1. Beschrijvingsopdracht 1. Motivatie van mijn boekkeuze Mijn motivatie voor de keuze voor het boek ‘Oeroeg’, is als volgt. Ten eerste had ik niet zoveel tijd over om nog een boek te lezen, daarom koos ik een boek wat redelijk kort was. Ook wilde ik een boek dat in de serie ‘Grote Lijsters’ te vinden was, wat wij dit jaar hadden gekregen. Daaruit bleek al ongeveer dat dit boek het zou worden. Toen ik de voorkant zag, de achterkant een beetje had doorgelezen en door het boek had gebladerd, was voor mij de keuze niet moeilijk meer. Dit zou het 3e Nederlandse boek worden dat ik dit jaar zou lezen. 2. Korte samenvatting van de inhoud Het verhaal gaat over de vriendschap tussen de ik-figuur en Oeroeg. Het verhaal speelt zich ongeveer af van 1920 tot 1950. De ik-figuur is een zoon van een Nederlandse planters familie die een onderneming beheerden in Kebon Djati diep in het bergland van de Preanger. Oeroeg is een echte inlandse jongen, zoon van Sidris en Deppoh die als mandoer werkte bij de onderneming. De jongens zijn ongeveer even oud en omdat de ik-figuur enig kind blijft trekt hij dagelijks veel met Oeroeg op. Het verhaal is een lange terugblik op dit samenzijn. Bij alles waar de ik-figuur aan moet denken in zijn jeugd komt automatisch het beeld van Oeroeg boven. Ze waren onafscheidelijk. De ik-figuur is kind aan huis bij Oeroeg's familie. De ik-figuur heeft weinig contacten met zijn ouders. Zijn moeder is ziekelijk en zijn vader is vaak weg. Het is zijn vader een doorn in het oog dat de ik-figuur zo slecht Nederlands spreekt. Er komt een medewerker van de onderneming, meneer Bollinger, om hem beter Nederlands te leren. Oeroeg wordt hier van buitengesloten, maar hij mag wel staan te luisteren. Oeroeg blijkt hier al erg leergierig. Tijdens een bezoek van gasten uit Batavia wordt er besloten om 's avonds een bezoek te brengen naar Telaga Hideung, het Zwarte Meer, een meer waar over geheimzinnige verhalen de ronde doen. De ik-figuur mag mee en ook Deppoh is ‚‚n van de begeleiders. Men gebruikt een oud vlot om over het meer te varen. De groep is echter veel te wild, waardoor er een stuk van het vlot afbreekt. De ik-figuur valt eraf en in een poging om hem te redden verdrinkt Deppoh, die verstrikt raakt in de vele waterplanten. Door dat Oeroeg's vader bij deze gebeurtenis overleden is, mag ook Oeroeg mee naar de lagere school in Soekaboemi, waar de jongens elke ochtend met de trein naar toe gaan, een trein met een echte stoomlok en met wagons zonder glas. In het begin van de middag komen ze dan weer terug. De herinneringen van de ik-figuur gaan in op de vele kleuren groen, geuren en het geklater van het water van de bergbeekjes. Omdat Oeroeg's moeder in een dienstwoning woonde, moet zij verhuizen, wat een behoorlijke achteruitgang betekent. De familie accepteert dit als normaal. Oeroeg's school bezoek maakt dat andere inlanders opmerkingen tegen hem gaan maken. Na de scheiding van de ouders van de ik-figuur komt hij bij Lida in Soekaboemi wonen, die voor hem zorgt. Als deze hoort van Oeroeg en wat die voor hem betekent mag die ook bij haar komen. Lida is ongehuwd en beheert een pension. Oeroeg's vorderingen vallen haar op en zij vindt dat hij verder moet leren. Als de ik-figuur naar de HBS in Batavia gaat komt hij daar in een internaat. Lida verkoopt haar pension en begint een nieuw in Batavia. Zij betaalt de kosten voor de MULO van Oeroeg. Zij hoopt dat hij later arts zal worden. In Batavia groeien de jongens een beetje uit elkaar. Oeroeg krijgt een paar andere vrienden erbij, waardoor het op school minder met hem gaat. Op voorspraak van Lida mag hij ook op het internaat komen, waardoor er meer controle op hem is. Op het internaat zitten voornamelijk kinderen van Europese ouders en een enkele zoon van een inlandse regent. Oeroeg past hier niet tussen. Op de MULO heeft hij minder problemen: daar zitten vooral halfbloeden. Alleen de ik-figuur gaat op voet van gelijkheid met Oeroeg om. Na de MULO gaat Oeroeg inderdaad voor arts leren in Soerabaja, aanvankelijk met een beurs, maar later weer op kosten van Lida. In Soerabaja krijgt Oeroeg politieke interesses, waardoor hij zich keert tegen de Europese overheersing en het dom houden van de man in de dessa. Als de ik-figuur hem daar een keer opzoekt krijgt hij alle argumenten over zich heen. Zelf heeft hij daar nog nooit over nagedacht. Oeroeg, die nooit erg aardig voor Lida was geweest en altijd alle zorgen van haar voor hem maar voor gewoon had aangenomen, blijkt nu trots te zijn op haar: ze werkt in een inlands ziekenhuis als verpleegster en leert Javaans. De ik-figuur gaat voor zijn ingenieursopleiding naar Delft, waar hij tijdens de tweede wereldoorlog studeert. Na zijn studie neemt hij een baan in zijn geboorteland en gaat terug. Dit gaat samen met het begin van de politionele acties, omdat er opstanden waren uitgebroken. Tijdens een bezoek aan zijn geboortestreek komen alle herinneringen weer boven. Ook gaat hij weer naar dat geheimzinnige meer Telaga Hideung. Opeens staat er een inlandse strijder voor hem, waarin hij Oeroeg meent te herkennen. Het enige wat deze tot hem zegt is Ga weg, je hebt hier niets te zoeken'. Oeroeg verdwijnt en de ik-figuur blijft met lege handen achter. Hij komt tot de conclusie dat Oeroeg net is als het meer: Ik kende hem als een spiegelende oppervlakte. De diepte peilde ik nooit.'
3. Persoonlijke reactie Eerste persoonlijke reactie: Ik vond het boek dat ik gelezen heb interessant, indrukwekkend en leerzaam. Het boek was interessant omdat het verhaal zeer spannend en duidelijk wordt verteld. Je ziet alles door de ogen van één persoon waardoor het zeer boeiend wordt. Ook is het verhaal zeer indrukwekkend, door de realistische schrijfwijze van Hella S. Haasse. Als laatste is het boek best wel leerzaam voor mij geweest, omdat ik niet had verwacht dat zo’n hechte vriendschap als dat de ik-figuur en Oeroeg zomaar verloren kan gaan. Dan sta je toch ook wel bij jezelf stil, dat dat ook bij mij kan voorkomen. Uitgewerkte persoonlijke reactie: Onderwerp: Het onderwerp van de tekst is de vriendschap tussen de ik-figuur en Oeroeg en het verloop daarvan. De schrijver geeft dit goed weer en daarom is het makkelijk om mezelf in die situatie te verplaatsen. Ik had al verwacht dat de vriendschap niet helemaal goed afliep, omdat ik dat al op de achterkant van het boek had gelezen. Mijn verwachtingen zijn dus wel uitgekomen. Ik heb wel vaker boeken over vriendschappen en het mislukken ervan gelezen, maar in dit boek kwamen ook nog andere thema's aan de orde, zoals cultuurverschillen tussen Nederlanders en Oost-Indiërs. Het onderwerp ligt zeker in mijn belevingswereld, omdat ik vrienden heb die ik graag zou willen houden en ik denk daar ook veel over na. Gebeurtenissen: De belangrijkste gebeurtenis vind ik het overlijden van de vader van Oeroeg, want dit is de aanzet tot verdere gebeurtenissen in het boek. Ook de gebeurtenis op het laatst waarin Oeroeg dreigend met een pistool voor de ik-figuur opduikt vind ik belangrijk. Deze gebeurtenis geeft namelijk aan wat de gevolgen zijn van al die verschillen die er gemaakt worden tussen de Nederlanders en Indiërs. De gevoelens van de personen en de gebeurtenissen zijn goed in verhouding. De gebeurtenissen zijn boeiend, ontroerend en schokkend. Dit komt door al die verschrikkingen in het boek, de verschillen die er worden gemaakt en natuurlijk het verloren gaan van een goede vriendschap. De gebeurtenissen vloeien logisch uit elkaar voort. Dit boek heeft me wel aan het denken gezet, ik begrijp niet hoe de buitenwereld twee vrienden zover uit elkaar kan drijven. Personages: De belangrijkste persoon is de ik-figuur en dat is geen held, hij is namelijk een doodnormale jongen. Hij kan niet goed met zijn ouders opschieten. Zijn karakter wordt niet duidelijk beschreven in het boek, maar je kunt bepaalde dingen er wel uit op maken. De ik-figuur maakt veel herkenbare dingen mee, zoals het verwateren van een mooie vriendschap. Ik denk dat ik ongeveer hetzelfde als hij gereageerd zou hebben op bepaalde situaties. Met Oeroeg krijg ik niet echt een band als ik het verhaal lees, hij reageert heel anders dan ik zou doen en ik vind hem ook niet erg sympathiek, zeker niet als de persoon die de ik-figuur bedreigd met een pistool en wegstuurt echt Oeroeg is. Opbouw: De opbouw is heel simpel, het is namelijk één grote flashback, maar dan wel in chronologische volgorde. In die flashback zitten weer kleine terugblikken, deze zorgen voor de nodige spanning en dat is erg prettig. De opbouw past heel goed bij het verhaal, het geeft in mijn ogen de vriendschap perfect weer. Je maakt alles door de ogen van één personage mee, namelijk de ik-figuur. Ik vind die manier aan de ene kant best wel geslaagd, omdat het verhaal dan best wel duidelijk blijkt. Aan de andere kant vind ik het niet echt geslaagd, omdat ik het verhaal ook weleens door de ogen van Oeroeg had willen zien, zodat ik zijn gevoelens met die van de ik-figuur zou kunnen vergelijken. De gebeurtenissen bevatten, onder andere door de goede opbouw, weinig onduidelijkheden. Ik vond het verhaal eigenlijk al vanaf het begin boeiend, omdat de ik-figuur vertelt dat hij een verslag wil schrijven van zijn jeugd. De lezer weet dus al dat dat een bijzondere jeugd was, en dan wil je er graag meer van weten. Taalgebruik: Het taalgebruik in het verhaal is niet moeilijk, maar de schrijfster heeft er voor de afwisseling een Indisch woord ingezet. Ik vind dit heel bijzonder, omdat het boek dan voor een klein gedeelte in een andere taal is geschreven. Dit past heel goed bij de personages, de hoofdpersoon is namelijk ook tweetalig. Er waren meer beschrijvingen dan dialogen, maar dat was niet storend, omdat de schrijfster heel goed beschrijft hoe het landschap er uitziet met veel monologen van de ik-figuur. Ook dit maakt het boek erg boeiend. Eindoordeel: Als ik alle 5 verhaal aspecten met elkaar vergelijk dan vind ik alles eigenlijk wel goed aan het boek. Hoe het vertelt is, de gevoelens, het taalgebruik, en ook de spanning zijn mij goed bevallen. Het enige dat ik misschien anders had gezien, is dat er misschien iets meer aandacht aan Oeroeg had mogen worden geschonken. Meer van zijn gevoelens zouden naar voren mogen komen. De titel is ook de naam van die jongen en dus mogen zijn gevoelens wel iets meer benadrukt worden. 2. Verdiepingsopdracht 1. Verwachtingen van het boek Mijn verwachtingen voordat ik dit boek las waren dat het boek best wel moeilijk beschreven zou kunnen worden, omdat het best wel een dun boek was en meestal dus wat moeilijker beschreven. Ook dacht ik dat het boek best wel boeiend kon worden, omdat ik dit uit de samenvatting aan de achterkant kon opmaken. Mijn laatste verwachting was dat het boek tegenstrijdig zou zijn. Dit kwam ook door de samenvatting achterop het boek. 2. Opbouw en structuur van het boek De opbouw is al eerder beschreven in de beschrijvingsopdracht hierboven. De structuur van het boek is als volgt. Er is een geleding van verschillende gebeurtenissen die elkaar in redelijk chronologische volgorde volgen. Tussen die gebeurtenissen is er een bepaalde samenhang. De enige samenhang die er tussen de gebeurtenissen is is de tegenstelling. Dat is goed te merken in het hele verhaal tussen de verschillen tussen Nederlanders en Indiërs. Het allerbeste is de tegenstelling te merken aan de laatste gebeurtenis, waarin duidelijk wordt dat een goede vriendschap ineens is omgekeerd in pure haat. Ook zijn er in het verhaal 3 verschillende verhaallijn. De eerste verhaallijn speelt zich af in Indië waarin de de ik-figuur terugblikt op een goede vriendschap met Oeroeg waarin ze met elkaar vanalles hebben meegemaakt. De tweede verhaallijn gaat over de eerste scheiding tussen beide vrienden, waarbij ze beiden ergens anders verder gaan studeren. Als laatste is er de verhaallijn die ineens duidelijk maakt hoe een vriendschap ineens verdwenen is. De verhaallijnen lopen goed in elkaar over, waardoor je geleidelijk in het verhaal duidelijk wordt gemaakt dat de vriendschap tussen beiden steeds slechter en slechter wordt. Het verhaal begint als ‘ab ovo’. Dit wil zeggen dat het verhaal begint bij de eerste gebeurtenis van het verhaal waarna de andere gebeurtenissen in vrijwel chronologische volgorde worden verteld. Het verhaal begint bij een begin van een goede vriendschap, en eindigt bij niks anders dan een verloren vriendschap. Het hele verhaal is van begin tot eind een grote flashback, want er wordt in de vertelsituaties alleen maar in de verleden tijd gesproken. In het verhaal is er geen cyclische opbouw te vinden. De functie van de structuur en de opbouw is om de lezer te benadrukken wat de gevolgen zijn van als een vriendschap onderdruk wordt gezet door verschillen van buitenaf. 3. Vertelsituatie van het boek De vertelsituatie in het boek is de ikvertelsituatie. Bij een ikvertelsituatie is de verteller een ik-figuur die als personage meespeelt in het verhaal. De gebeurtenissen, de ruimte, de andere personages ziet de lezer alleen door de ogen van de ikverteller. 4. Betrouwbaarheid van de vertelsituatie van het boek De betrouwbaarheid van de vertelsituatie en dus van het boek is moeilijk vast te stellen. Het is namelijk een ikvertelsituatie. Je ziet het verhaal door de ogen van maar één persoon die zelf ook in het verhaal meespeelt. Die persoon kan liegen, fantaseren, fouten maken, informatie achterhouden, zich vergissen of waandenkbeelden hebben waardoor het perspectief onbetrouwbaar is. Eigenlijk als ik globaal de hele situatie bekijk denk ik toch dat het boek redelijk betrouwbaar is. Toch is dat natuurlijk niet helemaal met zekerheid vast te stellen, en daarom had ik ook liever gezien dat je een deel van het verhaal door de ogen van Oeroeg had gezien. 5. Functie van de vertelsituatie van het boek De functie van de vertelsituatie is dat het boek daardoor zou moeten aansluiten met het onderwerp. Dat onderwerp is de vriendschap tussen de ik-figuur en Oeroeg. Doordat de lezer alle gebeurtenissen van de ik-figuur ziet, en dus een deel van de vriendchap, krijgt die gene een duidelijker beeld van alles dan als het een personale of alwetende vertelsituatie zou zijn geweest.
6. Effect van de vertelsituatie van het boek Het effect van de vertelsituatie dat het boek op mij had was dat ik me goed kon inleven in de ik-figuur van het verhaal. Toch is het zo dat ik niet heb kunnen vaststellen of de vertelsituatie wel betrouwbaar is. Ik ben zelf als lezer door deze vertelsituatie niet gemanipuleerd.