Strepen aan de hemel door G.L. Durlacher

1. Boekbeschrijving Titel: Strepen aan de hemel
Auteur: G.L.Durlacher
Jaar van uitgave: 1985
Plaats van uitgave: Amsterdam, Uitgeverij: Meulenhoff
Aantal bladzijde: 92
Ondertitel: Oorlogsherinneringen
Opdracht: Geen
Indeling: 4 hoofdstukken, eerst een proloog en een naschrift van het proloog. Elk hoofdstuk word ook nog eens nabeschouwd. Voorkant: Op de voorkant zie je een donkerblauwe achtergrond met daarop de strepen die een vliegtuig maakt in de lucht dus de uitleg is ook vrij duidelijk; strepen aan de hemel. 2. Samenvatting: Het boek bestaat uit vier delen, Strepen aan de hemel, Het begin van een reis, De illusionisten en Bevrijdingen. De schrijver vertelt in Strepen aan de hemel, de inleiding, die zich later afspeelt. Dat volgens hem, in de Tweede Wereldoorlog, de geallieerden te weinig hebben gedaan om het doden van Joden en etnische meerderheden te stoppen of te vertragen. Hij heeft het ook over twee boeken: ‘Auschwitz and the Allies, how the Allies responded to the news of Hitler’s Final Solution’ van Martin Gilbert en ‘Het gruwelijke geheim, de waarheid over Hitlers Endlösung verdrongen’ van Walter Laqueur. Deze heeft hij grondig bestudeert en daaruit concludeert hij dat in 1942 de mensen in het Derde Rijk en de Geallieerden van de slachtingen konden weten, en dat men toch echt bar weinig heeft gedaan om het moordproces van de etnische minderheden te stoppen of vertragen. Het tweede deel is een autobiografische beschrijving van zijn jeugd in Nederland, tot aan hun arrestatie. Gerhard Durlacher woont als klein, joods, jongetje in Rotterdam, waar hij heen is gevlucht, samen met zijn vader en moeder, uit Baden-Baden, een badplaats in Zuid-Duitsland. Dat komt door de situatie in nazistisch Duitsland. Hij het bombardement van het centrum van Rotterdam mee (hun huis wordt ook geraakt) en ze proberen te vluchten, via IJmuiden. Maar helaas is alles al afgesloten. Ze verhuizen naar Apeldoorn, waar Gerhard nog een tijdje les krijgt. Hij slaagt voor het toelatingsexamen van de Koninklijke Hogere Burgerschool, maar hij mag niet aan deze opleiding beginnen omdat het voor Joden verboden wordt om les te krijgen in niet-joodse scholen en universiteiten. Hij krijgt privé-les van de directeur van de school en van dr. Wijler, een joodse leraar, die kort daarna zelfmoord pleegt. Het derde deel gaat over zijn kampervaringen tot de Bevrijding. Het gezin wordt opgepakt en ze worden gedeporteerd naar Westerbork, en van daaruit naar Theresienstadt. Vanuit Theresienstadt worden ze gedeporteerd naar Auschwitz-Birkenau. Waar Gerhard een nieuwe ‘naam’ krijgt, hij heet voortaan A1321. Hij verwondert zich over waarom ze zo goed behandeld worden, want de mensen aan de andere kant van het hek zien er allemaal zo erg uit; kaal en onder de ziektes en luizen, verhongerd zowat, terwijl hun gedeelte hun haar mag houden en er luizencontroles zijn. Zij hongeren zonder te verhongeren. Waarom wordt ‘Familienlager’B ІІ B beter behandelt? Dit blijkt een illusie als er een selectie plaatsvindt, de mannen boven de 45 en de jongens onder de 16, waaronder Gerhard’, zijn de selectie niet waard, maar door een speling van het toeval worden de jongens onder de 16 toch aan een selectie onderworpen, waar Gerhard doorheen komt en waardoor hij nu ‘mag’ werken voor de nazi’s. Zijn moeder komt niet door de selectie en wordt vergast, zijn vader ook. Gerhard moet in een steengroeve werken, wat zeer zwaar is. Al zijn maten om hem heen gaan een voor een dood. Gerhard heeft zelf ook een wond, een voetwond die ontstoken is. Op een dag, terwijl hij aan het werk is, voelt hij zich wegglijden in de diepe put die bewusteloosheid heet, als hij wakker is, is hij bevrijd…. Het vierde deel gaat over de tijd na de Bevrijding tot aan zijn thuiskomst. Hij komt in een speciaal ziekenhuis terecht voor de kampgevangenen. Als hij sterk genoeg is wordt hij naar Praag gebracht, waar ze in een klooster eten krijgen. Hij gaat op zoek naar een Nederlands consulaat en bereikt uiteindelijk een plek waar Nederlanders, die in de kampen hebben gezeten, zich kunnen melden voor hun eventuele terugkeer naar Holland. Hij krijgt wat bonnen die hij gul aan iedereen uitdeelt van vreugde. Terwijl hij daar is denkt hij aan de Hongaarse arts, ook een kampgevangene, die hem, in kamp Märzbachtal, het leven heeft gered. De man had hem ‘geopereerd’ aan zijn voet, die, volgens Gerhard, eruitzag als ‘een donkere ballon van bloed en pus’. Voor hem wordt geregeld dat hij met het vliegtuig naar Parijs kan, want een tocht per legertruck vanuit Praag naar Holland is te vermoeiend. In Parijs krijgt hij weer wat bonnen en geld, waarvan hij leren schoenen koopt, een luxe, want de legerkistjes die men uitdeelt passen niet om zijn verbonden voet. Hij gaat met de trein terug naar Holland, naar Eindhoven, waar een vroegere buurtgenoot hem herkent. Die zorgt ervoor dat hij weer in Apeldoorn terugkomt. Daar wordt hij voor het politiebureau afgezet, de plek waar vier jaar geleden hun reis begon, maar in de tussentijd was hij in Westerbork, Theresienstadt, Auswitz, Märzbachtel, Dörnhau en Schotterwerk een man geworden en had hij daar zijn puberteit ‘doorgebracht’. Aan het einde van het boek zegt hij: ‘Ik wilde -en wil- het ”waarom” en het “hoe” van onze catastrofe weten en daarmee mijn eigen coördinaten leren kennen. Hoe hadden wij geleefd en overleefd, hoe was onze bevrijding, onze thuiskomst? En waarom hield de wereld zich blind en doof tijdens de zwartste uren in de oorlog en daarna? Onderzoek in bibliotheken en archieven liet heel veel vragen open en heel veel antwoorden deden pijn.’
3. Verhaalfiguren A Noem de belangrijkste verhaalfiguren, uiterlijk, karakter en gedrag: G.L, Durlacher is de hoofdpersoon want het is een autobiografie. Hij is stil, nieuwsgierig en heeft heel veel doorzettingsvermogen. Qua uiterlijk wordt hij niet beschreven wel wordt hij natuurlijk op een gegeven moment kaalgeschoren. En hij heeft natuurlijk de tatoeage met zijn nummer uit het kamp. B Uitbouwkarakter / gegeven karakter: Gerhard is zeker een uitbouwkarakter want ik de loop van het verhaal word het een man en pikt hij steeds meer alleen om te overleven want veel keus heeft hij niet. Na de bevrijdingen is hij natuurlijk ook lichtelijk wantrouwig geworden, dit merk je aan reacties op bepaalde situaties zoals als hij eten krijgt in Tsjechië en er bijna niks meer voor hem over is, dat hij zich voorneemt altijd waakzaam te zijn. 4. Ruimte A Op welke plaats(en) speelt het verhaal zich af? Het verhaal speelt zich af in Rotterdam, Apeldoorn, Westerbork, Theresienstadt, Auswitz, Märzbachtel, Dörnhau, Schotterwerk, Praag, Parijs en Eindhoven. B Wat voor invloed hebben de belangenruimten? In de kampen vind ik dat het erg goed word beschreven hoe kil en vol spanning de sfeer daar is. Durlacher beschrijft bijvoorbeeld dat hij ’s-nachts voortdurend het kermen hoort van zijn medegevangen en dat heeft zeker invloed op hoe je je voelt. Ook is er 1 moment waarop hij de Crematoriums beschrijft dat vond ik ook erg goed; - En dan marcheren we de zon tegemoet die het silhouet van de Crematoria scherp doet afsteken tegen de fletsblauwe hemel. Rechts en links het elektrische prikkeldraad, als hulplijnen in een perspectieftekening, duidelijker dan in het halfduister twee maanden geleden, toen ik in deze hel belande. 5. Vertelwijze Ik-vorm, het verhaal is een autobiografie van G.L.Durlacher en die verteld het verhaal zoals hij het heeft meegemaakt en beschrijft dus ook alleen zijn gevoelens. 6. Tijd A In welke tijd speelt het verhaal zich af? Dat is makkelijk, het speelt zich natuurlijk voor het grootste deel af in de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal begint in feite in de jaren 30 als Durlacher naar Nederland komt en het eindigt in 1945 als hij weer terug is in Nederland. B Chronologisch? Ja, het verhaal is 1 grote flashback natuurlijk want het zijn oorlogsherinneringen. Maar verder loopt het verhaal chronologisch, behalve het proloog want die is een beetje allesomvattend. C Flashbacks? Zoals ik al zei, het hele verhaal is 1 grote flashback. Maar tussendoor komen er geen flashbacks in voor. 7. Motieven -Oorlog -Doorzettingsvermogen -Verwondering

Oorlog is natuurlijk omdat het hele verhaal om oorlog draait. Doorzettingsvermogen omdat dat de enige manier was om te overleven als je al het ‘geluk’ had dat je niet rechtstreeks door mocht lopen naar de Crematoriums. Verwondering, omdat Durlacher zich het hele boek afvraagt hoe het mogelijk is dat de slachtingen zo lang door konden gaan zonder dat de geallieerde ingrepen en hij verwonderd zich er dus over dat zoiets mogelijk is terwijl men het al lang moest weten. 8. Titel en motto A Verklaar de titel van het boek: Strepen aan de hemel staat voor het moment waarop de eerste vliegtuigen van bevrijding over de kampen vlogen en wolken-strepen aan de hemel achterlieten die de joden hoop gaven. B Heeft het boek een motto? - Eli, Eli, Lama sabachthani! Mijn God, Mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten! Het verband met het boek is natuurlijk dat de Joden zich jarenlang door God verlaten hebben gevoeld en niet begrepen waarom ‘zijn uitverkoren volk’ dit lot moest ondergaan. 9. Thema De herinneringen van een slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog en de vraag hoe dit alles ‘onopgemerkt’ heeft kunnen gebeuren. 10. Stijl A Hoe is de zinsbouw? Moeilijk, erg veel moeilijke woorden in 1 zin waardoor je soms perongeluk de zin een beetje overleest en dus de draad van het verhaal kwijtraakt en weer terug moet keren om het langzaam over te doen. - John Pehle, uitvoerend directeur van de War Refugee Board in de Verenigde Staten, treedt op als bemiddelaar om bij John.J.McCloy, onderminister van oorlog en na 1945 Hoge Commissaris voor de Verenigde Staten in Duitsland, beschermer van A. Speer en diens gezin en gratieverlener aan ter dood veroordeelde oorlogsmisdadigers zoals de Einsatzgruppen-commandanten Jost en Blum, gedaan te krijgen dat Amerikaanse bommenwerpers tegen deze doelen zouden worden ingezet. B Hoe is de woordkeuze? Ik vind het allemaal een beetje –laten we zo veel mogelijk moeilijke woorden gebruiken- het is allemaal heel poëtisch maar ook erg informerend geschreven. Daarbij woorden er ook nog is vaak stukken Duits geschreven en daar hebben we een zwak punt van Johanka gepakt. 11. Eigen mening
A In hoeverre heeft het boek jou leesplezier gegeven? Niet erg ver, ik vond het niet plezant om dit boek te lezen maar gelukkig ging het erg snel. B In hoeverre heeft het boek voor jou informatieve waarde? Dat dan wel weer veel. Het is het eerste boek dat mij ook echt een goede indruk geeft van hoe het werkelijk was binnen de concentratiekampen en hoe men zich daar voelde. C In hoeverre heeft het boek voor jou literaire waarde? Het heeft zeker een indruk op me achtergelaten. De stukken geschiedenis vond ik ronduit saai, maar de stukken hoe Durlacher verteld over binnen in de kampen zijn waren heel indrukwekkend. Toch vind ik de manier waarop Durlacher het schrijft niet fijn. Ik vind het allemaal erg op de Joden gericht en dat is ergens logisch omdat hij zelf joods is, maar over Homo’s, Zigeuners enz hoor je niks in het boek. Ik kan het niet precies beschrijven maar iets vond ik er niet goed aan. D Eindoordeel: In de eerste instantie zou ik zeggen saai en geen aanrader maar than again…hij beschrijft de situatie binnen de kampen zo goed dat ik vind dat men het toch een keer moet hebben gelezen. En het proloog overslaan want dat is echt op zo een manier geschreven dat je het echt moet willen studeren om dat in