Meeuwen door J. Bernlef

A Het voorwerk Primaire gegevens van het werk: Auteur: J. Bernlef
Titel: Meeuwen
Datering: 1975
Aantal bladzijdes: 108
Leestijd: 4 uur
Uitgelezen op: 31-1-2000
Aantal punten: 5 Verantwoording voor de keuze: Het leek me wel een aardig boek om te lezen en ik had nog nooit iets gelezen van J. Bernlef en daarom leek het me wel interessant om een keer een boek van hem te lezen. Verwachtingen vooraf: Het boek lijkt me heel erg zielig en aangrijpend omdat het over een man gaat die lijdt aan keelkanker. Ik verwacht dat het boek veel over de gevoelens van de man zal gaan omdat hij niet kan praten. Eerste reactie achteraf: Het boek was een beetje langdradig en er gebeurde niet veel in het verhaal. Doordat er weinig gebeurtenissen in voorkwamen vond ik het boek niet zo heel erg leuk. Het einde was ook niet leuk. Ik vond het wel een heel zielig boek want de man had met niemand echt contact omdat hij niet kon praten.
De auteur en zijn wereldbeeld: J. Bernlef werd als Hendrik Jan (Henk) Marsman op 14 januari 1937 geboren in Sint-Pancras in de buurt van Alkmaar. Zijn jeugd bracht hij door in Amsterdam-West, in 1949 verhuisde het gezin Marsman naar Haarlem. Terug in Amsterdam in 1954 kreeg de jonge Henk op de HBS Nederlands van de schrijver Rob Nieuwenhuys. Na zijn eindexamen in 1955 studeerde hij zes maanden aan de faculteit voor politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en werkte vervolgens bij een boekhandel en een uitgeverij. Naar aanleiding van een publicatie maakte iemand een vergelijking met de dichter Marsman. Dat was voor de jonge Henk Marsman reden na te gaan denken over een pseudoniem. Op een boekhandelscursus had hij net gehoord over de middeleeuwse Friese bard Bernlef, van wie geen werk bewaard was gebleven. Die naam, voorafgegaan door de beginletter van zijn tweede voornaam, werd zijn pseudoniem. B Korte samenvatting van de tekst: Hoofdpersoon: De hoofdpersoon in het boek is Arend Wijtman. Hij is 51 jaar oud en werkt als kantoorbediende. Arend lijdt aan keelkanker en kan alleen schriftelijk communiceren met mensen. Een andere belangrijke speler in het boek is Leo Wigman. Leo is een politieman en onderzoekt op het eiland de verdwijning van een 11 jarig meisje. Opsomming van gebeurtenissen: Arend Wijtman lijdt aan keelkanker en binnenkort zullen zijn stembanden verwijderd worden. Hij gaat naar een eiland om hieraan te wennen. Arend kan met niemand praten en daarom schrijft hij alles op in een notitie boekje. Kort nadat Arend op het eiland is aangekomen verdwijnt er een elfjarig meisje. Niemand weet waar ze is gebleven. Leo Wigman, een rechercheur van het vasteland, komt naar het eiland om de zaak te onderzoeken. Leo kan helemaal geen aanwijzingen vinden wie de mogelijke dader zou kunnen zijn en daarom loopt het onderzoek vast. Als Leo weer terug op het vasteland is pleegt Arend zelfmoord. Leo trekt meteen zijn conclusies en gaat op zoek naar het notitieboekje dat Arend altijd bij zich droeg. Als hij het boekje gevonden heeft is het helemaal doorweekt en is er geen letter meer van te lezen. Opvallende passages: - Blz. 86 t/m 93 omdat in dit hoofdstuk Arend Wijtman zelfmoord pleegt en het is echt een heel zielig stuk. - Blz. 104 t/m 108 omdat in dit stuk Leo het boekje van Arend vindt en zijn conclusies trekt. Ik vind het geen leuk stuk omdat iedereen denkt dat Arend het heeft gedaan en dat is helemaal niet zo. C De verdieping: Tijd: De gebeurtenissen spelen zich af in deze tijd, dus de 20e eeuw. Tussen het begin en het einde van het verhaal verlopen ongeveer twee weken. De gebeurtenissen worden staan in chronologische volgorde. Ruimte: De gebeurtenissen spelen zich af op een klein eilandje. De meeste dingen gebeuren in het hotel waar Arend logeert of op het strand.
Perspectief: Het verhaal wordt verteld door een auctoriele verteller. Er wordt met de gebeurtenissen mee verteld en niets hoor je achteraf. Op het laatst weet je wel hoe het verhaal gaat aflopen. Personen: - Arend Wijtman lijdt aan keelkanker en is diep ongelukkig. In het verhaal heeft Arend helemaal geen vrienden en hij is ook nooit getrouwd geweest. Hij zit in de knoop met zichzelf en komt naar het eiland om met zichzelf in het reine te komen. Hij zit in een zielsconflict met zichzelf. Over het uiterlijk van Arend wordt niets verteld in het boek. De gevoelens van Arend worden in het boek nauwkeurig beschreven. Hij vindt zijn leven zinloos en hij is zeer ongelukkig. - Leo Wigman is een rechercheur die al tegen zijn pensioen aan loopt. Hij is eigenwijs en doet precies wat hij zelf goed vindt. Ook over Leo’s uiterlijk wordt niet veel verteld in het verhaal. Motieven: - Een concreet motief zijn de meeuwen die steeds terug komen in het verhaal. Ik denk dat deze meeuwen steeds terug komen omdat ze zonder zorgen in de lucht rondzweven. Overal waar de mensen komen zweven er wel een aantal meeuwen boven hun hoofd. - Een abstract motief is eenzaamheid. Arend is heel erg eenzaam en hij heeft helemaal geen vrienden. Omdat hij niet kan praten maakt hij ook moeilijk vrienden. - Een abstract motief is ziekten. Arend heeft keelkanker en is heel erg ziek. Ik vind het een belangrijk motief omdat in het echt mensen ook vaak doodgaan aan kanker. Thema of grondmotief: De schrijver wil met dit boek zeggen dat de mensen tegenwoordig geïsoleerd leven. Ze zijn bezig met hen eigen leven en zien niet wat er met andere mensen gebeurd. Ik denk dat de moraal van dit verhaal is dat je meer tijd aan elkaar moet besteden en dat je niet langs elkaar heen moet leven. Spanning: Ik vind dat er niet echt spanning in het boek zit. Het gaat over de gevoelens van Arend. Het enige spannende is dat je wilt weten wie verantwoordelijk is voor de verdwijning van het meisje. Is het meisje vermoord of verdronken in de zee? In het boek wordt op deze vraag geen antwoord gegeven en daarom vind ik het niet zo’n geslaagd einde.