Quarantaine door G.L. Durlacher

A. Titelbeschrijving G.L. Durlacher, Quarantaine, Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam, eerste druk, 1993. B. Korte samenvatting In 1937 vluchtte het joodse gezin Durlacher weg uit Duitsland, vanwege Hitler. Het gezin belandde in Rotterdam. Gerhard was toen acht jaar oud. In Rotterdam werd hun huis een warme plek, totdat Rotterdam gebombardeerd werd. Dit maakte ook hier een eind aan de veiligheid. In 1942 werden Gerhard en zijn ouders in Apeldoorn gearresteerd en doorgestuurd naar Westerbork. Hier is er een sterke angst voor deportatie naar het Oosten. Hoewel de angst voor deportatie en de slechte levensomstandigheden probeerde Gerhard toch nog een redelijk ‘normaal’ leven te leiden. Er waren namelijk gasten die ondanks alle ellende de kinderen toch nog wat hoop wilden geven en ze bezig te houden met leuke dingen. Bennie Bril bijv, die boksles gaf in de keukenbarak. Heinz Gabel, die het gezin enige tijd voor deportatie wist te behoeden. Maar ondanks Heinz Gabel komt toch ook voor familie Durlacher het moment van deportatie: in januari 1944 worden zij gedeporteerd naar Theresiënstadt. Hier waren de omstandigheden een heel stuk slechter dan in Westerbork. Ook hier leerde Gerhard een man kennen die hem wat extra’s wilde geven. Hij kreeg van Dr. Belinfante wiskundeles. Na de bevrijding kwam Gerhard alleen terug naar Nederland. Zijn ouders waren gestorven onder de verschrikkingen van de nazi’s. Hier kon Gerhard zich niet meer wennen, hij stond er alleen voor, hij was verdrietig, hij wilde toch ook verder, maar wist niet hoe. De littekens in zijn lichaam waren nog te vers. C. Analyse 1. Waar gaat het verhaal over? Het boek gaat over een jongen, Gerhard Durlacher, die op 8-jarige leeftijd vlucht uit Duitsland naar Nederland, vanwege de joodse bedrukking. In Nederland blijkt het ook niet veilig genoeg. Hier is het nazi-tijdperk ook ingeluid. Gerhard en zijn ouders worden naar Westerbork gestuurd en na een lange, onzekere tijd voor de familie Durlacher, worden ook zij naar het Oosten, Theresiënstadt, gedeporteerd. Hier keren de ouders van Gerhard niet van terug, Gerhard zelf wel.
2. De personen - Gerhard Durlacher; in dit boek wordt zijn levensloop van 8 jaar tot ongeveer 18 jaar beschreven. Niet zo heel persoonlijk. Gerhard is een jongen, die erg onzeker is. Wat wil je ook als je joods bent in de WOII. Hij is wel een heel erge doorzetter, met alles. Als hij wat wil, gebeurt dat ook. Gerhard is ook erg leergierig. Zelfs onder verschrikkelijke omstandigheden wilt hij les krijgen. Ik zou daar geen puf voor hebben gehad. Verder is hij ook een heel erge streber. Na de oorlog, kan hij alleen nog maar leren, leren, leren. Hij verstopt zijn gevoelens in zijn leren, om maar nergens anders aan te hoeven denken. Naast Gerhard waren er verder geen hoofdpersonen. Het verhaal ging eigenlijk over zijn leven en het algemeen leven als jood in de Tweede Wereldoorlog. 3. De tijd Het verhaal speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog. In dit geval van 1942 tot 1947. In de Tweede Wereldoorlog werd Nederland bezet door Duitsland. Daar was de nazi-leider Adolf Hitler aan de macht. Hij wilde joden, homoseksuele, gehandicapten en zigeuners weg hebben. Zij hoorden niet in het Derde Rijk. Hier waren alleen de Ariërs goed genoeg om te kunnen leven. Joden, homoseksuele, gehandicapten en zigeuners werden bijeen gedreven en in concentratiekampen gestopt. Hier moesten ze hard werken, kregen ze weinig eten, was er een slechte hygiëne. Hierdoor braken makkelijk ziektes uit. De mensen werden letterlijk behandeld als beesten. De zwakste werden ziek en gingen dood óf ze werden direct vergast onder de gasdouches. “Dan hadden ze daar ook geen last meer van”. Na de bevrijding in 1945 waren meer dan 1,5 miljoen joden vermoord door de Duitsers. 4. De plaats In eerste instantie speelt het verhaal zich in Rotterdam af. Na het bombardement werd de familie Durlacher vrij snel gearresteerd en naar Westerbork gestuurd, dus een doorgangsconcentratiekamp. Hier was het nog niet zo slecht als in andere concentratiekampen. Na een lange tijd in Westerbork, kwam dan ook voor de familie Durlacher de tijd dat ze gedeporteerd werden naar Theresiënstadt: een concentratiekamp waar velen de dood hebben gevonden. 5. De omstandigheden Het verhaal speelt zich af onder een maatschappelijke situatie. Deze maatschappelijke situatie vormt helemaal het onderwerp van het verhaal. Zonder dit aspect zou er geen verhaal van gemaakt kunnen worden. 6. Het vertelstandpunt We volgen het verhaal in de ogen van de hoofdpersoon. Dit is ook de schrijver. 7. De structuur Het verhaal is opgebouwd uit 4 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk speelt zich in een andere tijd af en heeft een andere plaats. Deze 4 hoofdstukken hebben allemaal gemeen dat ze over de Tweede Wereldoorlog gaan. 8. Wat is het thema en wat zijn de motieven? Het thema is de Tweede Wereldoorlog. Dit is gelijkertijd ook een motief. Dit onderwerp komt steeds terug. Hoe dan ook, dit hele verhaal gaat maar over één ding: over de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en wat deze allemaal heeft veroorzaakt.
9. Wat wilde de schrijver aan zijn lezers duidelijk maken/overbrengen? De schrijver wilt zijn gevoelens uitten over wat hij heeft meegemaakt. Hij wil mensen informeren over wat hij heeft meegemaakt. Hierover wil hij zijn lezers een mening laten vormen. Deze mening zal bijna altijd hetzelfde zijn als die van de schrijver. D. Ervaringsverslag Quarantaine, toen ik dit boek uit had, begreep ik de hoofdpersoon, Gerhard. Ik voelde wat hij voelde. Af en toe vond ik het wel erg moeilijk en vaag, want er werd niet zo heel veel verteld over Gerhard zelf. We zien het verhaal dan wel in de ogen van Gerhard, maar zijn gevoelens blijven meestal buiten beschouwing. Wat in “Quarantaine’ wel vaak aan het bod komt, is het leven in gevangenschap (in concentratiekampen) van andere mensen die Gerhard door deze periode heen hebben geholpen. Het boek vind ik meer een eerbetoog aan andere joden die in concentratiekampen hebben “geleefd” in de Tweede Wereldoorlog. Toen Gerhard in kamp Westerbork zat, waren de meeste joden binnen een week gedeporteerd naar het Oosten. Gerhard en zijn ouders zijn toch twee jaar in Westerbork geweest. Waarom zij wel zo lang?, Zal je denken. Omdat een vriend van de familie Durlacher de transportlijsten bijhield en de familie Durlacher stiekem schrapte van de transportlijst. Die vriend pleegde uiteindelijk een aanslag op zijn eigen leven; als de Duitsers hier achter zouden komen, was hij zelf de pineut. Ik heb erg veel bewondering voor die vriend van de familie Durlacher. Voor hem was het ontzettend gevaarlijk andere joden te helpen. Dit kon zijn eigen dood betekenen. G.L. Durlacher geeft met dit boek een dankzegging voor de mensen die hem hebben geholpen. Gerhard, die uiteindelijk Auschwitz wist te overleven, had dit niet gekund zonder deze mensen. Deze mensen gaven hem steun, hoop en begrip. Omdat G.L. Durlacher zijn verleden geen plaatsje kon geven, kon hij zijn gevoelens nergens kwijt. Daarom heeft hij “Quarantaine” ook geschreven. Dat Gerhard Durlacher zijn gevoelens nergens kwijt kon, kan ik me heel goed voorstellen; hij had niemand meer, toen hij terugkwam van Polen. Hij vertrouwde niemand meer en wist niet hoe hij verder moest. En dan nog allemaal die ervaringen in de concentratiekampen… Ik vind het mooi dat G.L. Durlacher schrijft over de mensen die hem hebben geholpen. Ik had het echter interessanter gevonden als hij wat meer gevoelens in het verhaal had geschreven. De spanning was ook niet echt om te snijden, gedurende het hele verhaal. Ondanks af en toe saaie momenten, vond ik het een mooi boek. Als het geen mooi boek was had ik het immers nooit uitgelezen! E. Verwerkingsopdrachten Verwerkingsopdracht 33 Biografieën van G.L. Durlacher
1e Biografie
LiTTerair: G.L. Durlacher 'Ik wilde - en wil - het "waarom" en het "hoe" van onze catastrofe weten en daarmee mijn eigen coördinaten leren kennen. Hoe hadden wij geleefd en overleefd, hoe was onze bevrijding, hoe onze thuiskomst? En waarom hield de wereld zich blind en doof tijdens de zwartste uren in de oorlog en daarna?' Dat was de reden waarom G.L. Durlacher na veertig jaar zwijgen in Strepen aan de hemel voor het eerst zijn oorlogsherinneringen aan het papier had toevertrouwd. Tegen de benaming 'literatuur' voor dit en zijn andere boeken heeft hij zich altijd verzet. Literatuur is fictie en hij had opgeschreven wat er gebeurd was, en niets eraan toegevoegd of eraan afgedaan. Het vastleggen daarvan was voor hem een noodzaak geworden, waartoe hij pas in staat was nadat hij eind jaren zeventig bij de psychiater professor Bastiaans in LSD-therapie was gegaan en bij een andere psychiater in analyse. Gerhard Durlacher werd in 1928 geboren te Baden-Baden. Zijn ouders waren liberale joden die in 1937 met hun zoon het nazi-regime ontvluchtten. Ze vestigden zich in Rotterdam, maar werden in 1942 in Apeldoorn opgepakt. Via Westerbork en Theresienstadt kwamen ze terecht in Auschwitz. Gerhard zou als enige van het gezin het kamp overleven. In Auschwitz-Birkenau werd hij in juli 1944 met 88 andere jongens door de nazi-arts Joseph Mengele geselecteerd voor een groep die, om nog steeds duistere redenen, niet mocht worden gedood. Zijn eerste boek publiceerde Durlacher, die toen aan de Universiteit van Amsterdam sociologie doceerde, op zijn zesenvijftigste: Strepen aan de hemel (1985), met als ondertitel Oorlogsherinneringen. In de vier verhalen van dit boek (die eerder in het tijdschrift De Gids waren verschenen) heeft hij beschreven wat er met hem is gebeurd vanaf het bombardement op Rotterdam tot zijn terugkeer, via een omweg over Praag en Parijs, uit het kamp in de zomer van 1945. Het was een schokkend en ontroerend boek, door de eerlijkheid en directheid waarmee hij zijn ervaringen beschreef, en door de ingehouden woede die voelbaar was in zijn beschouwingen over het hoe en waarom van de jodenvervolging. Over zijn kinderjaren in het Derde Rijk schreef hij in zeven verhalen die hij bundelde in Drenkeling : kinderjaren in het Derde Rijk (1987), dat begint in 1933, het jaar dat Hitler aan de macht kwam, en eindigt in 1940. Het maakt de verbijstering invoelbaar van een kind dat op steeds brutaler wijze geconfronteerd wordt met de haat en het machtsvertoon van de nieuwe orde. Dit beklemmende en tegelijk sobere document humain werd in 1994 bekroond met de Anne Frank-prijs. De zoektocht (1991) is het verhaal van zijn speurtocht over de hele wereld naar mede-overlevenden van de groep jongens die door Mengele was geselecteerd. Hij vindt negentien van hen terug en tracht samen met hen tot een antwoord te komen op de vraag waarom en hoe juist zij hebben overleefd - en zoveel anderen niet. Ook wil hij weten hoe het hen na de oorlog is vergaan. Cherry Duyns maakte een indrukwekkende televisiefilm naar het boek. 'Een gedenksteen tegen het vergeten,' zo typeerde de jury van de AKO Literatuur Prijs 1994 Quarantaine, zijn vierde boek, dat zij voor de prijs nomineerde. Een publieksjury koos het vervolgens tot winnaar. Van de vier verhalen spelen drie deels in Westerbork. Durlacher richtte daarin kleine monumenten op voor mensen die hadden getracht het leven in het kamp nog een beetje kwaliteit te geven: Bennie Bril, die hem clandestien boksles gaf in de keukenbarak, Otto Gabel, die het gezin Durlacher enige tijd voor deportatie wist te behoeden, en dr. Belinfante die hem later wiskundeles gaf. Het titelverhaal pakte de draad weer op waar Strepen aan de hemel was geëindigd: bij de terugkeer in 1945 in Nederland en de eenzaamheid daarna. Het laatste boek van Durlacher dat bij zijn leven verscheen (hij overleed geheel onverwacht in de nacht van 1 op 2 juli 1996), was Niet verstaan, dat drie korte verhalen bevat: een over zijn begintijd als student in Delft, een over zijn ontroerende relatie tot de vroeggestorven neerlandica Sonja Witstein, die ook in haar arm een getatoeëerd nummer had, en een over de wijze waarop hij als kind het Nederlands machtig was geworden. 2e Biografie
Durlacher, G.L. Gerhard Leopold Durlacher, Nederlands schrijver en socioloog (Baden-Baden 10.7.1928 - Haarlem 2.7.1996). Durlacher werd geboren in een liberaal-joods gezin dat in 1937 voor de nazi's naar Nederland (Rotterdam) vluchtte. In 1942 werd het gezin op transport gesteld naar Theresiënstadt en vervolgens naar Auschwitz. G.L. Durlacher werd bevrijd door de Russen en keerde terug naar Nederland, waar bleek dat zijn gehele familie was omgekomen in Duitsland. Durlacher studeerde enige tijd medicijnen en vervolgens sociologie aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij van 1964 tot 1983 verbonden was aan het sociologisch instituut. Vanaf 1983 verzamelde hij materiaal over de overlevenden van de concentratiekampen en schreef daar een aantal bijdragen over voor De Gids. Dat materiaal bewerkte hij tot De zoektocht (1991), een boek dat vervolgens door Cherry Duyns gebruikt werd voor diens film Laatste getuigen. In Drenkeling (1987) beschreef Durlacher zijn kinderjaren in het nazistische Duitsland. Het boek werd bekroond met de Anne Frankprijs. Voor Quarantaine (1993) kreeg hij de AKO-literatuurprijs. G.J. van Bork

De schrijver van Quarantaine, G.L. Durlacher, is zelf de hoofdpersoon van het verhaal. Hij heeft die dingen die hij opschreef zelf meegemaakt. Het hele verhaal heeft dus een relatie met het verleden van de schrijver. G.L. Durlacher heet met zijn voornaam Gerhard. Ik zie in de eerste biografie dat Gerhard na het concentratiekamp in Theresiënstadt op transport is gezet met zijn ouders naar Auschwitz-Birkenau. Het kamp Auschwitz-Birkenau staat bekend als het gruwelijkste kamp van de nazi’s. Dat het gezin Durlacher naar Auschwitz werd getransporteerd in 1944 wist ik niet. Deze gebeurtenis staat niet in het boek. Waarschijnlijk staat dit in een ander boek van G.L. Durlacher. Ik vind het raar dat zijn periode in Auschwitz niet in het boek beschreven staat, omdat het verhaal de hele oorlog beschrijft, in de ogen van Gerhard. Misschien omdat hij hier zulke gruwelijkheden heeft meegemaakt, dat hij er niet aan herdacht wilde worden. Maar dat weet ik dus niet. Ik dacht zelf al dat Gerhard zijn oorlogsherinneringen aan het papier toevertrouwd had, omdat hij nauwelijks met andere mensen persoonlijk zijn gevoelens kon delen. Dit blijkt ook zo, althans in de eerste biografie. Mijn eigen biografie aan de hand van het boek Quarantaine
G.L. Durlacher, alias Gerhard, is geboren op 10 juli 1928. In 1993 schreef hij het boek “Quarantaine”, waar hij zelf de hoofdpersoon van is. Gerhard is een jood, die in 1937 Duitsland ontvluchtte, vanwege de anti-joodse opvattingen van Adolf Hitler. Het gezin Durlacher vluchtte naar Rotterdam, Nederland. Ook hier bleek het na drie jaar niet meer veilig. Nederland werd in 1940 bezet door Duitsland. Na twee angstige jaren werd het gezin opgepakt en doorgestuurd naar Westerbork. In Westerbork zijn de levensomstandigheden slecht, maar het is nog allemaal beter dan deportatie naar het Oosten. Twee jaren heeft het gezin Durlacher in Westerbork geleefd, met iedere dag angst voor deportatie. Uiteindelijk wordt het gezin in januari 1944 op transport gezet naar Theresiënstadt. Hier zijn de levensomstandigheden zeer slecht. Na de bevrijding in 1945 keert Gerhard alleen terug. Zijn ouders zijn onder de gruwelijkheden van de Duitsers om het leven gekomen. Gerhard moet verder, maar hoe? Hij komt terecht bij familie, maar dit gaat niet goed. Uiteindelijk komt hij in een gastgezin terecht. Hier kan hij studeren en zijn school afmaken. Gerhard raakt gefixeerd op het leren. Hij leert om zijn gevoelens weg te stoppen. Als zijn emoties en zijn verleden volgen hem dag en nacht. Door de nachtmerries en huilbuien gaat hij naar een psycholoog om over zijn gevoelens te praten. Hij geeft zijn verleden een plaatsje in zijn hart. De wonden zijn littekens geworden, al blijven deze littekens altijd in zijn hart. Verwerkingsopdracht 10 Ik vind klassieke muziek wel bij dit boek passen. Klassieke muziek hoort namelijk bij joden en daar gaat dit boek toch wel over. Veel joden zijn erg muzikaal en de meeste houden ook erg veel van klassieke muziek. De meeste joden waren ook rijk, dus zij konden muziekles betalen. Muziek was voor de meeste joden erg belangrijk. Ik vind ook droevige muziek erg mooi in sommige scènes. De muziek moet niet vrolijk zijn, omdat de Tweede Wereldoorlog niet zo’n vrolijk thema is. Daarom is het hele boek ook niet echt vrolijk. Bepaalde scènes zijn vrolijker dan andere, maar er hangt toch steeds een droevige sfeer in het hele boek. Als ik dus zo bekijk dat klassieke én droevige muziek goed bij het boek passen, past klassieke, droevige muziek het meest bij het boek.