Mevrouw Verona daalt de heuvel af.
28-12-2010

Motivatie
Welk boek moet ik toch gaan lezen? En zou ik die wel leuk vinden? Met die twee vragen heb ik lang gezocht naar een boek. Toen kwam ik het boek “Mevrouw Verona daalt de heuvel af” tegen. Van de buitenkant een saai boek, maar er werd mij verzekerd dat het wel leuk zou zijn.

De flaptekst is appart. Wie daalt er nou een heuvel af op een gure winterdag, wetende dat zij nooit meer omhoog zou kunnen komen?


Verwachting
Ik kende Dimitri Verhulst niet. Maar mijn buurvrouw, die toevallig ook Nederlands lerares is, vertelde mij de achtergrond van het boek. Volgens haar kwam er veel symboliek en moeilijk taalgebruik in voor. Het was wel de moeite om te lezen.

Wel waarschuwde ze voor de onvoorspelbare en ingewikkelde verhaallijn.


Eerste reactie
Het boek begint met een klein stukje tekst, te zien als een motto. Ik had verwacht dat het eerste hoofdstuk daar wel op in zou gaan, maar dat had ik dus mis.

De eerste zin van het hoofdstuk was langdradig. Waardoor ik het wel een stuk of tien keer heb overgelezen.

Het eerste hoofdstuk sloeg naar mijn mening nergens op. Het was erg diepzinnig, maar had verder geen inhoud. Gedachten over het leven werden aan het licht gebracht, zonder dat het maar enige betekenis had.

In het tweede hoofdstuk maak je kennis met het dorp en de heuvels. Ook kom je achter de geschiedenis van meneer Pottenbakker en mevrouw Verona.

Dat ze allebei dood gaan is logisch, maar de manier hoe is verassend. De weg naar de dood staat vol verassingen, waarachter een diepe gedachten gang zit.

Ik vond het daarom heel verrassend, maar zeker niet leuk om verplicht te lezen. De moeilijke woorden maakten het boek saai. En sommige passages zag ik als overbodig.


Samenvatting
Het eerste hoofdstuk is als inleiding een klein stukje filosofie, nadenken over het leven om zo te komen tot mevrouw Verona die nadenkt over haar leven bij het afdalen van de heuvel. Het volledige verhaal is opgebouwd uit flashbacks over gebeurtenissen en personages die ze zo beschrijft.

Er wordt verteld over haar liefde voor honden en dat deze zich ook goed voelen bij haar. Gedurende heel haar leven is ze omringd geweest door die dieren en heeft ze er altijd voor opengestaan.

Vervolgens begint haar vertelling met haarzelf en meneer Pottenbakker, zo genoemd door de dorpsbewoners omdat hij vroeger nog kunstenaar was geweest, die in contact komen met het dorpje Oucwègne en hun huis op de heuveltop. De liefde voor de natuur en voor hun huis wordt hier ook verder uitgewerkt. Meteen komt hier ook het motief van de heuvel aan bod. Verder wordt ook kennis gemaakt met het dorp en de kantine, het tweede motief. Dit is een motief dat wordt gebruikt om de andere dorpelingen te betrekken in het liefdesverhaal tussen mevrouw Verona en meneer Pottenbakker.

De vader van meneer Pottenbakker had ook zelfmoord gepleegd, net op de zelfde manier als hij zelf zou doen. We worden ingeleid in de bossen en bomen, die toch wel een onmisbaar verhaalelement zijn. Meneer Pottenbakker was een houthakker, hij hield van zijn domein en alles was er ook tot in de puntjes verzorgd. Als hij op een bepaald moment beslist om zelfmoord te plegen na het vernemen dat roken zeer vlug zijn dood zal worden, zorgt hij er toch wel nog voor dat zijn geliefde tot aan haar laatste dagen geen hout meer moet verzamelen. Dan knoopt hij zich op aan en boom.

Ondertussen is mevrouw Verona aan haar afdaling bezig en merk je dat het al een tijd geleden was dat ze zich nog op haar heuvel vertoond had.

Het dorpje was een kleine gemeenschap en dat wordt bewezen met dat de enige medisch geschoolde, zelfs een van de weinige geschoolde, een dierenarts was. Iedereen ging bij ernstige noodzaak dan maar op bezoek in de dierenpraktijk van Mme Lunette. Oucwègne was een meer en meer een verlaten dorp aan het worden. Het sprak de jonge generaties ook niet meer aan. Vroeger had je nog de mijn bouw en de houthakkerscultuur, maar sinds de vraag naar steenkool sterk was afgenomen was deze ook niet meer om over naar huis te schrijven.

De dorpsbewoners hun bezigheden waren vooral hun terreinen onderhouden en napraten in de kantine. Dit ging ook vaak gepaard met tafelvoetbal, waar mevrouw Verona en meneer Pottenbakker ook vaak aan deel namen. ’s Zomers konden ze dan weer uren onder de plataan pétanque spelen, natuurlijk ook met de nodige alcoholische dranken.

Dan volgen enkele grappige anekdotes die mevrouw Verona meemaakte in haar leven: zo was er bijvoorbeeld de koe die burgemeester werd.

Na het overlijden van haar man had ze een instrumentenbouwer ingehuurd die voor haar een cello moest maken uit het hout van de boom waar hij zichzelf aan verhangen had. Ze zaten vroeger immers uren muziek te spelen, zij op cello en hij op piano. Uiteindelijk, na jaren kreeg ze de cello in ontvangst. Er was geen hoorbare noot uit te krijgen maar toch zat ze nog iedere dag voor het raam de deuntjes te spelen die zij en haar man zo vaak gerepeteerd hadden.

Dan uiteindelijk komt de dag dat ze zich klaarmaakt voor haar afdaling. Ze gooit de laatste houtblok op de haard en gaat naar buiten. Haar hond vergezelt haar. Ze daalt af tot het centrum, ze weet immers dat ze op deze koude februaridag nooit meer op eigen kracht zou boven geraken. Ze gaat rustig op een bankje zitten, nadenkend over haar mooie leven, waar ze uiteindelijk vredevol afscheid neemt van de wereld. Ze zal nu opnieuw herenigd zijn met haar grote geliefde.


Recensies
Mevrouw Verona daalt de heuvel af van Dimitri Verhulst – door Jasper Luitjes
Dimitri Verhulst kiest in Mevrouw Verona daalt de heuvel af voor een dorpje als decor, net als in zijn vorige boek, het voor deAKO Literatuurprijs genomineerde De helaasheid der dingen. Dit geeft Verhulst opnieuw de ruimte om anekdotes te vertellen over het trieste of bizarre dorpsleven. Maar behalve over het dorpsleven gaat Mevrouw Verona daalt de heuvel af vooral over serieuze zaken: liefde en dood.

Gezeten op een bankje in de sneeuw besluit de 82-jarige Mevrouw Verona dat het tijd is om haar man, Meneer Pottenbakker, te volgen naar ‘het eindeloze donker’. Ze heeft die ochtend het laatste houtblok van de stapel die hij achterliet op het vuur gegooid, en is de heuvel afgedaald.

Van de terugblikkende verteller vernemen we dat het echtpaar ooit op de bewuste heuvel kwam wonen, in een huis gereserveerd voor buitenstaanders. Want buitenstaanders in dit boerendorp zijn het: niet alleen zijn ze gecultiveerd (zij voormalig celliste, nu pianolerares; hij componist), ook hebben ze de bijzondere eigenschap dat honden hun gezelschap zoeken.

Het gebeurtenisloze leven van het echtpaar komt ten einde wanneer er bij Meneer Pottenbakker longkanker wordt geconstateerd. Om zichzelf en zijn vrouw de volledige aftakeling te besparen hangt hij zich op aan een boom, maar niet voordat hij nog zoveel mogelijk brandhout bij elkaar heeft gehakt: hij wil Mevrouw Verona na zijn dood de warmte geven die hij ‘had willen schenken met zijn armen’.

Verhulst staat Mevrouw Verona geen gepassioneerde liefde toe. Ze stort niet van ellende in elkaar, noch besluit ze zijn voorbeeld te volgen. Wel praat ze nog regelmatig tegen hem, hult zich in zijn kleren, en is geen moment geïnteresseerd in een nieuwe echtgenoot – tot teleurstelling van de mannen in het dorp. De liefde van Mevrouw Verona, impliceert Verhulst, is als de blinde aanhankelijkheid die een hond aan zijn baasje bindt. Zo brengt Mevrouw Verona haar dagen door: wachtend op een baasje dat niet meer komt.

De verteller heeft geen ander register dan het bloemrijke en hyperbolische taalgebruik dat ook in De helaasheid der dingen werd gebezigd. Dat leent zich goed voor de sterke verhalen over Oucwègne – het dorp waar alleen maar jongens worden geboren en waar een koe het tot burgemeester kan schoppen. Soms levert die stijl een mooie zin op, bijvoorbeeld wanneer Mevrouw Verona de cello krijgt die ze had laten maken uit de boom waar haar man zich aan had opgehangen: ‘Van krul tot staart een mislukking en maar zoveel cello als een banjo een gitaar kon zijn.’ Maar een voortdurende stroom van dat soort beschrijvingen is voornamelijk erg vermoeiend.

Bovendien is de verteller af en toe onnodig – en dus hinderlijk – aanwezig, zoals met de volgende zin: ‘We zijn op deze bladzijden te slordig omgesprongen met de karaktertekening van Mevrouw Verona [...]’. Dat soort onderbrekingen zijn net zo storend als de ongeloofwaardigheden in het verhaal, zoals de onmogelijke hoeveelheid brandhout die Meneer Pottenbakker in een gevorderd stadium van longkanker bij elkaar gehakt zou hebben.

Als lezer wordt je geacht – ben je misschien wel verplicht – je ongeloof op te schorten, maar toch niet in die mate dat je er kramp van krijgt. Dan kun je maar beter stoppen met lezen.

Mijn reactie:
Ik ben het eens met de recensent, het verhaal wordt erg vermoeiend door de onnodige zinnen en details. Het maakt je inderdaad niet tot weinig geïnteresseerd in het onderliggende verhaal.

Mevrouw Verona daalt de heuvel af van Dimitri Verhulst – door Lars Kroon
Mevrouw Verona en Meneer Pottenbakker verhuisden in een vervlogen tijdperk naar het dorp Oucwègne. Ze betrokken daar een pittoreske woning (kan zo op de koektrommel, vindt Verhulst) op de top van een heuvel. Wanneer Meneer Pottenbakker jong overlijdt, laat hij mevrouw Verona alleen op de heuvel achter. Zij mist haar man zeer, maar weet in haar eentje te overleven, totdat ze zich ‘geroepen’ voelt om te sterven. Hier begint het verhaal. Het hoofdpersonage daalt zowel letterlijk als figuurlijk van de heuvel af om beneden te sterven en, zo hoopt zij, herenigd te worden met haar eerder overleden man.

Tijdens deze geschuifelde dodenmars naar beneden passeren enkele markante dorpsbewoners haar geest. De korte verhalen die hieruit volgen zijn zeer verschillend van strekking. Van een geestig verhaal over een koe die tot burgermeester verkozen wordt tot een ontroerende weergave van het ziekteverloop van meneer Pottenbakker. De link met het hoofdpersonage is echter niet altijd duidelijk, zoals bij die over de koe als burgermeester.

De verhaaltjes zijn afzonderlijk te zien als sprookjesachtige kunstwerkjes, maar het gebrek aan onderlinge samenhang, doet vermoeden dat Verhulst het personage mevrouw Verona heeft gebruikt om een aaneenrijging van deze anekdotes te verantwoorden. Een nadelig gevolg van deze structuur is dat het personage niet wordt uitgediept. Het wordt bijvoorbeeld niet duidelijk waarom de afdalende oude vrouw zich specifiek deze verhalen voor de geest haalt. De gedachten gewijd aan meneer Pottenbakker vormen een uitzondering, want hierin is Verhulst op zijn best. Persoonlijke herinneringen zoals de eerste vrijpartij in het nieuwe huis op de heuvel geven de hoofdpersoon meer kleur.

De stijl van de auteur is op zijn minst opmerkelijk te noemen. Het sprookjesachtige karakter van de tekst wordt soms op brute wijze onderbroken door loze toevoegingen van de schrijver, zoals: ‘Goed bedoeld, dat wel’. Het steeds verschuivende perspectief draagt nog eens bij aan deze hinderlijke onderbrekingen. Verhulst creëert onnodige wij en ons-zinnen. Hij stapt even uit de rol van verteller, wordt zelf lezer, en lijkt de lezer te willen betrekken bij zijn vertellingen door in die zinnen een beschouwende houding aan te nemen. Opeens is het alsof er twee auteurs aan het werk zijn geweest: de auteur van schone sprookjes die voortdurend geïnterrumpeerd wordt door de nuchtere relativerende commentator. Op de momenten dat de auteur de gedaante van de sprookjesschrijver aanneemt weet hij mooi gebeeldhouwde zinnen te creëren, soms zelfs doorspekt met rijm: ‘Vastbesloten te revancheren, de planeet opnieuw te regeren, zijn chaos te instaleren waarin niemand maar een logica kon zien, was het bos begonnen met woekeren.’ Of: ‘Waar de getakelde reuzen mulden liet hij de rottenis op haar beloop, zwammen de wortels omspinnen, en wormen verrichten waarvoor ze op aarde werden gezet: de sloop.’

Op deze momenten is de novelle prachtig. Maar Verhulst is er niet in geslaagd om van afzonderlijke miniatuurtjes een groot kunstwerk te maken.

Mijn reactie:
Ik ben het zeker eens met Lars Kroon, het verhaal is niet compleet zonder samenhang. En wordt en is dus soms niet interessant om te lezen. Niet alleen door de oncomplete samenhang, maar ook door het vage woordgebruik.


Eindoordeel

Het onderwerp
Het onderwerp is de dood, het verlies. Maar ook het leven. Wat men bij elkaar brengt in het leven, zal geliefden ook na de dood weer bij elkaar brengen. Dit spreekt me erg aan omdat ik ook voor mij belangrijke mensen ben verloren, zonder afscheid te kunnen nemen. De dood spreekt me daarom erg aan.

De gebeurtenissen
De belangrijkste gebeurtenis in het boek is de dood van geliefden. Zoals de dood van meneer Pottenbakker. Wat voor invloed heeft dit op mevrouw Verona? Zij kiest ervoor om op haar oude dag de heuvel af te dalen. Wetende dat ze nooit meer naar boven kan komen. Maar met de achterliggende gedachte dat ze na haar dood weer samen zal zijn met meneer Pottenbakker.

De personen
Mevrouw Verona is een hele normale vrouw, maar wordt aanbeden door de mannen in het dorp na de dood van meneer Pottenbakker. Ze denkt veel na over het leven, maar voornamelijk over het leven na de dood.

Meneer Pottenbakker heeft tot aan zijn dood alles voor mevrouw Verona gedaan. Zelfs de uitslag van kanker heeft hem niet van het veld geslagen. Hij was een doorzetter tot aan zijn dood, en heeft een grote indruk gemaakt op zijn vrouw.

Thematiek en motieven
Zelfmoord
De vader van meneer Pottenbakker heeft zich zelf opgeknoopt aan een boom.

“Hoewel zijn vader zich op vrij jonge leeftijd aan een tak had opgeknoopt, bezat Meneer Pottenbakker aandoenlijk weinig verstand van bomen.”

Een stukje later op blz. 29 onderaan wordt hier verder op in gegaan.

Hiervoor is verteld hoeveel Meneer Pottenbakker van bomen wist.

“Afgaande op wat zopas is verteld zou hier de indruk kunnen gewekt zijn dat Meneer Pottenbakker wel degelijk iets van bomen wist, maar van de boom waar zijn vader zich aan had opgeknoopt had hij ons onmogelijk de soortnaam kunnen verklappen. Misschien was het beter zo, anders had hij het wellicht niet kunnen nalaten verbanden en betekenissen te zoeken die er wellicht niet waren.”

Hoe Meneer Pottenbakker sterft na nog een laatste keer Mevrouw Verona te omhelzen.

“Die middag trok hij zich terug in het bos, hier zou ik kunnen sterven, en verhing zich aan een boom waarvan hij ons ondertussen de soortnaam had kunnen verklappen.”

De laatste momenten voordat Mevrouw Verona doodvriest.

“De laatste ogenblikken van een leven, en zij hoefde het zichzelf niet op te leggen om ook daarin aan haar geliefde te denken. Nog even en dat niets zou haar omarmen, maar ook met armen die ook de zijne mochten zijn.”

Het beklimmen van de heuvel.

De laatste keer dat Mevrouw Verona de heuvel opklom en waarom nooit weer.

“Kwam er niemand langs, en dat had ze beseft toen ze de heuvel af daalde, dan zou ze hier ongetwijfeld sterven in de koude nacht, want ze dacht er niet aan zich nog eens tegen de dictatuur van het lichaam te verzetten. De laatste maal dat ze te voet naar boven was gegaan had het haar uren gekost en had ze zich vernederd gevoeld door haar eigen botten. Eenmaal boven had ze gezworen zich nooit meer tot een opstand tegen de ouderdom te laten verlijden.”

De mensen worden een gevangene van de heuvel als ze te oud zijn om die te beklimmen. Dit is de eerste keer dat Mevrouw Verona en Meneer Pottenbakker dat echt beseffen.Iemand komt niet meer naar de kantine in het dal.

“De tijd was klaar met hem en de zondag is gekomen waarop robbert niet meer in de kantine zat. Hij was de eerste mens geweest die met zijn tragiek Mevrouw Verona en Meneer Pottenbakker deed beseffen dat zij ooit ook de gevangenen van de heuvel konden worden, en het had hen daar nog verbaasd hoezeer er laconiek gereageerd werd op hun angst.”

Mevrouw Verona daalt voor het laatst de heuvel af die ze nooit meer op zal klimmen.

“Ze stapte naar beneden. Tien passen later draaide ze zich om, om de hond te roepen die boven was blijven staan alsof hij, de herder, zeer goed begrepen had dat zij nooit meer boven zou raken. Maar ze riep hem, en hij volgde haar, na een blaf die zijn laatste kon zijn.”


Het thema.
Het centrale thema in dit boek is de liefde. Enerzijds is er de liefde die mevrouw Verona voelt voor haar overleden man, meneer Pottenbakker. Samen beleefden ze de tijd van hun leven en zelfs nu het al twintig jaar geleden is dat hij zelfmoord pleegde, voelt ze nog steeds zijn aanwezigheid en romantiek. Anderzijds is er ook de liefde voor alles wat ze samen hadden: de honden, hun huis, het dorp en de bossen. Mevrouw Verona is er nooit in geslaagd om na de zelfmoord van haar man iemand anders lief te hebben. Het was dan ook het begin van haar ‘alleenheid’.

De zelfmoord van meneer Pottenbakker was bepalend voor de rest van haar leven. Hij had zijn zelfmoord dan ook grondig voorbereid. Zo had hij er voor gezorgd dat zijn geliefde tot aan haar laatste dagen geen hout meer zou moeten kappen, want hij had immers een grondige voorraad aangelegd. Zij zou dan ook de heuvel voor een laatste maal afdalen als de laatste blok opgebrand was.

Haar liefde voor hem is ook nooit verdwenen en voor haar was zelfs Meneer Pottenbakker nooit verdwenen. Nog elke dag dekte ze de tafel voor twee en maakte ze amusante opmerkingen tegen hem. Haar liefde voor haar overleden man zette haar zelfs aan tot het maken van een cello, waarmee ze hem zo vaak begeleid had bij het spelen van piano, uit het hout van een boom waaraan hij zichzelf verhangen had. Ze droeg ook nog vaak zijn kleren, ze hield immers van zijn geur. Ze kon uren een boek lezen met zijn versleten kleren en toch niet weten waarover dat boek nu precies ging.

De omgang die ze had met de andere dorpsbewoners is ook sterk achteruitgegaan met het overlijden voor haar man. Vele mannen zochten toegang tot haar, mevrouw Verona was immers een prachtige vrouw, maar niemand kon deze krijgen. Ze had haar hart aan iemand anders toevertrouwd. Niet dat ze het nooit probeerde om eens onder de mensen te komen, ze had soms nog eens een nachtelijk avontuurtje, maar ze voelde haar veel meer op haar gemak alleen in haar huis boven op de heuvel.

Nog steeds had mevrouw Verona de dingen lief die zij en haar man lief hadden. Het huis was iets waar meneer Pottenbakker stapelverliefd op was. Ze kon het dan ook niet over haar hart krijgen ergens anders te gaan wonen. In het boek worden vele personages ook keurig beschreven, met alle gebreken en positieve eigenschappen. Het dorpje was klein en gezellig. De vele lachwekkende momenten die ze samen meemaakten in hun dorp verraden de liefde die ze beiden hadden voor de buurt en zijn bewoners. Alle honden waren nog steeds welkom en werden keurig verzorgd. Ze ging nog regelmatig de bossen bezoeken en genoot van het huis en de tuin. Ze speelde cello alsof hij naast haar zat te genieten.

Velen dachten dat mevrouw Verona eenzaam was. Wie zit er nu toch dagen en dagen alleen in huis bovenop een heuvel? Daar wordt je toch eenzaam van? Maar mevrouw Verona was bijlange niet eenzaam. Ze genoot ervan dingen lief te hebben waarvoor ze in haar leven een zeker respect voor gekregen had. Ze leefde in ‘alleenheid’, maar zeker niet in eenzaamheid.


De opbouw
Het boek bestaat uit 17 hoofdstukken. Allemaal benoemd met Romeinse cijfers. Het is niet erg duidelijk wie er nou steeds centraal staat in elk hoofdstuk. De ene keer is het de verteller van het verhaal, dan weer mevrouw Verona of meneer Pottenbakker. Maar ook vaak zijn het de gedachten of verhalen uit het dorp.


Taalgebruik
Het taalgebruik was moeilijk. Veel poëzie en diepzinnige zinnen. Die zich zomaar afwisselden met standaard korte zinnen, hierdoor leek het verhaal soms zo in een keer te stoppen.

Een mooi stuk uit het boek is de gedachte van mevrouw Verona, voordat ze de heuvel afdaalt. Ze denkt aan meneer Pottenbakker in een soort van poëtische zin. Over wat hij gedacht zou hebben.

“ Ik zou willen dat je niet wacht als mijn moment daar is.

Je mag me nog even onderstoppen, maar ook niets meer dan dat.

En als je tijdens dat mij onderstoppen ook nog heel lief lacht

Zal ik jouw geveinsd geluk jou voor die keer toch wel vergeven.

Ga niet naast bed de wisselvallige intervallen van mijn

al rotte adem tellen. Houd mijn hand niet vast

Die als een want zal worden neergelegd en waarin eens

mijn hand gezeten en naar die van jou gegrepen had.

Luister niet hoe het in mijn bast beestachtig bonkt en reutelt,

Hoe de kanker daar snel nog even aan mijn botten sleutelt

En kijk niet in mijn ogen die gebroken in hun kassen

Zich aanpassen aan het aardedonker

Laat mij achter in die kamer. Alleen,

Want wij mogen enkel van het leven zijn.

Wees zo goed deze banaliteit te negeren en ga,

Naar beneden, de tuin in.

Hang er je jurken aan de wasdraad en ik zal kijken

Door het raam hoe zij mij salueren in de wind.

Bak bijvoorbeeld ajuinen, en laat ze enorm bruinen

In de boter, zodat ik ze ruiken kan tot boven

En denken: ‘Mijn god, wat kookt zij goed’

Maar als ik de macht nog in mijn benen heb,

En daar hoop ik op,

Zal ik me vastklampen aan de trapleuning

Die ik eigenlijk nog eens vernissen moest,

En zeggen: ‘Ik ben al naar boven, schat,

Tot straks.’”

Uittreksel

Spanning
Er zat geen spanning in het boek. Wel was het boek niet voorspelbaar. Maar door de diepzinnige vertelling, kwam er geen spanning voor in het boek.

Perspectief
Het steeds verschuivende perspectief draagt nog eens bij aan deze hinderlijke onderbrekingen. Verhulst creëert onnodige wij en ons-zinnen. Hij stapt even uit de rol van verteller, wordt zelf lezer, en lijkt de lezer te willen betrekken bij zijn vertellingen door in die zinnen een beschouwende houding aan te nemen. Opeens is het alsof er twee auteurs aan het werk zijn geweest: de auteur van schone sprookjes die voortdurend geïnterrumpeerd wordt door de nuchtere relativerende commentator. Op de momenten dat de auteur de gedaante van de sprookjesschrijver aanneemt weet hij mooi gebeeldhouwde zinnen te creëren, soms zelfs doorspekt met rijm: ‘Vastbesloten te revancheren, de planeet opnieuw te regeren, zijn chaos te instaleren waarin niemand maar een logica kon zien, was het bos begonnen met woekeren.’ Of: ‘Waar de getakelde reuzen mulden liet hij de rottenis op haar beloop, zwammen de wortels omspinnen, en wormen verrichten waarvoor ze op aarde werden gezet: de sloop.’

Tijdsverloop
Er wordt geen tijd genoemd in het boek. Ook is het niet duidelijk wat de vertelde tijd is. Omdat men alleen over seizoenen spreekt.

Ruimte
Het verhaal speelt zich af in het geïsoleerde Oucwègne, een fictief dorpje waarvan de inwoners mogelijks nog wereldvreemder zijn dan het gehucht zelf. Het dorp telt drie heuvels, met drie concentraties aan inwoners en twee dallen. Tot zo ver de aardrijkskundige nonsens. De heuvels zijn een belangrijk element in het verhaal, aangezien de heuvel opklimmen voor de oudere bewoners als een symbool staat voor blijk van jeugdigheid en vitaliteit. Wie de heuvel niet meer op kan, is gedoemd weldra het loodje te leggen. Toen Mevrouw Verona besloot de heuvel niet meer op te klimmen terwijl ze beneden in het dal uitrustte, besloot ze werkelijk om te sterven.

Symboliek
De symbolische betekenis achter de titel is: Mevrouw Verona daalt de heuvel af, zo gauw men de heuvel niet meer op kan komen is de dood nabij. Mevrouw Verona weet dat ze de heuvel nooit meer opzal komen, en gaat naar beneden om daar haar dood te bekostigen. Om zo weer samen te komen met haar geliefde.

Verhaalfiguren
In het verhaal komen vrij weinig personages voor, maar gezien de beperkte omvang van Oucwègnes populatie is dat tamelijk logisch. Het hoofdpersonage is, zoals u allicht vermoedde, Mevrouw Verona. Het belangrijkste nevenpersonage is ongetwijfeld Meneer Pottenbakker, die daarom in heel wat hoofdstukken de hoofdrol krijgt. Verder zijn er nog Madame Lunette, de potige veearts die bij gebrek aan beter ook mensen behandelt, Rosetta Courthéoux, de demente kruidenierster die ingeblikte haring van twintig jaar oud nog steeds op haar rekken staan heeft en een koe die door een bizarre loop van omstandigheden burgemeester van Oucwègne werd. Dit zootje ongeregeld, dat voor een aantal kleurrijke anekdotes zorgt, geeft het verhaal nét dat ietsje meer, wat het van kachelvoer in barre tijden tot een ordelijk in je collectie staand boek maakt.

Thema
Het belangrijkste thema van ‘Mevrouw Verona daalt de heuvel af’ is het liefde. Door dat haar grote geliefde is overleden zal zij er voor zorgen dat ze weer bij elkaar komen. En de herinneringen altijd voort blijven leven.

Motieven
- De heuvel
De heuvel waarop mevrouw Verona en meneer Pottenbakker staat in zekere zin symbool voor de dood. Oucwègne bestaat uit drie heuvels en dit sprak het koppel zeker en vast aan, omdat het zo bepalend was voor het uitzicht van het dorp. Zij woonden op de Chènia. Veel dorpelingen woonden op een heuvelkam en ’s winters, als het koud en glad was, was het dorp verlaten. Weinigen namen het risico van hun heuvel af te komen. Na de dood van meneer Pottenbakker wordt de afdaling voor mevrouw Verona steeds lastiger, tot ze op een dag besluit dat het haar laatste afdaling zal worden.

De drie heuvels die het dorp omgeven zijn, in tegenstelling dan je zou denken, toch zeer bepalend voor het leven in het dorpje en het karakter van de inwoners. Je kan het dorp vergelijken met een trechter die aardig bewerkt is door de rivier. Voor de mensen die op de heuvels woonden, bepaalde het weer of ze hun heuvel zouden afdalen. Bijna niemand durfde de afdaling aan als er ijzel of sneeuw lag. In de winter kon het centrum er dus behoorlijk verlaten bijliggen. Daardoor ook dat sommige inwoners, ondanks de kleine populatie, niet zo veel met elkaar in contact komen. De andere personages in het boek staan dus behoorlijk los van elkaar, ze hebben elk hun eigen leven. Als ze dan eens hun ervaringen uitwisselen, gebeurt dit in de lokale kantine.

Toen mevrouw Verona en meneer Pottenbakker hun huis voor het eerst zagen, waren ze op slag verliefd op het huis en hoe het ingenesteld was bovenop de heuvel. Het landschap dat ze konden bewonderen van bovenop de heuvel gaf een adembenemend gevoel. Het zonlicht scheen binnen in de ramen en als ze naar beneden keken kregen ze het gevoel dat alles wat ze ook maar konden zien van hen was. De steile heuvel zou het zeker niet laten van een bod te doen.

“ Alsof de dood zich door ook maar iets of iemand geografische beperkingen zou laten opleggen.” (hoofdstuk 2 – blz. 18)

De geografische beperkingen waar onze auteur het hier over had zullen toch effectief een rol spelen in het leven van mevrouw Verona. Toch is het duidelijk dat het koppel er zeker geen probleem mee had en dat het toen voor hen niet als een hindernis ervaren werd.

De heuvel symboliseert soms ook het alleen zijn. Na de dood van meneer Pottenbakker woonde ze nog alleen op haar heuvel. Terwijl voor zijn dood juist een versterkende betekenis aan het woord romantiek. Het is toch zalig om met je geliefde alleen te zijn, met rust gelaten te worden in een prachtige omgeving waar je al evenveel voor voelt? Velen dachten dat mevrouw Verona de heuvel snel zou afdalen en verhuizen, maar voor geen geld ter wereld zou ze achter laten wat zij en meneer Pottenbakker zo koesterden.

Toch zou de dag ooit komen dat mevrouw Verona de heuvel zou afdalen. Het boek bestaat uit flashbacks die mevrouw Verona heeft als ze de heuvel aan het afdalen is om rustig te sterven. Tijdens die flashbacks denkt ze aan alles dat ze lief heeft en wat ze koestert. De heuvel is een het begin van het pad naar haar echtgenoot, die ze gauw zal weerzien. Daarom ook dat ze er geen erg in had om te sterven, ze zou met haar man herenigd worden.

Al van voor de dood van haar man stond vast wanneer zij zou afdalen, namelijk wanneer de laatste houtblok die hij voor haar nog gekapt had zou opbranden. Ze had er zich dan ook grondig op voorbereid en ze wist al zeker dat ze niet meer zou terugkeren.

“Maar ze was langer over de beklimming gaan doen […] Iedere volgende beklimming zou trager zijn dan de voorgaande, die rekening was lopende, de tendens werd zekerheid.”

Toen kwam de dag dat ze afdaalde, ze zat in de sneeuw, wachtende tot die sneeuw haar dwong om zich gewonnen te geven. Mensen die sterven in de koude of sneeuw, sterven met een glimlach door de verkramping van de spieren. En zo wou zij ook sterven. Met juist die glimlach als symbool voor hoe ze haar leven ervaren had.

De dag erna ontwaakte Oucwègne en daar zat mevrouw Verona, met een glimlach op haar gezicht en één van haar trouwe huisdieren op haar voeten. Ze was inderdaad de heuvel afgedaald om rustig te sterven. Maar niemand had gedacht dat ze het op deze manier zou doen.

- De kantine
De kantine van het oude bioscoopcomplex was dé plaats van het dorp. Daar ontmoetten de meeste inwoners elkaar en voerden ze gesprekken over alles wat ze opgevangen hadden en er bij hadden verzonnen. In het boek keert mevrouw Verona vaak terug naar die plaats als ze denkt over bepaalde personages en situaties. De tafelvoetbal was de bezigheid van Oucwègne-bewoner. Mevrouw Verona en meneer Pottenbakker hadden er ook zeer vaak gespeeld. Gewonnen en verloren.

Na de dood van meneer Pottenbakker zijn het vooral hier dat zich de gesprekken plaatsvinden over mevrouw Verona die opnieuw in de ‘markt’ ligt.

De kantine was een oorspronkelijk een bioscoopzaaltje, maar de tand des tijds en de noodzaak naar een plaats van drinkgelag hadden het zaaltje gedoopt tot kantine. Het zaaltje was slechts open in de winter want in de zomer had men een set pétanqueballen en menig flessen anijs als surrogaat. In de winter moest men het dus stellen met een toog, een koelkast en een eenvoudig sfeermuziekje. Elke zondag weer opnieuw kwamen de inwoners van Oucwègne hier samen om uitgebreid, en met de nodige liters bier, hun verhaal te doen over de voorbije week. Iedereen wist wel iets om over op te scheppen en iedereen had zo zijn eigen mening wat hij kon geloven en wat niet.

Als er in het boek passages over de kantine gaan is dit meestal om enkele typerende dorpelingen te beschrijven. Zo had je Robert, een gierige eenzaat die alles deed om zich te laten trakteren, die altijd met een luisterend oor de rondgaande gesprekken opving. Ondanks zijn kort voorkomen is Robert toch een personage dat belangrijk is in het verhaal. Op een dag zat hij niet meer in de kantine. Inderdaad, hij was geen gegaan. Dit doet mevrouw Verona en meneer Pottenbakker ook inzien dat de dood ook voor hen wel ééns dichterbij kon zijn dan ze dachten.

“Hij was de eerste mens die met zijn tragiek mevrouw Verona en meneer Pottenbakker deed beseffen dat ooit ook de gevangene van de heuvel konden worden, en het had hen daar nog verbaasd hoezeer er laconiek gereageerd werd op hun angst”

In de kantine maken we ook kennis met Rosetta, een kranige dame op leeftijd die het enige winkeltje in het dorp uitbaatte. Rosetta was een koppig persoon. Ze vertikte het namelijk om dingen uit haar rekken te halen als het nog niet verkocht is. Het grote voorbeeld hiervan zij de haringen die bijna 18 jaar in haar rekken lagen. Haar winkeltje was ook vaak een ontmoetingsplaats voor de dorpelingen.

Het winterse surrogaat voor het amusementsspel pétanque was de kickertafel in de kantine die door zowat iedere inwoner bespeeld werd en waar hun eer vaak verloren of verdubbeld werd. Voor hen was het een zeer ernstig spel. Nooit kon je twee spelende teams onderbreken of mocht je men even uit hun concentratie brengen. Ze speelden het spel met een weinig aan tactiek en veel spektakel. Nochtans was het spel weeral eens een excuus om menig alcohol te drinken en tot lang in de namiddag of nacht weg te blijven.

Mevrouw Verona en meneer Pottenbakker speelden het ook vaak samen, het was dan ook een schok dat ze na de dood van haar man plots opnieuw de houten handvaten vast namen. Meneer Pottenbakker kon er aardig wat van, hij had ook vaak een grote eer te verdedigen. Samen speelde hij met mevrouw Verona, tegen de weinige uitdagers die ze hadden.

Na de dood van meneer Pottenbakker was mevrouw Verona een tijd niet meer in de kantine geweest. De overige vrijgezellen waren dan ook in de wolken toen ze plots opnieuw in kantine verscheen. Toen ze opnieuw begon te speelden interpreteerden de alleenstaanden dat als een teken dat ze meneer Pottenbakker probeerde te vergeten en een nieuw leven te beginnen. Maar niets was minder waar want de liefde van mevrouw Verona voor meneer Pottenbakker was nog steeds aanwezig.

“Aangemoedigd door de effecten van een fles pastis stelden de vrijgezellen zich onder de plataan voor hoe het zou zijn om met mevrouw Verona te mogen vrijen. […] kwamen zij, elk voor zich afzonderlijk, tot de conclusies dat zij, na de Grote Gebeurtenis, als verliezers zouden afdalen naar de vallei.”

Titelverklaring
De boektitel slaat duidelijk op het feil dat mevrouw Verona de heuvel af daalt om te gaan sterven.

Het motto
“Mijn hond is oud. Soms lijdt hij en zijn blik wordt smekend. Ik ben zijn god. Hij weet niet dat er achter de god die hij smeekt en die hem redden zal, een andere staat die hij niet ziet. Staat er noch een andere achter de onze? De hond kruipt voor mijn voeten. Voor wiens voeten moeten wij kruipen.

Jean Ray”

Het houd in dat iedereen een “god” of terwijl een belangrijk persoon heeft waar het voor wil leven en sterven.

Genre
Het boek is een literaire roman.

Uitsmijter
Langdradig en moeilijk te volgen, is eigenlijk het enige wat ik over het boek zeggen kan. Het is dat ik het boek moest lezen, maar anders was ik na 20 bladzijden zeker wel gestopt.

Vaak had ik de behoefte om het boek weg te leggen en te laten liggen.

Het verhaal zelf is mooi, maar zou naar mijn mening op een andere manier verteld moeten worden.

Mensen die van veel symboliek en dieptegang houden en niet bang zijn voor een langdradig boek kan ik het zeker aanraden. Maar mensen die niet van lezen houden, zou ik vertellen niet eens aan het boek te beginnen.

Bronnen

Samenvatting
http://www.scholieren.com/boekverslagen/28131

Recensie
http://www.recensieweb.nl/recensie/1903/Van+krul+tot+staart+een+mislukking.html
http://www.recensieweb.nl/recensie/2276/Twee+schrijvers+in+een+boek.html

Uittreksel
http://www.scholieren.com/boekverslagen/28131
http://www.scholieren.com/boekverslagen/31960
http://www.cuttingedge.be/books/reviews/1537-mevrouw-verona-daalt-de-heuvel-af
http://www.scholieren.com/boekverslagen/28131
http://www.scholieren.com/boekverslagen/31960
http://www.nu.nl/boek/884470/dimitri-verhulst---mevrouw-verona-daalt-de-heuvel-af.html
http://www.scholieren.com/boekverslagen/31248