Sonny boy.
Inleiding.
Sonny Boy is een prachtig boek dat ik voor het eerst afgelopen zomer vakantie heb gelezen. We waren op vakantie naar Amerika voor 6 weken en ik lees nogal snel dus ook de twee boeken die ik in de tax-free shop had gekocht waren al snel uit. Mijn vader had het boek Sonny Boy meegenomen om zelf te lezen maar hij las het nauwelijks dus begon ik erin.
De omslag alleen al ziet er imponerend uit en wekt je interesse.
Een peuter die op het strand rondloopt met de titel Sonny Boy er boven en het commentaar van Youp van ’t Hek;
‘kan iedereen aanraden het te lezen. Een huiveringwekkend prachtboek.’
Al staat er een kleine peuter op de omslag je kan toch zien dat het niet alleen maar een gelukkig boek is. Het komt waarschijnlijk doordat het plaatje zwart-wit is. En toch…
Dan de achterkant. Oranje.
“In de herfst van 1928 zien Waldemar Nods en Rika van der Lans elkaar voor de eerste maal. Het is een ontmoeting tussen twee werelden: hij is een jongen Surinaamse student, zij een veel oudere, getrouwde Hollandse met vier kinderen. Als Rika zwanger wordt van haar kostganger is het schandaal dan ook niet te overzien.
Het stel trotseert armoede en discriminatie en slaagt erin een gelukkig bestaan op te houwen met hun zoontje Waldy, alias Sonny Boy. Dan breekt de Tweede wereldoorlog uit, en besluiten ze joden in huis te nemen- met alle consequenties van dien.”
Annejet van der Zijl en het verhaal erachter.
De schijfster van Sonny Boy, maar toch ook weer niet helemaal, het is namelijk een waar gebeurd verhaal. Het verhaal was alleen niet af, niemand wist precies hoe het afliep of niet precies de details. Zíj had ook het verhaal van Waldemar en Rika gehoord en was geïntrigeerd door het bijzondere verhaal van een bijna onmogelijke liefde. Pas tien jaar nadat ze het verhaal voor het eerst had gehoord begon ze aan het boek. Toen ze eenmaal begon had ze een probleem, dat staat ook in het nawoord: “Voor de schrijver/onderzoeken kleeft echter één belangrijk nadeel aan het reconstrueren van het leven van een onbelangrijk persoon. Beroemdheden plegen namelijk aanzienlijk meer tastbare sporen achter te laten dan anonieme burgers, zeker als deze, zoals in dit geval, al meer dan 60 jaar lang geleden in het niets zijn verdwenen. Aanvankelijk leken er van de bitterzoete liefdesgeschiedenis van Waldemar en Rika geen andere papieren getuigen overgebleven dan enkele alinea’s in het Weinrebrapport, wat brieven en dikke stapels vergeelde, veelal ongedateerde foto’s” Toen heeft Annejet er ook aan gedacht om het verhaal in de vorm van een historische roman te gieten. Maar toen er steeds meer materiaal tevoorschijn kwam besefte ze dat zíj in ieder geval niet een verzonnen verhaal hier van kon maken. Dus is ze verder opzoek gegaan. Het boek eindigt met een bronvermelding van wel 10 pagina’s, met ongeveer 103 bronnen(!!).
Annejet van der Zijl werd in 1962 in Leeuwarden geboren in een lerarengezin met vier kinderen. Ze studeerde massacommunicatie in Amsterdam en International Journalism in Londen. Ze werkte tien jaar bij het opinieblad HP/De Tijd, waar ze zich specialiseerde op literaire geschiedschrijving. Ze heeft inmiddels al drie biografieën geschreven;
Jagtlust, Anna, Sonny boy en ze is inmiddels bezig met een biografie over Prins Bernard.
De andere boeken van Annejet van der Zijl.
Bibliografie
Jagtlust (1998)
Anna (2002)
Sonny Boy (2004)
Jagtlust gaat over het roemruchte artistieke broeinest van Nederland
En Anna is een biografie van Annie M. G. Smidt.
De personages.
Er zijn heel veel mensen in dit verhaal maar dit zijn de twee hoofdpersonen, ook al heet het boek Sonny Boy naar hun zoontje.
Hendrika Wilhelmina Johanna van der Lans, zo heet ze voluit maar iedereen noemde haar Rika.
Zij is de eigenlijke hoofdpersoon, in mijn ogen dan. Ze is een altijd vrolijke vrouw die alle discriminatie en armoede trotseert alleen om te zijn wie ze wil zijn. De vrouw van Waldemar Nods. Ze heeft vier kinderen bij haar ex-man en stuurt ze altijd trouw kaarten en foto’s, haar twee oudste zonen willen niks meer met ‘r te maken hebben.
Waldemar Nods.
Is een man van zwemmen. Hij voelt zich goed als hij in het water is. Als hij ouder wordt wil zijn moeder dat hij het gaat maken in Nederland, er gaat studeren. Hij zal wonen bij zijn halfbroer. Als hij daar Rika ontmoet weet hij dat het niet kan, maar toch… Hij heeft nooit kunnen studeren ‘omdat zijn kwalificaties niet hoog genoeg zijn’, maar hij weet ook wel dat het door zijn huidskleur komt. Ook weet hij door de hoon en de discriminatie van de rechtlijnige denkende Nederlanders heen te komen en gelukkig te worden met Rika en kleine Waldy.
Het verhaal
Rika is getrouwd met Willem Hagenaar, wat eigenlijk eerst al een onmogelijk huwelijk leek omdat hij protestants was en haar familie zwaar katholiek. En daarbij was de van der Lans- familie maar een gewone middenstand en was Willems vader hoofdonderwijzer! Maar door ‘Echte Liefde’ (ze werd bijna ontvoerd) kregen ze toestemming om te trouwen. Het leek een sprookjes huwelijk en Willem ging bij Rijks Waterstaat werken en ze waren erg rijk. Maar ook ‘Echte Liefde’ stopt ooit, dus verhuisde Rika naar Den Haag, weg van Willem maar ook weg van haar vier kinderen.
Waldemar woont in Paramaribo bij zijn moeder en twee zussen, zijn vader is op goudtocht. Zijn blanke moeder was getrouwd met een donkere, rijke goudzoeker, een man met ‘Nieuw Geld’, zo als dat wordt genoemd. .
Uit Suriname komt nu Waldemar over. Als Rika hem in huis neemt begint het verhaal eigenlijk pas echt. Als Rika Waldy krijgt wordt ze door haar hele familie verstoten, hij is zwart, jonger, ‘Nieuw Geld’, is van een lagere stand, en daardoor is ook de kans op voogdij over haar andere kinderen ook verkeken. Want welke rechter gaat een weggelopen, overspelige vrouw met een nog studerende minnaar die niet eens de middelen en het geld heeft om een kind te onderhouden, nog eens vier kinderen toewijzen? Geen enkele toch. Maar toch schrijft Rika trouw elke week een brief of stuurt een pakketje met een foto aan haar kinderen in Goeree.
Samen met Waldemar start ze “Pension Walda”. Waar het grootste gedeelte van hun inkomen vandaan komt. In het boek staan ook veel stukjes van mensen die iets in het gasten boek hadden geschreven zoals:
My university friend and I have spent two weeks at the Academy of International Law and have had a very enjoyable time here. Nothing was spared to make us both comfortable and happy, and which was very largely responsible for such a wonderful holiday in Holland.
En
Met veel genoegen danken we terug aan de heerlijk zonnige strandweken van augustus 1939, hier doorgebracht. Jammer dat de internationale spanning en het mobilisatiebesluit een schaduw over ’t slot wierpen. Kere God alles nog ten goede.
Maar dan komt de tweede wereldoorlog en ze besluiten Joodse onderduikers op te nemen. Ze zijn zeer actief bij het verzetswerk maar dan worden ze verraden.
Hun zevende trouwdag vierden Waldemar en Rika in Scheveningen, maar wel in de Deutsche Polizeigefängnis waar Waldemar was opgesloten in cel 403 en Rika in cel 382. Om half twaalf wordt Rika naar de verhoorkamer geroepen door Jodenjager Kees Kaptein. Ze wordt verschrikkelijk mishandeld.
Daarna werd Rika op transport naar Westerbork gezet. Ook Waldemar zat nog steeds vast maar wel in kamp Vught. En nog bleven ze brieven sturen, naar huis, naar elkaar, naar de kinderen. Vragend om spullen, kusjes, liefde of gewoon om niks, maar spoorde ze kleine Waldy aan die inmiddels bij zijn tante woonde aan om betere cijfers te halen bijvoorbeeld.
Na enkele maanden verhuist ook Rika naar kamp Vught. Hun samenzijn wordt echter weer verstoord als Waldemar naar concentratie kamp Neuengamme wordt verplaatst. Echter word ook Rika verplaatst dit keer naar vrouwenkamp Ravensbrück.
In de barakken waar Rika zit breekt een dysenterie-epidemie uit. In februari worden er weer 80 gevallen geselecteerd die in een kelder worden gedouwd tot ze of genezen of sterven. Enkele weken later kwam een twintigtal vrouwen weer boven. Maar daar zat Rika niet bij.
Waldemar had het eerst redelijk goed in het kamp. Omdat hij goed geschoold was en een exotisch ‘wezen’, kreeg hij een baantje bij de post afdeling te pakken waardoor hij naar een andere barak verhuisde waar hij zijn eigen bed had en meer eten. Maar toen de oorlog langer duurde werden de postverbindingen slechter en werd de post afdeling weggehaald.
Op 29 april vertrok het allerlaatste transport, bestaande uit de zevenhonderd Funktionshäftlinge die waren ingezet bij de ontruiming en het uitwissen van de sporen.
Waldemar was een van die zevenhonderd mannen. Ze werden naar het schip ‘Cap Arcona’ gebracht. Ze werden eigenlijk in veiligheid gebracht. Maar toen, zagen Engelse bommenwerpers de boot en “die nazi’s moeten dood!!”, dus schoten ze er op los. Een half uur naar de aanval begon de ‘Cap Arcona’ te kapzeisen. Honderden opvarende vielen als poppetjes van haar af het water in. Het was letterlijk adembenemend koud, niet meer dan 5 of 6 graden boven nul en veel van de ondervoede, uitgeputte drenkelingen overleefde het koude water daarom nog geen tien minuten. Waldemar, de zwemmer koos voor het water en besloot te zwemmen naar het vaste land. Hij had al in geen jaren meer gezwommen dus ging het eerst lastig maar na een tijdje kreeg hij het ritme te pakken en voelde zich weer vrij. ‘Rond vijf uur bereikte Waldemar het strand tussen Pelzhaven en Neustadt. Het was eb, en zo’n honderd meter voor de branding voelde hij vaste grond onder zijn voeten. Samen met een andere drenkeling doorwaadde hij het laatste stuk, door en door verkleumd en totaal uitgeput. Toen ratelden opeens mitrailleurs vanuit de duinen. Waldemars medezwemmer liet zich meteen vallen en hield zich dood, maar hij zag nog net hoe de zwarte man naast hem werd geraakt en onder water verdween.’
Inleiding.
Sonny Boy is een prachtig boek dat ik voor het eerst afgelopen zomer vakantie heb gelezen. We waren op vakantie naar Amerika voor 6 weken en ik lees nogal snel dus ook de twee boeken die ik in de tax-free shop had gekocht waren al snel uit. Mijn vader had het boek Sonny Boy meegenomen om zelf te lezen maar hij las het nauwelijks dus begon ik erin.
De omslag alleen al ziet er imponerend uit en wekt je interesse.
Een peuter die op het strand rondloopt met de titel Sonny Boy er boven en het commentaar van Youp van ’t Hek;
Al staat er een kleine peuter op de omslag je kan toch zien dat het niet alleen maar een gelukkig boek is. Het komt waarschijnlijk doordat het plaatje zwart-wit is. En toch…
Dan de achterkant. Oranje.
“In de herfst van 1928 zien Waldemar Nods en Rika van der Lans elkaar voor de eerste maal. Het is een ontmoeting tussen twee werelden: hij is een jongen Surinaamse student, zij een veel oudere, getrouwde Hollandse met vier kinderen. Als Rika zwanger wordt van haar kostganger is het schandaal dan ook niet te overzien.
Het stel trotseert armoede en discriminatie en slaagt erin een gelukkig bestaan op te houwen met hun zoontje Waldy, alias Sonny Boy. Dan breekt de Tweede wereldoorlog uit, en besluiten ze joden in huis te nemen- met alle consequenties van dien.”
Annejet van der Zijl en het verhaal erachter.
De schijfster van Sonny Boy, maar toch ook weer niet helemaal, het is namelijk een waar gebeurd verhaal. Het verhaal was alleen niet af, niemand wist precies hoe het afliep of niet precies de details. Zíj had ook het verhaal van Waldemar en Rika gehoord en was geïntrigeerd door het bijzondere verhaal van een bijna onmogelijke liefde. Pas tien jaar nadat ze het verhaal voor het eerst had gehoord begon ze aan het boek. Toen ze eenmaal begon had ze een probleem, dat staat ook in het nawoord: “Voor de schrijver/onderzoeken kleeft echter één belangrijk nadeel aan het reconstrueren van het leven van een onbelangrijk persoon. Beroemdheden plegen namelijk aanzienlijk meer tastbare sporen achter te laten dan anonieme burgers, zeker als deze, zoals in dit geval, al meer dan 60 jaar lang geleden in het niets zijn verdwenen. Aanvankelijk leken er van de bitterzoete liefdesgeschiedenis van Waldemar en Rika geen andere papieren getuigen overgebleven dan enkele alinea’s in het Weinrebrapport, wat brieven en dikke stapels vergeelde, veelal ongedateerde foto’s” Toen heeft Annejet er ook aan gedacht om het verhaal in de vorm van een historische roman te gieten. Maar toen er steeds meer materiaal tevoorschijn kwam besefte ze dat zíj in ieder geval niet een verzonnen verhaal hier van kon maken. Dus is ze verder opzoek gegaan. Het boek eindigt met een bronvermelding van wel 10 pagina’s, met ongeveer 103 bronnen(!!).
Annejet van der Zijl werd in 1962 in Leeuwarden geboren in een lerarengezin met vier kinderen. Ze studeerde massacommunicatie in Amsterdam en International Journalism in Londen. Ze werkte tien jaar bij het opinieblad HP/De Tijd, waar ze zich specialiseerde op literaire geschiedschrijving. Ze heeft inmiddels al drie biografieën geschreven;
Jagtlust, Anna, Sonny boy en ze is inmiddels bezig met een biografie over Prins Bernard.
De andere boeken van Annejet van der Zijl.
Bibliografie
Anna (2002)
Sonny Boy (2004)
Jagtlust gaat over het roemruchte artistieke broeinest van Nederland
En Anna is een biografie van Annie M. G. Smidt.
De personages.
Er zijn heel veel mensen in dit verhaal maar dit zijn de twee hoofdpersonen, ook al heet het boek Sonny Boy naar hun zoontje.
Hendrika Wilhelmina Johanna van der Lans, zo heet ze voluit maar iedereen noemde haar Rika.
Zij is de eigenlijke hoofdpersoon, in mijn ogen dan. Ze is een altijd vrolijke vrouw die alle discriminatie en armoede trotseert alleen om te zijn wie ze wil zijn. De vrouw van Waldemar Nods. Ze heeft vier kinderen bij haar ex-man en stuurt ze altijd trouw kaarten en foto’s, haar twee oudste zonen willen niks meer met ‘r te maken hebben.
Waldemar Nods.
Is een man van zwemmen. Hij voelt zich goed als hij in het water is. Als hij ouder wordt wil zijn moeder dat hij het gaat maken in Nederland, er gaat studeren. Hij zal wonen bij zijn halfbroer. Als hij daar Rika ontmoet weet hij dat het niet kan, maar toch… Hij heeft nooit kunnen studeren ‘omdat zijn kwalificaties niet hoog genoeg zijn’, maar hij weet ook wel dat het door zijn huidskleur komt. Ook weet hij door de hoon en de discriminatie van de rechtlijnige denkende Nederlanders heen te komen en gelukkig te worden met Rika en kleine Waldy.
Rika is getrouwd met Willem Hagenaar, wat eigenlijk eerst al een onmogelijk huwelijk leek omdat hij protestants was en haar familie zwaar katholiek. En daarbij was de van der Lans- familie maar een gewone middenstand en was Willems vader hoofdonderwijzer! Maar door ‘Echte Liefde’ (ze werd bijna ontvoerd) kregen ze toestemming om te trouwen. Het leek een sprookjes huwelijk en Willem ging bij Rijks Waterstaat werken en ze waren erg rijk. Maar ook ‘Echte Liefde’ stopt ooit, dus verhuisde Rika naar Den Haag, weg van Willem maar ook weg van haar vier kinderen.
Waldemar woont in Paramaribo bij zijn moeder en twee zussen, zijn vader is op goudtocht. Zijn blanke moeder was getrouwd met een donkere, rijke goudzoeker, een man met ‘Nieuw Geld’, zo als dat wordt genoemd. .
Uit Suriname komt nu Waldemar over. Als Rika hem in huis neemt begint het verhaal eigenlijk pas echt. Als Rika Waldy krijgt wordt ze door haar hele familie verstoten, hij is zwart, jonger, ‘Nieuw Geld’, is van een lagere stand, en daardoor is ook de kans op voogdij over haar andere kinderen ook verkeken. Want welke rechter gaat een weggelopen, overspelige vrouw met een nog studerende minnaar die niet eens de middelen en het geld heeft om een kind te onderhouden, nog eens vier kinderen toewijzen? Geen enkele toch. Maar toch schrijft Rika trouw elke week een brief of stuurt een pakketje met een foto aan haar kinderen in Goeree.
Samen met Waldemar start ze “Pension Walda”. Waar het grootste gedeelte van hun inkomen vandaan komt. In het boek staan ook veel stukjes van mensen die iets in het gasten boek hadden geschreven zoals:
My university friend and I have spent two weeks at the Academy of International Law and have had a very enjoyable time here. Nothing was spared to make us both comfortable and happy, and which was very largely responsible for such a wonderful holiday in Holland.
En
Met veel genoegen danken we terug aan de heerlijk zonnige strandweken van augustus 1939, hier doorgebracht. Jammer dat de internationale spanning en het mobilisatiebesluit een schaduw over ’t slot wierpen. Kere God alles nog ten goede.
Maar dan komt de tweede wereldoorlog en ze besluiten Joodse onderduikers op te nemen. Ze zijn zeer actief bij het verzetswerk maar dan worden ze verraden.
Hun zevende trouwdag vierden Waldemar en Rika in Scheveningen, maar wel in de Deutsche Polizeigefängnis waar Waldemar was opgesloten in cel 403 en Rika in cel 382. Om half twaalf wordt Rika naar de verhoorkamer geroepen door Jodenjager Kees Kaptein. Ze wordt verschrikkelijk mishandeld.
Daarna werd Rika op transport naar Westerbork gezet. Ook Waldemar zat nog steeds vast maar wel in kamp Vught. En nog bleven ze brieven sturen, naar huis, naar elkaar, naar de kinderen. Vragend om spullen, kusjes, liefde of gewoon om niks, maar spoorde ze kleine Waldy aan die inmiddels bij zijn tante woonde aan om betere cijfers te halen bijvoorbeeld.
In de barakken waar Rika zit breekt een dysenterie-epidemie uit. In februari worden er weer 80 gevallen geselecteerd die in een kelder worden gedouwd tot ze of genezen of sterven. Enkele weken later kwam een twintigtal vrouwen weer boven. Maar daar zat Rika niet bij.
Waldemar had het eerst redelijk goed in het kamp. Omdat hij goed geschoold was en een exotisch ‘wezen’, kreeg hij een baantje bij de post afdeling te pakken waardoor hij naar een andere barak verhuisde waar hij zijn eigen bed had en meer eten. Maar toen de oorlog langer duurde werden de postverbindingen slechter en werd de post afdeling weggehaald.
Op 29 april vertrok het allerlaatste transport, bestaande uit de zevenhonderd Funktionshäftlinge die waren ingezet bij de ontruiming en het uitwissen van de sporen.
Waldemar was een van die zevenhonderd mannen. Ze werden naar het schip ‘Cap Arcona’ gebracht. Ze werden eigenlijk in veiligheid gebracht. Maar toen, zagen Engelse bommenwerpers de boot en “die nazi’s moeten dood!!”, dus schoten ze er op los. Een half uur naar de aanval begon de ‘Cap Arcona’ te kapzeisen. Honderden opvarende vielen als poppetjes van haar af het water in. Het was letterlijk adembenemend koud, niet meer dan 5 of 6 graden boven nul en veel van de ondervoede, uitgeputte drenkelingen overleefde het koude water daarom nog geen tien minuten. Waldemar, de zwemmer koos voor het water en besloot te zwemmen naar het vaste land. Hij had al in geen jaren meer gezwommen dus ging het eerst lastig maar na een tijdje kreeg hij het ritme te pakken en voelde zich weer vrij. ‘Rond vijf uur bereikte Waldemar het strand tussen Pelzhaven en Neustadt. Het was eb, en zo’n honderd meter voor de branding voelde hij vaste grond onder zijn voeten. Samen met een andere drenkeling doorwaadde hij het laatste stuk, door en door verkleumd en totaal uitgeput. Toen ratelden opeens mitrailleurs vanuit de duinen. Waldemars medezwemmer liet zich meteen vallen en hield zich dood, maar hij zag nog net hoe de zwarte man naast hem werd geraakt en onder water verdween.’
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden