Titelbeschrijving
Hella Haasse, Oeroeg, Grote Lijsters 2000/3, Wolters-Noordhoff, Groningen, 2000

Aantal woorden: 9

Eerste persoonlijke reactie
Toen ik begon met lezen van Oeroeg, besefte ik meteen dat het een flashback was. Dat het hele boek één flashback was, wist ik toen nog niet. Eenmaal aan het lezen begon ik het wel een interessant verhaal te vinden, ik vond het alleen wel vanaf het begin al irritant dat alles erg uitgebreid beschreven werd, er waren veel vertragingen. Maar dat komt misschien doordat de verteller zijn jeugdherinneringen vertelt, en een kind ervaart de dingen om zich heen natuurlijk anders dan een volwassene. Gelukkig vond ik het boek wel geloofwaardig en realistisch, want als een boek dat niet is, vind ik het al snel moeilijk om me te concentreren. Gelukkig was dat bij Oeroeg niet het geval, vooral op het eind wilde ik wel weten hoe het nou eigenlijk afliep met de ikpersoon, en dan blijf je vanzelf doorlezen.
Het enige nadeel van Oeroeg vond ik dat het taalgebruik best moeilijk was. Er werden veel Indische woorden gebruikt en dat maakte het verhaal niet duidelijker. Tevens vond ik het jammer dat het verhaal een open einde had; was het nou wel Oeroeg of niet, die voor de ikpersoon stond met een revolver op hem gericht? Verder vond ik het wel een leuk boek.

Aantal woorden: 204

Samenvatting
Hoofdpersoon:
De ikpersoon is een Hollandse jongen die opgroeit in Nederlands-Indië. Hij is de zoon van een administrateur op de onderneming Kebon Djati. Ondanks dat het verhaal wordt verteld door de ogen van deze ikpersoon, vind ik dat je als lezer niet echt veel te weten komt over zijn gevoelens. De beschrijvingen, van de ikpersoon, van Oeroeg en de gebeurtenissen overheersen. Daarom zie ik de ikpersoon toch meer als een flat character dan een round character. Toch heb ik een aantal karaktereigenschappen kunnen ontdekken. De ikpersoon is erg gevoelig, omdat de vriendschap van hem met Oeroeg en de dood van de vader van Oeroeg hem heel erg hebben aangegrepen. Verder is de ikpersoon een hele sociale jongen, want het is duidelijk dat hij geeft om de mensen om hem heen. Hij deed bijvoorbeeld zijn uiterste best om ervoor te zorgen dat Oeroeg ook naar school kon.

Bijpersonen en relaties met de hoofdpersoon:
Oeroeg laat zijn gevoelens nooit blijken, de ikpersoon is veel opener. Daarentegen kan Oeroeg zich totaal overgeven aan een spel (bijvoorbeeld het nabootsten van de jacht of het geluid van vliegtuigen), terwijl de ikpersoon dat niet kan. De ikpersoon ontwikkelt zich tot een lezer, een Hollandse realist, terwijl Oeroeg artistieker is: hij tekent. Zijn passie voor de Indonesische onafhankelijkheid sleept hem helemaal mee. Hij gaat zelfs zover, dat hij de 18 jaar durende boezemvriendschap botweg aan de kant schuift omdat die niet meer past in zijn visie op de Nederlandse overheersers: de ikpersoon is een van zijn vijanden geworden.

Oeroeg vertoont de interessantste ontwikkeling: als jongetje groeit hij samen op met de ikpersoon, maar blijft wel typisch inlands. Hij verstaat Nederlands uitstekend, kan het lezen en spreken, maar weigert dat over het algemeen. Pag. 34: "..maar werd door een soort schaamte weerhouden om zich in die taal uit te drukken." De ikpersoon is eigenlijk degene die zich aanpast, en Soedanees spreekt, tot ergernis van zijn vader.
Als Oeroeg eveneens naar de middelbare school gaat volgt een periode waarin Oeroeg zijn Indische afkomst probeert te verloochenen en zoveel mogelijk op een Nederlander te lijken. Hij draag geen topi meer, bijvoorbeeld. Dat duurt maar een paar jaar. Oeroeg ontdekt dat het als inlander onmogelijk is om dezelfde status en kansen te krijgen als zijn blanke vriend. Dan ontmoet hij Abdullah, een moslim als hij zelf, en via hem komt hij in contact met de onafhankelijkheidsbeweging. Hij verindischt weer totaal, zijn topi staat weer op zijn hoofd. Hij is indischer dan ooit, hoewel hij de oude Indische cultuur ten dele afwijst: pag. 70: "Laten ze ons fabrieken geven en oorlogsschepen en moderne klinieken en scholen, en zeggenschap over onze eigen zaken."

De vader van de ikpersoon is de nuchtere, hardwerkende Nederlander. Hij denkt totaal koloniaal: de inlanders zijn minder en dom. Oeroeg kan hooguit klerk worden volgens de bestaande verhoudingen. Hoewel hij minstens zo intelligent is als de ikpersoon, wil de vader dat niet zien, of kan hij dat niet zien.


Opmerkelijk is, dat de vader totaal geen contact heeft met zijn zoon. Hij gaat zelfs op wereldreis en laat zijn zoon achter in de handen van een hospita, Lida. Pag. 34: "Ik wist niets van hem, noch van wat er in hem omging. " Pag. 35: "het gemak om met kinderen om te gaan, was mijn vader ten enenmale vreemd. Zo leefden wij naast elkaar, als wezens die verschillende talen spraken."

Gebeurtenissen:
Het boek beschrijft in een flashback de jeugd van de ikpersoon en Oeroeg, hun gezamenlijke opgroeien in Indië en het uit elkaar groeien.
Het boek gaat over een periode die belangrijk is voor de Nederlandse geschiedenis: de jaren voor de oorlog laten het oude koloniale Indië zien, met de blanke Europese minderheid die de autochtone bevolking overheerst en discrimineert. De Japanse bezetting helpt een einde te maken aan de onderhorigheid van Indië, de bevolking komt in opstand; vergeefs probeert Nederland de kolonie te redden d.m.v. de zgn. 'politionele acties'.

Veranderingen:
Oeroeg vertoont de interessantste ontwikkeling: als jongetje groeit hij samen op met de ikpersoon, maar blijft wel typisch inlands. Hij verstaat Nederlands uitstekend, kan het lezen en spreken, maar weigert dat over het algemeen. Pag. 34: "..maar werd door een soort schaamte weerhouden om zich in die taal uit te drukken." De ikpersoon is eigenlijk degene die zich aanpast, en Soedanees spreekt, tot ergernis van zijn vader.

Aantal woorden: 720

Analyse van Oeroeg

Open plekken:
-De eerste open plek is meteen in het begin: “Oeroeg was mijn vriend”. De vragen die deze zin oproepen zijn: waarom nu niet meer? Is hij dood? Hebben ze ruzie gehad?
De open plek is ingevuld omdat het boek antwoord geeft op deze vraag.

-Op de eerste pagina vertelt de ik-figuur dat Oeroeg heel belangrijk voor hem was. Hij moet een erg bijzondere rol voor hem gespeeld hebben in zijn jeugd, en doet dat nog in zijn gedachten. De open vraag is dus: wie is Oeroeg.
De vraag wie Oeroeg nu eigenlijk was wordt slechts ten dele ingevuld, want de ikpersoon moet tenslotte erkennen dat Oeroeg uiteindelijk een gesloten boek voor hem is gebleven, ook al heeft hij zich zo ingespannen om Oeroeg weer in zijn herinneringen naar boven te roepen. "zijn onherroepelijk, onbegrijpelijk anders-zijn, dat geheim van geest en bloed, dat voor kind en knaap nog geen problemen opwierp, maar dat nu des te kwellender schijnt." (Pag. 5)


-Een andere open plek is die op pagina 16: “Ik schoof een slip van mijn moeders japon opzij, en ontdekte bij die gelegenheid, dat zij de hand van mijnheer Bollinger vasthield.” De vragen die deze zin oproepen zijn: wat voor een relatie hebben mijnheer Bollinger en de moeder van de ikpersoon met elkaar? Is dit geheim?
De vraag wat voor een relatie mijnheer Bollinger en de moeder van de ikpersoon hebben is niet ingevuld, ze worden in de rest van het boek niet of nauwelijks samen beschreven. Op een gegeven moment gaat moeder weg en verhuist mijnheer Bollinger naar Europa, waarschijnlijk is hun eventuele relatie vanaf dat moment afgelopen.

-De zin: “Dagenlang liet de oude djaït de naald van de naaimachine op en neer dansen door nieuwe stoffen, terwijl mijn moeder nerveus door het huis dwaalde, slechts van tijd tot tijd op een stoel neervallend om brieven te verscheuren of een spel patience te leggen.” (Pag. 26) roept ook enige vragen op. Van wie zijn de brieven? Waarom verscheurt ze ze?
Ook op de open plek over de verscheurde brieven wordt verder niet ingegaan.

Personages:
Het is interessant te lezen hoe Hella Haasse al laat zien hoe groot de verschillen tussen de blanke ikpersoon en de Javaan Oeroeg van meet af aan zijn. Voorbeelden van die verschillen: Als 6-jarige heeft Oeroeg al een veel volwassenen lichaam dan de ikpersoon. Oeroeg is bruin, heeft minder last van de zon, de ikpersoon is blond, sproeten en een verbrande huid. Oeroeg is wreder t.o.v. dieren. Hij vertroetelt ze niet, zoals de ikpersoon dat het liefste doet, maar laat ze tegen elkaar vechten en doodt ze.
Fabel en sujet:
Het verhaal is geschreven in een chronologische volgorde, zonder hoofdstukken. Flashbacks van het verleden, naar het heden brengt je het hele boek door. Door de flashbacks verschilt de fabel (chronologische weergave) van het sujet (feitelijke weergave).

Perspectief:
De beschrijvingen van de ikpersoon, van Oeroeg, en de gebeurtenissen overheersen in het hele verhaal. Ik zie de ikpersoon toch meer als een flat character dan een round character, aangezien er niet erg uitgebreid over zijn gedachtes wordt verteld.

Thematiek:

Titelverklaring:
De titel is gemakkelijk te verklaren, omdat Oeroeg de naam is van de vroegere boezemvriend van de ikpersoon. Het hele boek draait om de herinneringen van de ikpersoon aan deze Indische vriend Oeroeg.


Motieven:
Het eerste motief dat heel duidelijk is, is natuurlijk vriendschap, omdat Oeroeg en de ikpersoon boezemvrienden zijn in hun kindertijd. Het motief komt later in het boek weer terug, namelijk wanneer de vriendschap verbroken wordt, door het besef van Oeroeg dat hij ongelijk behandeld wordt.
Een tweede belangrijk motief is volwassen worden, omdat het boek gaat over het opgroeien van een Hollandse en een inlandse jongen van kind tot aan volwassen mannen. Daarnaast is heel duidelijk te zien hoe de relatie tussen de twee jongens verandert naarmate zij ouder worden.
Nog een ander belangrijk motief is bewustwording, want er is heel duidelijk te zien hoe de houding van Oeroeg ten opzichte van de ikpersoon verandert naarmate Oeroeg zich bewust wordt van zijn achtergestelde positie.
Verder is liefde een belangrijk motief. De ikpersoon kreeg totaal geen liefde van zijn ouders, want die hadden alleen maar tijd voor zich zelf. Dit heeft er zeker toe bijgedragen dat de ikpersoon zo gehecht is geraakt aan Oeroeg. Oeroeg was namelijk de enige persoon met wie hij veel is omgegaan.
Dood en schuldgevoel zijn twee motieven die samenhangen. De vader van Oeroeg is verdronken toen hij de ikpersoon uit het Zwarte Meer wilde redden. De ikpersoon blijft na deze dood met een schuldgevoel zitten, omdat Deppoh hem probeerde te redden en de vader van de ikpersoon bleef ook met een schuldgevoel zitten, omdat hij Deppoh mee had gevraagd.
Eenzaamheid is een motief dat vooral in het proloog en het epiloog duidelijk naar voren komt. Uit deze proloog en epiloog blijkt namelijk hoeveel zijn vriend Oeroeg voor hem betekende en hoe eenzaam het nu is zonder hem.
Ten slotte is er nog het motief ongelijkheid. In de kinderjaren lijkt Oeroeg zich niets aan te trekken van zijn achtergestelde positie, maar later beseft hij dit wel en wordt hij woedend.
Het is algemeen bekend dat ongelijkheid een kenmerk is van de periode waarin het verhaal zich afspeelt.

Verhaallaag: Zie samenvatting.

Thematische laag: De betekenis van Oeroeg staat beschreven in de verhaallaag. De thematische laag en de verhaallaag komen overeen.

Aantal woorden: 890


Totaal aantal woorden: 1842