Serenade door Leon de Winter

1a. Standaardtitelbeschrijving • Winter, de L. • Amsterdam, 19951 • 93 blz. b. Roman
Op de laatste schooldag in het jaar 2005, kwam één van mijn docenten Nederlands met een stapel boeken aangelopen. De school zou gesloopt worden en deze boeken hadden ze nog liggen. De boeken zouden weggegooid worden, wat erg zonde is, dus kregen ik en m’n vriendinnen elk een exemplaar. Mijn docente had gezegd dat het goed genoeg voor m’n literatuurlijst was, dus toen ik in de vakantie niets te doen had ben ik het gaan lezen. Ik wist dat mijn vader ooit uit pure nijd over de slechte schrijfstijl van Leon de Winter een boek van hem verbrand had, dus eerlijk gezegd had ik er niet al te hoge verwachtingen van. 3.Thema Het thema van het boek is de Tweede Wereldoorlog. Anneke, de moeder van de hoofdpersoon is Joods en heeft de oorlog meegemaakt, de auteur verteld hoe ze dat na jaren eigenlijk nog steeds niet heeft verwerkt. Het boek is geschreven als boekenweekgeschenk en is ook uitgedeeld aan alle eindexamenklassen van het jaar 1995.
Samenvatting Het verhaal begint als Ben Weiss hoort dat zijn moeder, Anneke kanker heeft. Hij besluit het haar niet te vertellen en als ze uit het ziekenhuis is pakt ze haar normale leven weer op. Alles lijkt goed te gaan totdat Fred Bachman, de vriend van zijn moeder op een avond belt en er op aandringt langs te komen. Het blijkt dat Anneke is verdwenen. Niemand weet waar ze is of wanneer ze precies verdwenen is. Uiteindelijk komen Ben en Fred erachter dat ze naar aanleiding van een televisieprogramma naar Kroatië is afgereisd. In het programma vertelde een vrouw Bosnische vrouw over hoe ze ontsnapt was aan de etnische zuiveringen. Anneke had in de oorlog bijna hetzelfde meegemaakt, toen ze dit verhaal dan ook hoorde vertrok ze met al haar spaargeld naar Split om daar wapens te kopen voor de weerloze slachtoffers. Ben en Fred reizen haar achterna uit angst dat haar iets overkomt in het land, waar een complete chaos heerst. Als ze haar vinden blijkt dat ze is opgelicht door een man genaamd Slavko en al haar geld kwijt is. Het boek eindigt ermee dat Anneke overlijdt en Ben, die componist is een stuk, een Serenade, voor haar schrijft. 4. a Schrijfstijl Ik ben het compleet met mijn vader eens als hij het heeft over een slechte schrijfstijl. Ik vind het boek op sommige punten werkelijk niet te harden, ondanks dat er geen moeilijke woorden worden gebruikt en geen lange zinnen zijn. Het is juist het tegenovergestelde en dat roept dan ook mijn irritatie op. Het boek is geschreven in ‘geknauw’: halve zinnen, geen zinsovergangen of situatie overgangen. Dit wordt soms zover doorgevoerd dat amper nog te begrijpen is wie er nou eigenlijk aan het spreken is wat het boek verwarrend maakt. Blz. 69/70
Om zeven uur wekte hij me. Ik had langer geslapen dan ik me had voorgenomen. ‘Je lijkt wel een pubermeisje,’zei Fred, ik ken niemand die zo kan pitten.’ Ik richtte me op uit de diepte van een droom: ‘Ik was stuk.’ ‘Kleed je aan. Over een halfuur moeten we bij…shit, hoe heet ’t ook weer…hier vlakbij is ‘t. We hebben een afspraak.’ ‘Met wie?’ ‘Het is hier rechts bij de jachthaven. Beste restaurant in Split.’ ‘Wie zien we daar dan?’ ‘Drazen Mesic. Demitrium! Zo heet die tent.’ Een ander aspect wat me ergert is de voortdurende seksuele lading van het boek. Zelfs als er een koffie besteld wordt lijkt een opmerking over het vrouwelijk schoon noodzakelijk te zijn. Ook maakt Anneke, een vrouw van zeventig elk jaar één tripje naar het buitenland, Ben komt er via Fred achter dat dit alleen maar is omdat ze één keer per jaar met een gigolo wil vrijen, en ook als Fred in Kroatië is moet er natuurlijk een pijpscène langskomen. Alsof het verhaal op zichzelf niet genoeg inhoud heeft, dus vult de schrijver elk ‘leeg’moment maar op met sex. Het deed mij persoonlijk erg denken aan de films van Paul Verhoeve, ook die kunnen niet zonder dat er minstens één keer per vijf minuten een opmerking met betrekking tot sex wordt gemaakt, niet te harden! Blz. 71: ‘Wat een kont hè? zei fred. ‘Let jij daar nog op?’ ‘Sinds wanneer ben ik blind?’ Tot slot nog één opmerking over ergernissen over het boek: de schrijver schijnt het ook nodig te vinden om interessant te doen en zijn kennis van techniek en geluidstechniek flink veel te showen. Ik begrijp dat wel, ieder mens wil opscheppen, dat ligt in de menselijke aard. Ik zelf heb er een handje van tijdens presentaties en verslagen: ik ga dan flink veel moeilijke woorden gebruiken en lange zinnen maken. Alleen ben ik geen schrijver en in boeken erger ik me vreselijk aan deze stijl. Blz. 70: De zon zakte achter de Marjan-heuvel. Het water wiegde tussen de havenarmen. Krekels concerteerden unplugged. Ik was op zoek naar mijn moeder. (Buitengewoon irritant stukje waarin alle ergerlijkheden een beetje samen komen.) b. Inhoud: Tijd: de vertellende tijd is met gemak één dag (93 blz.) en de vertelde tijd zit ergens tussen de vijf maanden en een half jaar. Het boek speelt zich af in het jaar 1995. In dat jaar was de Balkan oorlog op z’n hoogtepunt en waren er dagelijks beelden van de etnische zuiveringen van Melosoviç op het nieuws. Indirect slaat het boek echter ook terug op de Tweede Wereldoorlog, die Anneke meegemaakt heeft en daar nog steeds problemen mee heeft. Het verband tussen de oorlogen, de zuiveringen, maakt haar ook zo van streek. Het is een terugkerend thema in het boek: oorlog en wat het met mensen doet. Vertelperspectief: We volgen het verhaal volledig door de ogen van Ben. Dat vind ik wel een sterk punt aan het boek. Je ziet wat voor een impact de oorlog heeft gehad op mensen via hun meest directe contacten: hun kinderen. Ben weet dat zijn moeder worstelt met de oorlog en haar verleden, hij ergert zich eraan, maar het is tegelijkertijd één van de redenen waarom hij van haar houdt. We zien Ben z’n gedachten en gevoelens aan ons voorbijtrekken en denken mee met z’n reacties en handelingen, maar toch trekt het verhaal me niet echt naar het puntje van m’n stoel. Op het moment dat Ben beseft dat zijn moeder echt weg is bijvoorbeeld, staan er letterlijk zinnen als: Mijn stem sloeg over, ik voelde mijn hart wild in mijn slapen kloppen, het leek wel of mijn benen het begaven. (blz. 18) Ondanks deze geëmotioneerde zinnen en ‘spannende’ gebeurtenis weet het boek me toch niet zo te raken dat ik echt ga meevoelen met Ben en niets liever wil dat hij z’n moeder terugvindt. Eerlijk gezegd laat het me nogal koud. 5. Eindoordeel a. Op de literatuurbalk schat ik het boek niet hoog in. Er zit bijna geen diepgang in de personages, Er zijn geen flashbacks en enkele zeer flauwe terugblikken. Zoals gezegd zijn het korte, knauwende zinnen zonder moeilijke woorden
Er zijn geen omgevingsfactoren waarop het verhaal inspeelt ook is er uberhaupt niet veel aandacht aan de omgeving besteedt. Er zijn hier en daar wel verwijzingen van plaatsen waar ze zijn, maar dat is meer: we stapten een sjoemel restaurant binnen, geen uitgebreide sfeerbeschrijvingen dus. Het volgende citaat is een van de uitgebreidere sfeer beschrijvingen van het boek, maar hier erger ik me weer aan de technische termen die ertussen gegooid zijn. Blz. 38 Fred bewoonde een weidse living met cremeleren zithoek, koperen halogeenlampen op slanke poten, een ingebouwde bar, een aerodynamische stereo van B&O, een zithoek van verchroomd metaal bekleed met gifgroen fluweel. b. Zoals gezegd sluit ik me volledig bij de mening van mij vader aan. Leon de Winter heeft een schrijfstijl die ik eigenlijk als slecht betitel, hij is erin geslaagd één van mijn meest favoriete onderwerpen in een zeurderig clliché te veranderen en hij heeft me gedurende het hele boek niet een keer weten te boeien- dat geldt zowel als de hoofdverhaallijn, als voor alle sextintermezzo’s. Blz. 74 Toen ik onze kamerdeur opende, hoorde ik muziek. Fred lag naakt op bed terwijl de donkere serveerster op de vloer op haar knieen zat, zijn niet onaanzienlijke geslacht in haar mond.(…) De in het nachtkastje gebouwde radio speelde een lokale wals, vergelijkbaar met een vette Duitse Schlager, en het duurde enkele seconden voor de essentie van dit tafereel tot mij doordrong.