Auteur: Leon de Winter
Titel: Supertex
Ondertitel: Roman
Verschenen in: september 1991
Druk: Zesde druk, januari 1994
Aantal blz.: 252 1) Bespreek de personages en hun onderlinge relaties. Ga daarbij minstens in op de volgende aandachtspunten: Welke innerlijke eigenschappen hebben twee personages uit het boek? Max breslauer en zijn vader Simon breslauer lijken er veel op elkaar qua karakter, ze zijn namelijk allebei erg onzeker. Door de onzekerheid kunnen ze hun gevoelens niet goed uitdrukken en kunnen daarom soms agressief overkomen. Wat willen de hoofdpersonen bereiken? Max is de enige echte hoofdpersoon. Hij wil bereiken dat hij zijn verleden met zijn vader achter zich kan laten en opnieuw een band kan maken met zijn vader. Noem voorbeelden van een round en een flat character en leg dat uit? Een voorbeeld van een round character is Max Breslauer, omdat er in het verhaal echt alles over hem vertelt wordt, je kunt ook goed de verandering in het karakter van Max volgen, want die wordt uitgebreid vertelt. Een voorbeeld van een flat character is Mw. Jansen, omdat zij veel wat vaker in het boek voorkomt zonder dat je haar echt leert kennen. Komen er types voor in het boek? Er komen niet echt types voor in het boek. Welke invloed hebben de karakters van de personages op wat zij doen? Door de onzekerheid van Max gaat hij naar Mw. Jansen om over zijn problemen te praten die hij in zijn leven heeft. Hij gaat sinds de dood van zijn vader naar Mw. Jansen toe. Om over alles te praten wat in zijn leven gebeurt zoals de dood van zijn vader. Wat zijn de belangrijkste beslissingen van de personages? De belangrijkste beslissing van Max is om zijn eigen zaak te beginnen voor goedkope confectie kleding. Genaamd Supertex. Wat zijn de gevolgen van de beslissingen? De gevolgen van de beslissing is dat hij zijn vader een beetje in de steek laat, omdat hij het nu druk genoeg heeft met zijn eigen zaak. Een ander gevolg is dat hij een jongen aan reed met zijn auto doordat hij een belangrijk telefoontje moet plegen naar een klant. Zou jij die beslissing ook zo genomen hebben, waarom wel/ waarom niet? Ik zou de beslissing zelf ook genomen hebben, omdat ik nooit onder mijn familie zou willen werken en dan liever een eigen bedrijf hebben. Ik zou daar ook voor kiezen, omdat Max een goede opleiding heeft gehad en dan zonden is dat je er niks mee doet. 2) Behandel volledig het begrip ‘tijd’ in het boek. Je moet iets vertellen over: de verteltijd, vertelde tijd, chronologie, flashback, continuïteit en versnelling/vertraging. Citeer een fragment
uit het verhaal waar een tijdssprong in voorkomt. Zet het nummer van de bladzijde erbij.
Het verhaal speelt zich af op een zaterdag in oktober 1990. Er lopen 2 verheel lijnen door elkaar. Eerste verhaal lijn is de zaterdag dat Max bij de psychiater zit. De tweede verhaallijn is het verhaal wat Max vertelt bij de psychiater. Dat verhaal begint bij zijn jeugd en eindigt op de dag van het gesprek. Het gesprek met Mw. Jansen is wel in een chronologische volgorde maar het verhaal wat Max vertelt is alleen maar flash backs en de ene gaat verder in de tijd terug dan de andere flash back. De vertelde tijd is ongeveer 5 dagen, maar elke dag een paar uurtjes gelezen.
3) Geef aan wat het effect is van de verschillende perspectieven waar een schrijver gebruik van kan maken. Hoe zit dat bij dit boek? Geef een citaat en licht je antwoordt toe.
Als een schrijver verschillende vertelperspectieven gebruikt heeft dat als effect dat je als lezer veel meer moet opletten wat er gebeurt in het verhaal en door welke ogen je het verhaal leest. Een ander effect is je kan het boek er mee spannender maken als je steeds van perspectief verandert.
De gebeurtenissen worden achteraf verteld door de ik-persoon die meedoet met de handeling.
Het perspectief ligt maar bij een persoon en deze vertelt hoe hij het beleeft. De verteller is niet echt betrouwbaar. We krijgen steeds maar een kant van het verhaal te horen en meestal is dat niet het hele verhaal. Vaak speelt er nog meer, maar kan of wilt het ik- persoon niet zien. Max zegt sommige dingen anders dan ze echt gebeurd zijn, denk ik, omdat hij zich ervoor schaamt. Hij zit bij een psychiater en bevindt zich in een kwetsbare positie. Omdat hij overal commentaar op kan krijgen, zal hij sommige gebeurtenissen verzwijgen of verdraaien.
Op bladzijde 24 staat het volgende:
“Ja, ik weet ‘t, ik gedroeg me opgefokt. Sinds ik terug was uit Marokko, toen twee maanden geleden, was ik ongedurig, ongeduldig, ongemakkelijk. Ik had twee belangrijke deals verknald omdat ik me op het verkeerde moment had kwaad gemaakt, ik had al vijf mensen ontslagen (nu met Yvonne erbij zes), ik was weer gaan roken, en was elke week een hele kilo aangekomen.”
4) Op welke manier wordt de ruimte behandeld in het boek? Is de beschrijving van die ruimte functioneel? Motiveer je antwoord met voorbeelden uit het boek. Maak duidelijk wat de gevolgen voor dit verhaal zouden zijn als het zich in een andere plaats zou afspelen (bijv. in een stad in plaats van op het platteland of in Nederland in plaats van Frankrijk) .
Ruimte:
Het gesprek tussen Max en dr. Jansen speelt zich af op de hoogste verdieping van een appartementengebouw op de hoek van de Apollolaan en het Olympiaplein in Amsterdam. In het gesprek heeft Max het over zijn penthouse in de Beethovenstraat in Amsterdam, over het huis van zijn vader, Casablanca, Tel Aviv en de straat waar het ongeluk gebeurt.
Max leeft in een dure wijk van Amsterdam en ook zijn psychiater zit daar in de buurt. Als hij naar een hotel gaat, dan zijn dat dure hotels. Er is ook gesuggereerde ruimte in het boek, namelijk Polen en de omgeving waar Simon is opgegroeid. De Loosdrechtse Plassen, waar de vader van Max dood ging zijn geloof ik ook niet helemaal waar. Dit verhaal kan goed in een andere ‘grote’ stad afspelen of in een ander land, maar niet ergens op het platteland.
5) In een boek zitten trucs van de auteur die je door doen lezen, nieuwsgierig maken of zelfs spanning opwekken. Noem 5 van de spanningsopwekkende technieken en vermeld welke de auteur gebruikt. Licht je antwoord toe met voorbeelden uit het verhaal.
De auteur kan gebruik maken van de volgende technieken.
Hij kan bijvoorbeeld veel gebruik maken van flashbacks en flash frowards
De auteur kan ook informatie achterhouden en dat pas aan het eind vertellen bijvoorbeeld in ‘Een hart van steen van Renate Dorresteijn’ dan wordt pas op het laatst verteld wat er in het huis heeft afgespeeld.
Een auteur kan ook gebruik maken van steeds een ander vertel perspectieven.
Juist alleen schrijven in het ik-perspectief zo kom je goed te weten wat het hoofdpersoon denkt.
Een auteur kan ook veel meer vertellen wat er gebeurt of wat er gaat gebeuren of de gevolgen van iets is dan wat de hoofdpersonen het weet.
De auteur van dit boek heeft van de volgende technieken gebruik gemaakt.
Door informatie achter te houden zoals in het volgende fragment.
“Mijn broer woont in Casablanca tegenwoordig.’
‘Casablanca? Waarom daar?’
‘Ja, waarom daar? Weet u het?’
‘Voor zaken of zo?’
‘Nee.’
Ze hield opeens haar mond en de seconden die volgden boden me de gelegenheid om mijn antwoord toe te lichten. Maar ik was niet gereed. Het verhaal van mijn broer vergde voorbereiding.”
Hier komt de lezer al te weten dat er iets bijzonders met Max’ broer aan de hand moet zijn, omdat hij het verhaal niet zomaar kon vertellen. Verder wordt het nog niet uitgelegd.
Gebruik maken van flashbacks
“Had u verdriet toen hij [Simon] stierf?’
‘Hoe bedoelt u?’vroeg ik machteloos. Ik slikte en schoof over het gat. Ze stelde een vervelende vraag die ik niet wilde beantwoorden. Ik had haar niet moeten opzoeken.”
Blijkbaar heeft Max weinig verdriet gehad toen zijn vader stierf en daar schaamt hij zich voor. Waarom dat zo is, wordt nog niet verteld.
6) Wat is het centrale thema in het boek? Welke motieven herken je? Verklaar de titel uitvoerig in relatie tot het thema. Zeg ook iets over het motto als het boek er een heeft. Bedenk drie andere titels voor het boek en motiveer ze.
Motieven:
Het thema van het boek is vervreemding van het leven en het daarna terugvinden van je eigen identiteit. Max heeft gebroken met zijn afkomst en geloof. Ergens in zijn leven voelt hij zichzelf ‘verdwaald’. Daardoor is hij ongelukkig en hij probeert dat te verbergen door zijn materialisme. Uiteindelijk ziet hij toch in dat wat hij doet geen zin heeft en gaat weer vertrouwen op zijn geloof.
Er komen in het boek verschillende motieven voor, namelijk:
Erfenis. Max erft van zijn vader niet alleen de kennis van spreekwoorden, maar ook het karakter van zijn vader. Hij beseft dat hij net zo is geworden als zijn vader. Ook erft hij Simon’s baan en de minnares Maria.
Vertrek. Esther verlaat Max om in Jeruzalem te gaan wonen en Boy verlaat Lea om in Marokko te gaan wonen. Verder vertrekt Yvonne bij het bedrijf nadat ze haar ontslag heeft gekregen.
(Onbeantwoorde) liefde. Max houdt van Esther, maar zij verlaat hem. Esther houdt van de Amerikaan waarmee ze gaat trouwen. Lea houdt van Boy, maar hij is verliefd op Sulamit. Max’ moeder houdt van Simon, maar Simon voelt meer voor Maria.
Terugkeer naar de traditie. Zowel Esther als Boy gaan allebei naar een ander land, waar ze volgens de traditie van het jodendom gaan leven.
Titelverklaring is erg makkelijk doordat het bedrijf van Max heet Supertex.
Drie andere titels voor het boek:
Max breslauer, omdat hij de hoofdpersoon van het boek is.
Mijn identiteit, omdat Max op zoek is wat zijn identiteit precies is.
Grote vragen, omdat Max veel vragen over zijn geloof heeft.
7) Schrijf een ander slot aan het verhaal: een open einde bij een boek met een gesloten einde en een gesloten einde bij een boek met een open einde.
Ik liep naar huis over de appololaan. Toen ik thuis kwam zag een vreemde auto op de parkeerplaats staan. Ik zocht er verder niks achter. Ik liep de lift in om naar me penthouse te gaan. Ik deed de deur open en ik zag me broer Boy op de bank zitten, naast hem zat me grootte liefde Esther. Ik vroeg aan hun op een vrolijke manier “wat komen jullie hier nou doen”. Ze antwoordde te gelijken tijd “we waren toch niet gelukkig in het buitenland daarom zijn we terug gekomen”. Ik vroeg aan Esther “en je man dan, heb je nog geen kinderen”. Esther reageerde daarop “ik heb altijd alleen van jouw gehouden, ik heb nooit van mijn man gehouden, daarom heb ik ook nog geen kinderen. Als ik met iemand kinderen wil dan is het met jou”. “En boy waarom ben jij hier, je had een paar jaar geleden gezegd dat je me nooit meer wil zien, en nu zit je bij mij op de bank. Ik snap dit niet helemaal.” Het enige wat boy zei dat was “ik heb die ruzies nooit gewild en je bent toch mijn broer. En ik wil niet meer zonder jouw leven”.
8) Geef van de gevonden recensie (vermeld de bron) aan wat de recensent vindt van het boek. Is de beoordeling positief of negatief? Haal ook uit de recensie de argumenten die de recensent geeft voor zijn/haar mening. Vertel vervolgens of je het wel of niet eens bent met de recensent en waarom.
Recensie:
De man die toch zijn vader werd
NRC Handelsblad, 13-09-1991, Reinjan Mulder
Max Breslauer, de jood in de Porsche, heeft bijna de jood gedood die het geloof wilde gaan belijden. Symbolischer kan het bijna niet. Hij belt in paniek een psychiater. De nieuwe roman van Leon de Winter, 'Supertex' is een verslag van wat Breslauer de psychiater vertelt. "De Winter had in eerdere boeken al bewezen de techniek van het roman-schrijven goed beheersen, maar zijn thematiek was nooit eerder zo duidelijk. In zijn deze week verschenen roman Supertex beschrijft Leon de Winter (1954) een zakenman die in moeilijkheden is geraakt. De zaken gaan nog altijd goed, maar zijn geest is verward. Zijn ervaringen komen niet langer overeen met zijn opvattingen. De man over wie het gaat is een rationalist, een kind van de naoorlogse tijd, maar op steeds meer fronten wordt hij geconfronteerd met verwijzingen naar het irrationele. Hij is een agnosticus, die ziet dat de religie in zijn naast omgeving nog steeds een belangrijke rol speelt, een academicus die moet toegeven dat zijn minder begaafde broer meer van het leven begrijpt dan hij. En hij begint het relatieve belang van zijn welvaart in te zien. Hij heeft een penthouse van anderhalf miljoen en een snelle Porsche, maar hij merkt dat er meer op de wereld is dan geld en goed. En al is hij een vlotte en begeerde versierder, de ware liefde vindt hij desondanks niet. Het is een interessant thema dat De Winter in zijn boek aan de orde stelt. De man over wie hij schrijft, denkt een groot aantal rationele keuzes te hebben gemaakt, maar achteraf moet hij toegeven dat wat hij heeft gedaan toch op een of andere manier past in een mysterieus patroon dat al voor zijn geboorte aanwezig was: "Het schijnt dat een vrouw zich zo voelt als zij haar dertigste gepasseerd is en alsnog een kind wil baren: je gaat iets doen waarvoor je geboren bent." Als kind was hij vroeg zelfstandig, maar eenmaal volwassen geworden merkt hij dat hij altijd het kind van zijn ouders is gebleven. Supertex is, kortom, een roman over continuiteit. Het patroon dat Max Breslauer gevangen houdt, bestaat grofweg uit drie concentrische cirkels. In de binnenste cirkel bevindt zich zijn directe familie en het bedrijf dat door zijn vader is opgericht. In de tweede cirkel bevindt zich de familie van de vader, uit Galicie afkomstige joden die voor een groot deel zijn omgekomen in de oorlog. In de derde cirkel, tenslotte, bevindt zich zo ongeveer het hele jodendom: meer dan vijfduizend jaar geschiedenis. Die jaren mogen we zo te zien tamelijk letterlijk nemen. Als de hoofdpersoon op een gegeven moment een steen naar iemand wil gooien realiseert hij zich, half in ernst, dat hij de Bijbelse traditie van steniging kennelijk nog in zijn bloed heeft. "Ook ik kon gooien." Zijn afkomst hindert hem wanneer hij in zijn Duitse auto stapt: wat doet een jood in een Porsche? Wanneer hij overweegt naar Israel te emigreren, krijgt hij te horen dat ze daar leven zoals 'wij' al duizenden jaren doen. Kenmerkend is dat Max Breslauer desondanks naar rationele verklaringen voor zijn manier van leven zoekt. Hij denkt dat het in zijn genen zit of dat hij van jongs af aan een bepaald patroon heeft overgenomen. Hoe het ook zij hij is in de voetsporen van zijn vader getreden. Hij is hem niet alleen tegen alle verwachtingen in opgevolgd als directeur van een grote textielketen, met honderden personeelsleden en werkplaatsen tot ver in Azie, tot zijn ontzetting leidt hij deze miljoenenzaak ook nog eens op dezelfde, harde manier als zijn vader. Wat hij ook heeft geprobeerd, hoeveel mooie plannen hij in zijn jonge jaren ook heeft gehad om arme mensen te gaan helpen, hij is uiteindelijk de zoon gebleven van een sjacheraar en een ploeteraar: 'een sjmoezer met oplichtersneigingen'. "Ik had het niet gewild, was er bang voor geweest en had zijn straatvechtersmentaliteit -- die hem als jongetje door de hel had gesleept -- vervloekt en bespot." Maar hij merkt dat hij dezelfde karaktereigenschappen heeft als zijn vader en dat deze hem steeds meer hinderen. "Ik was dezelfde wrede handelaar als hij." De manier waarop De Winter de worsteling van Max Breslauer ontvouwt, is geraffineerd. Het grootste deel van het boek speelt zich af op een dag. Het is de dag des oordeels, de dag waarop de man met zichzelf in het reine wil komen. 's Morgens vroeg is hij ingestort. Hij heeft ruzie gemaakt met een zakenrelatie, hij heeft zijn vriendin afgebekt, zijn secretaresse is op staande voet ontslagen, en hij heeft met zijn Porsche zo hard door de Lairesse-straat gereden dat hij een chassidische jongen heeft geschept die op weg was naar de sjoel. En dan komt hij tot inkeer. De jood in de Porsche, zo moet hij beseffen, heeft bijna de jood gedood die het geloof wilde gaan belijden. Symbolischer kan het bijna niet. Hij belt in paniek een psychiater. Die maakt meteen een hele dag voor hem vrij en dan vertelt de man zijn levensloop: "ik had de verhalen nog niet eerder in een stroom samengebald. Misschien was dat de waarheid van dit gesprek: de geboorte van een structuur die een reeks anekdoten zou verenigen." Op de eerste bladzijde van het boek loopt hij de spreekkamer met de sofa binnen, en als hij na een dag praten afscheid van zijn psychiater neemt, is het verhaal zo goed als uit. Opvallend, en wat mij betreft heel geslaagd, is dat de op het eerste gezicht misschien wat gemakzuchtige setting van een psychiatrisch bezoek voor De Winter uiteindelijk niet meer is dan een kader waarin hij de uiteenlopende gebeurtenissen een plaats heeft kunnen geven. Het bezoek aan de psychiater dat hij beschrijft is slechts bijzaak, een betrekkelijk toevallige vorm. Het had ook een verslag aan een vroegere geliefde kunnen zijn. Het verhaal is dan ook geen letterlijk op schrift gestelde sessie, zoals in Portnoy's Complaint van Philip Roth. Als je goed oplet, zie je dat het verhaal niet, zoals bij Roth, rechtstreeks aan de psychiater wordt verteld. De Winter heeft een duidelijke distantie ten opzichte van zijn personage aangebracht. Met kleine aanwijzingen laat hij meteen aan het begin van het boek merken dat het bezoek aan de psychiater dat hij beschrijft al weer enige tijd geleden plaats heeft gevonden. De crisis van de hoofdpersoon is inmiddels voorbij. Er kan nu in alle rust over gesproken worden. Het verhaal is sterk gestileerd. Er komt weinig spreektaal in voor, De Winter parafraseert nu wat zijn hoofdpersoon ongeveer bij de psychiater zal hebben verteld. De vele gesprekken waarnaar tijdens de sessie wordt verwezen zijn nu heel levendig weergegeven, in de tekst zijn ze vaak als dialogen terug te vinden. De Winter zal zelf waarschijnlijk de eerste zijn om toe te geven dat het probleem dat hij in zijn boek aan de orde stelt, een hoofdpersoon op zoek naar zijn joodse identiteit, een van de lastigste en meest beladen onderwerpen is waarover je een boek kunt schrijven. Waarom denkt iemand dat hij alleen met een joods meisje gelukkig zou kunnen worden? En waarom wil dat meisje zich per se in Israel vestigen? Het antwoord op dit soort vragen blijft De Winter ons schuldig. Dat maakt het boek er alleen maar sympathieker op. Supertex is nu meer een roman over het raadsel van het joods-zijn geworden dan een roman over het joods-zijn zelf. Er komen verschillende personen van joodse origine in voor, die allen tot de conclusie komen dat de assimilatie waar ze rationeel misschien naar streven voor hen onmogelijk is, maar hun argumenten verschillen. Voor Leon de Winter zelf lijkt alleen acceptabel hoe de hoofdpersoon, Max Breslauer, zijn keuze voor een joodse identiteit rechtvaardigt. Deze ziet zichzelf in de eerste plaats als een schakel die de tradities van zijn familie voor vergetelheid moet behoeden. Voor Max Breslauer gaat het niet zozeer om de religieuze rituelen van het chassidische jodendom, maar om de woorden en de redeneringen die daaruit zijn voortgekomen. Max Breslauer voelt zich een hoeder van het Jiddische erfgoed, zijn vaders taal en wijsheid. Leon de Winter had in eerdere boeken al bewezen de techniek van het romanschrijven goed te beheersen, maar zijn thematiek was nooit eerder zo duidelijk. In Supertex laat hij zien losse scenes zoals de aanrijding van de chassidische jongen tot een klein toneelstukje te kunnen maken, maar hij heeft zich nu minder dan ooit laten verleiden tot goedkope effecten. Supertex is daardoor een heel ingetogen en integer boek geworden. Aanvankelijk is dat misschien wat onwennig, ook ik zat bij de eerste lezing te wachten tot de vlam eindelijk eens in de pan zou slaan, maar nu dat niet gebeurt, is dat geen teleurstelling. "U heeft mij niet nodig," zegt de psychiater terecht aan het eind van de lange dag. Argumenten: Er komt weinig spreektaal in voor, De Winter parafraseert nu wat zijn hoofdpersoon ongeveer bij de psychiater zal hebben verteld. De vele gesprekken waarnaar tijdens de sessie wordt verwezen zijn nu heel levendig weergegeven, in de tekst zijn ze vaak als dialogen terug te vinden. Supertex is nu meer een roman over het raadsel van het joods-zijn geworden dan een roman over het joods-zijn zelf. Leon de Winter had in eerdere boeken al bewezen de techniek van het romanschrijven goed te beheersen, maar zijn thematiek was nooit eerder zo duidelijk. In Supertex laat hij zien losse scenes zoals de aanrijding van de chassidische jongen tot een klein toneelstukje te kunnen maken, maar hij heeft zich nu minder dan ooit laten verleiden tot goedkope effecten. Supertex is daardoor een heel ingetogen en integer boek geworden. Ik ben het met de recensent eens, omdat het verhaal heel “braaf” verloopt en niet echt een keer ruzie ontstaat en dat vind ik jammer. 9) Zoek een gedicht bij het gekozen thema en maak een leesverslag voor een gedicht. Analyseren. Ommekeer
woestijnzand verblindt
zieners en dolenden
verhindert zicht op einde(r) oase van nuchterheid
en werkelijkheidsbesef
vervangt fata morgana
het paard wordt achter
de wagen gespannen
de karavaan keert om
Van de site: http://www.nederlands.nl/nedermap/gedichten/gedicht/78497.html?zoekresultaat=ja Drie strofes Geen punten of hoofdletters Geen rijmschema Het woestijnzand verblindt de genen die op weg is naar een plek. Als iemand heel nuchter en naïef dan gelooft ze alles. Ze komt er achter dat het niet echt is en gaat naar huis. Samenvatting Na de dood van zijn vader leidt de zesendertigjarige Max Breslauer het succesvolle SuperTex-imperium, een keten winkels van goedkope confectiekleding. Hij woont samen met een beeldschone vriendin, Maria de Jong ( De ex-minnares van zijn vader.), bezit een Penthouse aan de Amstel en rijdt een Porche 928 S. Op een zaterdag in oktober 1990 rijdt 's morgens vroeg met 120 km per uur naar de zaak om Jimmy Tdjin in Thailand te bellen, omdat zijn secretaresse, Yvonne, haar plicht had "verzuimd". Onderweg rijdt hij de jongste zoon uit een orthodox-joodse familie aan en er ontstaat veel commotie. Max belt Maria en Robbie Goudsmit, zijn advocaat. Tevens belt hij zijn psychiater, mevr. dr. Jansen, op en eist een onmiddellijk consult. Aan haar vertelt hem zijn levensgeschiedenis. Zijn vader, Simon Breslauer, was afkomstig uit het Poolse Lemberg en had in de oorlog het concentratiekamp Belzec overleefd. Hij was later handelaar in textiel geworden, in een kraam aan de Amsterdamse Dappermarkt, en met succes, want toen hij stierf stond hij aan de top van Euro Textiel International BV (ETI). Hij was altijd een veeleisende man geweest, die van zijn oudste zoon onder meer verwachtte dat hij meester in de rechten werd. Zijn jongste zoon, Boy, was minder begaafd en kreeg een baan op de boekhoudafdeling van het bedrijf. Max werd advocaat, maar trad na een aantal jaren ook in dienst van zijn vader. Tijdens het bezoek van een beurs in Milaan legde hij contact met de Marokkaanse broers Jean-Pierre en Louis Mohammed, dat hem een aantrekkelijk aanbod deden. Zijn vader had er echter geen oren naar en daarom was Max zelf met de broers in zee gegaan. Hij had namelijk zijn eigen BV opgericht, Maximaal. Zijn vader belandde in juni 1989 met zijn mercedes 560 SEL in de loosdrechtse plassen en verdronk. Een maand later werd hij gebeld door een vrouw die zich voorstelde als Maria de Jong. Ze vertelde hem dat ze een verhouding had gehad met zijn vader. Aanvankelijk weigerde Max haar te geloven, maar Boy, die van de verhouding op de hoogte was, bevestigde haar verhaal. Ze ontmoetten elkaar in een van de restaurants van het Okura Hotel. Hoewel zij hem niet openlijk chanteerde, begreep Max toch dat het beter was haar te geven wat zij vroeg: het behoud van haar auto, haar flat en haar maandelijkse toelage. Na verloop van tijd begon Max zelf een verhouding met haar. Max en Boy waren orthodox-joods opgevoed. Hun ouders waren er ook altijd van uitgegaan dat zij een joods meisje zouden trouwen. Toen Max in de ogen van zijn moeder wat erg lang vrijgezel bleef, had zij hem op een aantal geschikte huwelijkskandidaten gewezen. Uiteindelijk koos hij echter zelf en wel voor Esther d'Oliviera, een nieuwe partner in de advocatenmaatschappij waar hij werkte. Zij had net een huwelijk achter de rug een musicus die alcoholproblemen had en haar nog steeds lastigviel. Regelmatig sloeg hij haar spullen kort en klein. Op een dag pleegde hij zelfmoord en Esther kreeg hiervan van zijn familie de schuld. Dat bracht haar in grote problemen. Ze vond pas vrede toen zij zich tot de orthodoxie bekeerd had. Max weigerde haar daarin te volgen en raakte haar op den duur kwijt. Zij was naar Israël verhuisd; Max bracht daar een aantal dagen met haar door en keerde toen terug naar Amsterdam. Maandenlang ging hij regelmatig naar haar toe, maar hij wilde zich niet in Jeruzalem vestigen. Later is Esther daar getrouwd met een Amerikaanse Talmoedgeleerde. Niet lang daarna werd hij tweede man bij ETI. Rond een uur gaat Max even naar huis; Maria vertelt hem dat ze besloten heeft hem te verlaten. Per taxi keert Max terug naar de psychiater. Boy was heel wat minder begaafd, minder rusteloos en ingetogener. Na een korte verkering met de onaantrekkelijke Lea van Gelder, de enige dochter uit een goed-joodse familie, vroeg hij haar ten huwelijk. Vlak voor het huwelijk stuurde Max, die intussen zijn vaders plaats had ingenomen, hem naar Casablanca om zijn contract met de broers Mohammed te verlengen. Het was de eerste keer dat Boy zo'n opdracht kreeg en hij liet zich dan ook als een echte beginneling in de maling nemen door de Marokkanen. Het contract werd niet verlengd, maar verbroken. Een dag later werd hij opnieuw het slachtoffer van zijn naïviteit. Ene Abdul Khalil, die zich ook als zakenman voorstelde, 'leende' zolang vierhonderd dollar van hem om medicijnen te kunnen kopen. Boy besefte al gauw dat hij naar zijn centen kon fluiten en ging op zoek naar de man. Hij vond hem in de stad, volgde hem naar zijn huis en ontdekte dat hij ook een jood was en in werkelijkheid David heette. Boy werd door Davids familie gastvrij ontvangen. Hij ontmoette de beeldschone Sulamit, op wie hij hevig verliefd werd. Hij besloot zijn oude leven op te geven en aan de zijde van Sulamit als orthodoxe jood in Casablanca verder te leven. Hij begon een zaak in chemische wc-units. Max en Lea, die volledig overstuur was, reisden naar Boy, maar konden hem niet van gedachten doen veranderen. Max wil geen verdere therapie. Aan het eind van de middag loopt hij naar huis terug; onderweg 'herkent' hij in de bestuurder van een zwarte Mercedes zijn vader. Hij voelt zich leeg, alles wat hem dwars zat heeft hij aan de psychiater verteld. Tegelijkertijd heeft hij een voldaan gevoel, want zijn lange 'biecht' heeft hem duidelijk gemaakt hoe hij zijn leven voortaan moet inrichten om gelukkig te zijn.
Titel: Supertex
Ondertitel: Roman
Verschenen in: september 1991
Druk: Zesde druk, januari 1994
Aantal blz.: 252 1) Bespreek de personages en hun onderlinge relaties. Ga daarbij minstens in op de volgende aandachtspunten: Welke innerlijke eigenschappen hebben twee personages uit het boek? Max breslauer en zijn vader Simon breslauer lijken er veel op elkaar qua karakter, ze zijn namelijk allebei erg onzeker. Door de onzekerheid kunnen ze hun gevoelens niet goed uitdrukken en kunnen daarom soms agressief overkomen. Wat willen de hoofdpersonen bereiken? Max is de enige echte hoofdpersoon. Hij wil bereiken dat hij zijn verleden met zijn vader achter zich kan laten en opnieuw een band kan maken met zijn vader. Noem voorbeelden van een round en een flat character en leg dat uit? Een voorbeeld van een round character is Max Breslauer, omdat er in het verhaal echt alles over hem vertelt wordt, je kunt ook goed de verandering in het karakter van Max volgen, want die wordt uitgebreid vertelt. Een voorbeeld van een flat character is Mw. Jansen, omdat zij veel wat vaker in het boek voorkomt zonder dat je haar echt leert kennen. Komen er types voor in het boek? Er komen niet echt types voor in het boek. Welke invloed hebben de karakters van de personages op wat zij doen? Door de onzekerheid van Max gaat hij naar Mw. Jansen om over zijn problemen te praten die hij in zijn leven heeft. Hij gaat sinds de dood van zijn vader naar Mw. Jansen toe. Om over alles te praten wat in zijn leven gebeurt zoals de dood van zijn vader. Wat zijn de belangrijkste beslissingen van de personages? De belangrijkste beslissing van Max is om zijn eigen zaak te beginnen voor goedkope confectie kleding. Genaamd Supertex. Wat zijn de gevolgen van de beslissingen? De gevolgen van de beslissing is dat hij zijn vader een beetje in de steek laat, omdat hij het nu druk genoeg heeft met zijn eigen zaak. Een ander gevolg is dat hij een jongen aan reed met zijn auto doordat hij een belangrijk telefoontje moet plegen naar een klant. Zou jij die beslissing ook zo genomen hebben, waarom wel/ waarom niet? Ik zou de beslissing zelf ook genomen hebben, omdat ik nooit onder mijn familie zou willen werken en dan liever een eigen bedrijf hebben. Ik zou daar ook voor kiezen, omdat Max een goede opleiding heeft gehad en dan zonden is dat je er niks mee doet. 2) Behandel volledig het begrip ‘tijd’ in het boek. Je moet iets vertellen over: de verteltijd, vertelde tijd, chronologie, flashback, continuïteit en versnelling/vertraging. Citeer een fragment
NRC Handelsblad, 13-09-1991, Reinjan Mulder
Max Breslauer, de jood in de Porsche, heeft bijna de jood gedood die het geloof wilde gaan belijden. Symbolischer kan het bijna niet. Hij belt in paniek een psychiater. De nieuwe roman van Leon de Winter, 'Supertex' is een verslag van wat Breslauer de psychiater vertelt. "De Winter had in eerdere boeken al bewezen de techniek van het roman-schrijven goed beheersen, maar zijn thematiek was nooit eerder zo duidelijk. In zijn deze week verschenen roman Supertex beschrijft Leon de Winter (1954) een zakenman die in moeilijkheden is geraakt. De zaken gaan nog altijd goed, maar zijn geest is verward. Zijn ervaringen komen niet langer overeen met zijn opvattingen. De man over wie het gaat is een rationalist, een kind van de naoorlogse tijd, maar op steeds meer fronten wordt hij geconfronteerd met verwijzingen naar het irrationele. Hij is een agnosticus, die ziet dat de religie in zijn naast omgeving nog steeds een belangrijke rol speelt, een academicus die moet toegeven dat zijn minder begaafde broer meer van het leven begrijpt dan hij. En hij begint het relatieve belang van zijn welvaart in te zien. Hij heeft een penthouse van anderhalf miljoen en een snelle Porsche, maar hij merkt dat er meer op de wereld is dan geld en goed. En al is hij een vlotte en begeerde versierder, de ware liefde vindt hij desondanks niet. Het is een interessant thema dat De Winter in zijn boek aan de orde stelt. De man over wie hij schrijft, denkt een groot aantal rationele keuzes te hebben gemaakt, maar achteraf moet hij toegeven dat wat hij heeft gedaan toch op een of andere manier past in een mysterieus patroon dat al voor zijn geboorte aanwezig was: "Het schijnt dat een vrouw zich zo voelt als zij haar dertigste gepasseerd is en alsnog een kind wil baren: je gaat iets doen waarvoor je geboren bent." Als kind was hij vroeg zelfstandig, maar eenmaal volwassen geworden merkt hij dat hij altijd het kind van zijn ouders is gebleven. Supertex is, kortom, een roman over continuiteit. Het patroon dat Max Breslauer gevangen houdt, bestaat grofweg uit drie concentrische cirkels. In de binnenste cirkel bevindt zich zijn directe familie en het bedrijf dat door zijn vader is opgericht. In de tweede cirkel bevindt zich de familie van de vader, uit Galicie afkomstige joden die voor een groot deel zijn omgekomen in de oorlog. In de derde cirkel, tenslotte, bevindt zich zo ongeveer het hele jodendom: meer dan vijfduizend jaar geschiedenis. Die jaren mogen we zo te zien tamelijk letterlijk nemen. Als de hoofdpersoon op een gegeven moment een steen naar iemand wil gooien realiseert hij zich, half in ernst, dat hij de Bijbelse traditie van steniging kennelijk nog in zijn bloed heeft. "Ook ik kon gooien." Zijn afkomst hindert hem wanneer hij in zijn Duitse auto stapt: wat doet een jood in een Porsche? Wanneer hij overweegt naar Israel te emigreren, krijgt hij te horen dat ze daar leven zoals 'wij' al duizenden jaren doen. Kenmerkend is dat Max Breslauer desondanks naar rationele verklaringen voor zijn manier van leven zoekt. Hij denkt dat het in zijn genen zit of dat hij van jongs af aan een bepaald patroon heeft overgenomen. Hoe het ook zij hij is in de voetsporen van zijn vader getreden. Hij is hem niet alleen tegen alle verwachtingen in opgevolgd als directeur van een grote textielketen, met honderden personeelsleden en werkplaatsen tot ver in Azie, tot zijn ontzetting leidt hij deze miljoenenzaak ook nog eens op dezelfde, harde manier als zijn vader. Wat hij ook heeft geprobeerd, hoeveel mooie plannen hij in zijn jonge jaren ook heeft gehad om arme mensen te gaan helpen, hij is uiteindelijk de zoon gebleven van een sjacheraar en een ploeteraar: 'een sjmoezer met oplichtersneigingen'. "Ik had het niet gewild, was er bang voor geweest en had zijn straatvechtersmentaliteit -- die hem als jongetje door de hel had gesleept -- vervloekt en bespot." Maar hij merkt dat hij dezelfde karaktereigenschappen heeft als zijn vader en dat deze hem steeds meer hinderen. "Ik was dezelfde wrede handelaar als hij." De manier waarop De Winter de worsteling van Max Breslauer ontvouwt, is geraffineerd. Het grootste deel van het boek speelt zich af op een dag. Het is de dag des oordeels, de dag waarop de man met zichzelf in het reine wil komen. 's Morgens vroeg is hij ingestort. Hij heeft ruzie gemaakt met een zakenrelatie, hij heeft zijn vriendin afgebekt, zijn secretaresse is op staande voet ontslagen, en hij heeft met zijn Porsche zo hard door de Lairesse-straat gereden dat hij een chassidische jongen heeft geschept die op weg was naar de sjoel. En dan komt hij tot inkeer. De jood in de Porsche, zo moet hij beseffen, heeft bijna de jood gedood die het geloof wilde gaan belijden. Symbolischer kan het bijna niet. Hij belt in paniek een psychiater. Die maakt meteen een hele dag voor hem vrij en dan vertelt de man zijn levensloop: "ik had de verhalen nog niet eerder in een stroom samengebald. Misschien was dat de waarheid van dit gesprek: de geboorte van een structuur die een reeks anekdoten zou verenigen." Op de eerste bladzijde van het boek loopt hij de spreekkamer met de sofa binnen, en als hij na een dag praten afscheid van zijn psychiater neemt, is het verhaal zo goed als uit. Opvallend, en wat mij betreft heel geslaagd, is dat de op het eerste gezicht misschien wat gemakzuchtige setting van een psychiatrisch bezoek voor De Winter uiteindelijk niet meer is dan een kader waarin hij de uiteenlopende gebeurtenissen een plaats heeft kunnen geven. Het bezoek aan de psychiater dat hij beschrijft is slechts bijzaak, een betrekkelijk toevallige vorm. Het had ook een verslag aan een vroegere geliefde kunnen zijn. Het verhaal is dan ook geen letterlijk op schrift gestelde sessie, zoals in Portnoy's Complaint van Philip Roth. Als je goed oplet, zie je dat het verhaal niet, zoals bij Roth, rechtstreeks aan de psychiater wordt verteld. De Winter heeft een duidelijke distantie ten opzichte van zijn personage aangebracht. Met kleine aanwijzingen laat hij meteen aan het begin van het boek merken dat het bezoek aan de psychiater dat hij beschrijft al weer enige tijd geleden plaats heeft gevonden. De crisis van de hoofdpersoon is inmiddels voorbij. Er kan nu in alle rust over gesproken worden. Het verhaal is sterk gestileerd. Er komt weinig spreektaal in voor, De Winter parafraseert nu wat zijn hoofdpersoon ongeveer bij de psychiater zal hebben verteld. De vele gesprekken waarnaar tijdens de sessie wordt verwezen zijn nu heel levendig weergegeven, in de tekst zijn ze vaak als dialogen terug te vinden. De Winter zal zelf waarschijnlijk de eerste zijn om toe te geven dat het probleem dat hij in zijn boek aan de orde stelt, een hoofdpersoon op zoek naar zijn joodse identiteit, een van de lastigste en meest beladen onderwerpen is waarover je een boek kunt schrijven. Waarom denkt iemand dat hij alleen met een joods meisje gelukkig zou kunnen worden? En waarom wil dat meisje zich per se in Israel vestigen? Het antwoord op dit soort vragen blijft De Winter ons schuldig. Dat maakt het boek er alleen maar sympathieker op. Supertex is nu meer een roman over het raadsel van het joods-zijn geworden dan een roman over het joods-zijn zelf. Er komen verschillende personen van joodse origine in voor, die allen tot de conclusie komen dat de assimilatie waar ze rationeel misschien naar streven voor hen onmogelijk is, maar hun argumenten verschillen. Voor Leon de Winter zelf lijkt alleen acceptabel hoe de hoofdpersoon, Max Breslauer, zijn keuze voor een joodse identiteit rechtvaardigt. Deze ziet zichzelf in de eerste plaats als een schakel die de tradities van zijn familie voor vergetelheid moet behoeden. Voor Max Breslauer gaat het niet zozeer om de religieuze rituelen van het chassidische jodendom, maar om de woorden en de redeneringen die daaruit zijn voortgekomen. Max Breslauer voelt zich een hoeder van het Jiddische erfgoed, zijn vaders taal en wijsheid. Leon de Winter had in eerdere boeken al bewezen de techniek van het romanschrijven goed te beheersen, maar zijn thematiek was nooit eerder zo duidelijk. In Supertex laat hij zien losse scenes zoals de aanrijding van de chassidische jongen tot een klein toneelstukje te kunnen maken, maar hij heeft zich nu minder dan ooit laten verleiden tot goedkope effecten. Supertex is daardoor een heel ingetogen en integer boek geworden. Aanvankelijk is dat misschien wat onwennig, ook ik zat bij de eerste lezing te wachten tot de vlam eindelijk eens in de pan zou slaan, maar nu dat niet gebeurt, is dat geen teleurstelling. "U heeft mij niet nodig," zegt de psychiater terecht aan het eind van de lange dag. Argumenten: Er komt weinig spreektaal in voor, De Winter parafraseert nu wat zijn hoofdpersoon ongeveer bij de psychiater zal hebben verteld. De vele gesprekken waarnaar tijdens de sessie wordt verwezen zijn nu heel levendig weergegeven, in de tekst zijn ze vaak als dialogen terug te vinden. Supertex is nu meer een roman over het raadsel van het joods-zijn geworden dan een roman over het joods-zijn zelf. Leon de Winter had in eerdere boeken al bewezen de techniek van het romanschrijven goed te beheersen, maar zijn thematiek was nooit eerder zo duidelijk. In Supertex laat hij zien losse scenes zoals de aanrijding van de chassidische jongen tot een klein toneelstukje te kunnen maken, maar hij heeft zich nu minder dan ooit laten verleiden tot goedkope effecten. Supertex is daardoor een heel ingetogen en integer boek geworden. Ik ben het met de recensent eens, omdat het verhaal heel “braaf” verloopt en niet echt een keer ruzie ontstaat en dat vind ik jammer. 9) Zoek een gedicht bij het gekozen thema en maak een leesverslag voor een gedicht. Analyseren. Ommekeer
woestijnzand verblindt
zieners en dolenden
verhindert zicht op einde(r) oase van nuchterheid
en werkelijkheidsbesef
vervangt fata morgana
het paard wordt achter
de wagen gespannen
de karavaan keert om
Van de site: http://www.nederlands.nl/nedermap/gedichten/gedicht/78497.html?zoekresultaat=ja Drie strofes Geen punten of hoofdletters Geen rijmschema Het woestijnzand verblindt de genen die op weg is naar een plek. Als iemand heel nuchter en naïef dan gelooft ze alles. Ze komt er achter dat het niet echt is en gaat naar huis. Samenvatting Na de dood van zijn vader leidt de zesendertigjarige Max Breslauer het succesvolle SuperTex-imperium, een keten winkels van goedkope confectiekleding. Hij woont samen met een beeldschone vriendin, Maria de Jong ( De ex-minnares van zijn vader.), bezit een Penthouse aan de Amstel en rijdt een Porche 928 S. Op een zaterdag in oktober 1990 rijdt 's morgens vroeg met 120 km per uur naar de zaak om Jimmy Tdjin in Thailand te bellen, omdat zijn secretaresse, Yvonne, haar plicht had "verzuimd". Onderweg rijdt hij de jongste zoon uit een orthodox-joodse familie aan en er ontstaat veel commotie. Max belt Maria en Robbie Goudsmit, zijn advocaat. Tevens belt hij zijn psychiater, mevr. dr. Jansen, op en eist een onmiddellijk consult. Aan haar vertelt hem zijn levensgeschiedenis. Zijn vader, Simon Breslauer, was afkomstig uit het Poolse Lemberg en had in de oorlog het concentratiekamp Belzec overleefd. Hij was later handelaar in textiel geworden, in een kraam aan de Amsterdamse Dappermarkt, en met succes, want toen hij stierf stond hij aan de top van Euro Textiel International BV (ETI). Hij was altijd een veeleisende man geweest, die van zijn oudste zoon onder meer verwachtte dat hij meester in de rechten werd. Zijn jongste zoon, Boy, was minder begaafd en kreeg een baan op de boekhoudafdeling van het bedrijf. Max werd advocaat, maar trad na een aantal jaren ook in dienst van zijn vader. Tijdens het bezoek van een beurs in Milaan legde hij contact met de Marokkaanse broers Jean-Pierre en Louis Mohammed, dat hem een aantrekkelijk aanbod deden. Zijn vader had er echter geen oren naar en daarom was Max zelf met de broers in zee gegaan. Hij had namelijk zijn eigen BV opgericht, Maximaal. Zijn vader belandde in juni 1989 met zijn mercedes 560 SEL in de loosdrechtse plassen en verdronk. Een maand later werd hij gebeld door een vrouw die zich voorstelde als Maria de Jong. Ze vertelde hem dat ze een verhouding had gehad met zijn vader. Aanvankelijk weigerde Max haar te geloven, maar Boy, die van de verhouding op de hoogte was, bevestigde haar verhaal. Ze ontmoetten elkaar in een van de restaurants van het Okura Hotel. Hoewel zij hem niet openlijk chanteerde, begreep Max toch dat het beter was haar te geven wat zij vroeg: het behoud van haar auto, haar flat en haar maandelijkse toelage. Na verloop van tijd begon Max zelf een verhouding met haar. Max en Boy waren orthodox-joods opgevoed. Hun ouders waren er ook altijd van uitgegaan dat zij een joods meisje zouden trouwen. Toen Max in de ogen van zijn moeder wat erg lang vrijgezel bleef, had zij hem op een aantal geschikte huwelijkskandidaten gewezen. Uiteindelijk koos hij echter zelf en wel voor Esther d'Oliviera, een nieuwe partner in de advocatenmaatschappij waar hij werkte. Zij had net een huwelijk achter de rug een musicus die alcoholproblemen had en haar nog steeds lastigviel. Regelmatig sloeg hij haar spullen kort en klein. Op een dag pleegde hij zelfmoord en Esther kreeg hiervan van zijn familie de schuld. Dat bracht haar in grote problemen. Ze vond pas vrede toen zij zich tot de orthodoxie bekeerd had. Max weigerde haar daarin te volgen en raakte haar op den duur kwijt. Zij was naar Israël verhuisd; Max bracht daar een aantal dagen met haar door en keerde toen terug naar Amsterdam. Maandenlang ging hij regelmatig naar haar toe, maar hij wilde zich niet in Jeruzalem vestigen. Later is Esther daar getrouwd met een Amerikaanse Talmoedgeleerde. Niet lang daarna werd hij tweede man bij ETI. Rond een uur gaat Max even naar huis; Maria vertelt hem dat ze besloten heeft hem te verlaten. Per taxi keert Max terug naar de psychiater. Boy was heel wat minder begaafd, minder rusteloos en ingetogener. Na een korte verkering met de onaantrekkelijke Lea van Gelder, de enige dochter uit een goed-joodse familie, vroeg hij haar ten huwelijk. Vlak voor het huwelijk stuurde Max, die intussen zijn vaders plaats had ingenomen, hem naar Casablanca om zijn contract met de broers Mohammed te verlengen. Het was de eerste keer dat Boy zo'n opdracht kreeg en hij liet zich dan ook als een echte beginneling in de maling nemen door de Marokkanen. Het contract werd niet verlengd, maar verbroken. Een dag later werd hij opnieuw het slachtoffer van zijn naïviteit. Ene Abdul Khalil, die zich ook als zakenman voorstelde, 'leende' zolang vierhonderd dollar van hem om medicijnen te kunnen kopen. Boy besefte al gauw dat hij naar zijn centen kon fluiten en ging op zoek naar de man. Hij vond hem in de stad, volgde hem naar zijn huis en ontdekte dat hij ook een jood was en in werkelijkheid David heette. Boy werd door Davids familie gastvrij ontvangen. Hij ontmoette de beeldschone Sulamit, op wie hij hevig verliefd werd. Hij besloot zijn oude leven op te geven en aan de zijde van Sulamit als orthodoxe jood in Casablanca verder te leven. Hij begon een zaak in chemische wc-units. Max en Lea, die volledig overstuur was, reisden naar Boy, maar konden hem niet van gedachten doen veranderen. Max wil geen verdere therapie. Aan het eind van de middag loopt hij naar huis terug; onderweg 'herkent' hij in de bestuurder van een zwarte Mercedes zijn vader. Hij voelt zich leeg, alles wat hem dwars zat heeft hij aan de psychiater verteld. Tegelijkertijd heeft hij een voldaan gevoel, want zijn lange 'biecht' heeft hem duidelijk gemaakt hoe hij zijn leven voortaan moet inrichten om gelukkig te zijn.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden