Titel: Van den vos Reynaerde Auteur: Onbekend Verteller en perspectief: De verteller in dit boek is een zichtbare alwetende. De verteller vertelt het verhaal aan de lezer en weet er alles vanaf. Ook geeft hij commentaar op het verhaal, maar hij doet zelf niet mee in het verhaal. Je merkt aan sommige zinnen wel dat de verteller aanwezig is, dan spreekt hij de lezer toe. Bijvoorbeeld in de zin: ‘Het zou me moeilijk vallen alles te herhalen, daarom bekort ik het.’ De verteller weet wat er allemaal gebeuren gaat, hoe de personen reageren, wat ze doen, denken en voelen, en hoe het verhaal af gaat lopen. Er is dus maar één verteller die het hele verhaal vertelt en er alles van weet, meervoudig perspectief komt dus niet voor. Samenvatting: Koning Nobel organiseert op een dag een Hofdag. Hij heeft alle dieren opgeroepen naar het ernaartoe te komen en daar al hun klachten te vertellen aan de koning. Elk dier is aanwezig, behalve Reynaert de vos. Alle klachten van de dieren gaan dan ook over hem. De vos wordt ook wel gezien als: ‘den fellen met den grijzen baarde’ (versregel 60). Reynaert wilde niet op de hofdag komen, hij had zoveel verschillende dingen op zijn geweten. De enige die misschien voor hem op zou kunnen komen op de hofdag was zijn neef, Grimbeert de das. Veel dieren hebben erge klachten tegen Reynaert. De wolf Isengrijn vertelt dat Reynaert zijn vrouw heeft verkracht en zijn kinderen heeft mishandeld. Reynaert heeft in de strenge winter de worst van het hondje Courtois gestolen, de enige die hij had. De vos heeft bijna Cuwaert de haas zijn kop afgebeten, als Pancer de bever hem niet had tegengehouden. Na een aantal van deze beschuldigigen sprong Grimbeert op. Hij zei dat de dieren alleen maar slechte dingen vertelden over Reynaert, hij zelf ook te grazen genomen is, hij besloten heeft kluizenaar te worden en dus geen vlees meer aanraakt, Reynaert heeft zijn hele leven verbetert! Op het moment dat Grimbeert dit allemaal vertelde, liep er een stoet langs. Twee hennen drogen een lijkbaar en daarop lag Coppe, de dochter van Cantecleer de haan. Zij zou doodgebeten zijn door Reaynaert. De koninge was woedend toen hij dit zag en besloot dat Reynaert naar het hof toe moest komen. Er was een kleine kans dat Reynaert mee zou willen, en dus moest een van zijn dierbaarste vrienden, familieleden hem overhalen. Als eerste moest Bruun beer het bos in. Reynaert hoefde overigens niet meteen mee. Omdat hij van adel is, mag hij de dagvaarding drie keer ‘afslaan’. Toen Bruun bij het kasteel van de vos aankwam vertelde de vos dat er een stuk verderop heel grote honingraten te vinden waren. De beer werd erg nieuwsgierig en wilde wel eens gaan kijken. Het zou te vinden zijn in een gespleten eik. Terwijl Bruun zijn poten en zijn neus in de boom steekt, trekt Reynaert een van de twee wiggen eruit, zodat Bruun gevangen komt te zitten. Reynaert waarschuwde boer Lamfroit, van wie deze bomen waren. Samen met dorpsgenoten gaan ze Bruun te lijf. Bruun weet zich echter los te krijgen uit de boom om zo te ontsnappen. Hij verliest hierbij wel zijn wangen, oor en de vacht van zijn poten. Ook wordt hij (zwaar) mishandeld. Omdat hij niet meer kan lopen, verplaatst hij zich rollend naar de koning terug. Als de koning dit merkt wordt hij nog kwader op Reynaert en stuurt iemand anders erheen. Nu is Timbeert de kater aan de beurt, de koning zei dat hij wijzer zou zijn dan Bruun. Als hij bij Reynaert is, vertelt hij een verhaal over een schuur vol muizen. Weer weet Reynaert iemand zo enthousiast en nieuwsgierig te krijgen dat diegene in de problemen komt. Tibeert komt namelijk vast te zitten in een strik die in de schuur hangt. Als de pastoor, de bewoner en degene die de strik heeft gezet voor Reynaert, dit hoort, komt hij gelijk naar buiten met zijn familie. Ze slaan met z’n allen Tibeert halfdood. Maar doordat de kat de pastoor in zijn geslachtsdelen bijt, weet hij zwaargewond te ontsnappen en terug te gaan naar de koning om zijn verhaal te doen. De laatste die het nog wilde proberen bij Reynaert, was Grimbeert de das. Hij had nog een beetje vertrouwen in de vos, mede dankzij het feit dat zij familie zijn. Hem lukt het om Reynaert mee te krijgen naar het hof, en onderweg biedt Reynaert zijn excuses aan voor alles wat hij heeft gedaan, hij wil ervoor boeten. Één keer ging het bijna mis, ze liepen langs een kippenren en het lukte Grimbeert nog maar net Reynaert er vanaf te houden. Aangekomen bij het hof probeerde Reynaert nog wat dingen goed te praten, maar dat mocht niet baten. Hij moest aan de galg, wat er ook gebeurde. De galg werd door Isengrijn, Bruun en Tybeert in gereedheid gebracht. De goede vrienden en familieleden van Reynaert waren al vertrokken, die wilde dit niet aanzien. Alleen probeert Reynaert er nog onderuit te komen, hij vertelt de koning over een schat die hij vroeger had verborgen en over een plan van Bruun, Tibeert en Isengrijn om de koning van de troon te stoten. De koning trapt erin en laat Bruun en Isengrijn opsluiten, Tibeert was er op dat moment niet. Om te laten zien dat hij er écht spijt van heeft, belooft Reynaert een pelgrimstocht te maken. Hij krijgt schoenen en een tas mee dat is gemaakt van de vacht van Bruun en Isengrijn. Belijn de ram en Cuwaert de haas gaan met Reynaert mee om hem te leiden. In zijn hol doodt Reynaert Cuwaert en geeft het aan zijn familie. Alleen stopt hij zijn hoofd in zijn pelgrimstas en geeft deze aan Belijn. Hij moet de tas aan de koning geven, er zit een afscheidsbrief in. Wanneer de koning de tas opent ziet hij het hoofd en heeft meteen spijt dat hij Reynaert in vertrouwen heeft genomen. Maar tegen hem kunnen ze niets meer doen, hij is weggevlucht. De koning biedt zijn excuses aan Bruun en Isengrijn aan en laat ze vrij.
Thema en motieven: Het thema van dit (dieren)epos is denk ik verleiding en laten zien hoe de maatschappij in het echt ook is, een soort kritiek erop dus. In het boek kun je echt merken dat de dieren zich niet kunnen beheersen en door Reynaert in verleiding worden gebracht, wat altijd slecht afloopt. De vos bedriegt alle dieren en die dieren zijn te hebberig dat ze het niet doorhebben. Ook laten ze hier zien hoe het meestal in de maatschappij gaat en hoe het niet moet gaan. De maatschappij, het rechtssysteem en het kerkelijk gezag worden bekritiseerd. De koning zou gezag moeten hebben, maar wordt hier eigenlijk ook voor gek gezet! Eigenlijk kun je de dieren dus zien als mensen, hoe mensen tegenover elkaar doen, etc. Enkele motieven uit dit boek zijn: hebberigheid, bedriegerij, de adel en de kerk, de streken van Reynaert en ook vind ik de koning goedgelovig. Hij gelooft Reynaert bijna meteen op zijn woord en vergeeft hem. Verder zijn de dieren hebberig, is de vos een bedrieger en haalt streken uit en speelt de adel en de kerk een belangrijke rol. Personages: Karakter: Het karakter van dit boek is zeker weten Reynaert de vos. Alles in het boek draait om hem, en hij vervult de grootste rol en dus is het de hoofdpersoon. Je leest wat hij doet, zegt, hoe hij eruit ziet, wat hij zegt, denkt, etc. Types: Er zijn een hoop typen in het boek, maar de belangrijkste zijn: de koning, Bruun de beer, Tibeert de kater, Isengrijn de wolf en Grimbeert de das. Je leest niet wat deze dieren denken en voelen, maar wel wat ze doen en zeggen. Ze vervullen de bijrollen in het boek. Reynaert Ze zeggen vaak over vossen dat ze sluw zijn. Dit boek bevestigt dat verhaal. Alles wat Reynaert doet is sluw, bedrieglijk, gemeen en gevoelloos. Toch is de vos heel slim en maakt hij gebruik van zwakheden van andere dieren. Hij voelt zich hier totaal niet schuldig over en vindt het alleen maar leuk. Het enige eergevoel dat hij heeft is voor zijn familie. Reynaert is best rijk, daarom is zijn maatschappelijke positie ook hoog. Ook is Reynaert de hoofdpersoon omdat hij zich ontwikkelt, hij wordt niet neergegooid in het boek en doet dan verder niets. In het Frans betekent Renard, een vos. Bruun de beer: Net als dat ze bij vossen zeggen dat ze sluw zijn, zeggen mensen vaak ook dat je een ‘beer’ bent als je wat dikker bent. Bruun is dan ook wat dikker dan de andere dieren. Hij is heel vraatzuchtig en eet dus alles wat op zijn pad komt. Maar ondanks zijn gewicht, is hij wel heel sterk, hij komt dan ook uit de boom. Echt slim is hij niet. Vraatzuchtig en dom zijn ook zijn grootste karaktereigenschappen.
Tibeert de kater: Deze kater is denk ik de slimste van de dieren en hij laat niet snel met zich sollen. Toch loopt hij net als de anderen in de val van Reynaert, maar Tibeert is wat slimmer door in zijn kruis te bijten. Wel vind ik de kater erg gulzig, anders had hij nooit in deze val getrapt van Reynaert. De belangrijkste karaktertrek van Tibeert is denk ik wel zijn sluwheid. Hij staat bekend als het sluwste dier in het bos, maar kan helaas niet op tegen Reynaert. Isengrijn de wolf: Dit is het enige beest dat vrienden is geweest met Reynaert. Deze vriendschap liep stuk, omdat ze allebei dezelfde streken wilde uithalen en daarom rivalen werden. Ook is Reynaert slimmer en sluwer dan Isengrijn, waardoor hij een hoop streken heeft uitgehaald bij de wolf. Isengrijn is nog steeds zo boos op de vos, dat hij de meeste klachten indient en hem het liefst dood ziet. Isengrijn is erg brutaal, agressief, en schijnheilig. Hij denkt dat hij heel wat is en doet zich dan ook beter voor dan hij is. Het slechte aan hem is dat hij zo vaak honger heeft dat hij in domme situaties terechtkomt om maar te eten. Hij denkt hier niet bij na en steelt daarom ook vaak eten van anderen. Isengrijn betekent oorspronkelijk ‘man met wolfsmasker’. Koning Nobel: Leeuwen zijn altijd de koning in een dierenrijk, in dit geval dus ook. Vroeger waren er veel leenheren, dat waren hoge en machtige heren die bescherming boden aan burgers die als tegenprestatie een dienst moesten bewijzen. Nobel was er ook zo één, maar hij kwam ze afspraken niet na en gooide alle vazallen de kelder in. Ook is hij erg hebzuchtig en eerzuchtig, hij wil dus alles hebben zonder er veel voor hoeven te doen en dat de dieren tegen hem opkijken. De koning is op zich een goede leider, hij gooit Reynaert niet meteen in de kerker na de beschuldigingen, maar hij laat zich wel overhalen als hij de koning een schat beloofd. Dat is weer een voorbeeld van zijn hebzuchtigheid. Ook doet hij weinig aan de problemen, hij wil alleen zijn eer hooghouden. Grimbeert de das: Dit dier is de enige die Reynaert verdedigd bij de koning, hij is namelijk familie van de misdadiger. Ondanks alle klachten blijft hij geloven in het onschuld van de vos, hij is dus erg goedgelovig. Het schijnt dat familie banden erg belangrijk waren in de Middeleeuwen, dus is het wel begrijpelijk dat Grimbeert probeert het onschuld te bewijzen. Toch is wel te zien dat Grimbeert niet altijd positief over Reynaert is, ik weet dus niet of hij het doet voor de eer van de familie of dat hij wel echt vrienden is. Reynaert is wel degene die zegt dat hij drie keer gedaagd moet worden, normaal gebeurt dat alleen bij heel belangrijke personen. Grimbeert moet op een gegeven moment ook naar Reynaert, en hij krijgt van iedereen het meeste gedaan bij de vos. Tijd: Dit verhaal speelt zich af in de Middeleeuwen. Dat kun je zien door de standenmaatschappij die toen erg veel voorkwam en omdat het oude verhaal in Middelnederlands geschreven is. Er komen flashbacks voor in dit verhaal, bijvoorbeeld als het derde dier naar Reynaert gaat. Dan vertelt het boek dat ook hij er niet goed afgekomen is en hem hetzelfde is overkomen als het dier ervoor. Heel soms komen er nog hele kleine flashforwards voor. Verder vind ik het wel chronologisch verteld, ondanks de kleine flashbacks. Het begint bij het feit dat de dieren hem willen aanklagen en vanaf daar wordt het chronologisch verteld op weg naar de ontknoping. Hoe ze het gaan aanpakken, wat er gebeurt met welk dier en hoe Reynaert ook de koning voor de gek houdt. Ook komen er een paar keer duidelijke tijdverdichtingen voor. De zin die ik ook bij Verteller en Perspectief heb neergezet is er daar één van: ‘Het zou me moeilijk vallen alles te herhalen, daarom bekort ik het.’ Ook als Grimbeert het lukt Reynaert mee te nemen naar het hof vertelt de schrijver niet de hele reis, maar in het kort de belangrijkste dingen die gebeuren. De vertelde tijd is denk ik een paar dagen of weken. Elke keer als een dier naar de vos gaat is het in ieder geval weer een andere dag. De verteltijd vind ik niet heel groot. De schrijver vertelt kort wat er gebeurt bij een ontmoeting van een dier bij Reynaert, maar gaat er niet heel lang over door. Als laatste is er sprake van een In Medias Res. Je leest vanaf het moment dat ze Reynaert aanklagen voor alles wat hij heeft gedaan, maar je kunt niet lezen wát hij allemaal precies heeft gedaan en hoe het er dus voor de aanklachten aantoeging.
Ruimte: De topografische ruimte moet een soort bos zijn vlakbij Vlaanderen, dat vertellen ze in het boek. Je kunt lezen dat er veel gras en heide voorkomt, er veel bomen zijn, de dieren over heuvels moeten om naar de vos te komen, een soort hol waarin Reynaert leeft, etc. Het is logisch dat het zich hier afspeelt, omdat dieren niet in een dorp of een stadswijk kunnen wonen, maar in een bos. Echt symbolisch is dat dus niet. De ruimte is vaak symbolisch bedoeld. Bijvoorbeeld als ze zeggen dat Reynaert wandelt over kromme paden naar zijn huis. Hij is dus van ‘het rechte pad’ af. Koning Nobel woont in een kasteel, wat hoort bij een koning, en Reynaert woont in een burcht waar alleen hij en andere kleine dieren in kunnen. De seizoensaanduiding is moeilijk te zeggen, je leest niet dat het er vaak regent (herfst), de zon elke dag schijnt en het warm is (zomer), etc. Het is geen ‘begin’ van een nieuw leven en niet één van de ‘nadagen’, dus niet de lente en de winter.