Harro Tolman is intussen naar huis gegaan. Hij wordt door zijn moeder een beetje vijandig bejegend. Ze is bovendien nogal racistisch ingesteld, want ze moet helemaal niets van Marokkanen en Turken hebben. Hij is duidelijk onderdanig aan zijn moeder en onwillekeurig moet je denken aan de typetjes van Wim de Bie en Kees van Kooten of aan zoon Norman Bates in de film Psycho van Hitchkock. Bovendien is Harro toch een enge figuur die allemaal voorwerpen bewaart die vrouwen in zijn omgeving hebben aangeraakt. Hij neemt een sinaasappel mee van Romy en hij bewaart een handschoen van een ex-relatie Hedwig. Daar heeft hij iets mee uitgehaald, waardoor ze een litteken op haar sleutelbeen heeft, maar er wordt niet verteld wat er aan de hand is.
Romy gaat voor de tweede keer naar het huis van Irma en doet om alle schijn van een moord te voorkomen alsof de vrouw nog wat gegeten heeft. Ze stopt 20 euro in de portemonnee om de schijn van een roofmoord weg te nemen. We lezen intussen dat ze een moeizaam huwelijk achter de rug heeft en nadat de sleur de passie van de liefde had verdreven, was ze ook diverse keren door Louis Manresa lichamelijk mishandeld.
Later belt ze Harro op en ze doet net alsof ze met hem voor de eerste keer de woning van Irma betreedt. Harro belt wel de huisarts, maar deze ziet niet iets verontrustends en verklaart dat Irma een natuurlijke dood is gestorven: waarschijnlijk een pilletje te veel genomen. Irma was vroeger een bekende balletdanseres en balletlerares en ze heeft haar financiële zaken ook laten afhandelen door Onno, een homofiele danser uit Monster die haar executeur-testamentair is. Ook hij wordt door Romy opgeroepen. Die doet heel verwijfd en aanstellerig (zo is hij enorm bang voor de dood) en op een bepaald moment jaagt hij Romy de deur uit om haar even later weer excuus aan te bieden. Romy en Harro drinken intussen wat met elkaar en Harro gloeit van binnen als ze zegt dat ze hem “lief”vindt. Zou het eindelijk iets kunnen worden met een vrouw? Omdat Christian niet meer in haar huis wil komen, daar de urn van zijn vader er staat, vraagt ze of de urn bij Harro in het berghok mag staan. Dat gaan ze meteen doen. Nog steeds is de kat Freddie niet boven water.
De volgende dag heeft Romy de begrafenis van de acteur en een aantal mensen (o.a. de weduwe ) gedraagt zich aanstellerig. Ze heeft dan ook behoefte om na de begrafenis weer met Harro af te spreken. Dan vertelt ze hem dat ze die avond met haar vriendinnen gaat stappen. Harro wordt meteen jaloers. Tijdens het stappen ontmoet Romy Eric weer , een man die ze al vier weken eerder tijdens het uitgaan had versierd, maar die ze had laten zitten, toen ze op weg naar haar huis waren. Deze keer stimuleren de vriendinnen haar de man wel mee nemen naar huis en er komt een avondje seks van. ’s Ochtends vroeg (het is intussen zondagmorgen,) gaat Eric uit haar appartement en laat hij haar alleen. Ze doet net of ze slaapt. Het is eigenlijk maar een armzalige “one night stand”. Christian sms’t dat hij van plan is te komen eten. Dan wil Romy ook dat haar dochter komt. Die woont sinds kort samen met een vieze, vette man op de derde verdieping van De Regent. Die vreet alleen maar en hij wordt steeds dikker. Romy kan de vieze man niet uitstaan en ze vindt het zonde van haar dochter.
Harro is vreselijk jaloers door geworden. Hij heeft op de beveiligingscamera’s gezien dat Romy met een man naar binnen was gekomen en dat ze in de lift (waar ook een camera hangt) al stonden te zoenen. Hij wordt gek van jaloezie en begrijpt dat hij deze keer weer naast de prijs zal grijpen. Liefde. Ach wat een valse droom, wat een verzinsel. Nooit zal ze haar armen om me heen slaan. Nooit zal ik hand in hand met haar wandelen over de boulevard. Nooit zal ik me samen met haar verwonderen. Nooit zullen we lachen om gedeelde herinneringen. Nooit zullen we elkaar vertederen. Nooit zal ze me kussen. Nooit, nooit zal ze naar me verlangen.”” (blz. 185)
Hij gaat naar huis, waar zijn moeder hem beschimpt dat het weer mis is gegaan. Hij is zeker een mietje. Hij geeft haar daarom een dreun, waarvan de lezer niet meteen weet of die niet fataal is.
Romy gaat naar het appartement van haar dochter en wil haar vragen of ze ook komt eten, want Christian komt ook. In het appartement ziet ze een kat, het moet wel Freddie zijn, maar de vieze vetzak Tom Piller ontkent het. Zou dat betekenen dat Blanca in de flat van mevrouw Schnetz is geweest. Dan vertelt Blanca haar het grote nieuws; ze is in verwachting van Tom Piller. Romy schrikt zich wezenloos. Dat was wel het laatste wat ze wilde.
In het allerlaatste deel van deze twee alinea’s, is er een alwetende verteller die Romy een advies geeft: laat het maar regenen op de flat, geniet ervan.
Titelverklaring
Liefde kent geen hersens komt maar liefst zes keer in letterlijke citaten in de roman voor. Het is een oneliner die de hoofdfiguur Romy gebruikt tegen de andere verteller Harro. Ze heeft de zin eens een keer tijdens een radio-uitzending gehoord en vindt hem wel toepasselijk voor de liefde in haar leven. Maar ook voor andere personages geldt dat liefde blind is: Christian (met zijn homofiele vriendje Lesley) Blanca met de vetzak Miller, Harro met zijn passie voor Hedwig en Romy. En voor Romy geldt de slagzin in het bijzonder, want die is met open ogen in de valkuil van Louis Marensa gestapt. Ook in indirecte verwijzingen ( bijv. Die vier uitgesproken woorden) komt de oneliner enkele keren in de roman voor. Het is vooral Harro die over de betekenis ervan nadenkt.
Lijst met belangrijkste personages/karakters
Romy Marensa-Jol
Harro Tolman
Blanca
Christian
Analyse van de personages/karakters
Romy Marensa-Jol is een aardige, maar eenzame vrouw. Bijna een jaar geleden is haar man Luis overleden, maar de laatste jaren hadden ze een slecht huwelijk. Hij gaf haar nog wel eens een pak slaag, als het hem zo uitkwam. Ze heeft het altijd gepikt, omdat ze nog steeds wel van hem hield. Daarom heeft ze ook de urn met zijn as in huis gehouden. Dat kost haar wel het contact met haar zoon, die niet bij haar wil komen vanwege de urn. Ook met haar dochter Blanca is het contact slecht: die heeft zich in de vieze, vette armen van een papzak gestort die ze verzorgt. Liefde heeft inderdaad geen hersens. Hoewel ze op het kerkhof werkt, is ze toch wel bang voor de dood en ze wil eigenlijk nooit naar dode mensen kijken. Ze is ook bang van de dode Irma, bovendien verdenkt ze haar zoon van een roofmoord en ze doet dingen die eigenlijk vreemd zijn: bijv. geld weer stoppen in de portemonnee van de dode vrouw. Het is zo’n vrouw die altijd op de verkeerde (lees foute) mannen valt. Dat is heel naar voor haar: Harro de man die wel op haar verliefd is (maar tevens eng is) ziet ze niet als een mogelijke minnaar. Met Eric heeft ze one- night- stand.
Harro Tolman is een zielige, maar ook enge man. Hij woont als veertiger nog bij zijn moeder die hij verzorgt, maar bij wie hij ook onder de plak zit. Zoals in de traditionele rolverdeling in films en boeken vaak het geval is, keurt ze de meisjes/vrouwen die Harro ontmoet af. Ze wil niet door hem in de steek gelaten worden, maar het is Harro wel duidelijk dat hij niet weg kan bij haar, totdat ze doodgaat. Hij verzamelt allerlei voorwerpen van de vrouwen die hij bewondert en hij bekijkt Romy via de opnamen op de beveiligingscamera’s. Kortom, een enge man die door jaloezie en haatgevoelens gedreven tot veel enge dingen in staat zou zijn.
Blanca is een vervelend meisje dat niet goed met haar moeder kan opschieten. Ze heeft blijkbaar (ook volgens Christian) een goede band met haar vader gehad, die haar “prinsesje” noemde. Ze is ingetrokken bij een vieze vetzak die meer dan honderd vijftig kilo weegt, twintig jaar ouders is dan zij en van wie ze in het laatste hoofdstuk zwanger blijkt. Ze kan duidelijk niet meer haar moeder overweg. Liefde heeft geen hersens.
Christian is de zoon die vroeger al eens iets heft gestolen bij zijn buurvrouw. Hij is vroeg het huis uitgegaan, omdat hij een hekel had aan zijn vader, die in hem iets van een homo zag. Hij is twee jaar jonger dan zijn zusje, die volgens hem door zijn vader werd voorgetrokken. Hij wil zelfs niet in het huis van zijn moeder verschijnen, omdat daar nog de urn van zijn vader staat. Hij is biseksueel, want als zijn moeder hem onverwacht bezoekt, ligt er niet een klein blond meisje maar een jongetje in zijn bed. Liefde heeft geen hersens.
Genre
Psychologische roman
Uitgewerkte thematiek en motieven
Mensje van Keulen schrijft altijd graag over gewone mensen die toch weer op een bepaalde manier bijzonder zijn. Het zijn meestal tragische en eenzame figuren die ze echter wel op een zodanige manier beschrijft dat de lezer ze toch wel weer sympathiek vindt. Dat is ook het geval in haar nieuwe roman.
In dit verhaal draait het om de bekende begrippen als angst voor de dood, eenzaamheid en ongelukkige liefdesrelaties. Vrijwel alle oudere figuren in de roman zijn op de een of andere manier eenzaam of leven in een isolement. Dat geldt voor mevrouw Schnetz die na een bestaan als balletdanseres eenzaam in haar appartement in Den Haag woont en na een val op een gladde straat bovendien in een isolement verkeert, want ze kan haar appartement niet uit. Romy komt bij haar helpen in de huishouding.
Ook Romy is eigenlijk een eenzame figuur na de dood van haar man. Hij mishandelde haar soms, maar ze bleef toch bij hem. Nu hij bijna een jaar dood is, gaat ze nog enigszins onder zijn aanwezigheid gebukt, d.w.z. ze heeft de urn met zijn as nog steeds in huis. Het lukt haar niet goed om een nieuwe relatie aan te gaan om de eenzaamheid te verdrijven. Eric heeft ze een aantal weken geleden laten staan en de hernieuwde kennismaking levert niet veel meer op dan een uurtje niet zo heftige seks. Met Harro die heel aardig voor haar is, zal ze geen liefdesrelatie willen beginnen, terwijl hij daar waarschijnlijk anders over denkt. Maar ook in dat geval zou ze op een foute man zijn gevallen, want Harro is toch wel een beetje eng in zijn gedragingen (fetisjist en gluurder als hij is) Bovendien heeft hij in een eerdere relatie ook zijn handen niet thuis kunnen houden. Romy’s eenzaamheid wordt groter omdat haar zoon haar niet meer wil bezoeken (vanwege de urn) en dat haar dochter haar intrek heeft genomen bij een vieze vetzak, die haar tot overmaat van ramp ook nog eens zwanger heeft gemaakt.
Romy heeft gelukkig een baantje, zij het dat de omgeving niet echt inspirerend is, de catering van de begraafplaats St. Franciscus, waarbij nog gedacht moet worden aan het feit dat Romy bang voor de dood is en eigenlijk geen dode wil aanraken.
Harro is de volgende geïsoleerde verhaalfiguur. Als 43-jarige man is hij nog steeds thuis bij zijn moeder die hem ook nog een flink onder de plak houdt en die hem laat beloven dat hij tot haar dood bij haar zal moeten blijven. Hij krijgt natuurlijk nauwelijks de kans om een mooie jonge vrouw te ontmoeten. Ook de executeur- testamentair Onno is een geïsoleerd levende homofiele oude pianist. Hij is in Monster gaan wonen, waar hij geen last heeft van pesterijen om zijn homofilie. Ook hij is bang voor de dood als hij op bezoek komt bij de dode Irma. Zo wordt “Liefde heeft geen hersens”vooral een boek over eenzaamheid, isolement, angst voor de dood en ongelukkige liefdesrelaties. Onder de laatste kunnen we ook de slechte ouder-kindrelaties rangschikken tenslotte hebben die ook te maken met relaties. Met Blanca en Christian is de band slecht. Ook Harro en zijn moeder hebben geen gezonde relatie. Daardoor speelt jaloezie die behoort bij het afgewezen zijn ook een rol, zeker bij Harro.
Omdat in het begin van het verhaal gesuggereerd wordt door Romy dat er sprake is van een moord, speelt op het tweede plan nog het motief van de whodunit. Grappig is dat er een aantal kandidaat- moordenaars aanwezig is, maar dat de schrijfster geen oplossing in handen geeft. Irma Schnetz zou (als ze inderdaad vermoord is) het slachtoffer kunnen zijn van Christian (door Romy aangewezen) Romy (door Harro gezien) Harro zelf (eng genoeg ervoor) en Blanca en Tom (zij hebben immers de kat van Irma die nooit buiten kwam in huis. Maar het is een psychologische roman en geen thriller en dat maakt het verhaal juist wel aandig.
Structuur en perspectief
De roman is onderverdeeld in 11 hoofdstukken die ongetiteld zijn. Elk hoofdstuk is onderverdeeld in twee delen. Er zijn twee ik-vertellers in deze hoofdstukken: het hoofdstuk begint steeds met een deel van Romy, een jonge weduwe. Daarna komt een deel van Harro, een 43-jarige huismeester in een appartementencomplex. Deze twee delen worden van elkaar gescheiden door een typografisch teken. Beide vertellers vertellen in de o.t.t.
Alleen in het allerlaatste hoofdstuk volgt nog een kleine toevoeging. Het is niet helemaal duidelijk wie dit korte stukje tekst vertelt. Het zou kunnen zijn dat er een alwetende verteller wordt opgevoerd: er is een typografisch teken dat deze tekst scheidt van het voorgaande deel van Harro en Romy wordt in dit stukje tekst aangemoedigd om in de regen te lopen.
De tijd en het decor van de handeling
De tijd die in de roman verstrijkt, is van vrijdag tot en met zondag. Op vrijdag ontdekt Romy de dood van haar buurvrouw Irma, bij wie ze aan het stofzuigen is. Op de zondag erna eindigt het verhaal met een bezoek aan haar dochter Blanca. Het verhaal speelt zich af in het najaar. Het regent vrijwel het gehele weekend. Het is vrijwel zeker dat het een actueel verhaal is dat mogelijk in 2010 of 2011 speelt. De vertellers geven echter nergens een jaartal prijs, maar door actuele tekstgegevens mag je de conclusie van een actuele roman wel trekken.
Het decor is ondubbelzinnig de stad Den Haag in Zuid-Holland: er zijn namelijk veel verwijzingen naar Haagse straten en aanduidingen: Westeinde, Diligentia, De Bosjes van Pex, de Scheveningse boulevard, de Nobelstraat. Den Haag is de geboortestad van Mensje van Keulen, dus laat ze haar personages opdraven in een voor haar bekende omgeving.
De stijl
De stijl van Mensje van Keulen is in vrijwel al haar romans hetzelfde. Direct, sober en treffend. Ze heeft een uitstekende manier van vertellen d.w.z. de kunst om een verhaal op te bouwen en af te maken. Haar verhalen zijn sterk van inhoud en trefzeker van stijl. Geen overbodige tierelantijnen.
Een voorbeeld van haar stijl.
Onno praat met Romy over zijn angst voor de dood.
“ Je hoort altijd dat de tijd vliegt, nou kind het is veel erger, vliegen heeft iets zachts en onopgemerkts, maar ik heb het gevoel dat ik in zo’n grote stationsklok zit die iedere seconde onverbiddelijk wegduwt. En op een dag komt er een geblindeerde trein aan en daar stap ik in. Ik kan die trein zo uittekenen, een zwart gevaarte met een rode neus alsof de hel erin weerschijnt. Of er iemand in zit weet ik niet, ik hoop maar dat het een vrolijke bende aan boord is. Ik hoop ook dat Dusty, mijn hondje, mee mag als ze niet al eerder is afgereisd. “ (blz. 138)
Ook al is de beeldspraak van de trein als de dood niet helemaal origineel, ze is wel trefzeker en goed te volgen.
Ook Romy is bang voor de dood. Ze heeft drank nodig om de tweede keer bij Irma naar binnen te gaan.” Er stond nog een halflege fles sherry van de begrafenis. Ik heb een, twee glazen gedronken. En voor ik naar Christian ging, heb ik hem leeg gedronken. Daarom durf ik dit, daarom doe ik dit, je aanraken, een lijk aanraken. Nee, ik zeg liever lichaam, lijk heeft iets minderwaardigs, van een einde na een einde, van bederf. Ik wil dat er verder geen narigheid zal zijn, dat alles rustig verloopt……” (blz. 72)
Slotzin
“ Regen geeft zuurstof, Romy, blijf staan en adem diep in en nog eens en nog eens. Laat het maar regenen op deze flat, deze stad, laat al dat water maar vallen en applaudisseren. (blz. 190)
Beoordeling Scholieren.com
“Liefde heeft geen hersens” is een mooi gecomponeerde en fraai geschreven roman van een gerenommeerde schrijfster die eigenlijk in haar hele oeuvre niet van thematiek is veranderd. Nog steeds zijn vreemde mensen haar meest voorkomende personages. Ze zijn vaak geïsoleerd en eenzaam. Haar werk is niet moeilijk te begrijpen maar gaat altijd over de algemeen menselijk thema’s : (angst voor) de dood en de ongrijpbare en onbegrijpelijke liefde. Toch maken de vreemde mensen het boek niet al te droef om te lezen, wat komt door de humoristische manier van schrijven. Mensje van Keulen is nauwelijks veranderd in haar werk, maar wel steeds beter geworden.
Het boek is daardoor met heel veel andere werken op de literatuurlijst te combineren. Aanrader voor middelbare scholieren van havo- en vwo-eindexamenniveau.
De literaire waardering is minstens 2 punten.
Recensies
Er zijn enkele belangrijke recensies in de kranten verschenen:
http://www.nrclux.nl/Liefde-heeft-geen-hersens-Mensje-van-Keulen/nl/product/894039/
http://www.vn.nl/boeken/fictie/liefde-heeft-geen-hersens-mensje-van-keulen/
http://www.volkskrant.nl/wca_item/boeken_detail/453/240305/Liefde-heeft-geen-hersens.html
Bronnen
www.mensjevankeulen.nl
www.uitgeverijatlas.nl
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden