Mijn tweede huid door Erwin Mortier

BESCHRIJVING Schrijver: Erwin Mortier
Titel: Mijn tweede huid
Druk: 2e
Uitgever,jaar,plaats: Meulenhoff, 2000, Amsterdam
Jaar van eerste druk: 2000
Aantal pagina’s: 192
Indeling: Het boek is in drie delen verdeeld, aangegeven met I, II en III. Die delen bestaan weer uit hoofdstukken aangegeven met cijfers. Samenvatting: Anton Callewijn groeit op samen met zijn vader, moeder, tantes en ooms op een boerderij in het Vlaamse dorpje Stuyvenberghe. Hij maakt al vroeg, nog voor hij kan praten, kennis met de dood, zijn oom Michel sterft als Anton bij hem op schoot zit. De dagen erna komen er familieleden bij hen logeren, zodat ze gezamenlijk naar de begrafenis kunnen. Onder die familie bevindt zich ook zijn neef Roland, een vervelende, zijn ouders vermoeiende, jongen. Hij brengt onder andere Anton naar het lijk van z’n oom, maar Anton beseft niet dat hij dood is. Wanneer het tweede deel begint is Anton bijna twaalf. Zijn neef Roland komt bij hen in huis wonen, omdat zijn moeder naar een inrichting moet. Anton wordt omgeven door een stille bewondering voor zijn neef. Op de een of andere manier lijkt alles bij hem te kloppen, terwijl Anton niet tevreden is met zichzelf. Z’n armen zijn te lang en hij kan ook maar moeilijk wennen aan zijn lichaamsveranderingen van de puberteit. Anton gaat voor het eerst naar de middelbare school in Ruizele. Direct de eerste dag maakt hij kennis met Willem. Hij is een jaar ouder dan Anton, hij is het vorige jaar blijven zitten. De vader van Willem is architect, ze hebben het thuis niet arm en daar moet Anton aan wennen als hij voor het eerst bij hen thuis komt. Gedurende zijn hele schooltijd trekt Anton met Willem op. Zo veel dat de schoolleiding er iets van zegt, maar Anton en Willem blijven bij elkaar. In deze tijd ontwikkelt Anton, naar wat later blijkt, homoseksuele gevoelens voor Willem. Dat Anton vroeger in geborgenheid leefde, is te merken aan het feit dat hij bijvoorbeeld zijn veters nog steeds niet kan strikken. In het derde deel is Anton bijna 19. Roland is inmiddels vertrokken, zijn moeder woont weer thuis en hij werkt. Het is zomervakantie en Anton en Willem willen daarna samen gaan studeren. Ze gaan naar de zelfde universiteit, maar wonen apart om afleiding te voorkomen. Willem gaat samen met zijn ouders op vakantie, maar krijgt een fataal fietsongeluk. Anton is door deze gebeurtenis helemaal van de kaart. Op het moment dat hij naar de begrafenis gaat, is het boek afgelopen. STRUCTUURELEMENTEN Tijd: o Wanneer speelt het gebeuren zich af? Het speelt in de jeugd van Erwin Mortier. Erwin Mortier is geboren in 1965, dus deel een speelt rond die tijd, deel twee vanaf ongeveer 1977 en deel drie vanaf ongeveer in 1984. o Hoeveel tijd neemt het gebeuren in beslag? Van 1965 tot 1984 is zo’n twintig jaar. o Is het verhaal chronologisch of niet? Het verhaal is chronologisch verteld. o Zijn er veel terugblikken? Nee. o Is het verhaal continu verteld of niet? Het verhaal is niet continu verteld. Tussen de delen slaat het verhaal een paar jaar over. Plaats: o Waar? In Stuyvenberghe (thuis), Ruizele (school) en Gent (universiteit en kamers) o Welke rol speelt de ruimte? In zijn jeugd woont Anton op een afgelegen boerderij, dat verklaart de geborgenheid.
Personen: Anton; in het verhaal wordt zijn uiterlijk niet beschreven, alleen dat hij vindt dat zijn armen te lang zijn. Hij is homoseksueel. Hij is een stille jongen en sluit zich af van de buitenwereld, hij zegt zelf dat zijn eigen moeder hem niet kent. Ze hebben het thuis niet breed. Willem; hij heeft lange blonde haren. Het is een beleefde en beschaafde jongen. Zijn vader is architect en ze zijn redelijk rijk. Roland; hij is een neef van Anton en komt tijdelijk bij hen in huis wonen. Hij gedraagt zich een beetje afstotend tegen Anton en trekt zich terug zodra hij bij Anton thuis is. Anton kijkt nogal tegen hem op en koestert een stille bewondering voor hem. Anton’s vader en moeder; het is een burgerlijk stel en zijn vrij arm. Perspectief en verteller: Ik-perspectief. Verhaalconventie: Realistisch verhaal. Stijl: Lange en kortere zinnen wisselen elkaar af. Veel beschrijvingen met veel bijvoeglijke naamwoorden. Weinig beeldspraak. BEDOELING Verklaring van titel: Het verhaal gaat over de jeugd van Erwin Mortier (het is een autobiografische roman). In het verhaal zegt hij dat zijn eigen moeder hem niet kent. Ik denk dat hij in zijn jeugd zichzelf niet was. Met woorden en daden weeft hij als het ware een tweede huid om zich heen. Motieven: Ontwikkeling van homoseksuele gevoelens, rouw periode, overlijden van vriend, wennen aan lichaamsveranderingen in de puberteit
Leidmotieven/herhalingen: Raar op kijken tegen homoseksualiteit. Thema: Identiteit. Idee: Je moet altijd proberen zoveel mogelijk voor je identiteit uit te komen en je er niet voor schamen.
SCHRIJVER Erwin Mortier werd op 28 november 1965 geboren te Nevele in Vlaanderen (België). Hij studeerde kunstgeschiedenis aan de universiteit van Gent. Hij maakte zijn debuut met Marcel, een autobiografische roman over het duistere oorlogsverleden van zijn familie. Mortier ontvangt onder meer het Gouden Ezelsoor voor het beste debuut, de Literatuurprijs Gerard Walschap en de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs. Daarnaast wordt het boek genomineerd voor de Libris Literatuurprijs en NCR Literair en raakt het in de longlist van de Generale Bank Literatuurprijs en De Gouden Uil. Het boek wordt vertaald in het Engels, Duits, Frans en Bulgaars. Mijn tweede huid is het vervolg op de roman Marcel. Erwin Mortier heeft tussen 1991 en 1999 stukken geschreven voor onder andere de Revisor. Revisor-schrijvers problematiseren de werkelijkheid. Voor hen is de voorstelling van de werkelijkheid belangrijker dan de werkelijkheid zelf. In de jaren ’60 en ’70 was het een typisch kenmerk van de literatuur dat ze niet alleen over een inhoud, maar ook over het schrijven zelf gingen. Frans Kellendonk formuleerde de volgende definitie van literatuur voor de Revisor schrijvers: ‘Literatuur is een vorm van onderzoek door middel van de verbeelding.’ BEOORDELING Onderwerp: Het onderwerp in dit boek is toch voornamelijk homoseksualiteit. Het is natuurlijk een actueel onderwerp, vooral omdat nog steeds veel (oudere) mensen er raar tegen aankijken. Ook botst het met principes van sommige geloven. Omdat het zo actueel is, spreekt het me wel aan. Het werd alleen wel nogal oppervlakkig behandeld en het was ook niet van het begin af aan duidelijk dat Anton homoseksueel was. Eigenlijk werd er het hele boek door niet erg diep op ingegaan, hoewel de sterke band tussen Willem en Anton wel veel invloed had op Antons leven. Ik denk dat ik er daarom zelf wel wat dieper op in was gegaan, maar ik kan me van de schrijver voorstellen dat hij dat niet heeft gedaan, omdat het een autobiografische roman is. Gebeurtenissen: De gevoelens en gedachten zijn net even iets belangrijker dan de gebeurtenissen. Dat is ook wel vrij logisch, aangezien het is geschreven vanuit de ik persoon en het in dit boek ook wel vrij duidelijk is dat hij erg gesloten is tegen zijn ouders, ze weten ook niet dat hij homoseksueel is. ‘Mijn moeder. Ze kreeg last van knobbels in de gewrichten van haar vingers. Opereren hielp niet. Ze keerden altijd terug. Ik keek naar haar grijsblauwe ogen, de restjes mascara op haar wimpers en dacht: Je kent me niet. Je bent mijn moeder, maar je kent me niet. Ik heb als een klonter in je aders gehangen, je figuur voor de rest van je leven verpest, en je kent me niet. Je hebt mijn kont schoongewreven, mijn billen bepoederd. Mijn hemden gestreken. De vlekken in mijn lakens als brieven gelezen. Me omzwachteld, gekamd, verdoezeld, verschoond. En je kent me niet.’ Ik vond de gebeurtenissen niet erg schokkend. Ze waren niet saai, maar het deed me gewoon niet zoveel. Alleen het moment dat hij hoort dat Willem is overleden is wel een beetje schokkend. Dat was tevens de afloop, dus de afloop heb ik als schokkend ervaren. Personen: De hoofdpersoon was uiteraard levensecht, het was immers de schrijver zelf. Ook de andere personen waren levensecht. De relaties waren allemaal duidelijk beschreven en levensecht. Opbouw: Ik moest wel even inkomen aan het begin, maar dat is meestal wel zo bij boeken. In de delen werd er ook goed aangegeven hoe oud Anton op dat moment was. Ik heb geen een keer gehad dat ik het zo saai vond, dat ik er geen zin meer in had. Er zaten weinig spannende delen in het boek, zo weinig dat ik even geen voorbeeld kan bedenken. Ze kwamen wel op het juiste moment, mede omdat het een waar gebeurd verhaal is en dus ook niet op het verkeerde moment kunnen komen. Taalgebruik: Ik vond het taalgebruik niet moeilijk, maar ook niet gemakkelijk. Het hele boek staat wel vol met aparte vergelijkingen, die als beschrijvingen dienen. Een voorbeeld van een willekeurige bladzijde: ‘maar waar de hele nacht een half slapende half wakkere moeder als een gedrogeerde berin door de gangen sjokte’ (het gaat over de moeder van Roland). Waar ik wel aan moest wennen, maar wat ik eigenlijk wel heel leuk vond, is dat alle gesprekken in het Vlaams zijn weergegeven. ‘”Dat is niets voor u,” lachten de tantes. “Veel te sterk. Ge zoudt in uw broek doen”’ Er kwamen veel gesprekken voor, maar niet zoveel dat het ergerlijk werd en ze waren op natuurlijke wijze weergegeven.