Spoorloos door Fleur Bourgonje

Fleur Bourgonje

De stijlvolle vrouw is op 3 april in 1946 geboren in Achterveld, een plaatsje in Gelderland. Fleur besloot daar uit de besloten katholieke kringen te treden, niet om te studeren of een vak te leren, maar te komen en gaan waar de wind haar brengt.
Zo kwam ze in Parijs terecht, waar ze vrijwilligerswerk verrichte voor vrouwelijke clochards, maar dit duurde niet lang en verliet in 1971 Parijs in ruil voor Zuid-Amerika. Hier heeft ze kennis gemaakt met echte regimes, staatsgrepen en pure terreur, dit liet haar niet koud..
Ze wordt meegesleurd door haar eigen nieuwsgierigheid en ziet Chili en Argentinië als het werkelijk is, in het speciaal valt haar de armoede en prostitutie, verdriet en verderf op.

Dit was niet langer te verdragen en ze vertrekt naar Venezuela waar ze een sociaal psychologische studie volgt.
Ze verbeterd de wereld echt met alles wat ze kan doen. Daar gaf ze les aan dove kinderen en schreef in haar vrije tijd columns. Ondertussen heeft ze ook zelf een babytje gekregen van de Nederlandse journalist haar inmiddels weer verlaten heeft.
Weer thuis in de lage landen begon Fleur Bourgonje haar eerste boek te schrijven, spoorloos.
Hedendaags vervuld ze de functie als vertaalster en tevens journaliste.

Samenvatting

Hanna voelt zich niet op haar plek in haar geboorteplaats aan de rand van de Gelderse vallei. Zo komt ze tot het besluit om net als haar grootmoeder (die haar reis hier beëindigd was) op reis te gaan.
Via Parijs komt Hannah in Santiago de Chile. Hier komt ze op advies van een franse vriend in handen van de goedwillige vrouw Fatima.
Ze werkt in een consultatie bureau in een krottenwijk en daarnaast probeert ze in haar vrije tijd haar medeburgers politiek bewust te maken.
Zo komt Hanna iets van de reilen en zeilen van de samenleving te weten , ze ziet er veel verdriet en leert onder andere te denken volgens de logica van de onderdrukten.
Ze verleerd een ding niet, aan zichzelf denken. En dat is een belangrijk aspect waarom ze zich staande houdt, want Fatima verdringt liefde en tijd voor zichzelf waardoor ze zwakker en zwakker in haar schoenen komt te staan.
Na drie jaar van intense verbintenis zwoeren ze samen tegen het despotisme van vooroordelen en machtswellust.

Het was een vroege septembermorgen in 1973 toen dit zijn vruchten afwierp.
Tanks doemde op uit de duisternis en als een lopend vuurtje verspreidde ze wapens door de hele achterstandswijk. Nog op de valreep wisten Fatima en Hannah uit de klauwen van de vijand te ontkomen en duiken onder.
Zo raken de maatjes elkaar kwijt, Fatima te oosten van het Andes gebergte en Hanna ter hoogte van Buenos Aires, ten westen.
Ze verliezen elkaar uit het oog, maar door te corresponderen hoort Hannah gruwelijke verhalen over het gevang en het verlies van haar identiteit (dat achteraf haar redding en vrijlating betekende, want zonder identiteit was je immers niemand).
Voor beiden vrouwen breekt een moeilijke tijd aan, gescheiden van elkaar en behoorlijk op de proef gesteld. Vooral voor Fatima, de eens zo sterke vrouw was gebroken.
Aangekomen in Argentinië komt ze in contact met nog een oude bekende, Leon die toevalligerwijs een feestje viert. Hier ontmoet ze Conrado en Diana in het voorbijgaan vele keren ontmoet, maar nooit in het speciaal aangesproken. Wel had Hanna vernomen dat beiden ondergedoken waren, om politieke redenen.
Samen dansen Diana en Conrado de tango als blijk van verbintenis waarna ze hun eigen weg volgen, letterlijk en figuurlijk.
Hanna komt thuis van het feestje, inmiddels is ze hoogzwanger en gehuwd, daar wacht een pakje op haar. Het bevat het dagboek van Nora en kleding uit de gevangenis. Met het bericht dat ze gestorven en haar baby spoorloos verdwenen is.
Hanna leest het dagboek zonder schuldgevoelens, en leest hoe Nora beschrijft dat ze verkracht is door een celbewaker en een kindje draagt.
Ze beschrijft hoe ze zich afzet tegen het ongeboren kindje en het in en in haat. Maar nadat ze de vernedering gepasseerd is voelt ze een leventje in haar groeien en waardeert het.
Dit laat Hanna’s hart sneller kloppen en ze wordt enigszins emotioneel.

Ze vertelt over het verlies van haar vader, hoe de sterke dorpssmid en haar vader overleed aan een kwaadaardige tumor en hoe hij dag in dag uit zwakker werd en wachtte op zijn dood. Zich langzaam liet vernederen en geen menswaardig leven meer leidde maar streed tot het barre einde.
En hoe de man Hanna op een november ochtend met zijn laatste krachten in zijn armen sloot. Hoe veilig Hanna zichtoen had gevoeld hoewel haar vader iets vreemds vertoonde, tranen.
Hanna gaat als wereldreiziger naar Bonn om Jorge en Regina te ontmoeten. Ze had samen met Regina op het consultatiebureau gewerkt.
In de trein van Amsterdam naar Bonn neemt de zoemende hitte langzaam bezit over har en laat Hanna zweven.
Ze ziet een vrouw in het gele korenveld, en verbeeld zich de perfecte harmonie te herkennen. Langzaam maar zeker neemt de hitte nog een beetje van Hanna’s bewustzijn over.
Ze voelt verdrongen doodsangst, raakt in paniek en voelt verdriet. Het gevoel overweldigd haar dusdanig dat ze onwel wordt.
Maar alles komt goed.
Hannah ontmoet en vernederde gehavende vrouw in een café, ze verteld hoe haar man bezit over haar nam. De man was een tabaksboer en een harde werker, hun wereld leek perfect tot Lorenza zwanger raakte.
Het moest een jongetje worden volgens de man, maar Lorenza was allang blij dat ze een kind van hem dragen mocht dus stemde in.
Maar het lot hadden ze niet in handen, dus worden ze ouders van een schattig meisje.
De man reageert zijn boosheid op het kleine meisje af en ook op Lorenza en sluit hen beide van de buitenwereld af uit schijnbare onmacht.

Zo neemt deze vrouw de touwtjes in eigen handen en vertrekt naar het station, om te vluchten. Haar man en ook de vader van haar kind komt haar achterna en als de trein vertrekt is het allemaal te laat. De vrouwen van zijn leven zijn verdwenen.
Als Hanna zit beduusd in een café haar gevoelens weg te drinken komt ze tot het briljante idee om te vluchten naar een dorpje hoog in de Venezolaanse Andes. Een busreis zou haar samen met haar meisje ernaartoe brengen.
Dagen, maanden en een jaar verstrijkt wanneer ook Hanna inziet dat dit niet hun lot is. Het dorpsleven biedt hen beide niets, dus pakken voor de zoveelste maal de koffers en vertrekken weer naar de stad.
Hier komt Hanna een vrouw tegen, Maria. Ze vertelt haar tragische levensverhaal nadat Hanna interesse in haar vertoond.
De dame is al sinds ze kind is seksueel misbruikt en heeft teveel meegemaakt. Ze verkocht zichzelf als prostitué in tijden van geldnood, volledig tegen haar zin in. Maar ze had niets te willen en moest.
Hanna maakt veel mee en tot overmaat van ramp maakt ze een wiegendood van heel dichtbij mee. Een mevrouw bij haar in de straat is vel over been en heeft in een zeer korte tijd zes kinderen gedragen.
Maar het gezin is erg arm, en staat erg slecht bekend in de buurt. Haar man komt maar niet aan werk en de goot is heel nabij. Met voorbedachte raden moest de vrouw haar jongst geborene van het leven beroven, of het zou aan honger sterven.
Hanna voelt een intense haat tegen alle vormen van macht, en zal zich er ook tegen verzetten. Ze heeft veel meegemaakt, maar zal doorzetten tot het bittere einde!

Personages

Hanna is de hoofdrolspeelster, ze is de bindende factor van het hele boek. De verhalen worden beschreven als ervaringen van deze vrouw. Ze wordt niet in het speciaal beschreven, maar het is me duidelijk dat ze heel leergierig is. En zo te maatstaven met de biografie van Fleur Bourgonje zelf denk ik dat ze een soort evenbeeld heeft geschreven aan zichzelf.
En in ieder geval aan de hand van ervaringen.

Hanna is absoluut een round character, de ontwikkelingen die ze doormaakt door het horen van verhalen en ze van dichtbij of zelfs zelf mee te maken zet haar aan het denken.
Een vlotte meid stel ik me voor bij het denken aan Hanna, maar haar reactie is niet echt duidelijk na het aanhoren van een verhaal. Want ze verteld alles vrij objectief.
In het begin van het boek wordt het wel heel duidelijk dat Hanna een meisje in de hand van haar familie is en dat eigenlijk niet wikt, en door het vinden van haar grootmoeders reiskoffer en het duwtje in de goede richting van haar grootvader toch vertrekt.

Fatima is de eerste die Hanna echt vertrouwd, vrienden door dik en dun en streven beide naar hetzelfde doel. Hanna waardeert Fatima heel erg voor haar barmhartigheid en praat met een soort ontzag over haar.
Zeker de verdwijning van Fatima is in uitvoerig beschreven, dus heeft dat in het perspectief van Hanna veel indruk op haar gemaakt.

Tijd en Ruimte

Het verhaal speelt zich in de loop van het boek in Zuid-Amerika af. Het is absoluut niet contrasterend geheel. Het is heel goed voor te stellen hoe de situatie daar is en de problemen voel je door een goed opgebouwde spanning opkomen en zich ontwikkelen.
De verhaallijn is a-chronologisch en discontinu, met terugblikken wordt er gepraat over heden en verleden.

Thema

Het boek verteld korte verhalen, elk over onderdrukte vrouwen, die lijden onder de Latijns Amerikaanse dictatuur. Ze vertellen je jezelf te zijn en je eigen weg te bewandelen.

Bedoeling of Les

Ik heb de indruk dat Fleur Bourgonje ons kennis heeft willen laten maken met het nog altijd onderdrukte Zuid-Amerika. Dat er zoveel verdriet en verderf heerst dat de glorie er haast niet meer opgemerkt wordt.
Vrouwen die zich daadwerkelijk of passief verzetten tegen machten die heersen.


Eigen mening

Spoorloos is een boek dat me doet denken aan een reisverslag, aan een vrouw die de mensheid de wereld wilt laten kennen.
Het is een vrij moeilijk te lezen boek, maar dat is waarschijnlijk te danken aan de gecompliceerde dingen die in een korte tijd uitgelegd moeten worden.
Dus soms verschafte dat een stukje terug lezen, maar het was niet storend.
Persoonlijk ben ik erg geïnteresseerd in dit soort cultuur verhalen, die natuurlijk een beetje overdreven zijn.
Sommige biografieën spraken mij absoluut niet aan, maar andere weer wel en bedacht als ik gestopt was met lezen haar leven verder.
Boeken waar je fantasie een beetje geprikkeld wordt vind ik leuk, hoewel precieze beschrijvingen ook wat losmaken. Dat deed dit boek goed. Zoals; “ De lucht werd ijler. De zware hitte van de laagvlakte ging geleidelijk over in een aangename koelte die door de open raampjes naar binnen woei ”. Beide aspecten zijn met dit verhaal aangesproken en dat stimuleerde mij om door te lezen.
Het verhaal van Hanna wordt vanuit vele standpunten verteld, dat van Hanna zelf en vele vrouwen om haar heen. Soms ook een soort medestander die verslag doet.
In de tijd dat dit boek gepubliceerd is moet het veel jonge mensen aangesproken hebben, omdat ik denk dat mensen zich wilden onttrekken aan religies en macht van hun ouders.
De afloop van het boek staat in verband met het begin, een mooie gedachtegang lijkt me!
De nadruk wordt in dit boek op een draai aan je eigen leven geven gelegd, en dat is zeker niet onbelangrijk.