Publieke werken door Thomas Rosenboom

1. Boekgegevens
Titel: Publieke werken
Auteur: Thomas Rosenboom
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar van uitgave: 2000
Jaar van eerste uitgave: 1999
Gelezen druk: 17e druk

2. Titelverklaring:
1. Vedder houd zich onder een pseudoniem bezig met het schrijven van betogen over publieke werken.
2. De oorzaak die je kunt aanwijzen voor het verhaal is de bouw van het centraal station. Zonder het station was het Victoria-hotel nooit gebouwd, had Vedder nooit de gedachte gehad dat hij zo’n hoge prijs zou krijgen, was Anijs nooit op het idee gekomen om met dat geld de bewoners van het Veld een beter leven in Amerika te geven en zouden deze mensen dus nooit zo’n mooie toekomst gekregen. Dit publieke werk heeft dus het balletje aan het rollen gemaakt.

3. Verhaalsoort
Er worden vaak stukjes of woorden cursief gedrukt.

Er zijn drie verschillende manieren waarom de stukjes cursief zijn.
- Een hoofdpersoon, Anijs, is apotheker, gebruikt vaak Latijnse woorden, vooral aan het begin van het boek. Deze Latijnse woorden worden cursief gedrukt.
Ik denk dat deze Latijnse woorden cursief gedrukt zijn omdat er zo nadruk op wordt gelegd.
In het begin gebruikt Anijs de Latijnse woorden veel, dit is in de periode dat hij zich zelf ziet als een vooraanstaande man in Hoogeveen, als blijk van zijn hoogmoed. Als er in nieuwe apotheker Hoogeveen komt die wel naar de universiteit is geweest verliest Anijs zijn zelfvertrouwen beetje bij beetje. Dit zie je aan dat hij bijvoorbeeld zijn apothekersdiploma aan de muur verruilt voor een ander diploma en dit zie je dus ook aan dat hij steeds minder Latijnse woorden gaat gebruiken. Als deze woorden niet cursief waren gedrukt, zou het me niet op gevallen zijn dat hij de status waarin hij zichzelf ziet afbrokkelt.
- Cursief wordt ook gebruikt om aan te geven dat iets een stukje tekst is uit bij voorbeeld een brief, krant almanak. Als het om een hele brief gaat zijn ook nog de regels van een officiële bief toegepast met plaats en datum rechts boven en onderaan de brief de afzender(+ onderneming)
- Dan is er nog de derde manier. In het proloog wordt het zinnetje “wij hadden nergens voor betaald” gebruikt een paar maal gebruikt, hiermee word bedoelt dat de familie Bennemin onder het mom van rook en vuur in Hoogeveen gaan wonen. Doordat graafgrens van het veen steeds verder op rukt verhuist de familie Bennemin naar Hogeveen. Ze hebben geen geld om daar een plek te kopen maar er is een regeling dat als je in de peel gratis mag wonen als je voor de eerste zonnestralen een huis hebt gebouwd en er vuur brand in de schoorsteen voordat iemand het merkt. Met dat zinnetje word dus gedoeld op het feit dat ze niet voor hun plek hebben betaald.
Later in het verhaal als het veenvolk op het punt staat in t e checken bij de Orion (schip naar New York) denkt Vedder, de neef van Anijs weer “er is nergens voor betaald”. Hiermee word bedoeld dat Vedder de tickets voor naar New York niet heeft betaald. Dit komt omdat hij niet het bedrag voor zijn huis kan krijgen die hij nodig had om de tickets te betalen.
Dit zinnetje geeft dus aan dat er een overeenkomst is tussen de verhuizing naar Hoogeveen die veel veengravers hebben gemaakt zonder er voor te betalen en dat ze ook niet hebben betaalt voor de reis naar New York maar dit keer zonder het te weten. Beide keren hebben ze hoop op een betere toekomst.
Door dat ene schuingedrukte zinnetje zie je dus een overeenkomst tussen de twee verhuizingen.

4. Opbouw
indeling en tekstsoorten in het boek:

Het boek heeft drieëntwintig hoofdstukken, een proloog en een epiloog. Elk hoofdstuk heeft een korte titel, als Elim of De Twaalf Apostelen, die aangeeft welk onderwerp er centraal staat in dat hoofdstuk.

5. Handelingsverloop
Korte inhoud:
Als het bestuur van een hotel Vedders blok uit wilt kopen is hij zich bewust van zijn gunstige positie.
Anijs begint zich op dit moment steeds meer in te spannen voor de bewoners van het Veld
Het begint allemaal met een viool van iemand uit het Veld die hij wilt verkopen. Vedder komt op bezoek bij Anijs omdat om de viool te taxeren en mee te nemen. Tijdens het eten hebben Vedder en Anijs het er over dat Vedder het geld dat hij kan krijgen voor zijn huis kan investeren in een reis naar New York en dat hij daar rente over kan vragen. Het terugbetaalde geld en rente zal na Vedder zijn dood geërfd worden een jongen die hij ziet als zijn zoon Theo.
Als Vedder niet zakt met de prijs en kan de tikets voor de reis niet voor het vertrek betalen.
Uiteindelijk zijn de bewoners van het Veld al in Amsterdam voor de boot. Ze hebben er geen idee van dat er niet voor hen is betaald. Op de een of andere manier worden hun papieren niet goed genoeg gecontroleerd. Vedder denkt nog te kunnen gaan betalen tot dat Henkenhaf besluit het hotel om Vedder heen te bouwen en hem dus niet meer zal uitkopen. Aan de andere kant van de oceaan zitten de bewoners van het Veld vast op Staten Island. Doordat er geen informatie komt en de terugreis te duur is laten de Amerikanen hen vrij en kunnen ze zonder schulden aan een nieuw leven beginnen.

Beginsituatie:
Anijs is een oude apotheker. Hij woont met zijn vrouw in Hoogeveen. Ze hebben geen kinderen kunnen krijgen en hebben geen vrienden meer. Toch is Anijs heel actief in Hoogeveen en is lid van verschillende clubjes. Anijs is tevreden over zichzelf en zijn leven tot dat er een jonge apotheker in het dorp komt wonen. Anijs heeft alleen maar een diploma gehaald, de jonge man heeft gestudeerd aan de universiteit zoals de regels nu zijn. Hierna begint hij erg aan zich zelf te twijfelen. Een neef van, hem Vedder, is vioolbouwer in Amsterdam, ook schrijft hij betogen over publieke werken.


Einde:
Vedder is niet uitgekocht en voelt dat hij zichzelf overschatte al de tijd, daarom heeft hij zelfmoord gepleegd door tijdens de opening van het Victoria hotel van zijn dak af te springen.
Anijs ligt in het ziekenhuis helemaal ingepakt omdat hij heel erg gestoken is door bijen en daar allergisch voor is. Zijn vrouw heeft hem verlaten.
De bewoners beginnen aan een nieuw vrij leven zonder schulden.

Happy end:
Ja, het is natuurlijk verschrikkelijk dat Vedder zelfmoord heeft gepleegd maar nu is hij tenminste van zijn eenzaamheid af en hoeft hij zich niet langer de realiteit aan te zien dat hij enorm heeft gefaald.
Vedder heeft zijn doel bereikt en dat is waar hij voor leefde dus dit is heel positief.
De bewoners van het Veld hoeven niet meer in wanhoop te leven, zijn vrij en krijgen eindelijk kansen om hun leefomstandigheden te verbeteren.

6. Vertelwijze, hoe?
Vertelperspectief:
In dit boek krijg je te weet van de gedachte en gevoelens van Anijs, Vedder en ook Klein Pet. Toch is het het personale perspectief omdat deze gevoelens en gedachte naar voren komen in verschillende stukken voor. Bij een auctoriaal perspectief komen alle gedachtes en gevoelens op een zelfde moment naar voren, als een soort beschouwing. Bij dit boek is dat niet het geval.

Citaat:
Door de nagalm van zijn eigen stem in de holle ruimte van schaamte had hij geen enkele repliek zelfs ook maar gehoord, alleen Vedders laatste woord drong door de wetenschappelijke scherpte dan nu toch tot hem door.


7. Verhaalfiguren, hoe?
Hoofdfiguur:
Anijs is het hoofd figuur. Je krijgt natuurlijk ook veel over het leven van Vedder, zijn persoonlijkheid en zijn gevoelens te weten maar Anijs is het figuur die alle levens met elkaar verbind. Anijs is het middelpunt en daarmee dus ook het hoofdfiguur.

citaat:
Anijs
“Een vastberaden kracht stroomde in hem uit, iets groots wilde hij bestaan, het was of zijn werk een andere grondslag had gekregen; hij stond op nieuwe voeten.”

Bijfiguren:
Er raken veel mensen betrokken bij de levens van Anijs en Vedder dus ik zal nu alleen diegene bespreken die het belangrijkst zijn of het meeste invloed hebben.
Vedder
Vedder is een vioolbouwer in Amsterdam. Er komen geen rijke musici bij hem dus hij wordt er niet rijk van. Ondertussen schrijft hij betogen over publieke werken. Hij heeft gezorgd voor een familie voor een weesjongen en neemt af en toe het vaderschap over door Theo overal mee naar toe te nemen.
Vedder is heel erg eenzaam maar probeert dat niet toe te geven tegenover zichzelf. Hij probeert dit door zichzelf te rekenen bij de elite. Hij stapt met het idee dat hij het helemaal bij het rechte eind heeft en met hoogmoed in de onderhandelingen en dit loopt niet goed voor hem af.


Ebert
Ebert is de persoon die vanuit Henkenhaf de onderhandelingen doet. Het is een deftige jonge man die niet goed tegen de directheid en botheid kan. Hij ziet al dat Vedder met zijn hoogmoed tegen de lamp aan zal lopen en trekt zich dit ook aan. Je kunt Ebert zien als een gevoelig persoon

Theo
Over Theo krijg je niet zo veel hoogte. Hij zegt niet veel en lijkt ongelukkig met zijn leven. Als hij naar Vedder komt is het vaak voor geld en als hij spreekt is het nooit iets aardigs terwijl Vedder veel om hem geeft en veel voor hem over heeft.

Bennemin
Bennemin is een nuchtere man uit het veen. Hij mag dan wel in het veen werken, hij is slim en weet waar hij en het volk van het veen goed aan doen. Hij spreekt als een gelijke met Anijs die wel geleerd heeft, over hoe ze de omstandigheden kunnen verbeteren.

Martha
Martha is een beetje verbitterd, ze is onder haar stand getrouwd en heeft geen kinderen kunnen krijgen. Anijs heeft in feite al hun vrienden weg gejaagd en heeft dus niet veel aanspraak. Aan de ene kant steunt ze Anijs in zijn poging om de bewoners van het Veld te redden maar ze heeft eigenlijk het liefst dat hij dat niet doet want zo jaagt hij heel Hoogeveen tegen zich in het harnas.
Je ziet haar goede achtergrond als er bezoek is van Vedder en ze zich ontpopt als een goede gastvrouw.

8. Ruimte:
Het verhaal speelt zich gedeeltelijk af in Hoogeveen en gedeeltelijk in Amsterdam. Hoogeveen is niet noodzakelijk voor het verhaal omdat het op elke andere plaats had af kunnen spelen waar veenwerkers waren.

Amsterdam en de plaats van Vedders huis is wel belangrijk voor het verhaal omdat de bouw van het Centraal Station de beginoorzaak is van het verloop van het verhaal omdat de locatie belangrijk is voor de bouw van het Victoria-hotel die weer heel veel invloed heeft op het verloop. Je kunt zeggen dat het boek berust op de bouw van het Victoria hotel dus de plaats Amsterdam is heel erg van belang.
De sfeer van de Amsterdam is in tegenstelling met het verhaal tijdens de stukken van Vedder omdat het leven van Vedder soms in de versnelling gaat en hij persoonlijke hoogtepunten beleeft en wanneer Vedder dieptepunten beleeft zijn leven in vertraging voorbij gaat, de stad gaat gewoon door en de sfeer blijft hetzelfde. De sfeer van het stuk van Anijs is een beetje monotoon, alle spanningen worden gedempt en dit ook niet overeen met de ruimte want de sfeer van Hoogeveen is vrolijk en helder.

9. Tijd
Tijdsverloop:
Het verhaal is chronologisch en wordt continu verteld.

Flashbacks:
Geen

Versnelling en vertraging:
bij de positieve stukken wordt er vaak een versnelling in gezet en wanneer er zware emoties opspelen wordt hier op ingespeeld en zet er een vertraging in.

Historische tijd:
Het verhaal begint ongeveer tijdens de begin van de bouw van het Centraal Station in Amsterdam, dit was in 1881 en het boek eindigt met een brief die geschreven is op 12 september 1890 deze is uit New York dus het verhaal eindigt een paar dagen later.
Je merkt dat dit verhaal zich afspeelt aan het einde van negentiende eeuw aan de elementen van de verzuiling. Anijs blijft bij de kerk omdat anders de klanten niet meer bij hem langs durven komen, terwijl hij niet meer gelooft. En de verzuiling kwam op aan het einde van de negentiende eeuw. Je merkt dit aan de kleding, de mannen dragen nog een hoed. Er is nog sprake van een klasse verschil en dat is ook ouderwets. Er zijn auto’s maar die worden weinig gebruikt en de camera wordt voor het eerst in Hoogeveen gesignaleerd.


10. Motieven en thema
Motieven:
Eenzaamheid, geboorte, vrijheid, hoogmoed, maatschappelijke verhoudingen

Thema:
- Eenzaamheid kan rare dingen doen met een mens.
- Als je gelooft in iets kun je je doel bereiken.

11. Stijl, hoe?
Stijlkenmerken:
Er wordt veel gebruik gemaakt van bijvoeglijke naamwoorden en hele lange zinnen wanneer het gaat over hoe een persoon zich ziet.

Citaat:
Zoals hij sprak, met milde zelfspot weer, steeds bloemiger, gedurig latinerend ook, krahtig en zacht tegelijk, krachtig voor de echtgenote in de achterkamer, zacht om geen opdringerige indruk te maken – ontegenzeggelijk had hij zijn volle redenaarsvermogen hervonden.

12. Beoordeling:
Ik vond het boeiend hoe iedere keer de persoonlijkheid naar voren kwam van de twee mannen. Wanneer ze trots waren op de manier waarop ze iets aan pakte vond ik hun gedachte gang heel erg natuurgetrouw.

Een ander interessant punt waren de maatschappelijke verhoudingen die duidelijk naar voren kwamen. De details als de macht van de dokter en de ondergeschikte houding van de mensen uit het veen, die waren heel subtiel en mooi uitgetekend.
De waargebeurde elementen waren ook heel erg leuk. Het Victoria-hotel is inderdaad door Henkenhaf gebouwd en twee huizen vroegen inderdaad een te hoge prijs en daarom is er omheen gebouwd. Ik vond alleen de zinnen te lang.