Psyche door Louis Couperus

Zakelijke gegevens: Titel: Psyche
Auteur: Louis Couperus
Jaar van uitgave: 1898
Uitgeverij: Boek van internet gehaald; http://cf.hum.uva.nl/dsp/ljc/couperus/psyche.html
Druk: nvt
Bladz: nvt
Hoofdstukken: 27 hoofdstukken Samenvatting: Psyche is de jongste van de drie prinsessen van het Rijk van het Verleden. Het rijk is ontzettend groot en wordt geregeerd door de oude koning, de vader van Psyche. Haar oudste zus heet Eme-ralda, aan wie de fee bij haar geboorte ogen van smaragd en het volk zegt dat zij ook een hart van robijn heeft gekregen, alhoewel de koning dat ontkent. De tweede prinses, Astra, heeft een levende ster op haar hoofd en haar grootste interesses zijn wiskunde en door haar telescoop kij-ken. De kleine Psyche heeft het voorrecht altijd naakt te mogen lopen en ze heeft twee vleugel-tjes op haar rug, maar hiermee kan ze niet vliegen. Als kind ondervindt ze dat haar vleugels, tot haar grote spijt, niet sterk genoeg zijn om daarmee te kunnen vliegen. Psyche houdt ervan om weg te turen, tussen de kantelen door, naar de lucht of de horizon. Ze droomt er van te vliegen. Op een dag ziet Psyche een wolk in de vorm van een gevleugeld paard, die ze al zo vaak gezien heeft en roept hem, zoals elke keer, naar beneden. Het wolkenpaard, de Chimera, neemt haar deze keer op zijn rug om een stukje met haar te vliegen. Psyche verlangt steeds meer naar de Chimera en op de dagen dat hij niet komt, voelt zij zich eenzaam. Op een van die dagen krijgt het kasteel bezoek van Prins Eros, de vorst van het Heden. Hij stamt af van de god Eros zoals de koning en zijn dochters van de godin Psyche afstammen. Hij vraagt om de hand van een van de drie prinsessen, maar diep in zijn hart bedoelt hij Psyche. Emeralda en Astra willen wel met hem trouwen, maar dan moet hij eerst een onmogelijke taak volbrengen: Emeralda verlangt het Ju-weel der Mysterie en Astra een telescoop die reikt tot het einde van het heelal. Psyche wil niet trouwen – tot grote spijt van de prins – omdat ze haar vader niet alleen wil laten. Prins Eros keert weer terug naar zijn Rijk. Dan sterft de vader van Psyche ineens en Emeralda wordt koningin. Psyche besluit om weg te gaan. Al die tijd is ze gebleven voor haar vader, en nu heeft ze niets meer om voor te blijven en ook heeft ze angst voor haar zus Emeralda die nu de huidige koningin is. Ze roept de Chimera weer en hij neemt haar mee. Deze keer blijft ze op zijn rug zitten tot hij haar neerlegt bij de Sfinx en zelf weer wegvliegt. Psyche is zó bedroefd omdat haar vader dood is, omdat de Chimera haar in de steek gelaten heeft en omdat ze de liefde van haar leven afgewe-zen heeft, dat haar tranen een beekje vormen dat door de woestijn kronkelt. Prins Eros volgt dit beekje en komt zo bij de liefde van zijn leven uit. Hij neemt Psyche mee naar zijn rijk. Ze is dankbaar voor zijn liefde en voelt zich niet meer alleen en is ze gelukkig. Eros en Psyche leiden een gelukkig leven in hun kleine rijk, bestaande uit een grote tuin met daarin een soort tempel als paleis, totdat Psyche elke dag muziek en gezang begint te horen. Het gezang blijkt van een Sater, een verwilderd bosmens met een staart, te komen. Hij verschijnt elke dag aan haar, totdat ze op een keer met hem meegaat. Ze danst met de bacchanten en drinkt hun wijn. Aan het eind van de dag keert ze weer terug naar haar Eros, maar Psyche krijgt koorts en wordt steeds zieker wanneer ze niet bij de sater en de bacchanten is. Op een dag kan ze er niet meer tegen en verlaat Eros om in het bos te gaan leven. Zodra hij de volgende dag wakker wordt en bemerkt dat zijn geliefde weg is, sterft hij, en met hem alles wat leeft in het Rijk van het Heden. Waar Psyche heen is ge-gaan, is Prins Bacchus de machthebber; zijn rijk bestaat uit dansen, wijn en feesten. De volgende dag heeft Psyche spijt van dit avontuur en keert terug, maar het is al te laat. Eros en het land zijn al kapot. Wanneer ze dit gezien heeft, ontmoet ze opnieuw de Sater, die haar zover krijgt dat hij haar vleugeltjes mag afknippen. Dan krijgt ze spijt en vlucht ze weg met een hart vol schuldge-voelens en een brandende ziel. Zij die eens parelen huilde in haar onschuld, huilt nu juwelen als teken van haar zonde. Van een kluizenaar krijgt ze een boetekleed en ze keert terug naar het Rijk van het Verleden, waar Emeralda heerst. Ze biedt haar de edelstenen aan en vraagt om de boete die zij moet doen voor haar vergiffenis. Deze zegt dat alles vergeven is als Psyche haar het onuit-sprekelijke juweel, het mysterie der godheid brengt. Psyche gaat daarna naar Astra, haar tweede zus, die nu echter al oud en blind is. Die nacht waakt Astra over Psyche. Psyche vecht zich een weg door de onderwereld heen, vragend waar ze het juweel voor Emeralda kan vinden en elke keer is het antwoord: “IJdelheid, ijdelheid!” Gelouterd en gezuiverd door de vlammen keert ze terug, in wijs en heilig weten, naar het Rijk van het Verleden en ze snapt het antwoord. Wanneer Emeralda Psyche ziet staan, nadert zij haar in haar koets voortgetrokken door 24 paarden over een pad van lichamen en vraagt haar naar het Juweel. Psyche vertelt haar zus dat het juweel slechts ijdelheid is en dat het niet bestaat, waarop Emeralda zo kwaad wordt dat zij Psyche over-rijdt, en Psyche sterft. Terwijl Emeralda zich te pletter rijdt tegen de Sfinx in de woestijn, her-leeft Psyche en ziet dat ze weer vleugels heeft, vleugels waarmee ze kan vliegen! De Chimera komt haar tegemoet samen vliegen ze naar het Rijk van de Toekomst, waar twee mensen op haar staan te wachten: haar vader en Eros. De blinde Astra kijkt een laatste maal door haar telescoop en ziet hen staan in het Rijk van de Toekomst. Dan sluit ook zij haar ogen, opdat ze in het Rijk van Toekomst samen kunnen zijn. Verhaalanalyse: Tijd en Ruimte: Tijd: Het tijdsverloop in het verhaal is chronologisch en continu. Er komen geen flashbacks in voor. Er is wel sprake van tijdvertraging: wanneer Psyche in de onderwereld is afgedaald, wordt er heel gedetailleerd en uitgebreid geschreven over de manier waarop Psyche het ervaart. Wanneer het verhaal zich afspeelt, wordt niet uitdrukkelijk vermeld, zelfs vernoemingen naar dag en nacht zijn nauwelijks te vinden. De grote tijdsafbakening is het veranderen van Rijk: Verleden, Heden en Toekomst. Dit heeft als effect dat het zeer sprookjesachtig overkomt en dat je in een andere wereld terechtkomt. Hierdoor ben je nieuwsgierig naar wat er op de volgende bladzijde gebeurt. Hoewel het tijdsverloop nauwelijks is aangegeven, vind ik het niet verwarrend en daardoor juist spannender. Ruimte: Het verhaal speelt zich af in het rijk van het Verleden, waar Emeralda heerst, het rijk van het Heden, waar Eros heerst en kapot gaat omdat Psyche met de sater meegaat, het rijk van de toe-komst, waar alle sommige doden heengaan, en de onderwereld, waar psyche het juweel voor Emeralda moet gaan zoeken.
Perspectief: Het perspectief ligt bij de auctoriale verteller. De verteller presenteert het verhaal, maar komt er zelf niet in voor. Hij overziet alle gebeurtenis-sen en kent de gedachten en gevoelens van de verhaalfiguren. Het effect van het verhaalperspec-tief is dat je het als het ware van bovenaf bekijkt. Doordat Psyche niet rechtstreeks tot de lezer richt, blijft ze voor de lezer onbereikbaar. Doordat de alwetende verteller al haar gedachten en gevoelens kent, kom je op die manier veel meer over haar innerlijk te weten. Spanning: Het verhaal ontleent zijn spanning aan het scheppen van bijzondere situaties en verhaalfiguren. Bijvoorbeeld de Sater, en omdat ik aardig wat over de griekse mythologie weet en de Sater al kende vroeg ik mij heel erg af wat voor streek hij zou gaan uithalen, maar zulke spanning werkt natuurlijk niet op iedereen. Thema en motieven: Het thema is wat de heilige Spin tegen Psyche zegt als ze afscheid neemt van het lijk van haar vader, wat ongeveer neerkomt op: “Alles is als het is, alles wordt, geschiedt als het geschiedt, alles vergaat tot stof”. Louis Couperus was een naturalist. Dit thema past daar wel bij: de nood-lotsgedachte. Niets kun je zelf bepalen. Alles geschiedt als het geschiedt. De mens wordt bepaald door erfelijkheid en milieu. Er zit nog een thema in: liefde overwint alles, zelfs de dood. Enkele motieven die ik in dit verhaal zie: Zuiverheid: de tranen van Psyche; toen ze nog zondeloos was, huilde ze parels, later, toen ze zonde had begaan, huilde ze robijnen en topazen, en aan het einde, toen ze boete had gedaan, huilde ze weer parels. Zoektocht naar zichzelf: eerst was ze zichzelf, ze liep naakt, toen dwaalde ze af, ze droeg een kluizenaarsmantel, en daarna vond ze zichzelf weer terug, ze liep weer naakt . Personages: Psyche: Jongste van de drie prinsessen van het Verleden en de derde dochter van de koning. Psyche heeft het voorrecht altijd naakt te mogen lopen en ze heeft twee vleugeltjes op haar rug, maar hiermee kan ze – tot haar grote spijt – niet vliegen. Ze heeft ook lange blonde haren. Ze is een beeld van schoonheid en blanke onschuld. Er is een tijd dat ze zondigt, maar op het eind is ze toch weer rein en wordt haar grootste wens vervuld: ze kan vliegen. Eros: Koning van het rijk van het Heden en echtgenoot van Psyche. Een knappe jongeling, eerlijk en nobel. Samen met Psyche woont hij een tijd gelukkig in zijn rijk. Als zij hem verlaat, sterft hij. Aan het eind van het verhaal worden ze weer herenigd in het Rijk van de Toekomst. Emeralda: Oudste zus van Psyche, aan wie de fee bij haar geboorte ogen van smaragd en een hart van robijn heeft geschonken. Sinds de dood van de koning heerst zij over het Rijk van het Verleden. Het is een kille vrouw die uit is op macht en juwelen. Astra: Middelste zus, bij haar geboorte kreeg ze een levende ster als geschenk, die ze op haar hoofd draagt. Haar grootste interesses zijn wiskunde en door haar telescoop kijken Ze is heel wijs en in het begin erg hoogmoedig. Aan het eind is ze blind en vangt Psyche op als ze terugkeert naar het Verleden. Ze ziet nog eenmaal door haar telescoop naar het Rijk van de Toekomst. Chimera: Zilvergevleugeld paard, aanbeden door Psyche. Hij kan nooit lang op één plaats blijven. De Chimera is er alleen als Psyche zuiver is, dan vliegt ze op zijn rug mee. Aan het eind begeleidt hij haar ook naar het Rijk van de Toekomst. Titel, ondertitel en motto: De titel is Psyche omdat het de naam van de hoofdpersoon is. Er is niet echt duidelijk een onder-titel te herkennen en ik denk ook dat ze aan het eind van de 19e eeuw nog niet echt aan iets als ondertitels deden als ze überhaupt al hadden bestaan. Het Motto is wel sterk zichtbaar aanwezig, dat is dat wanneer je boete doet van je zonden je altijd vergeven zal worden. Hier gaat het hele verhaal over, in het begin doet zij zondes en later moet ze daarvoor boetedoen.
Genre: Het genre is een symbolisch sprookje. Als mensen een sprookje lezen dan is de hoofdpersoon meestal de liefste, zachtste persoon. In dit boek is dat Psyche. Sprookjes zijn voornamelijk be-doeld voor vermaak, ze zijn ruimte- en tijdloos en hebben vaak een gelukkige afloop. Ook zitten er vaak fantasierijke dieren en wezens in. In dit geval is er sprake van saters, bacchanten, de god Bacchus, nimfen, een Sfinx etc. Dit zijn allen niet bestaande wezens. Wel worden zij als symbo-len in verband gebracht met bepaalde eigenschappen, zo is de Sfinx van de wijsheid en de Chi-mera van de vlucht. Eigen mening: Het verhaal vond ik op zich wel leuk, alleen was het heel anders dan wat ik tot nu toe gelezen heb en dat had ik eigenlijk niet zo zeer verwacht. Maar ik moet wel toegeven dat dit wel een van de eerste boeken is uit de van voor de tweede wereldoorlog waar ik niet negatief over ben. Ik had ook verwacht dat het sprookje anders zou eindigen dan zoals het nu eindigt, en dat Psyche Eme-ralda ook daadwerkelijk zou verslaan, waar je tot op de laatste paar regels nog niet zeker van bent. De gebeurtenissen waren dus vrij onverspelbaar en je weet nooit wat je op de volgende regel zal aantreffen. Ik vond het wel schokkend dat de sater eigenlijk haar hele leven vanuit de schaduwen om zeep heeft geholpen terwijl ze dat niet beseft, tenminste, het word niet vermeld in het boek dus daar ga ik niet van uit. De personen kwamen wel redelijk levensecht over, ook al beeldden ze ieder een specifieke boodschap uit, de prinsessen beeldden Macht, Wijsheid en Schoonheid uit. Ik moet wel zeggen dat ik wat lagere eisen stelde aan het boek, omdat ik dacht dat het om een sprookje ging en niet om een echte roman of zo iets. Het taalgebruik vond ik iets te overdreven en het had een iets te poëtisch effect op het geheel, maar dat hoort er denk ik nu eenmaal bij, als je zulke oude boeken leest. Daarom vind ik het ook niet erg dat de personages oppervlakkig zijn beschreven, het kan natuurlijk ook niet te lang zijn want als ik het in boekvorm had gelezen dan had het denk ik ongeveer 50 bladzijdes beslagen. Doordat het zo´n kort verhaal was terwijl er toch redelijk veel moest gebeuren kon de schrijver het zich niet veroorloven om saaie stukken ertussen te schrijven wat schrijvers nu wel veel vaker doen. De gevoelens waar het over gaat blijven steeds hetzelfde en er komt niet echt afwisseling in en het zelfs zo dat de motieven zo vaak worden herhaald, dat je het gevoel hebt dat het alleen maar om die motieven gaat en niet om iets anders. Ik vond de hoofdstukken en de hele tekst een goede samenhang vertonen, de gebeurtenissen vloeiden logisch uit elkaar voort en het is niet moeilijk een verband tussen de verschillende gebeurtenissen te leggen er werd ook totaal geen gebruik gemaakt van flashbacks, behalve een hele korte op het eind als Psyche sterft, dan denkt ze terug dat ze weer in haar vaders baard en armen ligt. Wat ik bijzonder origineel vond is de omgeving waarin de auteur het verhaal heeft geplaatst. De drie rijken, Verleden, Heden en Toekomst tussen welke de hoofdpersoon moet reizen en haar plaats vinden. Dit is het aspect van het boek die mij het meest aan het denken heeft gezet, omdat je die drie rijken eigenlijk in het leven van elke persoon kunt onderscheiden, alhoewel op een andere manier dan de auteur het in zijn boek doet. Verder was het boek bestwel eenvoudig, wat ik ook met behulp van de kennis die ik over de mythologie kon verklaren en de verschillende personages van de personages en figuren uitleggen en daarom heb ik dat ook niet echt als storend ervaren. Hoe meer ik nu eigenlijk mijn eigen mening uitbreid begin ik te beseffen dat dit echt een geniaal boek was, je moet er wel van houden en de schrijfstijl is wat vreemd, maar als je dat niet stoort dan is dit echt een geweldig boek. Het is onbeschrijflijk wat je allemaal ontdekt over het verhaal, hoe enorm de diepgang eigenlijk is bij zo´n ogenschijnlijk klein en kort verhaaltje.