Lijmen / Het been door Willem Elsschot

Lijmen In de roman “Lijmen” vertelt de ikfiguur Laarmans hoe hij betrokken is geraakt bij de louche zaken van Dhr. Boorman. Boorman probeert onder een dekmantel, het Wereldtijdschrift voor Handel, Nijverheid, Financiën, Kunsten en Wetenschappen, mensen geld afhandig te maken. Hij doet dit op een zeer sluwe manier. Laarmans treedt op als zijn secretaris, en wordt op die manier erop voorbereid de ‘zaak’ over te nemen. Boorman wordt neergezet als een zeer sluwe man, die zijn intelligentie misbruikt om mensen te lijmen, dat wil zeggen, ze een grote hoeveelheid tijdschriften te doen kopen. Boorman is echter machteloos tegen volledig rechtschapen mensen, zijn tegenpolen. Zo moet hij het afleggen tegen Van Ganzen, een goudeerlijke meubelmaker. Laarmans (door Boorman de Mattos genoemd) krijgt steeds meer gevoel voor de zaken, maar op de achtergrond blijft zijn geweten toch knagen. Elsschot weet dit zeer goed weer te geven als hij de gebeurtenissen rond de smederij beschrijft ( het geval Lauwereyssen). Mevrouw Lauwereyssen heeft een ziekte in haar been, en Laarmans krijgt natuurlijk medelijden, maar mag dit niet laten merken. Hij heeft het dan ook zeer moeilijk als hij iedere maand opnieuw bij de vrouw geld moet gaan halen. Ze heeft immers 100.000 exemplaren aangesmeerd gekregen. Elsschot weet de twijfel en wroeging van Laarmans zeer goed te beschrijven, zodat ik niet alleen met mevrouw Lauwereyssen, maar ook met Laarmans medelijden kreeg. Het been “Het been” speelt zich een tiental jaren later af, en is het vervolg op “lijmen”. Laarmans heeft leren omgaan met zijn geweten, en werkt in de ‘zaak’ die hij op het einde van “Lijmen” van Boorman heeft overgenomen. Als Boorman merkt dat mevrouw Lauwereyssen haar been niet heeft kunnen behouden, krijgt hij wroeging. Het been groeit dan ook snel uit tot een ware obsessie. Hij doet dan ook alles om mevrouw Lauwereyssen geld te geven om zijn geweten te sussen. Zij wil echter helemaal niets meer te maken hebben met Boorman. Boorman’s pogingen om van het geld (voor hem gelijk aan het been, en dus gelijk aan zijn wroeging) af te komen, levert hilarische situaties op. Zo belandt hij zelfs in een psychiatrische inrichting. Elsschot heeft Boorman helaas niet zo goed uitgewerkt als in “Lijmen”. Hij is meer de tegenspeler geworden van Lauwereyssen, en de schrijver vereenzelvigt zich dan ook meer met Laarmans. Het einde viel mij wat tegen. De neef van Laarmans komt als een deus ex machina uit de lucht vallen, en lost het probleem op. “Het been” vond ik leuker om te lezen dan “Lijmen”. Waarschijnlijk omdat er meer in gebeurt. De stijl waarin “Het been” is geschreven is ook makkelijker, hoewel er hier en daar wat moeilijke zinnen staan. De personages niet zo goed zijn uitgewerkt als in “Lijmen, maar dat zorgt ervoor dat het verhaal vlotter te lezen is. “Lijmen” leest minder makkelijk omdat het meer gaat over de psychologie van de personages. Maar als je de typische Elsschot-humor snapt, zijn het twee leuke verhalen om te lezen.