Lijmen / Het been door Willem Elsschot

Lijmen / Het been
1. Lijmen / Het Been van Willem Elsschot. Uitgever: De Salamander. Plaats van uitgave: Amsterdam. Jaar van druk: 1960 (eerste druk 1938). 2. Het hoofdthema van het boek is het conflict dat de hoofdpersoon Laarmans met zichzelf heeft. Laarmans is bezig met het bedriegen van mensen om er zelf beter van te worden en er veel geld mee te verdienen. Aan de ene kant vindt hij het niet leuk wat hij doet, maar aan de andere kant kan hij er ook niet mee stoppen. Hij wil veel geld verdienen maar tegelijkertijd een zuiver geweten hebben. Ook Boorman krijgt hiermee te maken. 3. De hoofdpersoon is Laarmans, een man die in het begin van het verhaal een rebel is. Hij heeft lang haar en een baard. Hij besluit met dat leven te stoppen en wordt aangenomen door Boorman. Hij wordt secretaris van het Wereldtijdschrift en zijn lange haar en baard maken plaats voor een net zakenmanuiterlijk met een snorretje. Dit is de eerste ontwikkeling die zijn karakter doormaakt. Eigenlijk is Laarmans niet bestemd voor het harde zakenleven en hij gaat zich schuldig voelen over zijn manier van doen. Hij vindt het eigenlijk niet goed dat ze de firma Lauwreyssen bedriegen met het Wereldtijdschrift. Hierdoor ondergaat hij aan het einde van het verhaal nog een ontwikkeling. Hij neemt ontslag bij het Wereldtijdschrift en kiest voor een keurige kantoorbaan. Laarmans is dus een karakter die continu verandert. De andere hoofdpersoon is Boorman, de directeur van het Algemeen Wereldtijdschrift. Boorman is vanaf het begin een harde zakenman die veel geld verdient met zijn zogenaamde tijdschrift. Toch komt er ook ontwikkeling in zijn karakter. Hij krijgt last van schuldgevoelens als zijn vrouw overleden is. Bovendien komt bij mevrouw Lauwreyssen tegen, die ten tijde van zijn zaken met haar een kwaaltje aan haar been had. Als hij haar ziet, blijkt zij een houten been te hebben. Hij begint zich af te vragen of dat misschien zijn schuld is, en doet er alles aan om zijn schuld af te kopen. Als hij via een grote omweg mevrouw Lauwreyssen haar geld heeft teruggegeven, gaat hij toch weer terug naar zijn oude manier van doen. Hij maakt dus wel een ontwikkeling door, maar komt uiteindelijk op hetzelfde terug.
4. Het taalgebruik van Elsschot is niet typisch voor de tijd waarin het geschreven is. Zijn stijl is vrij eenvoudig en zou in deze tijd ook nog gebruikt kunnen worden. Af en toe komt er wat Vlaams voorbij, hierdoor wordt het taalgebruik ook niet te chic. De woordkeus van Elsschot is wel wat meer een indicatie voor de tijd waarin het geschreven is. Door bepaalde woorden merk je dat het geschreven is in de jaren ’30. Bepaalde uitdrukkingen zouden wij nu niet meer gebruiken. Dit kan ook komen omdat het boek zich in Brussel afspeelt. Hierdoor zijn ook sommige woorden en uitdrukkingen Vlaams en komt er ook Frans in het boek voor. De zinsbouw is heel eenvoudig. De zinnen zijn kort en duidelijk. Dat is niet kenmerkend voor die periode. Er bestaan boeken waar zinnen één hele bladzijde vullen, maar er zijn ook boeken in de stijl van Elsschot. Ook de beschrijvingen zijn niet periodegebonden, behalve als je naar de inhoud kijkt natuurlijk. De beschrijvingen zijn uitgebreid, maar niet storend en op die manier krijg je een duidelijk beeld van de personages en gebeurtenissen in het boek. 5. Ik vond het een erg mooi en geestig boek. Het taalgebruik was heel duidelijk en de zinnen waren kort en duidelijk. Hierdoor las het boek makkelijk weg en bleef je er ook in lezen. Ook het onderwerp vond ik erg leuk. De ontwikkeling dat de harde zakenman toch last krijgt van zijn geweten en er alles aan doet om zijn slachtoffer haar geld terug te geven. Het boek is totaal niet tijdsgebonden. Alleen de manier waarop sommige dingen worden omschreven is een beetje ouderwets. Dat vind ik ook erg leuk aan het boek, je merkt niet dat het ongeveer 70 jaar eerder is geschreven! Door het lezen van dit boek ben ik ook benieuwd geworden naar ander werk van Elsschot. Ik denk dat ik het boekje Kaas ook nog ga lezen. Ik vond ook de film Lijmen / Het Been erg leuk om te kijken. Dit is ook één van de redenen dat ik dit boek heb gekozen. 8. a) Het boek is vooral in de literaire stroming Nieuwe Zakelijkheid geschreven. Dit houdt vooral in dat het kil en beschouwend verteld wordt. Er worden korte en zakelijke zinnen gebruikt en het is een nuchtere manier van schrijven. Er komen weinig emoties en gevoelens in het boek voor, en het is zo objectief mogelijk geschreven. De boeken gaan vaak over zaken, het moderne leven en het sociale leven. Toch is dit niet helemaal van toepassing op Elsschot’s boek, omdat er wel degelijk gevoelens in voorkomen. Vooral de schuldgevoelens van Laarmans en Boorman worden erg duidelijk in dit boek, daarom denk ik dat de schrijver zich niet speciaal aan één literaire stroming heeft gehouden. De stijl komt wel overeen met de Nieuwe Zakelijkheid, maar de inhoud is misschien wat vrijer ingevuld. b) Het werk is zeer maatschappijkritisch. Elsschot heeft door middel van dit boek kritiek op de manier waarop zakenmannen met hun klanten omgaan. Hij beschrijft het proces van het ‘lijmen’ van klanten, om ze voor een aanzienlijk bedrag tijdschriften te kopen waar ze eigenlijk niks aan hebben. Elsschot maakt hiervan een maatschappijkritisch boek doordat Laarmans en Boorman een schuldgevoel krijgen. Laarmans ziet in dat dit niet bij hem hoort en kiest toch voor een keurige (saaie?) kantoorbaan. Boorman probeert zijn schuldgevoel af te kopen maar belandt uiteindelijk toch weer op hetzelfde pad. Daardoor lijkt het of Elsschot toch een beetje een geromantiseerde draai aan het verhaal wou geven, hij wou het misschien niet té maatschappijkritisch maken.