Titelbeschrijving: Phileine zegt sorry
Ronald Giphart
Uitgeverij Balans, Amsterdam
Eerste druk 1996
Tweede druk 1996 Motto: Er is een nogal vaag motto in dit boek. Het is een spotprent. De titel van de strip is: Meisje met een ondraaglijk hoog IQ. Op de achtergrond zie je 2 volwassenen. De ene zegt tegen de andere: “Nog koffie?” waarop de ander antwoord: “Ja, graag.” Op de voorgrond is een meisje te zien aan een bureau met haar handen in haar haren, en ze schreeuwt: “OH GOD! … WAT ZIJN ZE DOM!!!” De spotprent is gemaakt door Gummbah. Dit is precies de mening van de hoofdpersoon van het boek. Ze vindt iedereen dom, behalve zichzelf. Samenvatting: Op een dag vertelt Max (haar vriend) aan Phileine (de hoofdpersoon) dat hij naar Amerika vertrekt om daar mee te spelen in een toneelstuk. Eigenlijk is Phileine van plan pas later ook naar Amerika te vertrekken, maar in een opwelling besluit ze eerder te vertrekken. In het vliegtuig ontmoet ze Fabian en Lena, zij zetten Phileine met een limousine af in New York, waarna Fabian haar zijn kaartje geeft en uitlegt hoe ze zijn huis kan vinden. Als Phileine aankomt bij het flatgebouw waar Max verblijft, wordt ze begroet door Jules, Phileine heeft meteen een hekel aan Jules. In de huiskamer van Max' woning treft ze Gulpje en Leonard aan, die ziek is. Gulpje wordt een goede vriendin van Phileine. Vanwege de aankomst van Phileine in New York organiseert Max een feestje voor haar, waar ze Joanne ontmoet, de tegenspeelster van Max, L.T. de vriend van Joanne en reserve-onbijtweerman van CBS, Ruth, ook een actrice uit het toneelstuk en Reginald de regisseur. Max doet nogal geheimzinnig over wat hij precies speelt in het toneelstuk dat Romeo 'n Julliet heet. Als ze de avond van de première in de zaal zit, ziet ze dat hij in het toneelstuk, seks heeft met Joanne, waarna ze ruzie krijgt met Max, en L.T. met Joanne. Ze leggen het weer bij, maar L.T. en Phileine gaan toch samen varen en vrijen op die boot, waarna ze beloven het verder voor zich te houden. De volgende dag stelt L.T. voor om samen met Gulpje naar de laatste voorstelling, om te controleren of het niet zo is dat nu ze weten dan Phileine en L.T. niet in de zaal zullen zitten, het toneelstuk niet nog heviger zal zijn. Als dat ook het geval blijkt te zijn ontsteekt Phileine in een woede, schopt in het openbaar een naakte Max, en beland op de voorpagina van elke krant in New York. Waardoor ze vervolgens weer in de show van David Letterman komt. De volgende dag moeten ze naar een gala voor diegene die mee hebben gelopen in de Aids Walk en behoorden tot de tweeduizend die het meeste geld hebben opgehaald, en aangezien heel class 199six daartoe behoort, mogen zij er ook naar toe. Op dat gala komt ze erachter dat Leonard aids heeft en dat ze eigenlijk helemaal niet zo aardig is. het is ook op dit gala dat Max er alsnog achter komt dat ze is vreemdgegaan met L.T. maar doordat de emoties hoog oplopen tijdens 'I will survive', dat Gloria Gaynor persoonlijk komt zingen, is het snel weer goed. Daarna besluit ze een pleidooi voor een betere wereld te houden en haar excuus te maken voor haar gedrag de afgelopen dagen.
Thema: Een belangrijk thema van het boek is liefde. Phileine houdt zielsveel van Max en verwacht trouw en liefde van hem. Als ze dit niet krijgt, staat haar wereld op zijn kop. Cynisme is ook erg belangrijk in het boek. Phileine is een ontzettende cynische vrouw, ze heeft snel een scherp oordeel over mensen. Daardoor komen veel dingen humoristisch over. Een ander thema is bewustzijn van je eigen karaktereigenschappen. Phileine weet dat ze is zoals ze is: “Ben ik vervelend? Ik vind: daar hoeven mensen me niet over aan mijn kop te zeuren, dat weet ik zelf ook wel”. Ook Gulpje weet hoe ze is. Wanneer ze een dure kledingzaak uitkomt en een zwerver haar om een dollar vraagt zegt ze: ‘Nee, tenzij ik je via een creditcard kan betalen’. De zwerver scheldt haar uit voor ‘Bitch!’ en Gulpje denkt: ‘Zo is het!’. Een verschil tussen Gulpje en Phileine is, dat Phileine haar grenzen beter kent. Als Gulpje bijvoorbeeld zegt dat AIDS bij het leven hoort nadat ze ontdekken dat Leonard aan deze ziekte lijdt, wordt Phileine heel boos op haar. Hiermee toont ze toch nog enig gevoel voor de medemens te hebben. Idee: De idee van Giphart is dat je moet weten wie je bent en dat je ook daadwerkelijk jezelf moet zijn. Hij vindt dat er teveel mensen zich verschuilen achter maskers, dat ze toneel spelen. Fragment: van blz. 99: "It’s better to be hated for what you are, than to be loved for what you’re not" Titelverklaring: De titel van het boek ‘Phileine zegt sorry’ slaat op het slot. De laatste woorden van het verhaal zijn namelijk: “Ik bied mijn verontschuldigingen aan. Ik zeg sorry. Sorry, Max. Sorry, mensen,’ fluister ik en iets harder – misschien té hard – voeg ik eraan toe: ‘Sorry dat ik besta.’ Wanneer Phileine, de hoofdpersoon, deze uitspraken doet, realiseert ze zich dat ze vaak onuitstaanbaar heeft gedragen. Ze biedt daarvoor haar excuses aan. (tijds)Opbouw: Dit boek is chronologisch opgezet. Wat als eerste begint komt als eerste en het eindigt met het laatste. In dit boek zit geen enkele flashback of vooruitwijzing. Het enige wat hij achterhoud is de titelverklaring. Die begrijp je pas eigenlijk echt op het laatste moment. Perspectief: Het perspectief is vanuit het personale perspectief, de ikpersoon. En die ikpersoon is vanzelfsprekend Phileine, een jonge, mooie, maar brutale vrouw, en de vriendin van Max. Ruimte: Het verhaal speelt zich af in Manhattan, New York. Dit is van oudsher al de artistieke wijk van New York. Het verhaal speelt zich veelal af in een uitgaansgelegenheid, of in het appartement van Max. Of in het theater waar Romeo en Julliet gespeeld wordt. Plaatswisseling vindt meerdere keren plaatst tijdens het verhaal en dan gaat het over plaatswisselingen tussen de drie genoemde plaatsen waar het verhaal zich afspeelt. Er vindt gedurende het verhaal één grote plaatswisseling plaats, namelijk in de proloog, wanneer Phileine van Nederland naar Amerika vliegt.
Symboliek: Giphart gebruikt veel beschrijvende symbolen om personages te karakteriseren. Zo beschrijft hij drie heren, die Phileine en Gulpje in een restaurant tegenkomen als "kwak, kwak en kwak" (zie blz. 110) of "stropdassen op oorlogspad" (ook blz. 110). De "lelijkste kwak" van dit gezelschap noemt hij een "oorgeelartiest" (nog steeds blz. 110). Een ander voorbeeld is een kamergenoot van Max die door Giphart als "Jules het Levende Brilmontuur" (blz. 31) of "de aan elkaar gelaste fietsenwielen" (blz. 21) wordt omschreven. Dan is er het fallussymbool, regelmatig wordt het mannelijk geslachtsdeel uitvoerig beschreven. Normaliter staat dit voor vruchtbaarheid, viriliteit of mannelijkheid, maar in dit geval denk ik dat het gezien kan worden als een symbool voor de ultieme kwetsbaarheid. Wanneer Max poedelnaakt met erectie op het podium staat, weet hij niet zoveel terug te zeggen tegen Phileine en is hij aan zijn lot overgelaten. De reis naar Manhattan kan worden gezien als de zoektocht naar zichzelf. Phileine worstelt met zichzelf, met haar liefdesleven en met haar eenzaamheid. De reis naar de ommekeer is de laag onder het verhaaltje. Originaliteit: Ja, dit boek is origineel. Volgens mij zijn er geen boeken over een vrouw die meerdere bijna ongelooflijke avonturen beleeft en zich op het einde zich excuseert voor haar doen, dus haar avonturen. Wat ook leuk is, is dat het grootste gedeelte zich in New York zich afspeelt, en niet in Nederland. Terwijl het toch een puur Nederlands boek is. Alleen om een beetje in de anonimiteit te gaan heeft de schrijver het denk ik in Manhattan het zich laten afspelen. Relevantie: Dit boek heeft een relevantie omdat eigenlijk in de verte op iedereen zijn situatie kan aansluiten. Je wordt erdoor aan het denken gezet: “Hoe moet ik voorkomen dat dit mij NIET zo gebeurd”. Want ik denk dat niemand in de situatie van Phileine wil komen. Ook al bied je op het einde je excuses aan. Je moet gewoon ervoor zorgen dat je geen dingen doet waarvoor je later je excuses moet aanbieden. Stijl: Een van de eerste dingen die mij onmiddellijk opviel was het spellen van godverdomme als gdvrdmm. In het begin moest ik wel goed lezen wat er stond maar dat vind ik geen probleem, het is ook een zekere vorm van amusement. Je went er wel iets aan en realiseert je eerder wat er staat, maar het onderbreekt je toch en het haalt je uit het verhaal. Verder was er nog de opmerking 'honderden kleinzielige en pathetische gedachten schoten in snel tempo door mijn hoofd', dat werd een aantal keer herhaald, maar ik had het na een keer ook al gezien, en op een gegeven moment was dat ook niet echt interessant meer. Als laatste was er nog het aangeven van uitroepen, dat ging namelijk zo: Don't! Push! Me! Cause! I'm close! To! The! Edge!, het vervelende daarvan was dat je je na Don't! al dacht dat dat het einde van de uitroep was, en daarna alweer in verwarring wordt gebracht. Je gaat het daarbij ook anders uitspreken, je hakt het min of meer in stukjes, en volgens mij roep je de dingen toch meestal in een keer. Dat stukje kwam er in totaal 2 keer in voor. Één keer in het begin en nog een keer op het eind. Verwachtingen: In dit boek had ik meer verwachtingen dan in elk ander boek. Pas hiervoor heb ik namelijk Giph gelezen van Ronald Giphart en ik dacht dat dit boek er wel een beetje op aan zou sluiten. Meteen al was mij duidelijk dat ik een verkeerd boek had gekozen. Ik hou namelijk alleen van boeken met daarin een jongen in de hoofdrol. Dat vind ik dan makkelijker lezen omdat je je niet steeds in de situatie van een vrouw hoeft in te leven. Ondanks dit heb ik toch het boek verder gelezen omdat het mij een toch wel leuk boek leek. Ik heb ook voorgenomen alle boeken van Ronald Giphart te lezen. En dan zo veel mogelijk in de chronologische tijdsvolgorde. Dus beginnen met het oudste boek en eindigen met zijn nieuwe boek. Ik weet nog niet hoeveel ik er daarvan voor mijn leesdossier ga gebruiken. Het lijkt me wel saai namelijk om telkens Ronald Giphart te nemen, al kun je dan natuurlijk wel goed de boeken van hem vergelijken en dan voor je dossier een eigen mening hebben voor alle boeken van Ronald Giphart. Uiteindelijk bleken de 2 boeken (“Giph” en “Phileine zegt sorry”) wel goed op elkaar aan te sluiten. Later blijkt zelfs dat Giph de broer van Phileine is. Maar hij heeft geen echte rol in dit boek. Alleen omdat Phileine veel over haar moeder vertelt komt haar broer er ook wel eens in voor omdat die 3 toch wel een gezin vormen (de ouders zijn gescheiden).
Gebeurtenissen: De gebeurtenissen zijn wel apart. Toen bijvoorbeeld Phileine in de David Letterman-show kwam vond ik het een beetje overdreven. Eigenlijk is alles in het boek een beetje overdreven maar nog net niet te veel om het boek te fantastisch (te veel fantasie) te vinden. Je kon dit boek dus wel redelijk lezen. Eigenlijk heb je er ook zo goed als geen last van, van de overdreven gebeurtenissen. Zelf heb ik geen enkele situatie mee gemaakt die er ook maar een beetje op leek. En ik hoop ook niet dat dat nog gebeurd. Personen: De personen in dit boek zijn persoonlijke personen. Ze kwam wel levensecht over want door de uitgesproken mening van Phileine denk je: Zoiets verzin je niet, die personen bestaan echt en Giphart/Phileine verzint die dingen niet. Eigenlijk zijn er in dit boeken weinig sympathieke mensen. En dat klopt ook precies. Want Phileine is een mensenhater, inclusief haarzelf want ze haat ook alle mensen die alle mensen haten. Het onsympathieke aan de personen vind ik dat ze allemaal dingen doen die eigenlijk niet mogen zoals overspel, vreemdgaan, niet aardig doen tegen bepaalde mensen, en ga zo maar door. Wat mij heeft verwonderd in het gedrag van de personen is het geval Max. Nadat ze namelijk ongelooflijke ruzie hadden en uit elkaar zijn gegaan is Phileine naar een duur hotel in New York gegaan om even tot rust te komen nadat de televisieshow met David Letterman voorbij was. Max komt haar ophalen voor een feest, dat zegt Max tenminste. Phileine wil niet mee, maar Max tilt haar gewoon op en tilt haar de hele weg naar zijn appartement, waar alle andere mensen van de theatergroep van Max zijn, klaar om te vertrekken. Mij verbaasd het dat Max het lef heeft gewoon haar (ex-)vriendin op te pakken en mee te nemen. Uiteindelijk had Phileine als ze zin had natuurlijk kunnen protesteren bij de checkout, want Max heeft haar door het hele hotel gesleurd. Een fragment uit het boek op blz193: (…) In de hal reageren gelukkig veel mensen verbaasd op de jongen in rokkostuum die een meisje op zijn schouder sjouwt. Bij de hotelbalie vraagt Max strak mijn rekening. De receptionist wil aarzelend weten of alles in orde is. Veel hangt nu af van mijn blik. Als ik lach, is er niets aan de hand, maar kijk ik getergd, dan wordt Max binnen drie minuten gearresteerd wegens sexual harrassment en krijgt hij drie jaar werkkam of zoiets. Voor een glimlach heeft een mens negenenzestig spieren nodig, laten we zegen dat ik er om redenen die ik zelf niet kan achterhalen vierendertig beweeg, genoeg om de hotelier tevreden mijn account op te laten maken. Max betaald hem cash zevenhonderd dollar uit mijn portemonnee, waarna de man ons een prettige dag toewenst. (…) Dit vond ik een opmerkelijk stukje uit het boek. Waar haalt Max het lef vandaan? Die vraag is na het uitlezen van het boek mij nog steeds niet duidelijk. Ik dacht werkelijk dat het nu voorgoed afgelopen zou zijn tussen de vriendschap tussen Max en Phileine, en zo verbaasd mij het boek voor de zoveelste keer. Opbouw: Ik vond het jammer dat de hoofdpersoon vrouwelijk was. Ik hou in het algemeen meer van boeken met een man/jongen in de hoofdrol. In het algemeen, want ik dit boek vond ik dit weinig uitmaken. Ik vraag mij dus ook af, of ik niet eens een keer voor de verandering meer boeken met lezen met een vrouw in de hoofdrol. Ook vond ik dit boek een mooi einde hebben. Het is niet een boek met een open einde, maar ook niet met een gesloten einde. Meer iets van: De gebeurtenissen die daarna kwamen zijn niet interessant genoeg dus nu stopt het verhaal. En dat einde heeft het boek Giph eigenlijk ook. In het algemeen vind ik boeken met een ikverteller interessanter om te lezen, want daarbij kun je je tenminste afvragen want de andere mensen in dit boeken vinden/denken/zijn. Een goed voorbeeld is bijvoorbeeld als je je op het verkeerde spoor wordt gezet. Er is bijvoorbeeld een vrouw in het boek die een enorm, lelijke bril op heeft. Phileine heeft dan ook vaak ruzie met haar. Hier volgt een stukje uit het boek over die rare vrouw met de naam Jules. (…) Jules vervolgt met vereenzaming, hype-cultuur, verloedering en het feit dat je als man in deze samenleving nog veel meer onder druk staat dan als vrouw, vanwege het verschrikkelijke fenomeen sexual harassment. Dat laatste ontgaat me eerlijk gezegd. ‘Als man?’ zeg ik half lachend. Alle drie kijken ze mij nu niet-begrijpend aan. ‘Ja, als man…’ antwoord Jules, terwijl ze vragend haar schouders ophaalt. Ik laat het een kort moment op mij in werken. ‘Maar daar hoef jij je toch geen zorgen over te maken, jij bent toch geen man?’ roep ik verbaad. ‘Jij… eh?’ Er valt weer een stilte. Jules is toch geen man? Ik zeg: ‘Hé? Wat?’ Jules schudt haar brillenglazen en ze zit zich duidelijk waanzinnig op te winden. Wat heb ik verkeerd gezegd, wat heb ik gdvrdmm nu weer gedaan? (…) Als Jules weg is, krijgen Gulpje en ik de slappe lach, omdat ik volhoud dat ik echt niet wist dat zij een jongen is, echt niet. Echt niet! Hoe kon ik dat nou weten? Dat had hij zij whatever me toch ook gewoon kunnen vertellen?(…) In dit stukje tekst zie je nog meer aparte dingen staan. Die ga ik nu vertellen in het hoofdstuk Taalgebruik. Taalgebruik: Wat betreft taalgebruik is het eerder negatief dan positief. Maar dat is voor sommige moment weer precies het omgekeerde dus het is maar waar je van houd. Een voorbeeld is het woord godverdomme. Giphart schrijft dat als gdvrdmm. Dus zonder alle klinkers. In het begin is het wel enkele seconden staren wat hij daarmee bedoeld. Later lees je er gewoon over heen. Ik denk dat het een stuk of 5 keer in het boek voorkomt. Op sommige momenten was het boek wel lastig te lezen. Dat was bijvoorbeeld van het stukje: Don't! Push! Me! Cause! I'm close! To! The! Edge
Daar bedenk je echt wel even hoe dat nou precies bedoeld wordt.