Titel Oeroeg
Verschenen in 1993 (31e druk) Eerste druk 1948
Uitgave Querido Amsterdam
Ruimte speelt in het boek "Oeroeg" een belangrijke rol. De ruimte bepaald voor een groot deel de sfeer in het boek en is gedetailleerd beschreven. Het is niet alleen maar de achtergrond van de gebeurtenissen maar doet vaak actief mee. De ruimte weerspiegelt de emoties van de hoofdpersoon, de verteller. Plaatsing
Het verhaal speelt zich voor het grootste gedeelte af in het voormalige Nederlands Indië. Alleen aan het einde wordt er even naar Nederland uitgeweken. Het boek gaat over de relatie tussen een Nederlandse jongen en Oeroeg, een inlandse jongen. Over het begrip en onbegrip tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Alleen al omdat het boek over de cultuurverschillen tussen twee landen gaat en over de rol van de Nederlanders in Nederlands Indië is de ruimte belangrijk. Dit had zich nergens anders af kunnen spelen dan hier. Het verhaal speelt zich op een aantal plaatsen af. Het verhaal speelt zich af in de plaatsen Soekaboemi, Batavia en Soerabaja en op de onderneming Kebon Djati. Het speelt zich af in Indië, waar de ouders van de verteller een onderneming beheren in Kebon Djati, diep in het bergland van Preanger. De meeste van deze plaatsen spelen echter geen grote rol in het verhaal. Het enige dat belangrijk is aan Soekaboemi, Batavia en Soerabaja is dat wanneer de verteller daar is, hij niet bij de theeplantage is, niet bij Telaga Hideung. Telaga Hideung
De verteller gaat op een gegeven moment naar Nederland om daar te studeren. Na een tijdje verlangt hij toch weer ontzettend terug naar het land waar hij altijd heeft gewoond en dat hij als zijn thuisland ziet. Hij gaat daarom weer terug naar Indië. Alles blijkt veranderd te zijn. Alle mensen die hij kende en als zijn vrienden beschouwde zijn onherkenbaar geworden. De verteller gaat op zoek naar Oeroeg. Oeroeg houdt zich tegenwoordig bezig met politiek en bij de terugkomst beschouwt hij de verteller als een vijand. Nu beseft de verteller dat hij Oeroeg eigenlijk nooit goed begrepen heeft. Hij is een vreemde geworden in zijn eigen geboorteland. Het blijft niet alleen bij de mensen die eens zijn vrienden waren, ook de omgeving die de verteller altijd als zijn eigen omgeving heeft beschouwd, het gebied waar hij is geboren en opgegroeid, is drastisch veranderd. "Het landschap dat zich bij de kromming van de weg voor mij uitstrekte, kende ik zelfs niet uit angstdromen. De zwartgeblakerde heuvelkammen waren spookachtig naakt. De truck reed omhoog langs de weg als tussen de ribben van een geweldig kadaver"(pag. 117) Het droombeeld dat de verteller had van Indië wordt hiermee helemaal stukgeslagen. Hij had het land altijd als vanzelfsprekend beschouwt, als zijn thuisland, en de mensen die er woonden hoorden daar als vanzelfsprekend bij. Nu blijkt dat hij de inlanders toch nooit echt heeft begrepen en hij niet meer thuishoort in Indië. Zelfs het landschap probeert hem zo snel mogelijk weer het land uit te werken. Alles in het landschap is veranderd behalve Telaga Hideung. Dit maakt het meer juist nog angstaanjagender dan het altijd al was. De verteller associeert het meer nog steeds met bloed en ziet het als een "rijk van wreedheid"(pag. 121). Hier blijkt dat zelfs zijn beste vriend, Oeroeg, zich tegen de verteller heeft gekeerd. Oeroeg ziet hem nu als vijand. Hoe angstaanjagend Oeroeg nu is voor de verteller blijkt uit de volgende vergelijking "Zijn ogen waren zwartglanzend als de waterspiegel van Telaga Hideung, en even weinig van zins prijs te geven wat in de diepte verborgen lag." (pag. 120) De verteller zegt dat de ogen van Oeroeg als Telaga Hideung zijn, hij geeft er geen uitleg bij. Hieruit blijkt dat deze plaats bepaalde gevoelens oproept, van angst en geheimzinnigheid. Het meer is nu een symbool geworden voor de ondoorgrondelijkheid van Oeroeg en het Indonesische Nationalisme. Volwassen worden
Behalve het thema van het rassenverschil is er ook nog een ander gegeven in dit verhaal belangrijk: 'de groei naar volwassenheid'. Bij de eerste tocht naar Telaga Hideung begrijpt de verteller niets van het uitbundige plezier van de volwassenen; zijn gedachten zijn geheel bij de wonderlijke verhalen die over het Zwarte Meer ronde doen. Hier is hij nog een kind dat in zijn eigen gedachtenwereldje leeft. Later wordt het steeds duidelijker dat hij langzaam volwassen wordt. Dit blijkt vooral uit het stuk in het boek waar Oeroeg en de verteller in de rivier gaan zwemmen. Deze rivier was met haar bruisende, klaterende water altijd onvoorwaardelijk gekoppeld aan spelletjes. Nu hebben beide jongens geen oog meer voor de kleine dingetjes die de rivier altijd zo bijzonder hadden gemaakt. Ze zijn er te oud voor geworden. Te oud om wonderen te zien in een rivier. "Het verschil was dat wij het zwemmen, de rivier, het flonkeren van de stroom, met andere ogen zagen, met ogen die niet meer in staat bleken de reële wereld als een wereld van wonderen te zien. (…) Wij waren geen kinderen meer."(pag. 76 en p 77) De functie van ruimte
Ruimte speelt in "Oeroeg" een belangrijke rol. De ruimte weerspiegelt de gevoelens van de hoofdpersoon, de verteller. Vooral het meer Telaga Hideung speelt een grote rol in het verhaal. Dit meer beeld in het begin de fantasiewereld van een klein jongetje uit. Een wereld met geesten en sprookjes waar de verteller op avontuur uit kan gaan. Dan wordt deze plek een wat lugubere plaats, door de dood van Oeroegs vader. Vanaf dit moment wordt het meer ook de plek die de onzekerheid van de verteller symboliseert, de angstdroom van de verteller. Aan het einde van het boek beseft de verteller eindelijk dat hij nooit echt thuis heeft gehoord in zijn eigen land en het meer blijkt voor de totale afwijzing te zorgen. Het is nu een symbool geworden voor de ondoorgrondelijkheid van Oeroeg en het Indonesische Nationalisme. Bronvermelding
1. Haasse H. S. (1993), Oeroeg, Amsterdam, Querido. 2. Gerritsma C. (2000), Gratis lezen, uittreksels van 20 literaire boekenweekgeschenken, Arnhem, Ellessy. 3. Boef A. H., Lexicon van literaire werken 13, februari 1992. 4. Internet: zoekresultaten van +oeroeg +haasse op www.lycos.com. 5. Internet: www.schrijversnet.nl
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden