1. Schrijver, title, genre

Schrijver: Willem Frederik Hermans
Uitgeverij: kroonlijsters
Druk: onbekend waarschijnlijk eerste druk
Eerste druk: 1966 uitgeverij de bezige bij.
Bladzijden: 299
Roman

2. Samenvatting

Alfred Issendorf is een geoloog die in de zomer van 1965 op expeditie naar Finnmarken in Noorwegen gaat om materiaal te verzamelen voor zijn proefschrift. Hij vertrekt naar Noorwegen om in het hooggebergte een hypothese van zijn studiebegeleider Sibbelee proberen te bewijzen. Om een beter overzicht op het onderzoeksgebied te krijgen probeert Alfred luchtfoto’s hiervan te krijgen bij de Noorse professor Ornulf Nummedal, een rivaal van Sibbelee. Hoewel Nummedal zich nogal kritisch uitlaat over de Nederlandse wetenschap laat hij Alfred Oslo zien, maar vertelt later dat de foto’s zich niet daar bevinden. Wanneer Alfred naar de Geologische Dienst in Tronheim vertrekt en Directeur Hvalbiff om de foto’s vraagt kan ook hij hem niet helpen en zal Alfred op expeditie moeten gaan zonder luchtfoto’s. In Alta ontmoet Alfred zijn Noorse vriend Arne en samen met zijn collega's Qvigstad en Mikkelsen begint de expeditie.

De tocht wordt voor Alfred een ware marteling, hij is niet goed getraind heeft last van de muggen en kan niet slapen door het snurken van Arne. Hij haalt door een val zijn rechterbeen open. Mikkelsen blijkt de luchtfoto's te bezitten; Alfred mag ze bestuderen, maar hij wordt er niets wijzer van. Qvigstad en Mikkelsen gaan op eigen gelegenheid verder na een ruzie. Na een meningsverschil scheiden ook Alfred en Arne’s wegen. Dagen later vind Alfred Arne dood weer terug. Alfred geeft de expeditie op en gaat naar Ramnastua om hulp te halen en kan vervolgens terugkeren naar Nederland, toch brengt hij een bezoek aan professor Nummedal en geeft hem de aantekeningen van Arne. In het vliegtuig terug naar Nederland leest Alfred in de krant dat er waarschijnlijk een meteoriet is ingeslagen bij Karasjokka. Thuis krijgt hij van zijn moeder manchetknopen, nota bene gemaakt van een meteorietsteentje. Zijn expeditie is vergeefs en zinloos geweest.

3. Verhaaltechniek

Ruimte
Nooit meer slapen speelt zich vooral af in Finmark, Lapland. Daar is Alfred op expeditie. Toch is Noorwegen zelf ook een belangrijke plaats omdat hij daar in het begin van het verhaal de luchtfoto’s op moet halen, die hij niet krijgt, terwijl de foto’s cruciaal zijn voor zijn reis en zoveel invloed op het verhaal hebben.

De vertelde tijd is enkele weken. Het verhaal is chronologisch opgebouwd, maar bevat toch nog enkele flashbacks. Tussen de hoofdstukken worden vaak tijdsprongen gemaakt. Alfred bepaalt de tijd door de zon als zijn horloge het niet doet. Soms legt hij ook uit dat het onmogelijk is om de tijd te bepalen.

De omgeving bestaat voornamelijk uit rotsachtig gebied met af en toe heuvels en sneeuw. Er zijn ook heel veel muggen. Vaak regent het. Ook zijn er veel rivieren en moerassen. De begroeiing is miniem. Zo hier en daar een dwergboompje van een of andere soort. Over het algemeen geeft het een troosteloze indruk waar ikzelf depressief van zou worden.

Verhaalfiguren
Alfred hij verteld het hele verhaal en dat maakt het een personaal verhaal. Hoewel er meerdere personages in de roman voorkomen, krijg je eigenlijk alleen een beetje hoogte van Alfred. Dit is ook wel logisch, aangezien je de expeditie vanuit zijn oogpunt meemaakt. Zíjn gedachtes en frustraties komen duidelijk naar voren in het boek, maar van de overige personages is alleen de mening en observaties van die persoon bekend.

Alfred Issendorf is de hoofdpersoon en verteller van het verhaal. Hij is een onzekere man van 25 jaar die eigenlijk fluitist wilde worden, maar omwille van zijn moeder werd hij geoloog. Hij wilde haar namelijk graag tevreden stellen en ik de voetsporen van zijn vader treden. Hij heeft last van faalangst, is sceptisch, eerzuchtig en onhandig een citaat: “Verdomme ik ben niet in vorm vandaag. Wat zullen ze wel van mij denken? Ik wil geen belachelijk figuur slaan, IK WIL HET NIET.”

Andere verhaalfiguren zijn:
- Arne: Hij is intelligent en heeft een praktische instelling. Hij doet die dingen, die Alfred graag zou willen doen met een grote vanzelfsprekendheid.
- Mikkelsen: Een niet al te snugger expeditielid. Hij maakt alleen oppervlakkige opmerkingen. Alfred verdenkt hem van samenzwering met professor Nummedal wat betreft de luchtfoto’s.
- Qvigstad: Een reisgenoot van Alfred. Wordt afgebeeld als een indrukwekkend persoon. Lijkt een vriend te zijn van Mikkelsen, maar zet hem vaak voor gek. Citaat:“Het dringt steeds meer tot mij door dat Mikkelsen door Qvigstad geregeld voor de gek gehouden wordt”. Alfred heeft veel bewondering voor hem. Hij ziet hem als een soort halfgod
- Nummendal: De promotor van Alfred. Hij is kritisch en Alfred meent dat er door Nummendal hoge eisen aan hem gesteld worden.

Vertelwijze
Het verhaal wordt personaal verteld je ziet het verhaal door de ogen van Alfred en je weet alleen zijn gedachten en zijn karaktereigenschappen.

Motieven en thema’s
De motieven zijn: miscommunicatie tussen de hoofdpersonen, chaos, paranoia misverstanden. Kortom, allemaal factoren die als doel hebben het laten mislukken van de expeditie van de hoofdpersoon wat uiteindelijk ook goed lukt.

Titelverklaring
De titel is op twee manieren te verklaren. De eerste verwijst hij naar de dood. Als Alfred Arne in het ravijn ziet liggen, zegt hij hierover: “Zijn gezicht is precies zoals ik het gezien heb in zijn slaap: Onbegrijpelijk oud en moe, gerimpeld als de schors van een eik. Maar dit is geen slapen. Dit is nooit meer slapen.”. Wat hij hier eigenlijk zegt is dat als je dood bent, je nooit meer zal slapen, je bent al in een toestand van eeuwige rust.
De tweede verwijst het naar de ervaringen van Alfred tijdens de expeditie: Door de middernachtzon, de muggen en het gesnurk van Arne kan hij slecht in slaap komen. Dit draagt ook bij tot de mislukking van de Expeditie voor Alfred.

Schrijfstijl
De stijl van Hermans is erg diepzinnig. Alfred filosofeert samen met Arne, maar vooral als hij in zijn eentje loopt over van alles en nog wat. Een voorbeeld van zo’n gedachtegang weet ik nog. Daar praten Arne en Alfred over een administratie van iedere handeling of gebeurtenis die plaatsvindt. Daar wordt dan ook weer een administratie van gemaakt. Zo krijg je administraties van steeds meer heelallen het houdt niet op.

Motto
I do not know what I may appear to the world, but to myself I seem to have been only like a boy playing on the sea-shore, and diverting myself in now and then finding a smoother pebble or prettier shell than ordinary, whilst the great ocean of truth lay all undiscovered before me.
Ik weet niet wat het motto betekent het komt van Sir Isaac Newton

4. Beoordeling

Het boek sprak me niet heel erg aan door de langdradigheid vooral aan het begin heb ik heb boek een paar keer aan de kant gelegd omdat er geen spannende dingen gebeurden. Later in het boek vanaf dat Alfred zijn been breekt begint er wat meer actie te komen. De conclusie van Alfred dat hij echt geen geoloog wil zijn vind ik ook leuk het geeft een leuke wending aan het verhaal. Ik vind het verhaal geen aanrader voor mensen die het moeten lezen voor een boekverslag omdat het heel uitgebreid is beschreven terwijl het boek net zo goed een prentenboek had kunnen zijn.