Pjotr door Jan Terlouw

Gegevens: Titel boek: Pjotr, vrijwillig verbannen naar Siberië Auteur: Terlouw, Jan
Omslag en illustraties: Dick van der Maat
Eerste druk verschenen in: 1970
Eerste druk van deze nieuwe uitgave verschenen in: 1977
Druk: Achtste druk, 1979
Uitgever: Lemniscaat Rotterdam Samenvatting Pjotr is een jongen die in Rusland woont in een dorpje vlak bij Voronej, 500 kilometer ten zuiden van Moskou. Als hij naar Voronej gaat om een pathefoon te kopen heeft hij niet genoeg geld bij zich. Op de terugweg wordt hij overvallen door een marskramer. Als de vader van Pjotr, Sergei, het ziet gaat hij helemaal door het lint. Hij is zo boos dat hij een stok pakt en de marskramer doodslaat. Hij moet naar de gevangenis in Moskou. Daar helpt hij een crimineel te ontsnappen. Voor al deze dingen wordt hij verbannen naar Siberië. Pjotr blijft alleen achter, maar gaat zijn vader achterna. Hij moet vijfduizend werst afleggen om bij zijn vader te komen. Hij heeft niet genoeg geld om met de trein te gaan, dus loopt hij heel veel. Onderweg maakt hij veel dingen mee. Hij steekt een huis in brand in de hoop dat hij ook wordt verbannen naar Siberië. Maar in plaats daarvan wordt hij als held beschouwd, omdat het huis een soort ‘spookhuis’ was. Hij komt ook de criminelen Stefan en Shura tegen. Het blijkt dat zijn vader Stefan uit de gevangenis geholpen heeft. Als Stefan de burgemeester van Jekaterinenburg neerschiet, wordt hij zelf door de politie neergeschoten. Shura is heel aardig tegen Pjotr en vreemd genoeg wordt Pjotr verliefd op Shura. Ze besluiten samen naar Siberië te gaan, Pjotr om zijn vader te zoeken en Shura op de vlucht voor de politie. De vader van Pjotr heeft samen met zijn vriend Victor, de commandant van het kamp gered. Als beloning krijgen ze een klein houten huisje in Irkoetsk en hoeven ze niet meer naar het kamp. Na ruim twee jaar komt Pjotr met Shura in Irkoetsk aan. Daar worden ze aangevallen door een beer. Sergei hoort Pjotr schreeuwen en red hem. Pjotr en Sergei zijn heel blij elkaar weer te zien. Ze blijven in Siberië met z’n allen; Pjotr, Sergei, Shura en Victor. Onderwerp: Het boek gaat er over dat iemand niet zonder zijn vader kan. Pjotrs vader, Sergei, wordt verbannen en Pjotr doet er heel veel moeite voor om hem te vinden. Het onderwerp wordt goed uitgewerkt en is zeker niet oppervlakkig. Er zijn een heleboel verschillende en spannende momenten. Je moet af en toe goed nadenken om het te snappen. Het zet je een beetje aan het denken aan hoe het in die tijd was.
Personages: De hoofdpersoon is natuurlijk Pjotr, al komt Sergei ook vrij vaak in het boek voor. Hier zijn beschrijvingen van belangrijkste personages. De hoofdpersonen: Pjotr
Pjotr Sergejvotch is een magere en pientere jongen die heel erg snel ziek wordt, hij heeft blauwe ogen en boven smalle wangetjes, dat heeft hij allemaal van zijn moeder. Omdat zijn moeder vroeg gestorven is snapt hij niet waarom je een moeder nodig hebt. Als hij aan de reis begint is hij 14 jaar oud. Hij is heel moedig en blijft doorzetten, hoe moeilijk de momenten ook zijn. Zijn ideeën om sneller in Siberië te komen, zijn soms heel raar. Een goed voorbeeld daar van is dat hij het huis ‘Dom Myra’ in brand steekt in de hoop dat hij opgepakt wordt, en vervolgens verbannen. Sergei
Sergei Andrejevitch is de vader van Pjotr. Hij is een arme boer. Hij had veel banen is Moskou gehad, alleen werd hij steeds ontslagen dat kwam doordat hij snel driftig is. Zijn driftigheid is ook de oorzaak van zijn verbanning. Verder was Sergei bijna het tegengestelde van Pjotr. Hij is groter en forser en natuurlijk veel driftiger. Maar er was in ieder geval één ding dat ze gemeen hadden; ze zijn alle twee moedig. Bijpersonen: Shura
Shura’s volledige naam is Shura Michaelowna Patrushev. Zij is een crimineel, samen met haar man Stefan. Ze doet zich vaak voor als een klein mannetje met een snor. Ze is het al een tijdje niet eens met Stefan. Als die wordt neergeschoten. Sluit ze zich bij Pjotr aan. Stefan
Stefan is de man van Shura. Hij heeft niet echt een grote rol in het boek maar komt toch een paar keer op een toevallige wijze aan bod. Victor
Victor is de vriend van Sergei die hij in het strafkamp heeft ontmoet. Als ze samen de commissaris redden en in een huis mogen gaan wonen worden het echte vrienden. Werchowjenski

De heer Werchowjenski doet heel erg zijn best om Shura te vinden, maar Pjotr brengt hem telkens op een dwaalspoor. Ook hij heeft maar een klein rolletje maar is eigenlijk best belangrijk. Warwara Petrowna
Warwara is de oma van Shura die haar heel erg helpt om te onstappen. Als ze tegen Werchowjenski moet liegen dat ze niet weet waar Shura is, wordt ze zo zenuwachtig dat ze last van haar hart krijgt en een paar dagen later overlijdt. Ruimte: Het verhaal speelt zich af in de Sovjet-Unie, dat nu Rusland heet. De reis begint in Voronej en eindigt in Irkoetsk. Pjotr reist door de grote steden: Moskou, Nizjni Novgrod, Jekaterinburg, Omsk en Tomsk. Hij reist ook nog door een paar kleine stadjes zoals Tajsjet en Nizneoedinsk. Hier maakt hij bijna niks mee, hij moet alleen een lange tijd in Tajsjet blijven omdat hij ernstig ziek is. Hier een stukje waaruit dit blijkt: “Eindelijk komt de dag dat ze Tajsjet kunnen verlaten. Ze gaan nar Nizneoedinsk. Van Nizneoedinsk naar Pretrovka.” (blz. 135) Sergei zit ook een tijd in de gevangenis in Moskou voordat hij wordt verbannen. Een belangrijke ruimte is ook het huisje van Warwara Petrowna want daar wordt Shura bijna betrapt door Werchowjenski. In het huis van de burgemeester van Jekaterinenburg gebeurt ook het één en ander. Pjotr en Sergei blijven uiteindelijk in Irkoetsk wonen. Vertelde tijd: Het boek is geschreven in 1970. Het verhaal speelt zich in ieder geval af voor 1926, dit weet ik omdat de stad toen nog Jekaterinenburg heette. Van 1926 tot 1991 heette het Sverdlovsk. Dit is een stukje waaruit dat blijkt. “ Op de oostelijke helling van de Oeral, waar Aziatisch Rusland begint, ligt Jekaterinenburg. Tegenwoordig heet deze stad Sverdlovsk, maar toen Pjotr er uit de trein stapte was het nog Jekaterinenburg.” (blz. 47) Als je dit boek in 1970 had gelezen was het waar, maar nu klopt het niet meer omdat de stad gewoon weer Jekaterinenburg heet. Verteltijd: Ik heb er anderhalve week over gedaan om het boek uit te lezen. Daarbij heb ik elke dag ongeveer een uurtje gelezen. Titelverklaring: Het boek heet Pjotr, dat is vrij logisch want hij is de hoofdpersoon. Sergei komt ook wel veel voor maar toch een stuk minder dan Pjotr. Pjotr maakt ook veel meer dingen mee. Gebeurtenissen: De gebeurtenissen wisselen vaak af, per hoofdstuk is er wel weer iets spannends of leuks. Het is niet zo dat je de hele tijd bij een onderwerp blijft hangen. Het verhaal loopt vrij vloeiend, je kunt lekker doorlezen. Bijna alle gebeurtenissen hebben een bedoeling. In het hoofdstuk ‘Pjotr wordt pyromaan’ steekt hij een huis in brand. Een huis in brand steken is een grote misdaad, dus dacht hij: Als ik nou dat huis in brand steek en wordt opgepakt wordt ik misschien ook wel verbannen naar Siberië. Deze gebeurtenis heeft dus een reden. De belangrijkste gebeurtenis is dat Sergei de marskamer Nikolai doodslaat, helemaal in het begin van het boek. Omdat hij dat gedaan heeft moest hij naar de gevangenis in Moskou. Daar heeft hij een crimineel geholpen te ontsnappen, deze misdaad zorgde ervoor dat hij verbannen werd naar Siberië. En dus ook dat Pjotr achter hem aan gaat. Het meeste geloof je zo, maar bij bijvoorbeeld ‘Pjotr wordt pyromaan’ denk je echt van; Waarom doet hij nou zoiets, want het is wel heel erg doorgedacht. Ik zou wel eens mee willen maken dat Sergei die beer verslaat dat lijkt me best wel spannend. Bouw: Het verhaal is niet ingewikkeld opgebouwd, het is goed te begrijpen. Het verhaal heeft een aantal tijdsprongen. In het begin van het boek wordt alles heel gedetailleerd vertelt. Daarna krijg je een aantal tijdsprongen. Die zijn niet zo groot, meestal van een week of twee. Het is wel goed dat die tijdsprongen er zijn, anders zou het verhaal langdradig worden. Er zijn geen terugblikken. Omdat Pjotr en Sergei zich bijna nooit samen op dezelfde plaats bevinden, wordt er natuurlijk wel af en toe geswitcht. Het verhaal is spannend opgebouwd, alles is spannend. Ieder hoofdstuk heeft minstens één spannend moment. Het slot was eigenlijk heel voorspelbaar, maar toch heel leuk. Dat komt ook door hoe het geschreven is. Voor dat Pjotr zijn vader vindt, is er eerst nog een spannend moment. (Dat de berin die Pjotr en Shura aanvalt). En dat maakt het ook leuker om te lezen.
Taalgebruik: Het verhaal is niet gemakkelijk om te lezen. Je moet wel alles goed lezen om het te begrijpen. In het verhaal zijn weinig moeilijke woorden. Als de woorden toch moeilijk zijn, worden ze uitgelegd. Hier een citaat: “Pojtr woonde met zijn vader in een klein dorp, zo’n vijfhonderd werst ten zuiden van Moskou .(Een werst is iets meer dan een kilometer.)”(blz. 7) Er wordt uitgelegd wat een werst is. Er zijn meerdere van deze beschrijvingen. Ze vertragen het leestempo een beetje, maar ze zijn wel nodig. Er zijn niet erg veel gesprekken in het verhaal. Voor het grootste deel is de schrijver eigenlijk de verteller. Als er wel een gesprek in voor komt zijn dit juist hele leuke gesprekken. Een gesprek dat ik zelf heel leuk vind is deze: “Weet jij,’ vraagt Sergei, ‘wat een pathefoon is?’ ‘Een stoomboot met drie pijpen,’ antwoordt Pjotr ‘Mis.’ ‘Een wervelstorm op maandagmiddag.’ ‘Mis.’ ‘Een paarse hagedis uit de Oeral.’ ‘Je weet er geen bliksem van. Een pathefoon is een kastje waar muziek uit komt.’ ‘Ah, een soort trekharmonika.’ ‘Nee, je hoeft zelf niets te doen en er komt toch muziek uit. De muziek zit in een ronde zwarte plaat. Die plaat leg je op een schijf die ronddraait, een soort draaitafel. Met een slinger wind je die draaitafel op. Als de zwarte plaat gaat draaien komt er muziek uit. ‘Hoe weet je dat allemaal, vader?’ ‘Ik heb het gelezen in de krant, vorig jaar. Ik heb ook gelezen wat zo’n ding kost-honderd roebel. ‘Dat kan ik me begrijpen, zo’n toverapparaat. Die pathefoons zijn natuurlijk alleen voor rijke mensen.’ ‘Weer mis’. Toen ik dat zo las dacht ik: dat zou iets voor Pjotr zijn. Dan hoor hij allerlei muziek, van beroemde componisten als Mozart en Brahms. Die muziek heb ik vroeger gehoord, toen ik in Moskou werkte. ’t Is prachtig mooie muziek. Ik dacht: dat zou Pjotr moeten kunnen nafluiten. En toen ben ik gaan sparen. Iedere keer een roebel. Zie je dit zakje? Gisteren heb ik de laatste roebel er in gedaan. ’t Zijn er nu precies honderd.’ Pjotr pakt zijn vader bij zijn kiel. ‘Sergei Andrejevitch, je bent ziek in je hoofd.’ ‘Pjotr Sergejevotch, luister als een gehoorzame zoon naar je vader. Neem dit zakje met Roebels en ga naar Voronej. Daar kun je zo’n pathefoon kopen. ’t Is drie uur lopen. Je kunt tegen donker weer terug zij. ‘’t Is te gek. Laten we er een koe voor kopen.’ ‘Geen koe. Een pathefoon. Je hebt nog nooit een cadeau van me gehad. Nu krijg je een pathefoon. Basta.’ Het kost moeite, maar Pjotr laat zich overreden. Hij maakt zich er nu alleen nog bezorgd over dat hij met zoceel geld over de weg over zal moeten. ‘Er zijn zoveel vagebonden,’ meent hij. ‘Ze zullen jou, met je kale kiel, heus niet voor een rijkaard houden,’ zegt Sergei.” (blz. 10, 11)