Polsslag door Ingrid Hoogervorst

Feitelijke gegevens over het boek Gebruikte druk: 1e
Verschijningsdatum 1e druk: 9 april 2009
Aantal bladzijden: 317
Uitgegeven door: De Bezige Bij Beschrijving van de cover Op de cover staat een roodharige vrouw in een sportauto afgebeeld. Er is sprake van een mooi uigevoerde gebonden uitgave. Genreaanduiding van het boek Roman is een psychologische roman over de mentale last die een vrouw met zich meedraagt uit het verleden. De flaptekst Maja de Smit heeft zich opgewerkt tot een gerenommeerd fusieadvocaat, befaamd om haar strategisch inzicht en expertise. Aan de onderhandelingstafel verschijnt op een dag bedrijvendokter Albert de Goede, een oude bekende, en een man met geheimen. Terwijl de besprekingen in volle gang zijn, lijkt het verleden de koppige, zwijgzame Maja in te halen. Wat gebeurde er die zomer van 1969 tussen Maja en haar flamboyante, wispelturige hartsvriendin Mariska? Waarom pleegde de moeder van Mariska zelfmoord? In Polsslag ontrafelt Ingrid Hoogervorst op virtuoze en bevlogen wijze het subtiele spel van menselijke verhoudingen op het slagveld van slepende fusieonderhandelingen en in de duivelse wedijver tussen twee pubermeisjes. Ze toont ons dat de wetten van de economie, van investering en rendement, in het bedrijfsleven zowel als de vriendschap in gelijke mate opgeld doen. Motto Er is een uitgebreid Engelstalig motto waarin een gefingeerd gesprek wordt weergegeven tussen een vrouw en haar lover. Het is niet zinvol dit motto hier integraal in het verslag op te nemen. Het motto is afkomstig van Miranda July uit: “Me and you and Everyone We knew
Structuur en/of verhaalopbouw Het verhaal wordt onderverdeeld in vijf delen die een titel hebben. Deze vijf delen hebben op hun beurt een onderverdeling in hoofdstukken. Deze hoofdstukken hebben geen titel. Heden en verleden worden in het verhaal door elkaar gehaald en er is dus sprake van een niet-chronologische roman. In elk deel wordt het heden teruggeroepen en wordt er aan de lezer verteld hoe de onderhandelingen over de fusie verlopen. Het heden is een dag in 1991 wanneer er door twee bedrijven een fusie moet worden afgerond waarbij ze juridische bijstand nodig hebben. De advocate van een van de bedrijven (Maja de Smit) wordt dan geconfronteerd met een man uit haar verleden. Tijdens de fragmenten van het heden worden steeds flashbacks ingebouwd. De lezer komt op die manier steeds meer achter de waarheid. De spanning weet Ingrid Hoogervorst heel goed tot het einde toe te bewaren en op te bouwen. De vijf delen (die heel sterk doen denken aan de klassieke indeling in 5 bedrijven van de Griekse tragedie met een expositie, een intrige etc) zijn: I In de eredivisie (ho 1-4) II Op het juiste spoor (ho 5-8) III Twijgje op de weg (ho 9-13) IV Pittige acceleratie (ho 14-17) V Hoe de hazen lopen (ho 18-21) Gebruikt perspectief Er zijn twee vertelstandpunten. De belangrijkste verteller is de 38-jarige advocate Maja de Smit. Zij vertelt in de o.t.t. (heden) en de o.v.t.(het verleden) In het verleden is haar een en ander overkomen en in het heden wordt ze geconfronteerd met die man uit het verleden. De tweede verteller is haar collega Erik van Bovenkerken, die in elk van de vijf delen wel een hoofdstuk voor zijn rekening neemt. Hij laat steeds even een ander licht op de fusiebesprekingen schijnen en kan zo ook de handelwijze van Maja onder de aandacht van de lezer brengen. Hij laat ook zijn licht schijnen over liefdesrelaties: zijn vriendin Winnie (notaris) is spiritueel ingesteld: ze dwingt hem tot nadenken over zijn leven. De tijd van het verhaal Er zijn drie belangrijke tijdlagen in de roman te onderscheiden. - De tijdlaag van de zomer van 1969
In deze zomer heeft Maja haar tweelingzus/vriendin Mariska de Goede leren kennen. Ze verschillen nogal in afkomst, maar verder hebben ze wel veel gemeen. In 1969 mag Maja met Mariska’s ouders mee naar Italië. Daar gebeurt iets wat lang geheim blijft in de roman. - De tijdlaag van 1981
Maja ontmoet na een heleboel verwikkelingen haar vroegere vriendin weer die in een psychiatrisch ziekenhuis is opgenomen. Ze gaat haar bezoeken en krijgt te horen “hoe de hazen hebben gelopen.” - De tijdlaag van 1991
Deze tijdlaag is het heden van de roman. In dat jaar worden de fusiebesprekingen gevoerd. Hoogervorst bewijst dat met expliciete tekstgegevens over de regering Lubbers, de eerste Golfoorlog, etc. Ook wordt aan het einde van de roman de mentale instorting van Maja de Smit aangegeven in februari 1991. De plaats van handeling Er zijn enkele belangrijke decorplaatsen. Wat de symbolische ruimte betreft is het kasteel/hotel waar de fusiebesprekingen van Maja de Smit in haar confrontatie met Albert de Goede plaatsvinden van groot belang. Hier wordt ze met de man die het kantelpunt in haar leven is geweest, geconfronteerd. Hij doet net alsof hij haar niet herkent. Ze besluit de fusiebesprekingen te dwarsbomen. Het is niet voor niets een kasteel. Maja die van eenvoudige komaf is, maar zich omhoog gewerkt heeft, moet constateren dat ze toch verwijderd wordt uit die ruimte. De macht van Albert de Goede is toch te groot. In 1969 is Italië een belangrijk decor geweest. Maja mocht toen met het gezin de Goede mee naar Italië waar ze door de vader van Mariska seksueel werd ingewijd. Die confrontatie met de ernstige gevolgen voor Mariska’s moeder draagt Maja met zich mee. Ze besluit het te gaan maken in het leven en zet zich hevig in om maatschappelijk door te breken. Ze trouwt met een beroemde architect en woont later in een grachtenpand in Amsterdam. Maar Erwin die het huis een keer bezoekt, vindt het een loze/lege ruimte en hij begrijpt dat het leven van Maja met haar man Muk dus eigenlijk ook maar leeg is.
Samenvatting van de inhoud I In de eredivisie (ho 1-4) Erwin van Bovenkerken, een niet al te oude advocaat op in 1991 op weg naar een kasteel in Noord-Holland om een belangrijke fusiebespreking voor zijn opdrachtgever te bewerkstelligen. De voorbereidingen zijn o.a. getroffen door zijn collega, de ervaren fusie-advocate Maja de Smit, die ook aanwezig zal zijn. Hij ontmoet de andere partijen. Zijn opdrachtgever is Peter Dogger en de vergadering zal worden geleid door een belangrijke zakenpartner Albert de Goede, die het bedrijf van Dogger die geen opvolgers heeft, wil overnemen. Alles lijkt in kannen en kruiken en er lijkt sprake van een gelopen race. Maar het wordt snel anders omdat Maja de Smit Albert de Goede uit het verleden kent. Die informatie brengt de spanning in de roman met de vraag wat er in het verleden is gebeurd. Door middel van flashbacks vertelt Maja de Smit wat haar overkomen is. Ze was een kind uit een eenvoudig gezin waarin veel ruzie en chaos voorkwam met ouders die haar nauwelijsk een goed voorbeeld konden geven.. Eerst wordt al onthuld dat Maja tijdens haar studie rechten een anderhalf jaar durende relatie had met haar docent Zuiverloon. Maar eigenlijk is die alleen belangrijk om te weten te komen dat Maja alle mogelijke manieren heeft uitgeprobeerd om hogerop te komen en zich te ontworstelen aan haar eenvoudige milieu. Op die manier is ze ook aan haar rijke en bekende man gekomen Muk de Smit. Hij was een beroemd binnenhuisarchitect en verschafte haar de rust die ze in haar leven nodig had. Ze leert zichzelf ook zo goed kennen dat ze in haar leven minder geschikt voor de liefde of vriendschap is, maar dat ze wel heel goed is in haar werk. Ze laat aan de lezer tussendoor merken dat ze opziet tegen een confrontatie met Albert de Goede aan de onderhandelingstafel. Maja heeft toen ze 15 was een soort tweelingzus op school ontmoet. Het was Mariska de Goede (de dochter van Albert) Ze leken heel veel op elkaar. Vrijwel direct na hun eerste ontmoeting op school gaat ze met Maja liftend op weg naar het strand. Onderweg worden ze bijna aangerand door een vertegenwoordiger in bikini’s en daarna is het die dag wel raak doordat ze met een jongen een bunker aan een nader onderzoekje onderwerpt. Het kan niet uitblijven, maar ze heeft voor de eerste keer seks met een jongen. Wanneer ze uit de bunker komt, is Mariska weg. Die is jaloers geworden. II Òp het juiste spoor (ho 5-8) De Goede heeft het woord genomen in de vergadering. Hij hoopt dat er weinig tegenwerking is en dat er aan het einde van de dag champagne kan worden gedronken. Tijdens zijn woorden denkt Maja terug aan de dag dat ze Mariska in haar eigen huis was gaan opzoeken. Haar moeder was arrogant en Mariska kaffert haar vaak uit. Wanneer Albert de Goede binnenkomt, maakt die een verpletterende en charmante indruk. Dat is helemaal geen vader-type, zeker niet vergeleken met Maja’s eigen vader. Hij doet heel aardig tegen Maja en Mariska. Ook denkt Maja terug aan haar ontmoeting met Muk die haar huis inrichtte toen ze eenmaal voldoende geld verdiend had in de advocatuur. Hij had haar rust geschonken. Een andere flashback betreft de periode waarin ze de knapste jongen van de groep had versierd (Max) Natuurlijk was het ook tot vrijen gekomen, wat niet geheel bevredigend was geweest. Maar het ergste was dat Mariska een week later Max van haar had afgenomen. Ze had meteen de band met haar vriendin verbroken, maar een half jaartje later waren ze toch weer bevriend geraakt. Het verbond om niet meer tegen elkaar te liegen was met een tongzoen bezegeld. III Twijgje op de weg (ho 9-13) In de onderhandelingen stelt Maja zich hard op tegen de wensen/eisen van Albert de Goede. Erwin verbaast zich daarover. Albert dreigt dan van de deal af te zien en dat mag natuurlijk niet gebeuren. Maja denkt weer terug aan de seksavonturen die ze met Mariska had beleefd. Samen hadden ze een vieze toonder aangepakt en Mariska had vrijwel alle bandleden seksueel bediend. Maja gedroeg zich aanmerkelijk rustiger. Dan gaat het gebeuren. In de zomer van 1969 vraagt Mariska aan haar ouders of Maja mee mag op vakantie naar Italië. Maja is dan 16 jaar. Intussen drift Maja tijdens de fusiebesprekingen de zaak op de spits. He wordt de lezer langzaam duidelijk dat ze wraak wil nemen op Albert de Goede, maar waarom? IV Pittige acceleratie (ho 14-17) Het is een hete zomer in Italië. Mariska’s moeder zeurt veel over hoofdpijnen, ze wordt weer afgeblaft door Mariska en die gaat zichzelf te buiten aan sekscapriolen met allerlei mannen. Ook twee Hollandse jongens komen naar Italië op de camping. Diesel (een van hen ) vertelt dat Mariska eigenlijk een echte hoer is en dat ze achter de rug van Maja roddelt over haar armoedige afkomst. In die desperate staat wil Maja naar het zomerhuis teruglopen, maar onderweg wordt ze opgevangen door Mariska’s vader. Ze hebben seks met elkaar en eigenlijk vindt Maja het niet alleen heel gewoon maar zeker ook spannend. Ze zorgt ervoor dat ze die vakantie vaker seks hebben. Op een zeker moment gaan ze halsoverkop weg. Het blijkt later dat Mariska’s moeder getuige is geweest van seks tussen Albert en Maja en dat ze daarvan helemaal gek werd. Kort daarop pleegt ze zelfmoord door middel van een sprong van een brug waarbij ze een Singer naaimachine aan haar benen had gebonden. Maja vertelt ook over de begrafenis. Ze voelt zich eigenlijk schuldig aan de dood van Mariska’s moeder. Omdat Maja nu helemaal dwars ligt tijdens de besprekingen roept Albert de Goede Peter Dogger buiten de vergadering bij zich en dwingt af dat hij iets doet aan de houding van Maja, anders gaat de deal niet door. V Hoe de hazen lopen (ho 18-21) De terugkomst van Albert de Goede in de vergadering wordt beschreven vanuit Erwin van Bovenkerken die de houding va Maja helemaal niet kan begrijpen Albert de Goede heeft ervoor gezorgd dat Maja de onderhandelingstafel moet verlaten. Ze wordt door Peter Dogger van haar taak ontheven. Ze verlaat de vergadering en kan zo terugdenken aan het verleden. Maja flashbackt namelijk verder. In 1981 wordt ze op de hoogte gebracht van het feit dat Mariska in een psychiatrisch ziekenhuis is opgenomen. Ze zuipt teveel. Ze gaat haar vroegere vriendin opzoeken. Mariska vertelt over de zelfmoord van haar moeder. Ze vertelt dat die Maja heeft betrapt in de Mercedes met haar man. Mariska is ook daarvan op de hoogte. Ze vertelt dat haar vader het ook met haar heeft gedaan en dat het de liefste minnaar was die ze ooit had gehad. Maja heeft dan ook door dat ze met opzet door Mariska is meegevraagd. Die was van de voorliefde van haar vader op de hoogte en ze had bij voorbaat geweten dat die niet van Maja had kunnen afblijven. Zo had ze wraak willen nemen op haar altijd maar zeurende moeder, maar ze had niet kunnen voorzien dat die zelfmoord zou plegen. Zelf was ze dus aan de drank geraakt. Maja heeft nu alles door. Ze besluit het leven te gaan leiden dat ze nu leidt. In haar werk wordt ze goed, maar in de liefde blijft ze eenzaam. Ook met Muk. Wanneer ze de stukken onder ogen krijgt waarin staat dat ze dat ze met Albert de Goede de fusie moet afwikkelen, krijgt ze het benauwd. Ze krijgt allerlei lichamelijke en psychische klachten en stort in. Muk is op dat moment in Japan, maar komt snel over. Ze gaat om bij te komen zelf ook naar Japan. Dan is ze daarna in staat om de zaak van de fusie af te wikkelen. Maja is naar de plek gereden waar tien jaar geleden het ziekenhuis van Mariska stond. Daar komt ze tot het inzicht een laatste daad te moeten verrichten. Ze rijdt naar het kasteel terug, breekt in tijdens de fusievergadering en spreekt Albert de Goede toe. Die heeft haar wel herkend en is niet onder de indruk van wat ze wil onthullen. Hij laat haar gewoon uit de vergadering verwijderen. Maja verlaat de vergadering, toch wel wat gedesillusioneerd. De echte wraak is immers uitgebleven. Ietwat onzeker stelt Albert de Goede de aanwezigen voor: Laten we deze fusie tot een besluit brengen. (blz. 316) Einde verhaal. Titelverklaring De titel van de roman wordt aan het einde van het verhaal letterlijk aangegeven. Zodra
Ze zich voorstelde dat Albert de Goede straks bij de fusiebesprekingen zou aanschuiven, pompte er een ongekende woede door haar bloedbanen die haar polsslag omhoogjoeg. Steeds kwader en kwader werd ze, zonder precies te weten waarom. Thematiek en interpretatie Maja de Smit draagt de sporen van haar verleden duidelijk met zich mee. Ze is van een eenvoudige komaf en komt in aanraking met de wereld van de rijken. Het vriendinnetje Mariska lijkt als een tweelingzusje op haar en lijkt haar ook te helpen in haar ontwikkeling. Maar het is allemaal niet zo onschuldig als het lijkt. Door Mariska komt Maja ook in aanraking met seksualiteit. Eerst met de jongens die Mariska haar bezorgt. Die blijkt jaloers te zijn wanneer het Maja ook lukt om seks te hebben en vaak probeert Mariska dan de jongen weer terug te krijgen. Maar een veel belangrijkere sekspartner is Mariska’s vader. Die heeft een voorliefde voor jonge meisjes en hij kan zelfs niet van zijn eigen dochter afblijven. Omdat ze haar stinkend rijke moeder niet kan uitstaan, is het een vooropgezet spel dat Mariska Maja uitnodigt om mee te gaan op vakantie waar ze door de vader van Mariska in de seksualiteit wordt ingewijd. Dat vindt Maja nog spannend ook, maar het loopt toch fataal af wanneer Mariska’s moeder getuige is van de neukpartij in de Mercedes. Ze gaan niet alleen halsoverkop terug naar Nederland, maar niet lang daarna wordt de depressieve moeder van Mariska min of meer “gedwongen” tot een bizarre zelfmoord. Ze springt met een naaimachine van een brug. Dat is toch wel een schuldenlast die Maja met zich meeneemt. Ook in haar latere leven heeft ze moeite met relaties. Ze heeft tijdens haar rechtenstudie een anderhalf jaar durende relatie met een docent (Zuiverloon) en ook de relatie met haar beroemde man Muk is toch vooral gekenmerkt door de rust die hij uitstraalt maar ook door leegte, gesymboliseerd in de kale woning. Voor Maja wordt het verleden weer helemaal teruggehaald, wanneer ze in haar uiterst succesvol verlopen carrière opnieuw te maken krijgt met de vader van Mariska die de fusie van een bedrijf tot een goed einde moet brengen. Op het moment dat ze weer wordt geconfronteerd met Albert de Goede, weet ze inmiddels ook het geheim van hem: hij heeft namelijk een incest-relatie gehad met Mariska en bovendien een grote voorliefde gehad voor jonge meisjes. Ze wil eigenlijk wraak nemen tijdens de fusiebesprekingen, maar het loopt toch op een desillusie uit wanneer Albert de Goede niet onder de indruk van haar handelswijze is en haar gewoon van de tafel laat verwijderen. Ze zal moeten accepteren dat ze toch eigenlijk maar een dubbeltje gebleven is, want voor een kwartje was ze niet geboren. De motieven van de roman voor het leesdossier - het verleden dat je meedraagt - het geheim - de desillusie - het ontdekken van seksualiteit - het verloochenen van je afkomst - het moeizaam opbouwen van relaties - incest - escapisme - de spelregels in de liefde - de spelregels in de zakenwereld Beoordeling scholieren.com “Polsslag” is opnieuw een knap geconstrueerde roman van Ingrid Hoogervorst. Vergelijkbaar qua opbouw met het recent verschenen boek van Herman Koch “Het diner.” De maaltijd is hier vervangen door fusiebesprekingen, maar tijdens die onderhandelingen komt de lezer te weten wat er in het verleden met Maja de Smit is gebeurd. De schrijfster weet de spanning heel goed op te bouwen en tot het einde toe te bewaren, hoewel de lezer natuurlijk tijdens het lezen beseft dat Albert de Goede een fatale rol in het leven van Maja heeft gespeeld. Zoals hierboven gesteld is de compositie een sterk punt in de roman. Het verhaal heeft ook een aantal spiegelingen. Een heel duidelijke is de bijna verkrachting door een oudere man wanneer Maja en Mariska naar het strand willen liften tegenover de geslaagde vrijpartij met Mariska’s vader in diens Mercedes. In beide gevallen gaat het om seks met een oudere partner. Wanneer je als lezer eenmaal in het verhaal zit (in de loop van deel I) zul je geneigd zijn het boek achter elkaar uit te lezen. Dat zal zeker ook gelden voor scholieren. Het boek is heel goed geschikt om op de literatuurlijst te plaatsen. Havo en vwo-eindexamenkandidaten kunnen dit verhaal m.i. heel goed verteren. De amusementswaarde vind ik ook voor jonge lezeressen hoog. De taal is helder, beeldend en literair en het verhaal is spannend. De uitgever heeft er een mooie uitgave van gemaakt met een prettig leesbare bladspiegel. De literaire waarde van de roman wil ik aangeven met 3-scholierenpunten. Ingrid Hoogervorst weet met haar drie zorgvuldig gedoseerde romans (2003-2005-2009) een belangwekkend oeuvre op te bouwen.
Relevante recensies Dit verslag verschijnt één dag na de presentatie op onze site. Er zijn nog geen recensies beschikbaar. Wanneer die van belang zijn, worden ze later toegevoegd. Over de schrijfster en eerder gepubliceerde werk Bron: website schrijfster
Ingrid Hoogervorst is geboren in Amsterdam, studeerde Nederlands en Cultuurfilosofie en was van 1979 tot 1991 als lerares Nederlands verbonden aan het Gemeentelijk Gymnasium in Hilversum. Voordat ze debuteerde, schreef ze recensies - eerst voor De Limburger, daarna dertien jaar voor De Telegraaf. Daarnaast maakte ze literaire interviews met bekende auteurs uit binnen- en buitenland voor het tijdschrift Bulletin. Ze zat als literatuurcriticus in diverse jury’s, nam deel aan televisiedebatten en publiceerde in 2000 de interviewbundel Vreemdeling in eigen landschap. De schrijver als buitenstaander. In 2003 gooide ze het roer om door zelf een roman te schrijven, die onder de titel Woede bij De Bezige Bij verscheen. De debuutroman van een criticus riep veel reacties op, het boek werd genomineerd voor de Literatuurprijs Gerard Walschap en is in Duitsland verschenen onder de titel Die Wut der Anderen. In 2005 verscheen Spiegels, in april 2009 komt haar derde roman Polsslag uit. Sinds 2008 combineert Hoogervorst het schrijven met radiowerk: ze verzorgt de boekenrubriek van de Tros Nieuwsshow op radio 1 en publiceert over vrouwen, literatuur & aanverwante zaken in diverse dag- en weekbladen. Ze is lid van de Cie Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Hoogervorst heeft twee dochters en is getrouwd met de schrijver Atte Jongstra.