Oude lucht door Harry Mulisch

Auteur Harry Mulisch Titel Oude Lucht Plaats Amsterdam Jaar 1987 Auteursgegevens Harry Mulisch is geen pseudoniem. Ik heb geen bijzonderheden over het leven van de auteur kunnen vinden, die te maken hadden met dit boek. De tekst kan (gedeeltelijk) autobiografisch zijn. De hoofdpersoon is precies zo oud als Harry Mulisch. Maar er wordt niets over geschreven. Er blijkt niet duidelijk uit het verhaal dat het autobiografisch is. Sommige dingen kloppen niet. Uit het verhaal blijkt dat de hoofdpersoon bij het verzet heeft gezeten. Dat heeft Harry Mulisch niet. Vertelheden Het verhaal speelt zich af in 1977. Het verhaal bevat een flash-back, waarin de 17-jarige in 1944 Arnold de rivier overzwemt. (blz. 92-95) Het boek speelt als Arnold 50 is. Drieëndertig jaar later. Het verhaal speelt zich af in 1977. Er rijden ook auto’s en er vliegen vliegtuigen. Een belangrijk kenmerk van die tijd is dat de jeugd probeerde de wereld te veranderen.
Verhaalruimte Het verhaal speelt zich af op twee verschillende eiland in de Middellandse Zee. Het verhaal is rustig. Alles gaat erg relaxed. Behalve als Arnold en Merel op het vliegveld staan. Dan is het erg onrustig. Het speelt zich vaak ‘s avonds af. Soms met z’n tweeën soms met vrienden. Ze zijn vaak bij water of op het strand. Vertelde tijd Er zitten ongeveer 5 dagen tussen de eerste en de laatste gebeurtenis. Het verhaal wordt chronologisch verteld. Het verhaal bevat geen tijdsprongen. Het verhaal bevat flash-backs. Op blz. 92 wordt terugverwezen naar 1944, als Arnold zwemend de rivier oversteekt. Op blz. 125 wordt terugverwezen naar de dag dat Arnold en Merel elkaar leren kennen. Verteltijd Het kost ongeveer 3 uur om het verhaal te vertellen. Het boek heeft 98 blz. Vertelperspectief Het perspectief is een auctorieel perspectief Personages De hoofdpersoon is vijftigjarige Arnold. Hij is een chemicus. Hij verzamelt oude lucht. Bijvoorbeeld lucht uit oude pingpongballetjes en vliegtuigwielen. Hij is de vader van twee kinderen. Rustig persoon. Hij denkt veel over de dingen na. Het perspectief ligt niet bij dit personage. De hoofdpersoon is een flat-character. Belangrijke bijfiguren zijn: Merel, Herbert en Dirk Novelle/ roman Dit boek is een novelle.
Thema Het thema is eeuwigheid. Idee De idee is: Eens komt er een moment in je leven waarop je je realiseert dat je besef van eeuwigheid is overgegaan in een besef van eindigheid. Motieven De motieven zijn: water, dood en leven, erotiek en eeuwigheid. Titelverklaring De hoofdpersoon verzamelt oude lucht uit bijvoorbeeld oude vliegtuigwielen en oude pingpongballetjes. De lucht is voor hem vooral een symbool van oneindigheid. Samenvatting van Oude Lucht De vijftigjarige Arnold brengt met zijn vrouw Merel de laatste dagen van hun vakantie door in hun bungalow op een eiland in de Middellandse Zee. Arnold is op een punt in zijn leven gekomen waarop hij zich realiseert dat zijn besef van eeuwigheid is overgegaan in dat van eindigheid. Het enige dat in zijn leven toeneemt is de weemoed. Heimwee heeft hij naar de dagen toen zijn kinderen klein waren, zijn vrouw aanhankelijk en welwillend. Niet voor niets heeft hij een speciale hobby: het verzamelen van oude lucht, zoals die voorkomt in oude vliegtuigwielen en pingpongballetjes. Als chemisch ingenieur kan hij dan natuurlijk onderzoeken of die lucht inderdaad verschilt van de huidige zoals milieudeskundigen beweren. Maar die lucht is voor hem vooral een symbool. Op een dag in de vakantie leren Arnold en Merel Herbert kennen. Hij wordt een goede vriend. Als ze samen met Herbert op het strand zitten ontmoeten ze Dirk ( een vriend van Herbert) en zijn moeder. Omdat de moeder van Dirk slierten zeewier om haar enkels heeft, valt Arnold voor haar op zij knieën. Hij knalt met zijn knie op een rots die onder het zand verscholen lag. Het bloedt erg en hij moet naar een dokter. Dirk biedt aan om de rest van de vakantie hun gastheer te zijn. Hij zegt dat ze een paar dagen bij hem kunnen komen logeren en dat hij ze naar het vliegveld brengt. Het huis van Dirk staat op een eiland dat vlakbij het eiland van Merel en Arnold ligt. Als Arnold en Merel een twee dagen later bij Dirk komen, is zijn moeder overleden. Arnold moet de volgende dag naar huis voor zijn werk, maar Merel biedt aan om samen met Dirk naar Nederland te gaan. Als Arnold naar huis vliegt, verongelukt zijn vliegtuig. Als hij over alle brokstukken uit het vliegtuig stapt, weet hij het: dit is het hoogtepunt van zijn leven, iets waar hij altijd al op gewacht had. Toen hij jong was dacht hij dat zijn leven op weg was naar een gebeurtenis, een heel bepaalde, fantastische gebeurtenis, die op een bepaalde dag zou komen. Slechts een keer heeft hij iets daarvan ervaren. Midden in de oorlog als hij een rivier overzwemt voelt hij dat hem niets gebeuren kan. De oorlog was verdwenen en hij vergat zijn opdracht, terwijl hij hem uitvoerde. Gedurende dat kwartier zwom hij door het middelpunt van zijn leven, zo volmaakt en belangrijk zou het nooit meer worden. Nu ervaart hij zijn leven als zinloos. Zijn verwachtingen omschrijft hij als: een totaal orgasme van de hele wereld over mij. Deze verwachting wordt gerealiseerd als zijn vliegtuig op weg naar Nederland verongelukt. Iets over het leven van Harry Mulisch Harry Kurt Victor Mulisch wordt op 29 juli 1927 in Haarlem geboren als eerste (en enige) zoon van Karl Victor Kurt Mulisch (geboren 1892 in Gablonz, Oostenrijk-Hongarije) en Alice Schwarz (geboren 1908 in Antwerpen). Zijn grootouders van moederszijde waren voor de oorlogsgebeurtenissen van de Eerste Wereldoorlog naar Nederland gevlucht; zijn grootvader was bankdirecteur in Amsterdam geworden. Via hem krijgt Harry’s vader een betrekking. Hoewel er thuis Duits gesproken wordt, krijgt Harry een opvoeding in het Nederlands. Hij bezoekt de lagere school (van 1933 tot 1939) en het Christelijk Lyceum (van 1940 tot 1944) in Haarlem. In 1936 scheiden zijn ouders; zijn moeder vestigt zich in Amsterdam, Harry blijft bij zijn vader. Na de oorlog wordt de vader van Harry gearresteerd en overlijdt in een interneringskamp; hij overlijdt in 1957. Harry’s moeder emigreert in 1951 naar San Francisco en verkrijgt daar de Amerikaanse nationaliteit. Harry Mulisch debuteert met een kort verhaal, ‘De kamer’, in Elseviers Weekblad (1947). Na enkele baantjes wijdt hij zich vanaf 1949 aan ‘de schrijverij’. In 1955 verlaat hij het huis van zijn vader: sinds 1958 woont hij in Amsterdam. Uit zijn huwelijk met Sjoerdje Woudenberg (1971) worden twee dochters geboren, Anna en Frieda. In 1992 maakt Mulisch bekend dat hij op 65-jarige leeftijd vader is geworden van een zoon, genaamd Menzo, geboren uit een verhouding met zijn nieuwe vriendin. Van 1958 tot 1962 is Mulisch redacteur van Podium, van 1961 tot 1969 eveneens van Randstad en van 1965 tot 1990 van De Gids. Sinds 1962 is hij bestuurslid van De Bezige Bij. Zij werk is veelvuldig bekroond met belangrijke literaire prijzen. Ter gelegenheid van zijn 50ste verjaardag wordt hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Bij de uitreiking van het eerste exemplaar van De ontdekking van de hemel wordt hij bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau; tevens krijgt hij de zilveren eremedaille van de Gemeente Amsterdam. Werk van Mulisch is ook verfilmd. In 1977 ‘De Grens’, in 1981 ‘Twee vrouwen’, in 1986 ‘De Aanslag’ (wordt bekroond met een Golden Globe en een Oscar) en in 1994 ‘Hoogste Tijd’.
Bronnen - Haarlems Dagblad 5-11-1977 - Kritisch Literatuur Lexicon