Supertex door Leon de Winter

1. Primaire gegevens Auteur: Leon de Winter
Titel: Supertex
Ondertitel: - Verschenen in: 1991
Aantal blz: 252
Leestijd: 4 uur
Uitgelezen op: 21 december 2000 2. Verantwoording van de keuze Ik had ooit een stukje over dit boek gelezen en dat sprak me wel aan. Toen ik zag dat het in onze boekenkast stond, heb ik het gepakt en gelezen. 3. verwachtingen vooraf Ik had gelezen dat het ging over een man die bij de psychiater zat en dat leek me wel leuk. Toen ik het boek gelezen had voldeed het redelijk aan mijn verwachtingen, behalve dan dat ik had verwacht dat de psychiater meer psychiater zou zijn (met allemaal goede tips enzo). 4. eerste reactie achteraf spannend: 2

meeslepend: 2
ontroerend: 1
grappig: 2
realistisch: 2
fantasierijk: 2
interessant: 3
origineel: 3
goed te begrijpen: 3
Dit werk heeft mij aan het denken gezet, ja
Ik heb iets aan dit werk gehad. ja
Dit werk spreekt me wel aan omdat het gewoon een lekker boek is om te lezen, je leest het zo uit en het is niet langdradig. 5. Samenvatting Het verhaal begint als de ik-persoon van het verhaal, Max Breslauer, naar zijn psychiater Dr. Jansen gaat. Hij vertelt daar het verhaal van zijn leven en in het kort dat van zijn vader. Max's vader, Simon Breslauer, bracht als Poolse jood de oorlog door in een ghetto en vervolgens in een concentratiekamp. Hij heeft als enige van zijn familie de oorlog overleefd. Zwervend door Europa belandde Simon in 1952 in Amsterdam waar hij een textielhandeltje opzette. In 1953 trouwde hij met een joods meisje, waarna in 1954 Max en in 1956 diens broer Boy werden geboren. Intussen groeide het textielhandeltje uit tot een heuse winkelketen: Supertex. Het gezin Breslauer hield zich steeds aan de regels van het joods-orthodoxe geloof, ondanks de materiële welstand. Maar toen Max in de puberteit kwam, ontdekte hij dat zijn vader gewoon een lompe boer gebleven was, ondanks zijn religieuze principes en de veelvuldige geëtaleerde kennis van joodse gezegden. Max zette zich vervolgens steeds meer tegen zijn vader af en zakte daardoor ook twee keer voor zijn eindexamen. Tenslotte ging hij rechten studeren. Tijdens zijn studie periode lapte hij de joodse gebruiken aan z'n laars en had talloze relaties met niet-joodse meisjes. Na zijn studie werkte hij op een advocatenkantoor, waar hij een beeldschoon joods meisje ontmoette, Esther d'Oliveira genaamd. Ze gingen samenwonen, maar Esther werd nog steeds door haar ex-man, een mislukte musicus, achtervolgd. Deze stakker was er zo erg aan toe dat hij uiteindelijk zelfmoord pleegde en dat bezorgde haar een enorm schuldgevoel. Dat werd uiteindelijk zo sterk, dat haar maar één mogelijkheid openstond: haar leefwijze radicaal veranderen en zich verschuilen achter de orthodoxe-joodse tradities. Max stelde alles in het werk op de ontstane kloof te dichten, maar zonder succes. Bij een gezamenlijk bezoek aan Israël barstte de bom en besloot Esther zich in Jeruzalem te vestigen. Max reisde nog vele maanden naar haar toe, maar voelde zich toch steeds teveel Nederlander om zich definitief in Jeruzalem te vestigen. Tenslotte zag hij van de relatie af. Esther trouwde later met een Amerikaanse jood. Max gaf vervolgens zijn baan bij het advocaten kantoor op vanwege de herinnering aan Esther en begon in het bedijf van zijn vader als tweede man, met een salaris van tweeëneenhalve ton per jaar. Ondanks het vertrouwen dat Simon zijn zoon schonk, verbeterde de relatie tussen hen beiden niet, integendeel. Vader Simon viel om te beginnen van zijn religieuze joodse voetstuk toen zijn zoon hem met een prostituée betrapte. Verder beschouwde Simon de initiatieven die Max nam altijd als minderwaardig. Zo richtte Max bijvoorbeeld een eigen BV, 'Maximaal' op, omdat zijn vader een niet geheel zuivere handelsovereenkomst met een paar Marokkaanse textielproducenten afkeurde. En tijdens een door Max geregelde presentatie van een mode-lijn voor een nieuw marktproduct viel zijn vader zelfs in slaap. Max' haat tegen zijn vader steeg daardoor tot ongekende hoogte en hij kon zich er maar net van weerhouden om de man met een schaar te lijf te gaan. De relatie met zijn vader en zijn plotselinge impotentie brengen Max ertoe om zich voor de eerste maal onder behandeling van een psychiater (de al eerder genoemde dr. Jansen) te stellen. Op 26 juni 1989, terwijl er van enige verbetering in de vader-zoon relatie nog geen sprake was, raakte Simon Breslauer op 59-jarige leeftijd met zijn peperdure Mercedes te water en verdronk, waarschijnlijk ten gevolge van teveel drank. Vervolgens rezen er problemen rond broer Boy. Deze stond zijn hele leven al in de schaduw van Max, kon niet lezen, had nauwelijks vriendinnen en bracht het 'slechts' tot boekhouder bij Supertex, omdat zijn gebrekkige contactuele eigenschappen een hogere functie niet mogelijk maakten. Op een gegeven moment kreeg hij toch een relatie met een niet al te aantrekkelijk joods meisje. Vlak voor zijn huwelijk besloot Max hem toch een keer met een belangrijke onderhandelingstaak naar Marokko te sturen. Boy verknalde daar echter zijn opdracht en verstoorde de relatie met de textielproducenten. Maar Boy kwam aldaar ook met een orthodox-joodse familie in contact en werd verliefd opde dochter des huizes. Hij besloot daarop (weer) volgens de joodse tradities te leven en met zijn nieuwe verloofde te trouwen. De dubbele gevoelens omtrent zijn vader, het verlies van zijn grote liefde Esther en van zijn broer, maakten Max niet bepaald geestelijk stabiel. Bovendien werd hij steeds geteisterd door onzekerheid: was bij hem de afstand tussen orthodox-joodse idealen en zijn eigen luxueuze levensstijl niet al te groot geworden? Op een zaterdag in oktober wordt hij met zijn neus op de feiten gedrukt. Hij stond vroeg op om een handelsconnectie in Thailand te bellen. Daarbij constateerde hij een fout van zijn secretaresse, ontsloeg haar en racete in zijn Porsche naar kantoor. Met een vaart van 120 km per uur passeerde hij een juist overstekende joodse familie en schepte één van hen. Het slachtoffer had een gebroken been, maar deze groep vrome joden toonde hem dat hij wel heel erg ver van zijn volk was afgedwaald. Nadat een ex-collega van het advocatenkantoor de zaak had geregeld, besloot Max onmiddellijk een psychiater te bezoeken om zijn evenwicht weer enigszins te vinden. Als hij het hele verhaal, geïllustreerd met vele Jiddische spreekwoorden, heeft verteld, stelt zij diverse therapieën voor. Als hij afwijzend reageert, besluit zij dat hij haar misschien ook niet meer nodig zal hebben. Als Max even later door de stad loopt en door een Mercedes wordt gepasseerd, meent hij zijn vader te zien. Hij ziet in één keer de idiote tegenstelling in zijn vaders leven: als kind straatarm, bedelend in de ghetto, als 59-jarige omgekomen in een Mercedes van vijf ton. Zijn vermogen tot relativeren herstelt zich enigszins en hij besluit zich maar bij de situatie -'De jood in de Porsche'- neer te leggen. 6. tijd en ruimte Het boek is opgebouwd uit een aantal hoofdstukken. De hoofdstukken hebben als nut dat de verhalen van Max worden opgedeeld. Het verhaal is dus niet chronologisch, maar thematisch opgebouwd. Het verhaal wordt verteld in 1 dag, maar het verhaal gaat over zowat zijn hele verleden. Er worden dus op deze manier veel sprongen door de tijd gemaakt. De tijd tussen het begin en het einde van het verhaal is dus maar een aantal uur. (S' morgens begint het, s' avonds eindigt het.) Het verhaal speelt zich voornamelijk af in een kamer van de therapeute in Amsterdam. En wat Max vertelt aan de therapeute speelt zich af in de rijke buurt van Amsterdam, Marokko, Israël, … Overeenkomst: Het gemeenschappelijke van al die plaatsen waar het verhaal zich afspeelt is het Jodendom. De rode draad doorheen het verhaal is het Jodendom.
7. de wijze van vertellen Het verhaal is geschreven vanuit een IK-figuur binnen de behandeling. De IK-figuur wordt vertegenwoordigd door Max Breslauer, het hoofdpersonage, hij vertelt zijn hele verhaal aan een psychiater. 8. spanning Het boek is niet erg spannend. Er zitten ook geen stukken in waar de spanning opgehoogd wordt. 9. thema en motieven Het thema is de tegenstelling tussen materialisme en idealisme. 'Een jood in een Porche, kan dat?' De luxe waarin hij leefde staat recht tegenover het Joodse geloof. Maar dit heeft hij eigenlijk van zijn vader, die thuis zich aan de regels van het Joodse geloof hield, maar achteraf een maitresse had. Max komt er uiteindelijk ook achter dat hij erg op zij vader lijkt. Motieven: - Het joods-orthodoxe geloof (hiertegen zet Max zich af en dit speelt ook een grote rol. Symbolisch hiervoor is het aanrijden van de joodse jongen.) - Zijn relatie met zijn vader (de strijd tussen Max’ vader en hemzelf komt duidelijk naar voren. Je zou de vader en het joods-orthodoxe geloof als het ware als één zien; het zijn de wortels van Max waarvan hij is losgeslagen. Hij hoort dus niet meer bij zijn vader en bij het joodse milieu, maar temidden van de 'gojs' voelt hij zich evenmin op zijn plaats. Hij is 'verdwaald' (zo noemt hij het zelf) Max haatte eerst zijn vader, maar aan het einde van het boek komt hij erachter dat hij zijn ‘erfgenaam’ is, hier wordt dus bedoeld dat hij eigenlijk erg op hem lijkt.) - Zijn relatie met zijn broer Boy (Max was altijd beter in alles dan zijn broer Boy en Max kan er slecht tegen als hij hoort dat Boy wel van de minnares van zijn vader afwist en hij niet) - Twijfel ( kun je als jood in luxe leven?) - Luxe (Max had een lux leven ( bijv zijn Porche 928 S) en dit stond loodrecht tegenover zijn geloof) - Joodse spreekwoorden (deze worden het hele boek door gebruikt en het motto is ook een joods spreekwoord. Max heeft deze allemaal van zijn vader gehoord en overgenomen) 10. Hoofdpersoon Max Breslauer: hij gedraagt zich als een welgestelde en dit komt tot uiting in zijn uiterlijk. Hij is zwaarlijvig en heeft zwart haar. Zijn persoonlijkheid is onzeker, want hij kan niet goed voor zijn gevoelens uitkomen en dat maakt hem soms agressief. Hij is Jood, maar gelooft niet en houdt zich dus ook niet aan de regels die het geloof hem voorschrijft. Max verandert van karakter. In het begin van het verhaal begrijpt hij zijn eigen karakter nog niet, maar verderop in het verhaal komt hij er achter dat hij precies hetzelfde karakter heeft als dat van zijn vader. Uiteindelijk heeft hij veel respect voor zijn vader, aan wie hij eerst een hekel had. Hij begint ook zelf gebruik te maken van de Joodse spreekwoorden die zijn vader dikwijls uitsprak. Hij voelde zich altijd beter dan zijn broer Boy en kon er niet goed tegen toen hij erachter kwam dat Boy wel van de buitenechtelijke relatie van zijn vader wist en hij niet.