Pentito door Simon de Waal

Gebruikte editie voor het boekverslag
Gebruikte druk: 5e (april 2008)
Verschijningsdatum eerste druk: november 2007
Aantal bladzijden: 300
Uitgegeven bij: Lebowski Publishers

Beschrijving voorkant
Op de voorkant staat de afbeelding van een man die met ontbloot bovenlijf en zijn armen vastgebonden op een stoel zit. Zijn hoofd is onzichtbaar en er is slechts een kaal peertje zichtbaar in de ruimte waarin de man zit. Waarschijnlijk is het een afbeelding die de ontvoerde senator Pergolesi moet voorstellen.
Op de cover staat verder nog een Italiaans maffiagezegde: Wie binnen spreekt leeft, wie buiten spreekt, sterft wat een duidelijke verwijzing is naar de zwijgplicht (omerta)

van Maffialeden.

Genre van het boek
“Pentito” is een politiethriller. Het boek werd genomineerd voor de Gouden Strop 2008. In juni wordt daarvan de winnaar bekend gemaakt in het kader van de Maand van het Spannende Boek. Het boek is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal. Simon de Waal is in het dagelijks leven rechercheur en dat kun je wel goed merken in de verstrekking van de gegevens aan de lezer.

Nominatie Gouden Strop 2008
Het boek is één van de vijf nominaties voor de toekenning van De Gouden Strop 2008.
Deze wordt op 3 juni 2008 uitgereikt in het kader van de Maand van het Spannende Boek. Andere nominaties zijn “Blauw water”van Simone van der Vlugt en “Koude Lente “van Line Dijkzeul.

Mijn mening
Aardige politieroman in zijn genre. Toch is er geen echte grote spanning voelbaar en door de gehanteerde verteltechniek blijft er afstand bestaan tussen lezer en personages. Het meest zal de lezer zich betrokken voelen bij Nick Meere, maar die is toch geen al te aimabel persoon en diep in zijn gedachteleven dringen we niet door. Het gaat mij dan ook te ver om het boek tot een psychologische thriller te bestempelen. Ook de literaire waarde sla ik niet zo hoog aan.

In zijn genre zal het wel een aardig boek zijn, maar ik heb spannender boeken in de afgelopen weken gelezen in het kader van de Maand van het Spannende boek. Voor een vwo-lijst zou ik als docent daarom geen goedkeuring verlenen, de literaire waarde is daarvoor te gering. Voor havo-en vmbo-scholieren zou het boek wel op de lijst gezet kunnen worden. Voor vmbo- scholieren zou dan een puntenwaardering van 2 kunnen gelden. De havo-leerlingen zullen het moeten doen met 1 punt. De amusementswaarde is niettemin voldoende, zij het dat je dan wel een liefhebber van het genre moet zijn.


De aangeleverde flaptekst
In Italië is een jongen van dertien getuige van de moord op zijn hele familie. Door te vluchten en onder te duiken weet alleen hij de massale oorlog tussen de clans te overleven. Als hij ouder wordt, beseft hij dat zijn vader, de ‘schatbewaarder’ van de maffia, de bewijzen in handen had waarmee hij de connectie tussen de Italiaanse maffia en de politiek kon aantonen. Nu, jaren later, denken zijn vijanden dat de jongen dood is, maar leeft hij onder een valse naam in Nederland.
Rechercheur Bobby Meere, moeizaam herstellend van een schotwond, is gedwongen zakkenrollers en winkeldieven te verhoren, tot hij weer sterk genoeg is voor het echte werk. Als hij een Italiaanse kruimeldief moet verhoren, verwacht hij gewoon op tijd naar huis te gaan. Maar de zaken lopen anders die dag.

De Italiaan, Giovanni La Rocca, raakt in paniek als hij merkt dat Bobby Meere hem, via de vreemdelingendienst, wil laten uitzetten naar Italië. Gedwongen terugkeer naar Napels is hetzelfde als de doodstraf, bezweert hij hem. Hij biedt Bobby informatie aan in ruil voor verblijf in Nederland.
La Rocca weet alles over de maffia in Italië, Nederland en Duitsland, zijn familie was een van de grootste maffiafamilies van Italië. Giovanni beweert over voldoende bewijzen te beschikken om de corruptie in de hoogste politieke kringen te kunnen aanpakken en onthult de verblijfplaats van een ontvoerde politicus. Als Bobby de informatie doorgeeft aan Interpol Rome gaan alle alarmbellen rinkelen. Maar niet alleen bij Interpol Rome: de maffia is nu ook op de hoogte van het bestaan van een gevaarlijke pentito, een spijtoptant. En ook Bobby is zijn leven niet langer zeker…

Samenvatting van de inhoud
Een 13-jarig jongetje heeft zijn moeder in een Italiaanse maffiavete zien vermoorden: hij vlucht maar wordt wel op de hoogte gehouden van het wel en wee in Italië. Ook andere familieleden moeten er aan geloven.

Dan speelt het verhaal jaren later in Amsterdam waar een Italiaan met de bijnaam de Arrogante om het leven wordt geholpen door de Tre Tenori (de Drie Tenoren, zoals Davide , Emilio en Silvio Rubini zich graag laten noemen) Dat komt hen te staan op de wraak van de clan van de Valluti die in Duitsland goede drugsdeals afsloot met de vermoorde Salvatore Colombo. Het lijkt erop alsof de Tre Tenori en de Valluti’s elkaar niet zo mogen.

In Amsterdam wordt rechercheur Nick Meere met de nek aangekeken door zijn collega’s: hij is kort daarvoor neergeschoten tijdens een vuurgevecht en zijn collega’s vermoeden dat hij betrokken is bij een vuil zaakje. Nick ontkent dat overigens: hij heeft bovendien privé-problemen met zijn ex-vrouw Lisa, die als hij zich niet goed voelt in zijn hoofd, toch direct komt opdraven. Hij mag van de dokter weer beginnen, maar voorlopig moet hij zich met kleine zaken bezighouden.

Tijdens de nachtelijke uren is een Italiaan aangehouden en hert lijkt ene simpele zaak te zijn, maar op de een of andere manier vermoedt Nick iets. De Italiaan Giovanni La Roca legt een verklaring af over een drietal mannen met wie hij in een auto gezeten heeft: hij kende de mannen niet toen ze werden aangehouden en hij gevlucht was.

In Italië is intussen in Napels een senator Pergolesi ontvoerd, maar na korte aandacht in de media wordt de zaak in de doofpot gestopt. Men denkt eerst (ook zijn vrouw) dat hij vermoord is.

Op een dag wil Giovanni La Roca wel praten, nl. wanneer Nick zijn vingerafdrukken wil laten nemen. Giovanni vermoedt dat hij dan door de vreemdelingendienst zal worden uitgewezen en daar is hij als de dood voor. Nick krijgt op het bureau steun van een gewone agent die hij de bijnaam Houdini geeft. Giovanni is bang dat het zijn dood wordt wanner hij wordt teruggestuurd en Nick zet hem onder druk om in ruil daarvoor iets te weten te komen. Giovanni lijkt toe te stemmen, maar Houdini heeft de afdrukken al doorgestuurd naar de Vreemdelingendienst. Nick gaat erachter aan en denkt dat iemand van de Dienst de vingerafdrukken heeft gekopieerd voordat hij ze teruggeeft.

Net buiten Amsterdam vindt intussen een afrekening plaats tussen leden van de Valluti-clan uit Duitsland en de Tre Tenori. Een broer (Silvio) komt om het leven en de andere krijgt een dwarslaesie, maar het gebeurt op een zodanige manier dat de politie gewoon een auto-ongeluk vermoedt. Davide overleeft het ongeluk en zweert natuurlijk wraak. Hij start een persoonlijke oorlog tegen de Valluti.


In Italië wordt aan de vrouw van Pergolesi duidelijk gemaakt dat haar man nog leeft en dat er nadere eisen zullen worden bekend gemaakt. In Amsterdam weet Giovanni te vertellen dat hij belangrijk nieuws heeft over de ontvoering van de senator. Nick neemt contact op met Italiaanse collega’s. Giovanni wil echter niet dat zijn naam bekend wordt. Nick krijgt dan de verblijfplaats van de senator en faxt die door aan iemand van de Italiaanse politie. Die doet via een vrachtwagentruc een inval bij de boerderij waar de senator zou moeten zitten, maar het levert niets op. Nick wordt later gevolgd wanneer hij het bureau verlaat en dat blijkt een Italiaanse rechercheur te zijn: Alessandro Anguiari. Die wil graag weten wie de informant van Nick is. Pentito’s worden niet door de Maffia maar wel door de politie gewaardeerd. Nick weigert informatie te verstrekken in verband met de bescherming van Giovanni. In Amsterdam gaat de liquidatiereeks van moorden door Davide beginnen. Hij heeft toestemming gekregen van Don Leo die in Amsterdam de scepter zwaait: bloedwraak is namelijk volgens de maffiaregels toegestaan. De Valluti’s hadden buitensporig veel geweld gebruikt.

In Italië wordt Pergolesi naar een andere plaats gebracht. Ook in Napels is de stammenoorlog in volle gang: de clans moorden elkaar uit.

Giovanni wil weer praten: hij geeft informatie over de auto waarin hij is opgepakt: die zat vol met wapens. Nick heeft contact met een andere rechercheur van een andere dienst: Luigi. Die heeft ook al gesproken met mevrouw Pergolesi en wanneer hij de boerderij bezoekt, weet hij in ieder geval dat Pergolesi daar wel gezeten heeft en dat de informant uit Nederland dus gelijk heeft gehad. Dat maakt Giovanni tot een gewild persoon. Die is inmiddels door Nick vrijgelaten: ze ontmoeten elkaar later weer in een parkeergarage. Hij geeft ook een tweede adres waar Pergolesi zou zitten en dat is een adres in het centrum van Napels. Daar blijkt hij wel te zitten. Luigi en zijn bloedmooie helpster Nadia zijn erbij aanwezig. wanneer de senator wordt bevrijd. De Italiaan is erg blij met zijn Nederlandse collega en nodigt hen uit naar Italië te komen. Dat gebeurt op kosten van de Italianen.

Nick en Houdini vliegen naar Rome, waar ze toch wel enigszins onder druk worden gezet door Alessandro en diens meerdere om informatie over de pentito te verstrekken. Nick en Houdini merken dat ze een speelbal zijn tussen twee organisaties die allebei belang hebben bij de naam van Giovanni. Die is intussen ook in Rome aangekomen. Hij belt ’s nachts naar Nick in een hotel, maar ze worden afgeluisterd. Luigi waarschuwt hen en Nick waarschuwt Giovanni. Het is allemaal net op tijd om een aanslag te voorkomen. Later hebben ze weer een ontmoeting met Giovanni in Napels. Daar praten ze ook weer met Luigi en zijn mooie Nadia. Van hen horen ze dat senator Pergolesi zijn dank wil uitspreken. Ze worden uitgenodigd op zijn landgoed. Nick krijgt weer last van hoofdpijn; wanneer hij naar dokter Hanson belt, hoort hij zijn ex-vrouw Lisa op de achtergrond. Ook Davide Rubini is in Napels aangekomen en wordt slachtoffer in de bloedwraak van de Valluti’s.

Nick en Houdini gaan na het bijwonen van ene prachtige operavoorstelling mee met de senator en zijn vrouw naar diens prachtige landgoed. Dan kan het niet anders dat Pergolesi ook banden met de maffia onderhoudt. Ineens staat Giovanni in de luxe villa. Hij neemt wraak op Pergolesi, omdat hij hem schuldig acht aan de dood van zijn familie. Ze storten samen over de reling van het terras en ze verongelukken beide in de zee. Giovanni had de sleutel tot een aantal politieke geheimen en die werden bewaard in het huis van zijn familie. De geheime code had hij gegeven aan Nick. Zo komen er veel politieke malversaties aan het licht. Luigi is wel blij met de nieuwe informatie. Maar de toestand in Napels zal niet echt veranderen. Alessandro zal o.a. gearresteerd worden: hij had te nauwe banden met de maffia.

Terug in Nederland heeft Nick genoeg van de pijnen en de tintelingen in zijn hoofd. Door zijn superieuren wordt hem meegedeeld dat er geen bewijs gewonden is door Interne zaken dat hij aan een vuil zaakje deed toen hij werd neergeschoten.
Hij bezoekt dokter Hanson en wil een operatie ondergaan om de kogel te laten verwijderen. Op de laatste bladzijde gebeurt dat. Don Leo drukt op dat moment een kussen op het gezicht van Emilio Rubini: een leven met een dwarslaesie is onmenselijk. Davide had het hem gevraagd en dokter Hanson begint aan de moeilijke operatie van Nick.

Titelverklaring
“Pentito” is de Maffiaanse aanduiding voor een spijtoptant. Iemand die buiten de organisatie zijn mond opendoet, wordt als een verrader, een pentito beschouwd.

Structuur en/of verhaalopbouw
Het verhaal is opgebouwd in 27 hoofdstukken die vrijwel chronologisch worden verteld. Onder elk nummer van het hoofdstuk staat een Italiaanse spreuk wat natuurlijk wel toepasselijk is in deze politieroman over de Italiaanse maffia.
Een paar voorbeelden die ik ook kan vertalen

I Tre Tenor : De drie tenoren
Luce verde: het groene licht
Se non è vero, è ben trovato: Als het niet waar is, is het wel goed bedacht
Het verhaal wordt snel verteld. Er zijn aan het einde van enkele hoofdstukken wel cliffhangers te zien.

Gebruikt perspectief
In het eerste hoofdstuk wordt een ik-perspectief gebruik: een 13-jarig jongetje is getuige van het uitmoorden van zijn familie, maar in het tweede hoofdstuk al is er sprake van een alwetende verteller die van perspectief verandert. Een belangrijk perspectief is de Amsterdamse rechercheur Nick Meere, die met een kogel in zijn hersenen rondloopt. Een ander perspectief is dat de Napolitaanse onderwereld wordt gevolgd wanneer een Italiaanse senator wordt ontvoerd en de “pentito”de verblijfplaats blijkt te kennen. De gehanteerde vertelstijl zorgt toch voor een zekere afstand. Juist omdat er niet zo personaal verteld wordt (enige uitzondering Nick Meere) blijft er afstand tussen lezer en personages.

Tijd van het verhaal
Er wordt in de gehele politieroman niet gesproken over data en jaartallen.
Wel wordt er nog verteld over “guldens”, wat zou inhouden dat het nog geen 2002 is. Het verhaal schijnt gebaseerd te zijn op een waar gebeurd verhaal uit 1994, maar er is in het boek geen enkele aanwijzing voor een concreet tijdstip.

Plaats van handeling
Er zijn twee plaatsen van belang. Een groot gedeelte van de thriller speelt zich af in Amsterdam, waar eerst enkele liquidaties in de maffiawereld plaatsvinden en rechercheur Nick Meere de sleutel van de ontvoering van een Italiaanse senator in handen krijgt. Wanneer die succesvol wordt opgelost, krijgt hij een uitnodiging om naar Rome en Napels te komen, waar een belangrijk deel van de echte oplossing wordt verteld. Tenslotte keert Nick met zijn hulpagent Houdini terug naar Amsterdam waar hij zich laat opereren aan zijn kogel in de hersenen.

Motto en opdracht
Er is geen motto wel een opdracht:
Voor Theo, zoveel meer dan een broer

Thematiek
Natuurlijk gaat de politieroman over iemand die tot een organisatie behoort en zijn mond voorbij praat. De titel verwijst naar een spreker die “buiten spreekt.” Men hem loopt het slecht af, want een Italiaans maffiagezegde is dat “wie buiten spreekt, sterft.” Het verbreken van de omerta is een grote zonde.
De economische en politieke belangen zijn immers te groot. Intussen geeft de roman ook een beeld over de Italiaanse misdaadwereld die nauw verweven is met het politieke leven.
Niet toevalligerwijs verkeert Nick Meere in een soortgelijke situatie met zijn collega’s die hem ervan verdenken dat hij een vuil zaakje heeft gespeeld waardoor hij is neergeschoten. Zijn collega’s kijken hem met de nek aan, alleen Houdini wil hem wel vertrouwen. Dat is dan ook een belangrijk begrip in deze politiethriller. Wie kun je vertrouwen en wie niet: je vriend kan je vijand blijken te zijn: vgl. de bij de politie werkende Alessandro.
Bloedwraak van de maffialeden onder elkaar is een ander motief in dit boek. Giovanni wil wraak voor zijn gedode familieleden, de Valluti’s nemen wraak voor de dood van Salkvatore Colombo, Davide neemt wraak voor de aanslag op zijn broers en hij wordt weer zelf het slachtoffer in Napels.

Recensies
Op de site van Ezzulia.nl schrijft Jürgen Joosten een positieve recensie: Simon de Waal weet in zijn bekende stijl van de veel geprezen thriller Cop vs Killer een echt maffiaverhaal tot leven te roepen. Het gevecht tussen twee rivaliserende clans, de Tri Tenori en de Valutti, staat de lezer op het netvlies gegrift. De vergelijking met The Godfather van Mario Puzo is natuurlijk snel gemaakt en is in dit geval dan ook een compliment aan Simon de Waal. Zowel Amsterdam, Rome en Napels zijn decor voor deze thriller. Nick en zijn collega Houdini proberen tegen alle krachten van de camorra in hun Pentito te beschermen. Nederland mag trots zijn op zo’n scenarist. Het boek Pentito is zonder twijfel uniek in zijn soort en het eind schreeuwt om een vervolg. Alsjeblieft, Simon!!!

Op de bekendste site voor misdaadromans
(Crimezone) heeft Kees de Bree veel waardering voor de politiethriller.
Opmerkelijk is dat De Waal romantechnische wegen heeft bewandeld die in de thriller vrij ongebruikelijk zijn. Zo maakt hij gebruik van een ik-persoon die af en toe overgaat in een alwetende verteller die de lezer direct aanspreekt: “Ik heb je al verteld…” Het maakt het verhaal heel direct, waardoor de lezer zich optimaal betrokken voelt bij de personages en de gebeurtenissen.
Daarnaast gaat hij uiterst summier te werk met het omschrijven van uiterlijke kenmerken van de personages. Hij zorgt ervoor dat hun handelingen zo kenmerkend zijn voor hun karakter dat iedere lezer zelf zijn eigen beeld kan vormen van de personages.

Een van de boeiendste personages is uiteraard de hoofdpersoon Nick Meere die rondloopt met een kogelscherf in zijn hoofd. Zijn collega’s denken dat hij betrokken is geweest bij een smerig zaakje omdat zij niet geloven dat hij zomaar neergeschoten is. Nick is gescheiden en wordt door vrijwel al zijn collega’s gemeden. Een interessant uitgangspunt en een extra moeilijkheid voor een plichtsgetrouw politieagent die verzeild raakt bij de bloeddorstige en wrede Italiaanse mafia. .

Pentito is zowel actiethriller als psychologische thriller, met de nadruk op het laatste.
Een ingenieus verhaal waarin meerdere complexe verhaallijnen elkaar treffen, om elkaar heen draaien en voor tal van verrassingen zorgen. Pentito is keihard maar ook vol mededogen, snel maar beheerst, fantasie maar ook realiteit, Nederlands maar ook Italiaans. Een steengoede thriller van een steengoede schrijver.

Over de schrijver en zijn werk Na het Spinozalyceum begon Simon de Waal (1961) zijn carrière bij de Amsterdamse politie als agent. Sinds 1986 is hij er rechercheur in de binnenstad, met als specialiteit zware misdrijven.
In 1991 werd zijn interesse voor het scenarioschrijven gewekt toen hij gevraagd werd als adviseur bij een speelfilm. Van Ben Verbong leerde hij vervolgens de basis van het vak. Sindsdien is Simon de Waal een van Nederlands meest succesvolle scenarioschrijvers: hij schreef voor de series Baantjer, Russen, Unit 13 en het vernieuwde Grijpstra & De Gier, was auteur van de film Lek (waarvoor hij een Gouden Kalf won voor het beste scenario van 2000). In 2005 gaat van zijn hand de film Famous Last Words in productie, met in de hoofdrollen o.a. Katja Schuurman en Thomas Acda.
Cop vs Killer (2005) was zijn solo-thrillerdebuut.