Sara Burgerhart
Betje Wolff & Aagje Deken
Dit boek gaat over een meisje van 19 jaar, Sara Burgerhart, dat na de dood van haar ouders bij haar dweepzieke en kwezelachtige tante, Suzanne Hofland, wordt ondergebracht. Deze tante dwingt Sara te huichelen en haar boeken te verbranden. Sara gaat hier niet mee akkoord en revolteerd hiertegen, ze is immers intelligent en levendig. Haar wettelijke voogt, Abraham Blankaart, woont echter in het buitenland, meerbepaald in het zedenloze Parijs, en kan haar dus niet echt helpen. Uiteindelijk loopt Sara bij haar tante weg, zeer tegen de goede raad van haar verstandige vriendin, Anna Willis, in. Sara komt terecht bij een weduwe, Spilgoed, geboren Buigzaam. Sara neemt jammer genoeg de stijl van haar hospita over en die is niet in staat om Sara in toom te houden: deze laat zich vergezellen door ene Jacob Brunier, een modieuze jongeling en broer van haar huisgenote Letje. Sara neemt de roddels hierover niet serieus, ook niet na herhaaldelijke waarschuwingen van Anna. Jacob is echter niet de enige man: Willem Willis is er ook (de broer van Anna), maar die wordt door zijn moeder geen geschikte partner voor Sara geacht omdat hij haar niet in toom zou kunnen houden. Hendrik Edeling (what's in a name?!) hebben we ook nog; een verstandige jongeling. En dan is er tot slot nog de verachtelijke schurk R.*. Deze drie zijn allemaal verliefd op Sara, maar er is er maar één die écht in aanmerking komt: Edeling. R. kan het niet verkroppen, dat hij haar nooit zal krijgen, en hij smeedt snode plannen, zoals het een echte schurk betaamd, met één van Sara's huisgenoten, de bwauwkous Cornelia Hartog. Uiteindelijk wordt Sara ontvoerd door R., maar de ze kan ongedeerd ontsnappen. Sara wordt hierna over het algemeen weer rustig, ze heeft immers haar les geleerd, en trouwt met Hendrik Edeling, die na bemiddeling van Sara's voogt, Blankaart (die staat voor het ideaal van de Verlichting, daarom ook Blankaart (blanke aard, geest)), toestemming krijgt van zijn vader. Deze roman uit 1782 is samen met 3 anderen één van de eerste romans in de Nederlandse literatuur. In 1719 ging Daniel Dufoe Betje en Aagje al voor met "The life and strange adventures of Robinson Crusoe of York, mariner". In 1740 volgde Samuel Richardson al met "Pamela or virtue rewarded" en in 1774 publiceerde Johann Wolfgang von Goethe al "Die Leiden des jungen Werthers". Deze vier romans waren, met uitzondering van twee, briefromans. Die brieven vormden het kaderverhaal: immers, de correspondentie van de hoofdfiguur werd gevonden door de schrijver(s). Nu kan men zich afvragen waarom deze literatuur werd geschreven. Het is eigenlijk een contradictie in terminis als we de onderwerpen bekijken: met verschillende mannen gaan, vond men toen een doodzonde (om maar één voorbeeld te geven). Daarbuiten waren er tijdens de Gouden eeuw in Nederland vele handelaars, die heel godsdienstig waren en die vonden dat (bijna) alle leuke dingen zondig waren. Ze vonden dat je moest werken om je zaligheid te verdienen. Dus waarom schreef men dan een boek waarin alles misliep wat maar kon mislopen? De verklaring is heel eenvoudig: om de mensen te behoeden voor het kwaad, moesten ze het eerst kennen. De Nederlandse protestantse schrijvers namen deze zware taak op zich en beleefden tegelijkertijd heel veel plezier aan het schrijven van deze boeken.