Eerste indruk:
Mijn eerste indruk van het boek was: Ha, leuk. Ik had al eerder een boek van Evert Hartman gelezen en ik vind historische boeken leuk. Ik heb wel meer oorlogsboeken gelezen, en de meeste waren wel goed, dus ‘Oorlog zonder vrienden’ leek me ook wel wat.
Het verhaaltje op de achterkant boeide me ook wel, en eerlijk gezegd leek het boek daardoor leuker dan dat het in werkelijkheid is.
Ik had ook al eerder boeken van Lemniscaat, de uitgeverij, gelezen (alle boeken van Thea Beckman) en de meeste daarvan vond ik wel leuk.


Samenvatting:
Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het gaat over Arnold, veertien jaar. Zijn vader is NSB-er en Arnold zit bij de Jeugdstorm. Op school is hij de enige en hij wordt voortdurend gepest. Maar als hij dat aan zijn vader verteld, kan hij ervan uitgaan dat zijn vader de door hem genoemde namen aan de politie doorverteld en de pesters worden gearresteerd. Arnold heeft dit liever niet, vooral omdat hij daarna nog meer gepest wordt.
Op een dag ontdekt Arnold dat één van de grootste pesters, Martin, samen met een vriend allemaal gestolen spullen bewaart in een woonboot. Hij besluit eerst in een anonieme dreigbrief om tien gulden te vragen, vóór hij het zijn vader verteld. Als hij de tien gulden in handen heeft, besluit hij om meer te eisen, maar juist als hij bij de deur van de woonboot staat, komen Martin en zijn vriend eraan en binden hem vast in de woonboot. Als de jongens weggaan, weet Arnold te ontsnappen door een fles wijn op de grond te gooien en zich met een scherf ervan los te snijden. Na de zomervakantie zit er een nieuwe jongen in Arnolds klas, Piet. Zijn vader zit ook bij de NSB en Piet ook bij de Jeugdstorm. Als hij later groot is, wil hij bij de SS.
Piet en Arnold worden vrienden en met Piet erbij, durven de kinderen uit zijn klas hem minder snel te pesten. Daar is Arnold wel blij mee. Maar Piet verteld alle vervelende opmerkingen die leerlingen of docenten maken, door aan zijn vader, die er meteen werk van maakt.
Dan promoveert Arnolds vader tot directeur van het distributiekantoor en Arnold mag een dag komen helpen. Juist die dag wordt het kantoortje overvallen en honderden voedselbonnen gestolen. Niemand weet nog door wie.
Een paar dagen later ontdekt Arnold een hele hoop van de bonnen in de schooltas van Marloes, op wie hij verliefd is. Hij twijfelt eraan of hij het iemand moet vertellen, want bonnen stelen mag niet, maar hij wil ook niet dat Marloes gearresteerd wordt. Marloes smeekt hem het tegen niemand te zeggen en Arnold houdt zijn mond. Hij denkt dat Marloes misschien in het verzet zit, want een paar dagen eerder vond hij ook al een krantje van haar: ‘Vrij Nederland’. Hij had het mee naar huis genomen en het doorgelezen. Er stonden allemaal dingen in waarvan zijn vader zegt dat het onzin is, en ook Arnold geloofde ze niet.
Maar naar een paar dagen heeft de politie door dat Marloes iets met de overval te maken heeft, en ze nemen haar mee naar het bureau. Twee weken later komt ze terug, maar vanaf dat moment ziet ze Arnold als een verrader.
Ondertussen zit Piet al bij de SS.
Dan, als Arnold de straat op moet voor boodschappen, versperren Martin en zijn vriend hem de weg. Martin heeft een ijzeren staaf en zijn vriend een mes. Arnold wordt in elkaar geslagen met de staaf en Martins vriend prikt hem met het mes in de rug. Arnold raakt bewusteloos. Als hij weer bijkomt, ligt hij in het ziekenhuis. Als zijn ouders hem in het ziekenhuis komen opzoeken, heeft zijn vader een kaartje meegebracht, waarop staat dat Piet in een strijd tegen de Russen gesneuveld is.
In het ziekenhuis ligt ook de verzetsstrijder Jeroen. De dokters en verplegers proberen hem zo lang mogelijk vast te houden, omdat hij, als hij weer beter is, door de Duitsers zal worden meegenomen. Arnold vindt hem aardig en wil hem helpen ontsnappen. Wanneer Arnold uit het ziekenhuis is ontslagen, pakt hij het pistool van zijn vader en neemt het, verborgen in een koektrommel, mee naar het ziekenhuis, waar hij het aan Jeroen geeft.

Arnolds vader ontdekt dat het pistool weg is en daardoor, en ook door de steeds grotere oproer op straat, wordt hij bang en slaan ze met het hele gezin op de vlucht. Ze willen met de trein in oostelijke richting, maar Arnold zegt dat hij nog naar de wc moet en verstopt zich net zo lang in de bosjes tot de trein wegrijdt.

Mening:
Ik vond het een goed boek. Het was een bijzonder verhaal, vooral omdat het ging over een jongen met een vader bij de NSB, in plaats van bij het verzet, wat in de meeste oorlogsboeken zo is. Ik vond het wel jammer dat je op het begin niet echt merkt dat het zich in de oorlog afspeelt.
Het verhaal heeft niet echt een einde, en dat vind ik eigenlijk wel goed. Nu kun je zelf verzinnen hoe het afloopt, in plaats van dat er een definitief einde is.
Naarmate het boek vordert, verandert de hoofdpersoon. In het begin is hij echt vóór de Duitsers, maar later begint hij steeds meer te twijfelen. Hij is wel verliefd op Marloes, maar geeft haar niet aan. En op het laatst geeft hij dus zelfs een pistool aan Jeroen, die in het verzet zit.
Ik vond het eigenlijk wel goed dat het tussen Arnold en Marloes niets werd, anders wordt het zo’n ‘En ze leefden nog lang en gelukkig’-verhaal.
Ik vond wel dat er iets te veel in stond over hoe het met Arnolds vader op zijn werk ging. Om de zoveel bladzijden stond er weer hoe het ermee ging. Dat hij bijna promotie had gemaakt en dat hij naar de zoveelste vergadering moest.
De leukste stukken vind ik in het laatste hoofdstuk staan als Arnold in het ziekenhuis ligt en Jeroen erbij komt. Die doet erg opgewekt, ondanks dat hij overgeleverd wordt aan de Duitsers als hij uit het ziekenhuis zal worden ontslagen. Hij kan wel vreemde opmerkingen maken, zoals: ‘… En toen schoten ze me in m’n kont. Ze hebben de kogel er vannacht nog uitgehaald. Die krijg ik mee als souvenir.’

Andere mogelijke titels:

Mijn vader, een verrader


Arnolds vader is ook echt een verrader. Hij geeft iedereen die ook maar één opmerking maakt over de Duitsers of hun aanhangers, onmiddellijk aan. Hij woont in Nederland, maar werkt voor Hitler.

Tweestrijd

Arnold verkeerd voortdurend in tweestrijd: moet hij Marloes nu wel of niet verraden? Is hij meer voor de NSB-ers of de verzetsmensen? Ook weet hij niet zeker of hij zijn ouders moet vertellen dat hij steeds gepest wordt op school.

Slachtoffer

Arnold is overal het slachtoffer van: het slachtoffer van de pesterijen op school, slachtoffer van de oorlog, en ook wel een beetje van zijn vader.

Zoon van een NSB-er

Arnolds vader doet en denkt als een echte NSB-er. En dat is hij ook. Hij is het eens met Hitler, Mussert, en al die anderen. Door hem zit Arnold bij de Jeugdstorm en ook door hem is een hoop mensen gearresteerd. En daar is Arnold dus de zoon van.