Zakelijke gegevens

Auteur: Jaap Scholten
Titel: Morgenster
Ondertitel: geen
Opgezochte elementen:
De planeet Venus wanneer zij voor zonsopgang nog aan de hemel is.

Verklaring titel:

De dag dat Octave en Finn werden geboren, 11 juni 1977, was de planeet Venus voor zonsopgang nog aan de hemel. Anouk (Octaves biologische moeder) is fanatiek wat betreft horoscopen en sterren. Ze weet er veel vanaf. Zij zegt tegen Octave:
Blz. 232
“…Och, ik heb het zo vaak opgezocht: jij bent om 5.25 uur geboren, hij eendertig minuten later, om 5.56. In het twaalfde huis, daardoor hebben jullie dat introverte, jij het meeste.”
“Die dag is de zon om kwart over 5 opgekomen. Venus was al twee uur aan de hemel. Als Venus voor de zon opkomt, dan loopt je verlangen vóór. Je voorvoelt de dingen, je voelt dat er iets in de lucht hangt.”
Als Venus iets later was opgekomen, was het misschien niet gebeurd. Nu was dit wel het geval en heeft het allemaal zo moeten zijn. Want volgens Anouk “bestaat toeval niet”.

Motto:

Het boek heeft twee motto’s:
“De paradox van de gegijzelde: niets is veranderd, maar tegelijkertijd is alles anders.”
Van Jean-Paul Kauffmann

Verklaring

Een paradox is een schijnbare tegenstelling. Bij een verwisseling van baby’s draait de wereld gewoon door, er is niets veranderd. Maar toch is alles anders want veel levens worden erdoor beïnvloed. De levens van de twee jongens, maar ook van alle familieleden eromheen.

Het tweede motto staat geschreven op de ommezijde van het eerste motto:
“Ilonkámnak, hön szeretett pilótámnak!”

Verklaring

Ik weet echt niet wat dit betekent. Het is een andere taal en ik ken deze taal niet.

Het boek verscheen voor het eerst in het jaar: april 2000
Gebruikte druk is niet duidelijk, waarschijnlijk eerste druk. Want tweede druk kwam ook uit in april 2000.
Geraadpleegde secundair literatuur:

LiteRom (zie bijlage)

Samenvatting van het verhaal in hoofdlijnen.

Op 11 juni 1977 worden in een Gronings ziekenhuis vlak na elkaar 2 baby’s geboren: Octave Dupont en Finn Jacobs. Op diezelfde dag werd er een einde gemaakt aan de Molukse treinkaping bij de Punt. Doordat het een hectische dag was voor de artsen en de zusters door de gijzelingen die verzorgd moesten worden, hadden ze de twee jongens verwisseld.
Octave, de ik-verteller, wordt in een rijk gezin opgevoed. Alles gaat goed totdat zijn oudere broertje tegen hem zegt:”Vanmiddag heb ik pappie en mammie horen praten. Ze hadden het over jou. Je bent anders.” Vanaf dat moment begint hij allemaal tekens te zien: zijn donker haar en het blonde haar van de rest van de familie, zijn bruine ogen en de blauwe ogen van de anderen, de bloedtest die zijn vader hem wil afnemen, zijn vader die alleen zijn oudere broer mee op vakantie neemt, zijn moeder die als een bewaker op de schat van het geheim zit. Verschillende keren vraagt hij zijn moeder naar de waarheid. Eén keer heeft zijn vader het hem gezegd, na ‘een keer diep ademhalen”:”je bent verwisseld”. Uit woede steekt zijn moeder een vork in zijn vaders rug. Het begin van een scheiding van tafel en bed.
Finn krijgt een obsessie van de hele Molukse treinkaping en hoe het kwam dat ze verwisseld werden. Wanneer Octave, op de leeftijd van 16 jaar, een bezoekje brengt krijgt hij het hele verhaal te horen.
Rond de leeftijd van 21 gaat zijn moeder dood aan een ziekte. Dan doet hij zijn ogen echt open en ziet wat er nou echt aan de hand is.
Octave bezoekt zijn echte moeder, Anouk, en ook al lijken ze heel erg op elkaar van uiterlijk, hij heeft niets met haar gemeen. Na het bezoek gaat hij naar Villa Lucia (vroegere vakantiehuis van familie Dupont, nu een hotel) naar kamer 6. Daar beleeft hij de dag opnieuw wanneer zijn oudere broertje tegen hem zei dat hij anders was. Blijkt het dat zijn oudere broertje meer had gezegd, maar hij had dat weggestopt.
Octave woont uiteindelijk samen met Celestine, ook wel Tina, die zijn nicht is maar eigenlijk niet echt zijn nicht is, waar hij een kind mee krijgt, in het huis dat hij van zijn moeder heeft geërfd.

Verhaalfiguren

Octave Dupont:
Hij werd vroeger gepest. Is in de war door de toestand van zijn geboorte.
Is een Tweeling, dat maakt hem optimistisch, emotioneel, kwetsbaar en bijgelovig.
Citaat blz. 232:
“Allebei Tweeling, allebei optimistisch. Hij is wat feller, maar toch…”

Finn Jacobs:
Als jongen van 16 is hij helemaal losgeslagen en woont hij op zichzelf, hij is geobsedeerd door de treinkaping, hij rookt wiet en andere drugs. Als hij zijn echte vader hem ontmoet, schenkt meneer Dupont hem een heleboel geld. Finn veranderd van een junk in een rijke man. Hij voelt zich erg belangrijk en is alleen geïnteresseerd in auto's. Finn is onverschillig, het lijkt hem allemaal niets te schelen.
Citaat blz. 240,241:
“Kijk, die is van mij. Hij wees trots naar een zilveren metallic BMW Z3 die schuin voor het huis op de gracht geparkeerd stond.
Ik draaide me om. Succes met die ijzeren lul van je.”

Godfried Dupont
Godfried is Octaves (niet-biologische) oudere broer. Ze kunnen aanvankelijk goed met elkaar opschieten. Als Octave gepest wordt, komt Godfried voor hem op. Hij heeft zijn ouders een keer horen praten over Finn. Hij vertelt dat aan Octave en vanaf dat moment vervreemden ze een beetje van elkaar. Ook omdat meer aandacht van zijn vader krijgt.
Citaat blz. 76:
“Vanaf die zomer gingen vader en Godfried ieder jaar samen op stap. Godfried stuurde kaarten en bracht altijd een souveniertje voor mij mee, maar de lange eenzame zomers sleten een steeds diepere kloof tussen ons.”

Anne Dupont:
Anna is Octaves (niet-biologische) moeder. Zij is doodsbang dat ze Octave kwijt zal raken. Wanneer haar man het geheim uitspreekt, gooit ze hem zonder pardon het huis uit. Zij heeft jaren daarvoor ook tegen weten te houden dat haar man een bloedtest zou doen om het zeker te weten.
Citaat blz. 144:
“Eruit!”schreeuwde ze. “Eruit jij!” Ze greep vader zijn kraag: Weg! Wég!, haar tanden zo groot en wit als van een roofdier.

Johan Dupont
Johan is Octaves (niet-biologische)vader. Hij wil de waarheid weten, maar van zijn vrouw mag hij nergens over praten. Vanaf het moment dat hij het zeker weet dat Octave niet zijn zoon is, trekt hij Godfried voor. Samen op vakantie bijvoorbeeld. Hij wilde Finn graag ontmoeten, maar zijn vrouw hield dat tegen. Jaren later, als hij het huis uit gezet is, heeft hij wel contact met Finn.
Citaat blz. 74:
“Toen Godfried veertien werd, mocht hij mee met vader, ze gingen wandelen in de bergen. Samen. Moeder troostte me en zei dat wij ook iets leuks gingen doen. In de studeerkamer hoorde ik haar op vader foeteren. Het mocht niet baten.”

Anouk is Octaves biologische moeder. Ze is een tikje alternatief. Horoscopen e.d. Ze is dolgelukkig wanneer Octave op bezoek komt. Dat heeft ze namelijk altijd gewild, maar het werd tegengehouden door Anna.

Verhaalanalyse

Het overheersende perspectief is een ik-personaal.

Hij is heel emotioneel, dus je las heel goed hoe hij zich voelde. En dat is echt belangrijk in dit boek, want hij is de belangrijkste persoon in het boek en alles draait om de geboorteverwisseling. Doordat je zijn gedachten leest kan je erachter komen hoe hij erachter kwam over zijn geboorte en hoe hij zich erbij voelde. Je leeft je meer in het verhaal. En omdat hij beetje bij beetje achter het geheim komt wordt de spanning opgebouwd.

Het verhaal speelt zich af:
- In 1977, wanneer de Molukse treinkaping plaatsvond
- Halverwege de jaren ’80, wanneer Octave voor het eerst door krijgt dat er iets niet klopt.
- Begin jaren ’90, wanneer Octave een jaar of 16 is en hij Finn gaat opzoeken.
- Halverwege de jaren ’90, wanneer Octave in Amsterdam woont en studeert en zijn moeder overlijdt.
- Eind jaren ’90, als hij wat met Tina krijgt en hun zoon wordt geboren.
- Het heden (1999), als Octave op zoek is naar zichzelf aan de Riviera.
De vertelde tijd is dus ongeveer 22 jaar.
Het verhaal is niet chronologisch verteld. Het gaat heen en weer. Met veel flashbacks naar het verleden en weer terug naar het heden. Er zit wel een systeem in. De hoofdstukken wisselen zich af van het verleden en dan weer een hoofdstuk naar het heden en weer naar het verleden en zo verder.
Aan ruimte is de hectische dag van het eindigen van de Molukse treinkaping. Doordat alle gijzelaars behandeld moesten worden, werd het erg druk in het ziekenhuis en die nacht werden de jongens verwisseld. Dus heb je sprake van een ruimte - overeenkomst.
Symboliek: Wanneer Octave’s zoon Balthazar wordt geboren doet Octave hem groene nagellak op zijn vingers, zodat hij zijn kind kan herkennen en het niet wordt verwisseld.
Octave had dat gelezen. Citaat blz. 198:
Het groene-baardeffect wordt dat genoemd; een gen zou als herkenningsteken een groene baard kunnen hebben, waardoor hij als eigen wordt herkend.

Motieven en thema

De motieven van het verhaal zijn: moederliefde, familietradities en loyaliteit

Het thema van het boek is ouderschap. De verwisseling van Octave en Finn staat centraal. Je leest hoe ieder persoon in het boek met deze gebeurtenis omgaat. De 'moeder' van Octave wil er niets van weten, niemand mag er over praten. Octave is haar kind, zo voelt zij dat. De 'vader' van Octave daar in tegen wil dat hij de waarheid weet. Godfried, de broer van Octave, maakt er grappen over. Octave vindt dit helemaal niet leuk. Later in het boek wordt Octave vader. Hij is erg wantrouwend en lakt de nagels van zijn zoontje groen, zodat hij goed herkenbaar is en hij niet verwisseld kan worden.

De schrijver wil dat de lezer na het lezen van het verhaal tot het inzicht komt dat je ouders niet zijn wie je ter wereld brengt maar wie je opvoed.
Van die persoon krijg je al je gewoontes mee en wordt je karakter gevormd.

De schrijver van deze roman heeft dus voornamelijk willen bereiken:
Inzicht geven in het karakter van mensen, namelijk hoe mensen kunnen worden na iets tragisch. Ieder reageert er anders op. Bijv. Octave wilde wel zijn echte moeder zien. Finn wilde dat niet.

Een opvallende rol die in het boek spelen is het in tot detail geschreven Molukse treinkaping. Het is wel een belangrijke rol maar het is tot in de puntjes uitgewerkt hoe en wat het gebeurde. Terwijl het belangrijkste was waarom het misliep in het ziekenhuis door die treinkaping.

Waarover je een mening moet hebben.

Figuren:

De meest sympathiek persoon vind ik Octave, want hij is helemaal in de war. Er is zo iets ergs in zijn leven gebeurt en toch probeert hij het te begrijpen en niet meteen haat krijgen aan mensen. Bijv. zijn zogenaamde moeder die hij zelfs na zijn dood als zijn moeder zag.
Ook een sympathieke persoon vind ik zijn zogenaamde moeder Anne, want zij bleef toch moederliefde te hebben voor een kind dat niet van haar was en zelfs nadat ze er achter kwam dat hij niet van haar was.

De minst sympathiek persoon vind ik Finn, want het bevalt me niet hoe hij nadat hij zijn echte vader leerde kennen niet meer te maken wilde hebben met de mensen die hem hebben opgevoed voor zo een lange tijd. En dat vind ik erg ondankbaar van hem.

En nu verder?

Octave is woont gelukkig samen met zijn Celestine en zijn zoon Balthazar. Hij heeft dingen verwerkt en kan nu rustig leven zonder te denken aan zijn geboorte.
Finn werkt bij de reclame en heeft contact met zijn echte vader.

Oordeel

Van dit boek zal me het volgende altijd bijblijven dat er iets zo kon samenhangen dat het twee jongens leven totaal heeft veranderd. Als die treinkaping niet was geweest, was het waarschijnlijk niet gebeurd. Het is heel grappig hoe dingen kunnen lopen vanwege het toeval.

In dit verhaal heb ik me het meest geërgerd aan de eindeloze, tot in detail geschreven stuk over de Molukse treinkaping. Het was niet nodig geweest om te vertellen waarom er een treinkaping was, waarom de regering zolang over deed om het te beëindigen, welke soort wapens er werden gebruikt. En nog meer van die dingen. Het was te uitgebreid geschreven, waardoor ik bijna al me interesse in het boek kwijtraakt. Dat was ook het zwakste punt aan dit boek.

Wat ik het sterkste punt van dit boek vond, was hoe Octave langzaam tot inzicht kwam over zijn ouders. De spanning werd daardoor erg opgebouwd.
Maar wel was het zo dat het geheim dat hij is verwisseld al op de achterkant van het boek stond geschreven, waardoor er hele stuk van de spanning weg is.

Al met al vind ik het een matig verhaal, want het beviel me niet de manier waarop het werd geschreven. Sommige dingen werden te uitvoerig beschreven, zoals bijv. de Molukse treinkaping. Ik vond ook er teveel flashbacks erin stonden, wel met een systeem erin, maar die flashbacks waren door elkaar. Je wist niet wanneer er wat gebeurde en hoe oud hij was toen dat gebeurde. Ik vond het te ingewikkeld lezen. Ik was meer bezig met het nadenken over de tijd, dan echt genieten van het boek. En ik vind het erg belangrijk om van een boek te genieten.

Als ik het verhaal met een cijfer moet waarderen, wordt het een 5.5