ‘onzichtbare verteller’ las goed. Het maakt me niet zoveel uit of het vanuit de ik-figuur wordt verteld of van uit de hij-/zij-figuur, zolang het maar goed en makkelijk leest.
4. Taalgebruik: Ik vond het taalgebruik niet lastig. Af en toe werd er gebruik gemaakt van moeilijke woorden en er kwamen ook wel soms lange zinnen in voor, maar in het algemeen was het boek zeer goed te lezen. Met het taalgebruik, dat gebruikt werd, kon ik de zaken die beschreven werden ook goed voorstellen, ik begreep wat de schrijver bedoelde en kon er een voorstelling van maken. Het was een taalgebruik dat dagelijks voorkomt. In dit boek wordt wel veel gebruik gemaakt van dialogen, je leest dan citaten van personen die een gesprek voeren, maar daar is heel makkelijk in te komen en je ziet ook duidelijk wanneer zo’n dialoog begint en eindigt. Bijvoorbeeld: "‘Ik moet weer ‘s aan de slag,’ zei Martin. ‘Mijn administratie een beetje op orde brengen. Dat deed Lenie altijd, maar nou moet ik…’ ‘Ik kan je helpen, als je wilt. Ik heb jaren op kantoor gewerkt.’" Evaluatie: Ik vind ‘Tegenliggers’ een heel mooi boek. Het werken aan het boekverslag vond ik leuk en interessant. Ik heb hierdoor op een andere manier naar het boek gekeken en ben daardoor het nog meer gaan waarderen. De manier van schrijven vond ik indrukwekkend. Het is toch iets anders dan de andere boeken, je leest steeds dialogen tussen andere personen en je leert hierdoor ook de personen uit het boek beter kennen en je ziet ze van verschillende kanten. Ik denk ook dat dat het doel van de schrijver was en daardoor wordt er ook meer spanning opgewekt bij de lezer. C. Verwerkingsopdracht: Een nieuw eind: Kim stond al een kwartier te wachten, maar Jeanine was in geen velden of wegen te bekennen. Ze begreep er niets van. Jeanine was nooit te laat. Kim ging naar juf Mieke, de juf van Jason, maar ook daar was Jeanine niet. Juf Mieke vroeg wat er was. Kim barste in huilen uit. ‘Jeanine zou ons ophalen, maar, maar ze is er nog steeds niet en ze komt nooit te laat.’ ‘Rustig maar. Weet je wat: ik breng je even naar huis, misschien is ze gewoon thuis.’ Maar ook daar was Jeanine niet. ‘Kom…’ zei juf Mieke. ‘Ik wil jou kamer wel eens zien.’ Ze liepen de trap op toen de bel ging. ‘Ga jij maar vast naar boven, kim. Ik kom er zo aan.’ Het was Sandra, die aan de deur stond. Haar hoofd hing laag en ze had een heel rood en behuild gezicht. ‘Hij is dood’. ‘Wie is dood?’ vroeg Mieke. ‘Martin. En Jeanine die, die ligt in coma.’ ‘Het is echt onbegrijpelijk, dat ongeluk.’ zei Mulder tegen Coumans, zijn collega. ‘Ik ga eens langs bij die Sandra. Misschien kan zij ons meer vertellen over Martin.’ Mulder stond aan de deur bij Sandra, waar de kinderen van Martin tijdelijk ook verblijven. ‘Mag ik binnen komen’, vroeg hij uitnodigend. ‘Ik wil u een aantal vragen stellen over de dood van Martin van leeuwen. ‘Ja, natuurlijk’. En Sandra nodigde hem uit om binnen te komen. ‘Uit het onderzoek is gebleken dat het geen gewoon ongeluk was. Er is hier sprake van moord. Heeft u enig idee wat er gebeurd zou kunnen zijn?’ Sandra was helemaal verbaasd, ze was in de war. ‘Moord?’ Stamelde ze. ‘Nee, ik heb echt geen idee wie dat nou gedaan zou kunnen hebben, zei ze bedenkelijk. ‘Weet u al iets?’ ‘Ja, uit onderzoek is gebleken dat de auto tegen de zijkant van het viaduct is gereden. Er is niet geremd. Er werd zelfs nog extra gas gegeven.’ Er viel een lange stilte. ‘Was Martin in de war de laatste tijd? Of had hij misschien zelfmoord pogingen?’ Vroeg Mulder. Je zag aan het gezicht van Mulder dat hij het moeilijk vond om hiernaar te vragen. Sandra antwoordde met een bedenkelijk gezicht: ‘Ja, hij was de laatste tijd wel wat in de war. Maar dat kwam door de scheiding enzo. En door de dood van zijn ex-vrouw. Maar zelfmoord… Hij zei wel eens dat hij het niet meer zag zitten en er een einde aan wilde maken. Maar ik verwachtte niet dat hij dit echt zou doen.’ ‘Hoe was zijn verhouding met Jeanine?’ vroeg Mulder. ‘Hij had de laatste tijd een hekel aan Jeanine. Hij gaf Jeanine de schuld van de hele scheiding en volgens hem had Jeanine de kinderen ook nog van hem afgepakt.’ ‘Dank u voor de gastvriendelijkheid. Ik denk dat ik zo wel weer even verder kan.’ ‘Geen dank. Tot ziens’. Het was een hopeloze zoek tocht naar niets, helemaal niets, naar een antwoord terwijl er niet eens een vraag was. ’Waarom kan jij je nooit eens ergens bij neerleggen?’ had Coumans gevraagd. ‘Waarom altijd dat graven en wroeten? Het was waarschijnlijk een ongeluk, een doodgewoon stompzinnig ongeluk. Wie weet had Martin, in plaats van z’n remmen, per ongeluk zijn gas ingedrukt?!’ ‘Ja, dat zal wel, maar ik geloof er niets van. Het kan gewoon geen ongeluk zijn. Heeft die Martin niet een afscheidsbrief geschreven?’ vroeg hij bedenkelijk. ‘Ik ga maar eens langs Versteeg, eens horen wat hij ons te vertellen heeft.’ Maar ook dat leverde geen helderheid op. ‘Dan maar eens in het huis van Martin rondkijken’ zei hij. Hij zocht in vele laden en kastjes, maar meer dan wat foto’s kon hij niet vinden. Totdat zijn oog viel op een briefje, op het kussen dat op het bed lag: "Hallo, Als je dit leest ben ik waarschijnlijk al omgekomen. Evenals Jeanine. Ik kan het leven niet meer aan met schuldgevoelens en haat. Ja, inderdaad, ik ben schuldig aan de dood van Lenie. Het
spijt me. Ik vind dat ik moet boeten. En Jeanine moet dit ook. Zij heeft al
deze problemen veroorzaakt… En ik heb ze groter gemaakt. Het is beter zo… Kim en Jason zullen gelukkig worden en met een schone lei
verder leven. Ik moest boeten en dat heb ik nu gedaan. Ik hoop dat ik in de hemel kan komen en dat ik daar opnieuw
kan beginnen. Wie weet komt het daar goed tussen mij en
Jeanine, maar dat kan ik niet garanderen. Het spijt me… Martin."