Sleuteloog door Hella S. Haasse

Sleuteloog

Titel: Sleuteloog
Titelverklaring: het gat waar de sleutel in gaat, is een sleutelgat. Een sleutel bestaat uit een baard en een oog. Sleuteloog is dus het ronde gedeelte van de sleutel. Daar stond een Arabische tekst, welke gelezen kan worden als de sleutel tot het verhaal. Namelijk: niets is wat het lijkt.

Naam van de auteur: Hella S. Haasse
Uitgeverij: Querido
Jaar van verschijning 1e druk: november 2002
Genre: Roman/ psychologisch verhaal

Bladzijden: 196

Eerste persoonlijke reactie:
Ik vind het een intrigerend boek. Het begin vind ik het nogal saai, want dat gedeelte is waarschijnlijk inleidend op het verhaal wat daarna komt. Maar naarmate ik verder lees, vind ik het steeds leuker. Het verhaal wordt steeds spannender en ik steeds nieuwgieriger hoe het zou aflopen. Wat er in die ebbenhouten kist zit. Het laatste deel van het boek verandert je hele visie op het verhaal en nadat ik het boek uit had, was ik nog steeds aan het nadenken over hoe alles nou precies in elkaar stak. Ik maakte er in mijn hoofd een soort filmpje van.

Waarom gekozen:
Het leek me wel eens een keer leuk om een boek met een bepaald genre te lezen, waar ik nog nooit iets over heb gelezen. Zo kwam ik op het idee om een roman te gaan lezen. Het moest door een Nederlandse schrijver(ster) geschreven zijn. De keuze uit de boeken die ik zou willen lezen was nu al iets kleiner geworden.

Verwachtingen:
Ik weet totaal niet wat ik moet verwachten van het boek. Ik heb nog nooit een roman gelezen. Ik moet wel even afwachten of ik het wel mooi vind.
Ik hoop dat het over vriendschappen, dramatische gebeurtenissen en innerlijke gevoelens gaat. En dat het in de ik - perspectief wordt verteld.

Samenvatting
Herma Warner, een kunsthistorica, ontvangt een brief van de journalist Bart Moorland. Die een onderzoek doet naar activisten in Zuidoost Azië, vooral op het gebied van milieu en mensenrechten. Hij vraagt informatie over Mila Wychinska aan Herma. Mila was een schoolvriendin van Herma, maar zij kent haar alleen als Dee Meijers. Herma en Dee waren schoolvriendinnen, hun vaders leerden elkaar kennen toen ze vanuit Nederland naar Indië zijn gegaan. Dee groeide op zonder moeder en in een grote villa, met haar oma (Mevrouw Meijers) en haar tante (Non). Herma heeft een mystieke band met Non. Non, die op de achtergalerij orchideeën houdt, heeft net zo´n liefde voor bloemen als Herma. Non is een moslim.
Moorland stuurt nog een brief met vragen over Dee en Taco, de allang gestorven man van Herma. Herma gaat door met het beantwoorden van de vragen, omdat ze zo denkt het verleden te kunnen verwerken en afsluiten, want binnenkort gaat ze naar een bejaardentehuis. Herma haalt allemaal herinneringen op. Herma heeft een fotoalbum met foto´s van het landgoed waar de familie Meijers vroeger woonde en nog wel andere dingen die in de gesloten kist zitten. Langzaam wordt de kloof tussen de twee duidelijker; Herma hoort van Dee dat Non verliefd was op haar vader toen deze in Nederlands-Indië aankwam en dat daarom Non zo goed op kon schieten met Herma. In 1952 krijgt Herma de ebbenhouten kist weer van Non, omdat zij deze heeft bewaard tijdens de oorlog. Ze hoort ook dat Dee zich als Belanda-Indo heeft laten registreren tijdens de bezettingstijd van de Japanners en zo geen problemen zou krijgen. Daarna besluit Dee haar naam te veranderen in Mila Wychinska, om zo te laten zien dat ze ´per ongeluk´ in Indië zit met Nederlandse familie, maar eigenlijk Indisch en Oost-Europees is. Herma ziet Dee ook nog een keertje tijdens dat bezoek in 1952 en de afstand tussen hun beiden is nog groter geworden. In een nieuwe brief vraagt de journalist Bart Moorland om meer informatie over 1964: toen heeft hij Taco en Dee in Parijs ontmoet. In 1973 vertrekt Non naar Mekka voor haar bedevaart, wat al heel lang haar grootste wens is. Herma krijgt een ansichtkaart, maar hoort daarna niks meer van Non. Een jaar na de dood van Taco krijgt Herma een condoleancebrief, van een Amerikaanse collega van Taco. Daarin staat het bewijs dat Taco en Dee al langer een affaire zouden hebben. Drie jaar later gaat Herma weer naar Indonesië, omdat zij met Non wil praten. Maar Non is nergens te vinden. en als er een foto bij een ambtenaar wordt gehaald, met ene Ibu Sjarifa erop, blijkt dat Dee te zijn. Zo ontdekt Herma dat Dee zich waarschijnlijk voordeed als Ibu Sjarifa om zo minder problemen te krijgen. Even later komt er een bericht binnen van Het Hoge Bos, een bejaardentehuis in de buurt, dat zij een kamer gereserveerd hebben voor Herma. Zij gaat dus verhuizen en een van de verhuismannen vindt de sleutel van de kist. Herma krijgt de kist niet open en dus stuurt ze de kist op aan Bart Moorland.
Herma krijgt een brief opgestuurd met daarin een krantenartikel. Het gaat om een expositie van privé-eigendommen van Inada, een Japanse zakenman. Hij draagt de expositie op aan zijn Indo-Europese moeder. Als Herma de foto bekijkt, herkent ze duidelijk het gezicht van Non. Het boek eindigt met een brief van Moorland, waarin staat dat de kist helemaal leeg is.


Verhaalaspecten:
Het verhaal is geschreven vanuit een ik - perspectief.

Spanning:
Hoe verder je in het boek komt, des te spannender het wordt door de flashbacks waardoor het levensecht lijkt. Het feit dat ze steeds terug gaat naar het verleden vind ik erg leuk, omdat de toekomst het gevolg is van het verleden.
De belangrijkste open plekken zijn natuurlijk wat er in de kist ziten of ze de sleutel terug vindt. Wat is er gebeurd met Dee en de andere mensen uit Herma’s verleden? De spanning wordt dus goed opgebouwd, omdat ze steeds terug gaan naar het verleden. Het speelt zich af in Nederlands-Indië, het is dus een boek met een buitenlands tintje. Het is een spannend, mysterieus en raadselachtig boek.

Onderwerp en thema

Waarom spreekt het onderwerp je aan?
Het onderwerp ‘Vriendschap’ spreekt mij aan omdat het een grote rol in ieders leven speelt. Vrienden hebben veel invloed op je gedachtes, geloof, kledingstijl en manier van doen. Het zijn mensen die je vrijwillig helpen en steunen, waarmee je kunt lachen en huilen. Herma is jammer genoeg bijna haar hele leven beduveld door haar vrienden.

Gebeurtenissen
Komen de gebeurtenissen logisch uit elkaar voort of is het verband moeilijk te verklaren?
De rode draad is wel duidelijk, maar je moet je wel concentreren wil je het verhaal goed volgen.


Zijn ze geloofwaardig?
Ja, dat komt omdat er veel feiten in het boek voorkomen.

Wat is de indrukwekkendste gebeurtenis in het verhaal?
Het einde, als de sleutel gevonden is en het kistje leeg blijkt te zijn.

Personages

Voorspelbaar of niet voorspelbaar?
Dat Non plotseling verdwijnt, had ik echt niet van haar verwachten dat Dee zo slecht is had ik ook niet verwacht.

Zou je op de hoofdpersoon willen lijken?
Nee, ik ben tevreden met mezelf.

Opbouw
Er komen veel flashbacks voor in het boek. Soms is dat lastig, omdat het veel van je concentratie vermogen vergt. Het is niet verteld in een chronologische volgorde, dat is begrijpelijk, maar maakt het boek wel lastiger.

Er staan veel feiten in het boek en weinig dialogen, ik voel me dan een beetje op de achtergrond.

De opbouw maakt het boek wel spannend, veel herinneringen, open plekken en raadsels.

Taalgebruik
Lastig, veel moeilijke woorden. Ook veel buitenlandse woorden zoals in het Engels bijv: ladylike, sophisticated. En in het Frans bijv: sur qui, non-valeur. En in het Duits bijv: Fehlleistung, ´´Das gibt’s nur einmal´´en in ieder geval ook veel Indische woorden, waarvan er wel een woordenlijst aanwezig is. Deze bevat niet alle woorden bijv: obat (medicijn) en totok (volbloed) staan er niet in.


Bedenk vier andere titels voor het verhaal en bespreek uitvoerig waarom die titels ook goed zouden passen. Geef bij deze bespreking voorbeelden uit het verhaal.
1. Het mysterie van een ebbenhouten kist
Ik heb voor deze titel gekozen omdat de titel ‘’Sleuteloog’’ te weinig informatie geeft over het verhaal. De titel is aantrekkelijk, maar ik denk dat de meesten toch voor ‘’Het mysterie van een ebbenhouten kist’’ zullen kiezen.
2. Flashback
Deze titel heb ik gekozen, omdat er vaak herinneringen naar voren werden gebracht, een flashback. Omdat dit vaak gebeurd komen steeds nieuwe herinneringen bij, daardoor wordt het verhaal duidelijker en prettiger om te lezen.
3. Verloren vriendschappen
Herma heeft veel vrienden verloren, haar man en haar beste vriendin. Deze titel wijst erop dat ze op bepaalde manieren vrienden en familieleden zal verliezen, op welke manier daar moet de lezer dan achter komen.
4. De brieven van Moorland
De brieven die van Moorland kwamen, waren de aanleidingen voor haar om in het verleden te duiken. De lezer zal zich afvragen wat er in de brieven van Moorland staaten wat Herma er mee gaat doen.

Personages:

Herma Warner: de ik-persoon van het boek. Ze is een kunsthistorica die graag naar Het Hoge Bos wil en daar met een schone lei wil beginnen. Ze denkt dat ze dat doet door haar jeugdherinneringen op te halen en zo af te sluiten.
Ze was in haar jeugd een goede vriendin van Dee.
Ook was ze getrouwd met Taco.

Eigenlijk is Herma maar de pion van het verhaal.

Adèle Meijers (Dee/Mila Wychinska): Hoofdpersoon, zij is de reden dat Bart Moorland contact zoekt met Herma en de reden waarom Herma al die herinneringen weer ophaalt.

Aimée (Non/Ibu Sjarifa): De tante van Dee. De achtergalerij van het huis was het domein van Non, daar kweekte ze orchideeën. Herma had een sterke band met Non. Ze deelden samen de liefde voor bloemen. Non kon dingen zien die andere mensen niet konden zien.

Louis Lamornie de Pourthié: De vader van Dee, die bijna nooit thuis isen waar weinig over wordt verteld in het boek.

Adèle Lamornie de Pourthié (Mevrouw Meijers): De oma van Dee en dus de moeder van Louis en Non.

Taco Tadema: De echtgenoot van Herma, in hun jeugd hadden ze al verkering. Hij is al overleden.
Hij had een affaire met Dee.

Bart Moorland: Hij komt niet echt voor in het verhaal, maar hij schrijft wel steeds brieven naar Herma, die de aanleiding zijn tot alle gedachten over vroeger van haar.