Palmwijn door Adriaan van Dis

1. Zakelijke gegevens Auteur: Adriaan van Dis. Titel: Palmwijn, J.M. Meulenhoff, Amsterdam 1996, 95 blz. (eerste druk) Genre: "Het is een nouvelle over betrokkenheid en over het onvermogen iets aan andermans misère te veranderen." (achterkant boek) "Het is een nouvelle vol beeldende beschrijvingen."(De Stem, Johan Diepstraten) 2. Eerste reactie Ik heb dit boek gekozen omdat dit het dunste boek was dat ik kon vinden en omdat ik al eerder boeken van Adriaan van Dis had gelezen en die vond ik wel aardig. Ik vond het een mooi boek, alleen is het vergeleken met andere werken van de schrijver heel onduidelijk geschreven. 3. Verdieping Samenvatting Het boek is verdeeld in 6 hoofdstukken. Hoofdstuk 1 en 6 wordt verteld door de ik persoon en de andere worden vertelt door Susan Courtland. De ik-persoon krijgt een rouwadvertentie van Susan Courtland uit Afrika. Susan was een kunstenares en de ik-persoon heeft haar op het eiland leren kennen. De ik-persoon was

op dit eiland geweest als internationaal waarnemer. Hij woonde toen in het ecologisch centrum van William. Dan begint Susan te vertellen: Ze woont in een huis waar niemand wil wonen, omdat er beweert wordt dat er geesten wonen. Eerst geloofde ze daar niet in, maar nadat ze palmwijn had gedronken was haar waarnemingsvermogen verdiept. Ze drinkt de palmwijn voor het eerst op een feest vlak na haar aankomst op het eiland, na een lange tocht door de woestijn. Haar gids op dat feest, sow, moslim en kruidenhandelaar, zorgt ervoor dat ze onderdak krijgt in het ecologisch centrum. Door de palmwijn wordt ze
geboeid door een vuurdanser, die later op de avond mee wegvlucht. Hij blijkt een vluchteling te zijn van het platteland. Daar was een burgeroorlog aan de gang. Als ze in het ecologisch centrum terugkomt vangt sow haar op. De palmwijn is pas na 2 dagen uitgewerkt. Door de palmwijn, die afschuwelijke beelden uit de woestijn opriep, besluit Susan haar reizend leven op te geven. Ze zit erover te denken om vast op het eiland te gaan wonen. Op een beklimt ze een heuvel die tegenover het centrum ligt. Ze klimt naar een hoger gelegen fort om daar het uitzicht te gaan tekenen. Ze komt daar 3 mannen tegen die haar een browning, soort geweer, aan proberen te smeren (Werkelijke tekst: “Dit biedt u bescherming,” zei hij. Het pakketje hijgde in zijn hand. “Beter dan de grisgris,” en hij knikte naar mijn bovenarm, waar de talisman door mijn blouse scheen. “Wat moet ik daar mee?” “U moet zich kunnen verdedigen.”(blz. 48)). Een dag later was er een ruzie in de haven, waarbij ook deze mannen betrokken waren. Bij de ruzie worden er ladingsjouwers opgesloten in een container en Susan probeert hen te bevrijden maar dan
komt er een oude blanke heer, Diller, die vertelt dat de sjouwers de problemen maar zelf oplossen. Na de ruzie wordt Susan uitgenodigd door Diller om palmwijn te komen drinken in zijn huis. Het huis lijkt erg veel op een ark en is best groot (Werkelijke tekst: “Bravo,” zei de man
in het witte pak toen ik moedeloos het café binnenliep om mijn spullen op te halen. “U heeft wel een glas verdiend, ik nodig u uit op mijn terras.” (blz. 57)). Ze blijft 3 dagen bij Diller. Ze vertrekt weer omdat ze ruzie krijgen over de talisman die ze van sow heeft gekregen. Susan wil het eiland verlaten, maar dit gaat niet omdat de regering het eiland geïsoleerd
heeft. De reden dat het eiland geïsoleerd werd is omdat er een opstand dreigde te ontstaan. Susan besluit om de zwarte gevangenen te helpen, en om samen te gaan wonen met Sow. Maar ze blijft Diller toch zien. Susan neemt zoveel mogelijk vluchtelingen op in huis, maar als de situatie onhoudbaar wordt besluiten ze om te vluchten. Sow weet nog wel een boot te
regelen om mee te vluchten (Werkelijke tekst: Sow beloofde een boot te regelen. Hij kende iemand die nog ergens een oud motorschip in de kreken had liggen. Samba, een melaatse
palmwijnsmokkelaar. (blz. 77)). Diller geeft Susan met tegenzin zijn verbandmiddelen en zijn paard mee om de gewonden te vervoeren en te verzorgen. Diller regelt daarna ook nog een boot om mee te vluchten omdat de boot die sow heeft geregeld niet te vertrouwen is. Als ze vluchten van het huis naar de haven sluiten steeds meer mensen zich aan bij de stoet. Als ze de boot bereiken is de stoet zo groot dat niet iedereen in de boot past, en er
geruzied wordt om een plaats. Daarom blijft Susan maar op het eiland. De boot vertrekt overbeladen en later spoelen de lijken aan op het strand. Sindsdien wordt Susan bezocht
door (kwel)geesten, en de bewoners van het eiland willen niets meer van haar weten. Een dag nadat Susan haar verhaal heeft verteld trekt de ik-persoon bij haar in. Een tijdje
later pleegt ze zelfmoord. Ze was depressief. Als het nieuws van de vluchtelingenboot naar buiten komt, bindt de regering in. De ik persoon vind het moeilijk om een eindrapport op te maken. Hij wijst de eilandbewoners erop dat ze zich niet meer afhankelijk op moeten stellen, maar zelf hun problemen moeten oplossen. Ook zijn leven was op het eiland veranderd (Werkelijke tekst: Want ook mijn leven veranderde op het eiland. Door afstand te doen van de illusie dat ik anderen moest redden, maakte ik me toegankelijker voor mijn medemens. (blz. 93)). Onderzoek van de verhaaltechniek: Schrijfstijl

Het is naar mijn mening in een beetje vage stijl geschreven. Van Dis houd er van om alles een beetje vaag te houden. De ruimte het verhaal speelt zich af op een klein eiland ten zuiden van Afrika. Doordat het verhaal zich in dit kleine eiland afspeelt weet iedereen alles, en daarom staat Susan ook alleen. Iedereen roddelt over haar. Het verhaal speelt zich ongeveer 20 jaar geleden af, dat kan je zien omdat Susan’s zoon zelfmoord pleegde nadat hij in de Vietnam-oorlog had gevochten. Een paar jaar daarna pleegde Susan’s echtgenoot zelfmoord. En daarna is Susan gaan reizen maar ze heeft nog een paar jaar gereisd voordat ze op het eiland terecht kwam. Er zijn sowieso altijd politieke spanningen geweest in Afrika, dus die zijn in dit verhaal ook wel begrijpelijk. De verhaalfiguren - Susan Courtland: Ze is een oudere Amerikaanse vrouw die een ietwat ongelukkig leven heeft geleid. Haar ouders, man en enige zoon zijn overleden. Na de dood van haar gezin is ze gaan reizen. Ze belandt op een onbekend eiland voor de Afrikaanse kust - Sow: hij is een minnaar van Susan. Hij is een woestijnneger, die zich bezig houdt met kruidenmagie en inheemse geneeswijzen. Ook is hij zeer betrokken bij de opstandelingen op het eiland. Hij is een gids op het eiland. - Diller: hij is de andere minnaar van Susan. Hij is een rijke kolonist (uit Engeland) die al zijn hele leven in Afrika woont. Hij heeft een groot huis op het eiland en hij lijdt aan kanker. - De ik-verteller: je weet bijna niets over hem. Hij heeft Susan op het eiland ontmoet, toen hij daar was als internationaal waarnemer. Zij vertelt hem haar levensverhaal. De situaties
Het verhaal speelt zich af op een onbekend eiland voor de Afrikaanse kust. Er dreigt daar een burgeroorlog (niet op het eiland per se maar in Afrika). De situering is in dit verhaal erg belangrijk, omdat het een hele andere cultuur is waar het verhaal zich afspeelt, beter kunt begrijpen waarom er zo raar tegen Susan wordt aangekeken. De vertelwijze
Het boek is verdeeld in 6 hoofdstukken. Hoofdstuk 1 en 6 wordt verteld door de ik persoon en de andere worden vertelt door Susan Courtland. Thema
Het wel of niet ingrijpen van westerlingen in de Afrikaanse situatie. In het laatste hoofdstuk besluit Susan om de vluchtelingen te helpen. In het verhaal wordt er eerst gezegd dat de mensen zelf hun eigen problemen moeten oplossen. Ze moeten zich niet zo afhankelijk opstellen. later besluit ze dan toch om de mensen maar te helpen. Motieven - vluchtelingen: in het boek hebbeb ze het vaak over vluchtelingen die het eiland willen verlaten omdat er een burgeroorlog dreigt te ontstaan. - De dood: Op het eiland leven veel geesten. Susan heeft ook veel te maken met de dood. Haar man en zoon zijn beide zeer tragisch gestorven en op het eind van het verhaal ook nog haar minnaars. - Zwart/wit: Susan kan niet kiezen tussen een blanke en een zwarte minnaar. Cultuur van zwarten en blanken. Diller heeft de zwarten en blanken verenigd. - Vuurdanser: Vooral in het begin van het verhaal komt de vuurdanser veel voor, vooral in de gedachte van Susan. Ze denkt de hele tijd aan hem en hoe hij was op het feest, ze vlucht zelfs met hem. (onder invloed van de palmwijn) - Eiland: Ze maken steeds onderscheid tussen het vaste land en het eiland. Op het eiland is er een opstand. Op het einde vluchten ze weg van het eiland omdat er een burgeroorlog gaande is. Verband tussen het thema en de titel van het boek
Naar mijn mening is er geen verband. Palmwijn heeft maar weinig met het verhaal te maken alleen dat het vaak gedronken werd is bekend en dat Susan er een beetje verslaafd aan was. Plaats in de literatuurgeschiedenis Dit boek is voor het boekenweek geschreven en in 1996 uitgegeven. Adriaan van Dis werd op 16 december geboren in Bergen (Noord-Holland). Zijn vader (Victor Mulder), en zijn moeder (marie van Dis) waren niet getrouwd, omdat Mulder nog een vrouw had in Nederlands-Indië. Adriaan zijn halfzussen zagen er anders uit. Hij nam dus binnen het gezin een bijzondere positie in. Zijn namen gaven verwarring: doorgaans werd hij Adje Mulder genoemd maar op papier heette hij Adriaan van Dis. Hij zat in Hilversum op school op de MULO. Na zijn eindexamen in 1967 volgde hij in Amsterdam de M.O.-opleiding Nederlands. Voor het behalen van de akte M.O.-akte maakte hij nog een grote reis richting India. Na dit eerste reisavontuur voltooide hij zijn M.O.-opleiding en richtte hij zich op de studie Afrikaans. In 1978 studeerde hij af. Intussen was hij al 1974 beginnen te schrijven voor het NRC Handelsblad. In 1983 presenteerde hij voor het eerst het TV programma hier is…Adriaan van Dis. Van Dis, die enige jaren bestuurslid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde was, werd in 1987 redacteur van het tijdschrift De Gids en bleef dat tot begin 1992. In 1992 gaf hij zijn programma op om zich geheel te wijden aan het schrijven. Enkele boeken van hem: -Het beloofde land -Indische duinen -Palmwijn -Nathan Sid -Een barbaar in China Dit boek heeft de zelfde sfeer en schrijfstijl als Nathan Sid. Van Dis heeft een vage manier van vertellen. het verhaal is typerend voor deze tijd want het onderwerp is nog behoorlijk actueel. Beoordeling Eigen mening Ik vond het boek wel een aanrader. Het onderwerp, wel of niet helpen bij De Afrikaanse situatie door westerlingen vond ik een boeiend onderwerp. Ik vind dat het belangrijk is dat de landen waar een opstand dreigt geholpen worden zodat er minder mensen zijn die moeten vluchten. Je moet proberen om een opstand te voorkomen. Net zoals in het boek vertelt wordt vallen er veel doden bij het vluchten, door zoals in het boek verdrinken of bijvoorbeeld ook verhongering. Ik denk dat het onderwerp nu nog actueel is. In vele landen zijn er nog oorlogen en dreigen er opstanden uit te breken. Als je mensen niet helpt in zulke situaties blijft het toch oorlog doordat er altijd meningsverschillen blijven bestaan. Ik vond de gebeurtenissen in het boek wel leuk. Ik werd aan het denken gezet. Bij de gebeurtenissen zoals de opsluiting van de sjouwers dacht ik, waarom zou je die mensen niet helpen. Je hebt zelf toch ook graag dat als je in zulke situatie verkeerd de omstanders je helpen. Ik vond dat het boek een heldere opbouw had. De hoofdstukken liepen goed in elkaar over en het verhaal sprong niet van de hak op de tak. Toch vond ik op het begin het wel verwarrend dat in het eerste hoofdstuk de ik-persoon Adriaan was en in de daarop volgende hoofdstukken –m.u.v. het laatste hoofdstuk- de ik-persoon Susan. Na een aantal bladzijden kwam ik daar pas achter. Ook vond ik dat er veel dialogen in zitten wat ik niet prettig lezen vind. Het boek ging de hele tijd over Susan waardoor je een beeld kreeg van de hoofdpersoon. Ik vond dat het einde verrassend was. Ik had verwacht dat iedereen die Susan in huis had genomen, inclusief Susan en Sow en Diller, de boottocht wel zouden overleven en niet dat Susan achterbleef en daarna erachter kwam dat de boot gezonken was en iedereen verdronken. Susan kreeg van de boottocht de schuld en daarom begrijp ik het goed dat zij depressief werd. Ik had toch echter niet verwacht dat ze dan ook zelfmoord zou plegen. Ik denk dat personages niet echt uitbundig zijn beschreven maar toch genoeg zodat je bij hen een redelijk beeld kan vormen. Het is allemaal erg beknopt beschreven, maar dat kan ook niet anders in zo'n dun boek. Susan is naar mijn mening een apart persoon. Mensen komen zomaar niet in contact met geesten. Daarnaast heb je ook nog Sow hij is erg veel met zijn kruiden bezig en maakt een "liefdesdrank". Ik vind dat het niet realistisch is dat zulke mensen tegelijk op dat eiland zijn en dan ook nog elkaar leuk vinden. Ik vind dat het niet zo goed in het verhaal past omdat het onderwerp serieus en dan past zo'n beeld er niet bij. Het taalgebruik was best moeilijk. Er werden redelijk moeilijke woorden gebruikt, maar de zinnen waren echter niet te lang. In het begin snapte ik niet veel van het verhaal, Maar toen ik verder las begon ik er steeds meer van te begrijpen.