Leesverslag: Reinaert de vos. Samenvatting. Willem, de schrijver van Madoc, vindt het jammer dat het verhaal over Reinaert de vos niet eerder in het Nederlands is gemaakt. Hij vraagt de boeren hem niet te bekritiseren. De leeuw Nobel, koning van de dieren, houdt tijdens Pinksteren hofdag. Alle dieren verschenen behalve Reinaert de vos. Hij had al zoveel misdaan, dat hij er niet heen durfde gaan. Iedereen, behalve zijn neef Grimbeert de das, had iets te klagen over Reinaert. Toen Isengrijn vroeg Reinaert ter dood te brengen, hield de das Grimbeert een pleidooi voor zijn oom. Hij was zijn leven aan het verbeteren, volgens hem. Op dat moment naderde Cantecleer de haan, die de dode hen Coppe droeg. Hij vertelde dat Reinaert hem listig had beetgenomen. De koning was woedend en besloot Reinaert voor het hof te dagen. Na de begrafenis van Coppe stuurde hij de beer Bruun naar Reinaert. Na een lange tocht kwam Bruun bij het kasteel Maupertuus aan en eiste dat Reinaert met hem mee zou gaan. Reinaert antwoordde dat hij dat graag zou doen, als hij niet zoveel honing had gegeten, die hij eigenlijk niet kon verdragen. Hij vertelde Bruun dat er veel honing was op het erf van de boer Lamfroit. Ze gingen erheen en ondanks Reinaerts waarschuwingen rustig te eten, stak Bruun zijn kop en voorpoten in de boom. Bruun kwam hierdoor vast te zitten. Lamfroit zag dit en met alle dorpelingen begon hij de beer af te straffen. Lamfroit gaf hem nog een harde klap waardoor Bruun vijf vrouwen de rivier in stootte. Toen ging alle aandacht naar de vrouwen en kon Bruun vluchten. Rollend kwam Bruun bij het hof aan. Na een spoedoverleg werd besloten dat Tibeert Reinaert moest gaan dagvaarden. Hoewel hij wijs en voorzichtig was, liep hij ook in de val die Reinaert bedacht. Reinaert stelde voor dat Tibeert bleef eten en overnachten. Samen gingen ze naar de schuur van de pastoor, waar veel muizen waren. Rondom de schuur lag een muur van aangestampte aarde. Er was een gat waarvoor een strik was gespannen. Via dit gat had Reinaert twee dagen eerder een haan gestolen van de pastoor. Reinaert laat Tibeert via dit gat naar binnen kruipen, met als gevolg dat hij vast komt te zitten. Hij maakte toen zoveel kabaal, dat de bewoners gewekt werden. Ze gingen Tibeert te lijf en probeerden hem te doden, maar de kat wist toch nog te vluchten. Als ook Tibeert het hof van de koning zwaargewond bereikt, wil alleen Grimbeert Reinaert voor de derde en laatste maal gaan dagen. Hij ging erheen en overtuigde Reinaert om nu mee te gaan, want dit is zijn laatste kans. Reinaert nam afscheid van zijn vrouw Hermeline en zijn kinderen. Daarna vertrok hij met zijn neef. Tijdens de reis biechtte hij zijn misdaden op om zijn geweten te zuiveren. Hij toonde berouw, beloofde beterschap en vroeg Grimbeert hem zijn zonden kwijt te schelden. Grimbeert gaf zijn oom veertig stokslagen als boetedoening. Bij het hof aangekomen werd Reinaert door iedereen beschuldigd. De koning was snel overtuigd en veroordeelde de vos tot de galg. Maar Reinaert bedacht een list. Na een schuldbekentenis vertelde de vos de koning over een aanslag die Isengrijn, Bruun en Tibeert samen met zijn vader beraamd zouden hebben om de koning uit de weg te ruimen om Bruun tot koning te maken. Het plan zou uitgevoerd worden met de schat van koning Ermerike, die door Reinaerts vader gevonden was. Reinaert zei dat hij de schat ergens anders begraven had. De koning wilde graag meer weten over de schat en liet Reinaert vrij in ruil voor de schat. Isengrijn en Bruun werden gevangen genomen. Reinaert verklaarde dat hij op pelgrimstocht naar Rome en Jeruzalem wilde gaan om de paus om vergiffenis te vragen, daarna zal hij de koning naar de schat leiden. Reinaert vroeg om een tas en een paar extra schoenen. De tas werd gemaakt van een stuk huid van Bruun, voor de schoenen werd het vel van Isengrijns voorpoten en zijn vrouw Hersints achterpoten genomen. Cuwaert en Belijn brachten Reinaert naar huis. Bij Maupertuus aangekomen, vroeg Reinaert of Cuwaert nog even mee naar binnen wilde gaan om afscheid te nemen. Ze waren nog maar net binnen of de vos beet de haas zijn kop af. Samen met zijn vrouw en kinderen at hij hem op. Aan Belijn, die buiten had staan wachten, vertelde Reinaert dat Cuwaert nog een tijdje zou blijven en dat hij terug kon gaan naar het hof. Belijn moest nog wel een brief van Reinaert voor de koning mee nemen. Belijn mocht van Reinaert zeggen dat hij Reinaert had geholpen de brief op te stellen, want dat zou Belijn roem opleveren. Aan het hof gaf Nobel Botsaert de opdracht de tas te openen. De koning brulde het uit van woede toen hij merkte dat hij bedrogen was. Bruun en Isengrijn werden in ere hersteld. Belijn en Reinaert werden vogelvrij verklaard, maar de vos was al met zijn gezin naar een veiligere plaats vertrokken. Vragen en opdrachten. A opdrachten A3. Welke 2 redenen had Cantecleer om zijn angst voor Reinaert te laten varen? Reinaert liet een oorkonde aan hem zien waarin stond dat er in heel het rijk

koningsvrede was opgelegd. Reinaert zei dat hij kluizenaar was geworden en
hem zijn pelgrimskleding getoond. Tenslotte zei Reinaert het credo (geloofsbelijdenis) op. A8. Leg uit waarom het mecenaat voor de middeleeuwse literatuur van groot belang is geweest. De meeste schrijvers hadden niet genoeg geld om perkament en inkt te kopen, daarom werd dit betaalt door rijke edellieden. Zonder mecenaat waren er veel minder middeleeuwse boeken geweest. A9. Willem begint zijn verhaal met zijn eigen naam. Leg uit wat daar bijzonder aan is. In de Middeleeuwen noemden de schrijvers hun naam vaak niet of ze gebruikten hem pas in de loop van de proloog. Willem noemt zijn naam al aan het begin. A15. Op het erf van Lamfroit gebruikt Bruun een spreekwoord. a. Welk spreekwoord is dat en wat betekent het? ‘Matigheid is onder alle omstandigheden goed.’ Dit betekent: Het is nooit goed te veel van iets te nemen. b. In hoeverre is dit spreekwoord in tegenspraak met Bruuns gedrag? In tegenstelling tot wat hij zegt is Bruun helemaal niet matig. Het enige wat hij doet is alle honing zo snel mogelijk opeten. A22. Wat voor beeld had men in de Middeleeuwen van de vos? In de Middeleeuwen was er een negatief beeld van de vos. De vos was een schadelijk roofdier, waar veel boeren last van hadden. Ook werd de vos in verband gebracht met de duivel. A28. In een aantal opzichten verloopt de derde daging anders dan de eerste twee. Maak een vergelijking tussen de 3 dagingen. Bij de eerste twee dagingen gebruikt Reinaert een list om niet naar het hof van de koning te komen. Bij de derde daging gaat hij vrijwillig mee. Dit moest ook wel, want als hij niet mee ging werd hij vogelvrij verklaard.
A35. Beschrijf het verschil tussen het vete-recht en het procesrecht. Vete-recht: Als je onrecht was aangedaan, mocht je wraak nemen door de dader op precies dezelfde wijze te straffen als wat hij jou heeft aangedaan. Procesrecht: Het slachtoffer kon de dader aanklagen, waarna in een proces gekeken werd of diens schuld bewezen kon worden en welke de straf daarop volgt. Bij het vete-recht mag je zelf wraak nemen, bij het procesrecht zorgt het proces voor een passende straf. A47. Leg uit waarom een dierenverhaal een geschikte manier is om kritiek te leveren op het publiek. In het dierenverhaal hebben de dieren menselijke eigenschappen. De mensen luisteren ernaar en lachen om de dieren, dus ze lachen eigenlijk om zichzelf. Via een omweg krijgt het publiek eigenlijk te horen hoe ze zelf bezig zijn en wat voor slechte eigenschappen ze hebben. A52. Welke oplossing draagt Firapeel aan om de crisis aan het hof op te lossen? Hij zegt tegen de Koning zijn rouw te matigen. De slachtoffers moeten terugbetaald worden. Belijn de ram en zijn familie worden vogelvrij verklaard. Firapeel zegt ook dat alle dieren Reinaert zullen achtervolgen en hem aan zijn keel zullen ophangen. A53. Heeft het verhaal een happy end? Motiveer je antwoord. Voor Reinaert heeft het verhaal een happy end. Voor de andere echter niet. Hij heeft veel dieren in de val gelokt en de koning van zijn eer beroofd. Bovendien kunnen de slachtoffers geen wraak nemen, omdat Reinaert gevlucht is. B opdrachten B25. Ergens in de op blz. 42 geciteerde passage uit ‘Der naturen bloeme’ gebruikt Jacob van Maerlant een alternatief voor het woord ’vos’. Waar? In de eerste regel, daar wordt ‘vulpes’ gebruikt. B31. Schrijf van de volgende woorden de betekenis en het buitenlands woord waar het aan doet denken op. beloken: afsluiten Engels: lock - sluiten

delijt: plezier Engels: delight - genot, verrukking
saan: spoedig Engels: soon - binnenkort
smale: kleine Engels: small - klein
distorbeert: verstoren Engels: disturb - verstoren
nie: nooit Duits: nie - nooit
proefden: staven Engels: prove - bewijzen B33. Bedenk 2 redenen waarom Reinaert Grimbeert niet op dezelfde manier te grazen neemt als de eerste 2 keer. Grimbeert is familie (zijn oom) van Reinaert, het is de laatste kans voor Reinaert om voor het hof van de koning te verschijnen. B37. Beoordeel de rechtsgeldigheid van de klachten van Courtois en Cantecleer. Courtois: De aanklacht is niet geldig, omdat het iets onnozels betreft. Bovendien was de aanklacht verjaard. Cantecleer: Deze aanklacht is wel geldig, omdat de misdaad recent gepleegd is en de gevolgen zichtbaar zijn. B42. Reinaert vertelt details waardoor de samenzweerders in een kwader daglicht werden gesteld. Welke details? Vermeld ook de versnummers. Vers 2266 t/m 2268. ‘Hun bijeenkomst vond plaats door de macht en op het bevel van de duivel.’ De mensen waren heel gelovig en bang voor de duivel. Hij zorgt ervoor dat zij de gebeurtenis nog erger vinden.
B54. Cuwaert komt zowel aan het begin als aan het eind van het verhaal voor. Wat valt je op als je beide scènes vergelijkt? Hij loopt twee keer in een list die Reinaert heeft opgezet. Hij wordt door de schrijver als dom beschreven. C opdrachten C6. Lees vers 1 tot en met 14 van Karel ende Elegast. Vergelijk die met vers 41 tot en met 50 van Reinaert de Vos en noem een overeenkomst en een verschil. Overeenkomst: In beide verhalen kondigen de koningen de hofdag aan om hun roem te vermeerderen. Verschil: In ‘Reinaert de vos’ speelt het verhaal zich af tijdens Pinksteren op de hofdag zelf, bij Karel ende Elegast speelt het verhaal zich af op de avond voor de hofdag. C45. Reinaert vertelt dat de samenzweerders Bruun op ‘den stoel t’Aken’ willen brengen. Wiens stoel wordt daarmee bedoeld? Wat zou het betekenen als Bruun op die stoel gebracht zou worden? Met ‘den stoel t’ Aken’ wordt de troon van de koning bedoelt. Als Bruun dus op die stoel gebracht zou worden werd hij de nieuwe koning en moest de oude koning aftreden. Karel de Grote maakte Aken in 794 tot hoofdstad van zijn rijk ten noorden van de Alpen. Dit bleef Aken tot 1562, toen Frankfurt de hoofdstad werd. Van den vos Reynaerde werd midden 13e eeuw geschreven, dus was Aken toen de verblijfplaats van de koningen. C56. Schrijf een opstel over Belijn de ram waarin je de dag vanuit zijn perspectief bekijkt. Probeer daarin het karakter van Belijn zo goed mogelijk te verwerken. Ik werd samen met alle andere dieren door de koning opgeroepen. Alleen de misdadige Reinaert kwam niet opdagen. Velen begonnen te klagen over Reinaert en zijn vele misdaden. De koning stuurde eerst Bruun de beer naar de vos om hem te dagvaarden. Toen die zwaargewond terugkwam moest Tibeert de kater Reinaert halen. Hij kwam ook zwaargewond terug. Daarna werd Grimbeert de das de zware taak opgelegd. Het lukte hem wel Reinaert mee te krijgen. Reinaert biechtte toen al zijn misdaden op en beschuldigde Isengrijn, Bruun en Tibeert van het beramen van een aanslag op de koning. De koning liet daarop de drie gevangen nemen en Reinaert was weer een vrij man. Daarna moest ik Reinaert een bijbeltekst voorlezen. Ik weigerde dit natuurlijk, want Reinaert is in de pauselijke ban. Maar de koning werd zo boos dat ik zijn verzoek toch maar inwilligde. Ik moest samen met Cuwaert Reinaert naar huis brengen. Cuwaert ging nog even naar binnen. Even later kwam Reinaert naar buiten en deelde me mee dat Cuwaert nog wat langer wilde blijven. Hij gaf me ook een tas waarin een brief zat, waarvan ik mocht zeggen dat ik heb meegeholpen hem op te stellen. Dat zou me veel lof opleveren. Toen ik bij het hof aangekomen was en Botsaert de brief wilde voorlezen, zag ik tot mijn grote schrik dat de zak was gevuld met het hoofd van Cuwaert. Ik besefte dat ik ook door de vos was beetgenomen.