Nooit meer slapen A 1. Algemeen/oriënterend Het boek Nooit meer slapen is geschreven door Willem Frederik Hermans, geboren in 1921 te Amsterdam. Nadat Hermans zijn Gymnasiumdiploma behaald had studeerde hij, op aandringen van zijn vader, sociale geografie in Amsterdam. Een jaar later stapte hij echter over op fysische geografie. Na het afronden van zijn studie werd hij aan de Rijksuniversiteit Groningen aangesteld als assistent en later als lector in de fysische geografie. Niet lang daarna promoveerde hij cum laude. In Groningen werd hij naar eigen zeggen tegen gewerkt door zijn vakgroep, omdat hij geen eigen laboratorium kreeg, voor lange tijd alleen eerstejaars studenten mocht onderwijzen en geen gelegenheid kreeg om veldonderzoek te doen. Een tijd later werd hij er van beschuldigd te weinig op colleges te verschijnen omdat hij al zijn tijd aan schrijven zou besteden, en er werd een speciale commissie ingesteld die dit onderzocht. Hermans werd grotendeels vrijgewaard van deze klachten maar hij had er zijn buik vol van en vestigde zich in Parijs als fulltime schrijver. In 1971 kreeg hij de P.C. Hooftprijs toegekend, maar die weigerde hij. In 1977 ontving hij de Prijs der Nederlandse letteren. Op 27 april 1995 is hij overleden. Nooit meer slapen werd voor het eerst in 1966 uitgegeven. Mijn exemplaar is de vijfentwintigste druk uit 1995, uitgegeven door de Bezige Bij. Het boek heeft 263 pagina’s en mijn totale leestijd bedroeg ongeveer 10 uur. Ik heb het dus niet bijster snel gelezen en dat is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat ik het boek niet erg interessant vond. Ik heb het uitgelezen op zaterdag 18 juni 2005. Toen ik dit boek ging lenen was ik van plan een leuk boek te nemen, en vroeg daarom een bibliothecaris om raad. Eerst raadde deze me allerlei rommel van Giphart aan en nadat ik had duidelijk gemaakt dat dat niet echt mijn smaak was kreeg ik (zoals later bleek) het andere uiterste van hem, Nooit meer slapen. Er staat geen tekst op de achterkant van het boek dus ik kon me van tevoren niet echt oriënteren. Ik had de bibliothecaris toen maar gevraagd me een boek te geven dat hij zelf ook leuk vond, en verwachtte ook wel dat hij me een leuk boek zou geven, maar het is maar weer eens duidelijk geworden dat smaken verschillen. 2. Samenvatting Alfred Issendorf, een student geologie, vertrekt naar Noorwegen om daar met een aantal Noorse studenten geologisch onderzoek te verrichten. Met een aanbevelingsbrief van professor Sibbelee komt hij aan bij professor Nummedal, een Noorse professor die voor hem luchtfoto’s zou hebben. Nummedal doet echter of hij van niets weet en geeft Alfred een uitgebreide rondleiding door de stad en verwijst hem later door naar het geologisch instituut in Trondheim, waar professor Hvalbiff foto’s voor hem zou hebben. Eenmaal daar aangekomen is professor Hvalbiff er helemaal niet en vertrekt Alfred weer met lege handen. Hij haalt Arne, Qvigstad en Mikkelsen op en vertrekt naar een rotsachtige vlakte om onderzoek te verrichten(hij probeert aan te tonen dat gaten in het oppervlak door meteorieten gemaakt zijn). Daar gaat alles fout, hij is erg onhandig (o.a. valt hij erg hard) en is meer een last dan een hulp. Op een gegeven moment ontdekt hij dat Mikkelsen de door hem begeerde luchtfoto’s van Nummedal heeft gekregen en hij wordt een beetje paranoïde en verdenkt z’n reisgenoten van een complot. Dan scheiden Mikkelsen en Qvigstad zich af om elders onderzoek te doen, en hij en Arne blijven over. Op een gegeven moment, als Arne z’n kompas afleest, spreekt Alfred hem tegen, en in de waan dat hij gelijk heeft gaat hij de verkeerde kant op en is opeens Arne kwijt. Als hij later terugkeert, blijkt dat Arne dood gevallen is nadat deze op hem heeft gewacht. Hij keert terug en laadt Arne’s lichaam bergen.
B Belevingsvragen, 3. Eerste reactie Het boek sprak me niet aan, omdat het verhaal zo dermate saai was dat ik het boek liever wilde neerleggen dan verderlezen. Het verhaal zelf is gewoon niet boeiend, er is geen greintje inspiratie of creativiteit voor nodig om een boek over een geologiestudent te schrijven die èn niets ontdekt, èn alles fout doet. De gebeurtenis die me het best is bijgebleven is uiteraard de dood van Arne, alhoewel dit ook niet echt een verrassing was of een wending die het verhaal interessanter maakte. C Verdieping, 4. Tijd, ruimte en personen Het verhaal speelt zich af in de tijd van schrijven, rond het jaar 63. Dit blijkt uit het feit dat eigenlijk alles vrij normaal is en er nergens iets anders wordt beweerd. Ook bestaan er al auto’s, sneeuwscooters en computers. Het verhaal omvat enkele weken, exclusief flashbacks. Deze flashbacks gaan voornamelijk over Alfred’s jeugd; over hoe hij vroeger fluitist wilde worden en hoe hij iedereen ondervroeg of ze voor hem een meteoriet konden bemachtigen. Ook wordt er verteld dat Alfred’s vader, die botanicus was, overleden is door een val van een rots. Het verhaal speelt zich voornamelijk af in Finnmark, Noorwegen. Dit is de plek waar de studenten op onderzoek uitgaan. Het is een rotsachtig terrein met veel bergen en het is er erg koud. Ook speelt het zich in Trondheim (waar het geologisch instituut Trondheim zich bevindt) en een paar andere Noorse plaatsen af. Aan het eind van het verhaal ook even in Nederland, als Alfred weer thuiskomt. De belangrijkste hoofdpersoon uit het boek is Alfred Issendorf, een jaloers en onhandig personage. Ook is hij ambitieus, hij denkt zich te kunnen wreken op het noodlot dat zijn vader te pakken heeft genomen. Een ander belangrijk personage is Arne, een Noorse vriend van Alfred die hij eens op een jeugdkamp heeft ontmoet. Arne heeft blond haar en heeft oude en versleten spullen omdat hij zichzelf geen nieuwe dingen gunt, aangezien hij denkt dat dat zijn kans op succes vermindert. Qvigstad, de 3e student die mee gaat op expeditie, lijkt op Vincent van Gogh en spreekt goed en vlot Engels omdat hij daar eerder op expeditie is geweest. Hij praat vaak over filosofische en wetenschappelijke dingen. Mikkelsen is een gezet personage dat niet veel zegt maar wel erg sterk is. 5. Vertelwijze De verteller van het verhaal is gewoon de schrijver, Willem Frederik Hermans. Het verhaal wordt in de ikvorm verteld en wordt gezien vanuit Alfred’s ogen. Er wordt ingegaan op Alfred’s gedachtes, bijvoorbeeld op het moment dat hij Mikkelsen verrot wil trappen als hij ontdekt dat deze de luchtfoto’s heeft. 6. Thematiek en interpretatie De titel, Nooit meer slapen, slaat op Arne’s dood. Op pagina 228 onderaan, als Alfred Arne net ontdekt heeft, staat “Maar dit is geen slapen. Dit is nooit meer slapen. Mijn hand voor mijn mond schijnt mij het verder ademhalen te willen beletten.”. Dit drukt Alfred’s verbazing uit als hij Arne dood aantreft. Motieven die in het boek steeds terugkomen zijn het noodlot, ongeluk, jaloezie en ambitie. Het thema van het verhaal is onvermijdelijke mislukking. De mening die de schrijver volgens mij over de werkelijkheid heeft willen uitdragen, is dat er nooit iets gaat zoals je wilt. Hier ben ik het overigens niet mee eens, minder dromen en meer doen verbetert je kansen op succes al erg veel. D Reflectie, 7. persoonlijke waardering Ik vond het dus een erg saai boek. Dit is vooral veroorzaakt door de totaal niet boeiende gebeurtenissen die beschreven werden (het proberen te krijgen van luchtfoto’s, elke verandering in het landschap en de afgelegde weg). Er komt ook helemaal niets spannends voor in het boek, sterker nog, Alfred ontdekt totaal niets net zoals de anderen. Daarbij doet de hoofdpersoon alles fout en is geestelijk ook niet helemaal in orde (jaloezie, frustratie) etc. Kortom, het is niet erg fijn om een heel verhaal ‘in hem opgesloten’ te zitten. Verder viel het me op dat er veel punten van overeenkomst zijn met Hermans’ eigen leven: geologie, frustratie (zoals bij punt A van dit verslag beschreven) over allerlei zaken, en niet te vergeten een paranoia over een vermeende dwarsboming. Eigenlijk vind ik dat een beetje zielig: als je al zulke slechte eigenschappen hebt doe je er geen goed aan om te denken dat dit normaal is en ze ook maar aan het hoofdpersonage in je boek mee te geven. Al deze punten van overeenkomst met Hermans’ leven maken ook de fantasieloosheid en het gebrek aan creativiteit duidelijk. Ook vond ik de zogenaamde wetenschappelijke en filosofische gesprekken die hij beschreef niet erg filosofisch overkomen en meer de gedachte van wellicht een 10-jarige. In totaal was ik dus niet erg blij met dit boek.
Bronnen: Nooit meer slapen
http://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_Frederik_Hermans