Mijn tante Coleta door R.J. Peskens

Titel Mijn tante Coleta Auteur R.J.Peskens Korte inhoud en opbouw Als het verhaal begint, is de ik-figuur ongeveer 16 jaar. Hij woont in een stadje aan een rivier die breed in zee uitmondt. Hij zit in de hoogste klas van de hbs. Zijn vader is arbeider en zit in de gemeenteraad voor de sociaal-democraten. Zijn moeder is zeer radicaal in haar opvattingen en erkent geen gezag. Door haar eigenzinnig optreden raakt ze in allerlei conflicten verzeild. Haar man tracht de zaak steeds weer te sussen. Als oom Piet 33 jaar is, trouwt hij met de 19-jarige Coleta. Ze komt uit een gezin dat wat geïsoleerd leeft. Coleta en haar zusters hebben een donkerbruine huid en donkerbruine ogen ('ze werden de zigeuners van de school genoemd'). In de familie van de ik-figuur wordt Coleta met achterdocht bekeken. Oom Piet en Coleta verschijnen niet op de familie- bijeenkomsten bij de grootouders. De ik-figuur droomt soms van Coleta. Op de verjaardag van grootmoeder krijgt oom Piet ruzie met de rest van de familie. Hij nodigt de ik-figuur echter uit bij hem en Coleta te komen. Toevallig ontmoet de ik-figuur Coleta bij de bakker en hij mag met haar mee. Hij komt zeer onder de indruk van haar schoonheid en aantrekkelijk- heid. Ondertussen achtervolgt hem de angst dat zijn moeder er achter zal komen dat hij bij Coleta is geweest. Als hij de tweede keer bij Coleta komt, vertelt ze dat ze tot haar grote teleurstelling van haar saaie man niet mag zwemmen. Hoewel het al eind oktober is, spreekt ze met de ik-figuur af dat ze zaterdagmiddag samen in zee zullen gaan zwemmen. De ik-figuur overwint zijn schroom en in een duinpannetje vrijt hij met Coleta. Daarna gaan ze naakt zwemmen. 's Avonds brengt de ik-figuur een bezoek aan Coleta en Piet. Als hij thuis komt, zegt zijn moeder dat Coleta niet deugt, omdat ze achter de kerels aan zit. De vader van de ik-figuur raakt betrokken in een politieke strijd tegen wethouder Laernoes, die anti-revolutionair is. De sociaal-democraten willen de krotten af laten breken en dit is tegen de zin van de wethouder. Vader schrijft een stuk in de krant tegen Laernoes, die hem lik op stuk geeft door erop te wijzen dat grootvader ook twee krotten bezit. Tijdens de raadsvergadering vliegt moeder wethouder Laernoes aan en geeft hem een paar rake klappen. Een politieagent grijpt haar beet en de vergadering wordt gesloten. De ik-figuur gaat naar Coleta, die met hem naar bed wil. De ik- figuur durft echter niet. Coleta heeft bewondering voor het optreden van moeder in de raadszaal. De liefde voor Coleta trekt de ik-figuur bij moeder vandaan. Hij komt in de grootste verwarring, als hij zich begint af te vragen of hij wel van moeder houdt. Coleta en de ik-figuur hebben weer afgesproken om te gaan zwemmen, maar Coleta mag niet van Piet, wat leidt tot hevige ruzie. De ik-figuur krijgt van Coleta een briefje met het verzoek maandagochtend bij haar te komen. Als hij komt, gaat Coleta met hem naar bed. Het wordt een grote teleurstel- ling, omdat de ik-figuur niet in staat is tot gemeenschap. Moeder moet op het politiebureau komen, maar ze weigert te gaan. Vader en oom Piet trachten opa te bewegen zijn krotten te verkopen. Moeder en Coleta vinden dat hij er geen geld voor mag vragen. Opa weigert de krotten van de hand te doen. Als de ik-figuur en Coleta samen zijn, lukt het weer niet om tot gemeenschap te komen. Ze spreken af, woensdagavond langs het strand te gaan wandelen. Coleta wil niet meer vrijen en ze barst in huilen uit. Moeder krijgt een oproep om voor de rechtbank te verschijnen. Ze gaat tussen het publiek op de tribune zitten. De ik-figuur woont de rechtzitting ook bij, evenals Coleta. Moeder wordt veroordeelt tot 100 gulden boete of 10 dagen gevangenisstraf. Een aantal mensen brengt geld bij elkaar, zodat moeder niet in de gevangenis hoeft. Coleta meent dat moeder het geld niet moet accepteren. Moeder krijgt waardering voor Coleta en ze gaat met vader bij oom Piet en Coleta op bezoek. De ik-figuur voelt zich door moeder verlaten en door Coleta verraden. De volgende dag wil Coleta iets met de ik-figuur bespreken. Ze vindt dat moeder niet langer bedrogen kan worden. De ik-figuur slaat haar in het gezicht en loopt weg. Hij trekt het zich erg aan dat de relatie is verbroken ('Ik had gefaald, niet gedurfd, ik had het verkeerd gedaan.'). De ik-figuur doet eindexamen en hij slaagt. Vader wil dat hij door- studeert en de burgemeester wil voor een beurs zorgen. Moeder verbiedt hem geld aan te nemen: hij moet maar een baantje zoeken. Tijdens het gesprek met de burgemeester verkeert de ik-figuur in grote tweestrijd: welke stem moet hij volgen? Vader stuurt de ik-figuur met vakantie. Tijdens zijn vakantie vindt hij in Rotterdam werk en een kosthuis. Als hij thuiskomt, is moeder er vandoor, omdat vader de boete betaald heeft. Vader huilt. Als de ik-figuur drie dagen later op de fiets naar Rotterdam vertrekt, is moeder nog altijd niet komen opdagen. b: een samengestelde intrige: - een korte romance tussen de ik-figuur en zijn tante, - de geschiedenis van moeder, die zich misdragen heeft in een rechtszit- ting. c: een open einde: - komt moeder terug, - hoe vergaat het de jongen met eventuele andere relaties, - krijgt hij er spijt van, dat hij niet doorgestudeerd heeft. d: chronologisch, zonder flashbacks en forwards e: De gebeurtenissen maken het verhaal spannend; er wordt weinig aandacht besteed aan de motivering van het optreden van de hoofdfiguren Karakteristiek De figuren uit Mijn tante Coleta zijn meer typen (flat characters) dan karakters die zich ontwikkelen en van wie we de drijfveren leren kennen. De figuren zijn interessant door hun ongewone gedrag, waardoor het gebrek aan diepte gecompenseerd wordt - de moeder is impulsief, rechtlijnig en bevooroordeeld, - de vader is goedig, sussend en verstandig, - Coleta is avontuurlijk, sensueel en onburgelijk, - Van de ik-figuur wordt weinig duidelijk. Hij is geen persoonlijkheid, alleen maar iemand die toevallig in een vreemde situatie belandt. Dat hij geen eigen ideeën heeft, blijkt ook uit het feit dat hij op het eind moeilijk kan kiezen tussen vader en moeder.
Plaats/ruimte en tijd plaats: Het verhaal speelt zich waarschijnlijk af in Vlissingen. Het vorige verhaal Twee vorstinnen en een vorst speelde zich daar namelijk ook af en het stadje werd ongeveer hetzelfde beschreven, hoewel hier zeer vaag. tijd: ±1920 Vertelsituatie en perspectief a: vertelsituatie: belevende ik
b: perspectief: ik-perspectief, geeft een grote directheid aan de vertelling
c: perspectiefwisseling: eigenlijk niet, maar op blz. 125 komt de schrijver er even doorheen met: "De oude Peskens was er en ik wil nu ook een aantal andere namen noemen, omdat ik ook van deze mannen hun merkwaardige geschiedenis wil schrijven" Titel, thema en motieven a: titel: De titel spreekt voor zichzelf, maar laat wel onvermeld dat de moeder in dit boek een niet minder belangrijke rol speelt dan tante Coleta b: thema: de liefdesrelatie tussen de 16-jarige ik-figuur en zijn 4 jaar oudere tante loopt stuk op het ogenblik dat de moeder van de jongeman en de tante nader tot elkaar komen c: motieven: - iemand is een buitenbeentje in de familie, - de eerste seksuele ervaringen van een jongeman zijn niet zo succesvol, - de tegenstelling anarchisme-parlementarisme, - iemand is te trots om hulp van anderen te accepteren. Genre a: roman b: familieroman -> de relatie is belangrijk: - hoe langer en hoe meer hij van Coleta houdt, hoe meer hij van moeder vandaan wordt getrok ken; hij begint zich af te vragen of hij wel van moeder houdt, - als moeder en Coleta nader tot elkaar komen, is er voor hem geen plaats meer.
Taal en stijl Het proza van Peskens wordt gekenmerkt door korte zinnen. Het gaat de schrijver niet om gebeurtenissen. Peskens is vooral een verteller; zijn dialogen zijn zeer goed beschreven. Hij voelt zich thuis in de traditie van het realisme Literatuurgeschiedenis a: Het lijkt erg autobiografisch b: Het is meer romantisch dan rationalistisch van strekking c: gebruikte secondaire literatuur: - Boekenlijst Nederlands, - Literama Modern. Waardering Het boek was eenvoudig te lezen. Je leest het o.a. daardoor met plezier en je hebt het daardoor ook snel uit. Hoewel het gedrag van de personen al gauw voorspelbaar werd - zelfs dat van de 'onvoorspelbare' Coleta -, blijft het toch boeien, omdat er steeds weer wat gebeurt.