Maurits en de feiten door Gerrit Krol

Feiten over het boek Gerrit Krol, Maurits en de feiten, (Amsterdam, 1986) Plaats en tijd Het verhaal begint in de gevangenis, in een niet genoemde plaats, vermoedelijk in Den Haag. Het verhaal speelt ook nog aan de Reeuwijkse plassen, in Den Haag, Scheveningen en eindigt in Oostende. Locaties zijn onder meer de gevangenis, het Kurhaus, het huis van de hoofdpersoon, het strand, en nog een aantal plaatsen. Tijdsindicaties worden niet gegeven. Samenvatting De hoofdpersoon, Maurits, heeft zijn vriendin, Mirjam, vermoord. Zijn stiefmoeder, Zwaan, met wie hij een seksuele relatie had, hielp hem daarbij, door middel van het toedienen van een injectie. Hij geeft zichzelf aan bij de politie, en wordt in hechtenis genomen. Hij ondergaat tal van psychologische onderzoeken, vraaggesprekken en meer wat hoort bij TBS-verpleging. Hij ziet zelf het nut er niet van in. Zoals dat alles wat hij zegt wordt opgenomen op band, maar tegelijkertijd ook opgeschreven. Het hele verhaal over de toedracht van de moord, en hoe de voorgeschiedenis was, verzwijgt hij of verdraait hij. De rechercheurs ontdekken fouten in zijn verhaal, maar komen er niet achter dat hij alles verzint. Maurits wil gewoon zijn verdiende straf krijgen, maar hij wordt telkens weer aan onderzoeken onderworpen, ondanks zijn protesten. In de gevangenis moet hij het zwaar ontgelden van zijn medegevangenen. Hij wordt een aantal keer in elkaar gemept, omdat ze niet zo dol zijn op moordenaars van meisjes. Desondanks ziet zijn advocaat kans om hem vrij te krijgen, als hij genoeg is gestraft. Hij probeert zijn oude leven op te pakken, maar slaagt daar niet in. Het gebeurde blijft hem achtervolgen, en uiteindelijk weet hij geen andere uitweg dan de trein te pakken naar Oostende, en daar zichzelf te verdrinken.
Figuren Er is maar één persoon waar je daadwerkelijk wat over te weten komt. Zijn naam is Maurits de Zoete. Hij is opgevoed door zijn stiefmoeder, Zwaan, en zijn vader. Zijn vader is niet erg populair, zowel onder buurtbewoners als door Maurits zelf wordt hij afgekraakt. Volgens Maurits is zijn vader "de enige die nog een grotere lul is als ikzelf". Hij heeft een seksuele relatie met zijn stiefmoeder, die nadat hij vertelde over zijn vriendin Mirjam, hem er van overtuigd dat ze slecht voor hem is, en weg moet. Ze assisteert hem bij de moord. Daarna verdwijnt ze naar Frankrijk, omdat ze onschuldig wil lijken. Maurits is een persoon zonder veel vrienden, er is eigenlijk niemand met wie hij goed op kan schieten, ook in de gevangenis is hij alleen, niemand ontfermt zich over hem. Ook als hij zijn liefde betuigt aan Ineke, een vrouw die hem mede onderzoekt, dan rent zij gillend weg. Volgens zijn advocaat deed Maurits geen vlieg kwaad, maar was het de sleur van zijn leven, elke dag was dezelfde, die het tot een uitbarsting deed komen, dat gebeurde, en nu zou hij weer rustig zijn. Maurits denkt vaak terug aan de tijd dat hij en Mirjam nog samen waren, en gelukkig. Vaak wil hij dat het nooit gebeurd was. Hij neemt het zijn stiefmoeder, die in het boek ook overlijdt, erg kwalijk dat ze hem in de val gelokt heeft. Hij wordt in de gevangenis steeds moediger. Hij is in het begin erg bang, maar later durft hij zijn mond open te trekken, wat hem echter wel op de zoveelste keer klappen te staan. Hij is labiel, maar doordat hij geen steun en toeverlaat heeft, kiest hij er voor om zich zelf te doden. Thema's Het thema van het boek is eenzaamheid. De hoofdpersoon is alleen op de wereld, zo voelt hij zich. Het lukt hem niet om vrienden te maken. Zijn enige vriendin vermoordt hij, door zijn stiefmoeder, met wie hij ook een relatie heeft. Zij overlijdt ook, dus als hij uit de gevangenis komt, heeft hij niemand meer, waardoor hij voor zichzelf besluit om er een eind aan te maken. Ook een thema is misdaad, of straf. Het hele gerechtssysteem wordt uitgelegd, en er wordt uitgelegd hoe de tbs-dwangverpleging werkt. Het oordeel van Krol hierover is niet mals, hij vindt het helemaal niks. De hoofdpersoon wil dood, hij zou het liefste openbaar op het Malieveld gevierendeeld worden, maar de doodstraf bestaat niet in Nederland, waardoor de hoofdpersoon na zijn straf uitgezeten te hebben gewoon weer vrij komt, waar hij geen vrede mee heeft, en er dus zelf maar een eind aan maakt. Het vreemdste vond ik aan het boek de relatie van Maurits en zijn stiefmoeder. Het komt niet vaak voor dat een jonge man een seksuele relatie heeft met zijn stiefmoeder. Zijn vader weet het niet, al vermoedt hij wel dat zij een vriend heeft, en ze gaan daarom ook uit elkaar. Het zou als functie kunnen hebben de eenzaamheid van Maurits maar eens te verduidelijken, dat hij zijn toevlucht zoekt in een makkelijke prooi als zijn stiefmoeder, in plaats van een meisje van zijn eigen leeftijd te zoeken. Titelverklaring De titel, Maurits en de feiten, slaat op de feiten waar Maurits zo'n hekel aan heeft. Het enige wat de rechercheurs van hem willen weten zijn feiten, maar deze haat hij hartstochtelijk. Hij verafschuwt ze, en hij wil ze het liefst verbergen. Hij ziet het nut er niet van in als de rechercheurs feiten willen weten, volgens hem zijn er andere dingen waar ze veel meer aan hebben, en daar moeten ze zich op richten. Hij vertelt hun dat ook, maar hij komt er niet veel verder mee, want ze luisteren niet naar hem. Op een gegeven moment zegt hij ook: ach, al die feiten, wat interesseren ze mij nou. Hij vindt de mening veel belangrijker. Motto + voorwoord Het boek kent alleen een proloog. De enige functie die daar in te ontdekken valt is het schetsen van de situatie. Er wordt kort de voorgeschiedenis uitgelegd en de huidige situatie wordt uit de doeken gedaan. Vertelwijze Het verhaal wordt vanuit het ik-perspectief verteld. Je ziet alle gebeurtenissen en overige personages door de ogen van Maurits. Je weet alles van hem, je kent zijn karakter, en zijn relaties met andere personen voor zo ver die er zijn. Het heeft geen noemenswaardige invloed op het verhaal, het wordt er niet door beïnvloedt. Het is alleen jammer dat je alleen de mening van Maurits kent, en niet van andere personen, over hem bijvoorbeeld. Dit komt slechts zeer af en toe naar voren, als er een dialoog plaatsvindt tussen 2 personen, waarvan de naam niet genoemd wordt, maar waar je door de toon kan merken dat het niet Maurits zelf is. Deze dialogen zijn tussen de andere passages met en over Maurits geplakt. Chronologie De chronologie is erg onduidelijk. Het verhaal is gevuld met flashbacks, wat het erg rommelig en onoverzichtelijk maakt. Er is wel duidelijk een structuur in het verhaal. Het is bijvoorbeeld niet duidelijk of het verhaal: a. één grote flashback is, b. halverwege begint, verder loopt en de voorgeschiedenis als flashback vertelt. Waarschijnlijk is het optie b. De flashbacks hebben in ieder geval als functie de geschiedenis te vertellen. Het verhaal is geschreven als een detectiveroman, waardoor je in het begin vrijwel niets weet, maar naar mate het verhaal vordert wordt duidelijk wat er precies gebeurd is, en hoe het gelopen is. De lezer moet echter tot één van de laatste pagina's wachten voordat precies het gebeurde wordt uitgelegd.
Tijdsbehandeling Het verhaal begint en eindigt op onbekende data/tijdstippen. Alle indicaties blijven achterwege. Het is ook niet duidelijk wat nu de huidige tijd is, en wat het verleden is. Het lijkt er op of dat de lezer halverwege het verhaal gedropt wordt, waarna hem door middel van flashbacks duidelijk wordt gemaakt wat er wordt gemaakt, en tegelijkertijd loopt het verhaal verder. Deze twee verhaallijnen lopen parallel en door elkaar, wat het geheel er niet duidelijker op maakt, ook blijven enkele dingen tot het einde onduidelijk. Het verhaal staat vol met tijdsuitbreiding, en met tijdsverdichting. Tijdsverdichting met passages die beginnen met bv "de volgende dag…" en tijdsuitbreiding tijdens gedachten van Maurits. Werkelijkheid Het verhaal is geschreven over de tijd waarin het geschreven werd, dus in de jaren 80. Er wordt nergens verteld over die tijd, of specifiek gebeurtenissen uit die tijd genoemd, of dingen die uit die tijd waarvan je de technologische ontwikkeling uit kunt afleiden. Het doet er ook niet toe, want die maatschappelijke context is ook absoluut van ondergeschikt in het boek. Het hele rechtssysteem komt wel aan de orde, maar dat is niet noemenswaardig veranderd t.o.v. die tijd, waardoor daar eigenlijk niets aan opvalt. Genre Het genre is eigenlijk een detectiveroman. De lezer wordt in het verhaal gedropt, weet eigenlijk niks, en komt er gaandeweg achter wat er precies gebeurd is. Ook het behandelde stemt daar mee in: een onopgeloste misdaad met vele vraagtekens eromheen. Het is ook wel een beetje een psychologische roman. Maurits heeft wel duidelijk karakterontwikkeling. Hij is bijvoorbeeld in het begin doodsbang voor zijn medegevangenen. Terecht, want hij moet het zwaar ontgelden. Later begint hij mondiger te worden. Ook wordt zijn afkeer van feiten als maar grondiger. Zijn al heersende meningen over bepaalde dingen worden alleen maar verder uitgewerkt, en in de meeste gevallen ietwat aangescherpt. Waardeoordeel Het schrijven van een roman in de vorm van een detectiveroman is wel een idee dat mij aanspreekt. Het leest makkelijk weg, heeft spanning, in het begin al, en dat blijft behouden in het boek. Het is zeker geen saai boek. Er komen ook vaak filosofische thema's aan bod. Je moet er van houden, maar het is wel leuk om Krol's toch wel afwijkende mening hier in terug te lezen. Het is scherp veroordelend af en toe, zeker over het rechtssysteem. Het is alleen jammer dat het boek zo onoverzichtelijk is af en toe, maar het is zeker een aanrader.