Primaire gegevens
Jan Wolkers, Kort Amerikaans
Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam
1ste druk: oktober 1962
Gelezen druk: 40ste druk mei 1979

Samenvatting
Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog. Erik Van Poelgeest is een jongen van 18 jaar oud. Hij woont in kamertje ergens in Leiden, waar hij onderduikt voor de arbeidsdienst. Een van zijn grootste passies is schilderen, daarom werkt hij bij D'Ailleurs waar hij lampenkappen beschildert. Bij D’Ailleurs werkt ook een ondergedoken joods meisje, genaamd Elly.
Op een dag wordt een goede vriend van Erik opgepakt door de razzia. Die vriend heette Peter. Bij deze razzia kon Erik zelf nog maar net ontsnappen. Toch blijft Erik hopen dan Peter ook misschien nog heeft kunnen ontsnappen dus gaat hij kijken de schilderacademie. Maar helaas, geen enkel spoor van Peter. Ondanks het feit dat Peter is opgepakt schrijft hij zich toch in voor de schilderacademie.

Erik heeft ook een vriendin, ze heet Ans. Het enige probleem is dat ze streng rooms katholiek is, en de priester waar ze altijd bij gaat biechten probeert de relatie tussen hun twee kapot te maken. Uit woede verkracht Erik Ans en wil verder niets meer met haar te maken hebben. Erik leeft nu in pure wanhoop, omdat hij een groot litteken ter hoogte van zijn slaap heeft, en in eenzaamheid. Omdat die zich zo rot voelt vrijt hij dan maar met een tors van de godin Venus dat zich op de schilderacademie bevindt.
Een paar dagen later maakt hij kennis met een andere leerling van de kunstacademie, genaamd Kees de Spin. De Spin is net zoals de eigenaar van de academie ook een NSB’er. Daarnaast leeft de Spin ook met hele eigenaardige gedachten; Hij denkt dat niet de aantrekkingskracht ervoor zorgt dat alles op z’n plek blijft, maar dat kleuren daar voor zorgen. Ook heeft hij z’n hond dood geknepen omdat die niet wou praten.
Dan weer een paar dagen later krijgt Erik slecht nieuws te horen van zijn moeder. Want zijn broer, Frans, heeft difterie en ligt op sterven in het ziekenhuis. Net als Frans op het punt staat om te sterven steekt hij nog een vuist uit naar Erik waarmee hij bedoelt dan Erik zich sterk moet houden en nooit de moed moet opgeven.. Dit teken is erg ontroerend en hij zal dat moment dan ook nooit meer vergeten. Thuis is iedereen natuurlijk diep betreurd en Erik besluit dus weg te gaan en Elly op te zoeken. Hij heeft de hele nacht seks met haar. De volgende ochtend gaat hij naar het atelier van D’Ailleurs en Erik ziet D'Ailleurs op het toilet zitten, met zijn broek naar beneden en een prentenboek open op de bladzijde met het schilderij "de geboorte van Venus". Door dit voorval zal Erik ontslagen worden.
Erik besluit de Spin nog eens te bezoeken, maar als hij heb het huis van de Spin aankomt ziet hij dat er iets mis is. De Spin heeft zichzelf opgehangen. Erg verward gaat Erik terug naar de academie. Hier treft hij van Grouw aan, die bezig is om wat spullen in te pakken. Hij vertelt dat hij zal vluchten omdat de Geallieerden te dicht bij komen. Hij vraagt aan Erik om in de academie gaan wonen er voor de te zorgen. Erik aanvaardt dit voorstel en stelt aan Elly voor om er ook te komen wonen. Maar aanvankelijk wil ze niet, maar toch enkele weken later, als D'Ailleurs opgepakt is, vlucht ze naar de academie om bij Erik te komen onderduiken. 's Avonds in bed vertelt Erik haar hoe hij aan het paarsachtige litteken komt, hij heeft namelijk als kind heet lood van een theepot over zijn slaap heen gekregen. De volgende morgen, terwijl Elly nog slaapt, vrijt Erik weer met de gipsen tors van Venus. Maar dan betrapt Elly hem. Ze wordt verschrikkelijk kwaad, en gooit van woede de tors stuk. Erik wordt helemaal wild en wurgt haar.
Opeens hoort hij buiten allemaal lawaai, het is feest buiten want de stad is bevrijdt door de Geallieerden. Erik kijkt uit zijn raam en er staan toch nog drie soldaten buiten, hij is bang dat hij nog opgepakt gaat worden dus pakt hij een antiek geweer en wil de soldaten neerschieten. Maar hij was te langzaam en een van de soldaten schiet Erik al neer. Hij is dood.
Verhaalanalyse

Vertelsituatie
In ‘Kort Amerikaans’ spreken we van een personele vertelsituatie. De hoofdpersoon wordt aangegeven met “hij”. Deze “hij” is dus in dit geval Erik van Poelgeest. Je neemt het verhaal dus waar door de ogen van Erik, maar dan wel in de hijvorm. Bij het lezen zelf merk je er niet veel van dat er een verteller is. Door dit personele perspecief kom je alleen achter de gevoelens van het hoofdpersoon, Erik dus. Je weet nooit wat de andere personen gaan doen en wat ze denken. Het nadeel hiervan is dat je het hele verhaal door de zelfde invalshoek ziet. Maar het voordeel is, is dat je nieuwsgierig word omdat je niet weet wat de andere personen gaan doen.

Tijd
‘Kort Amerikaans’ wordt in de chronologische volgorde verteld. Er komen zo af en toe wel een aantal tijdsvertragers voor in het verhaal, want soms wordt het verhaal gerekt door een gedachtegang van een persoon. Verder zijn er geen grote tijdsversnellers, alleen van een paar uur of een halve dag.De vertelde tij van het verhaal is ongeveer een half jaar, namelijk vanaf ongeveer september 1944 tot en met bevrijding in mei 1945.


Ruimte
Het grootste gedeelte van het verhaal speelt zich af in Leiden
Het verhaal speelt zich voor het grootste gedeelte af in Leiden, namelijk op straat, zijn kamertje, de academie en bij d’Ailleurs. De ruimtes worden redelijk uitgebreid beschreven, vooral het leerlingenatelier op de schildersacademie.
De functie van de ruimtebeschrijvingen is om een sfeer op te roepen. Dat is ook zo wanneer Eric met de Spin mee gaat naar het huis van de Spin en ze boven komen in zijn kamer. De kamer wordt zo beschreven alsof het er een beetje griezelig uitziet en ook begint het op dat moment buiten te onweren. Dat geeft er helemaal een beetje griezelige sfeer aan.
De ruimtebeschrijvingen hebben ook nog een andere functie. De meeste kamers die beschreven worden zijn klein: de zolderkamer, de zolder op de academie, de kamer van de Spin. Dit is dan weer in relatie met de thematiek, namelijk dat Eric geïsoleerd is; hij is eenzaam. Ook kun je de academie, waar Eric later woont, koppelen aan het leven van Eric. De academie is namelijk stoffig, onverzorgd en ongeordend; dat slaat ook allemaal op zijn leven.

Structuur
Het boek bestaat uit 21 hoofdstukken en deze hoofdstukken zijn allemaal vanuit hetzelfde perspectief geschreven. In het boek is er een duidelijke samenhang van alle gebeurtenissen. Er is maar een verhaallijn en in bijna ieder hoofdstuk gaat er wel iemand dood.

Thematiek en Motieven
Het thema in ‘Kort Amerikaans’ is isolement en eenzaamheid. Dat kan je namelijk goed terug zien in de titel, want vroeger moest Erik om geld te sparen zijn haar in een bepaald kapsel knippen, Kort Amerikaans. Doordat het haar zo kort was kon je zijn litteken op zijn slaap goed zijn en werd daarmee gepest. Hij had dus weinig vrienden en raakt in isolement..
Het is middenin de Tweede Wereldoorlog. Een 18-jarige jongen zit ondergedoken in Leiden voor de arbeidsdienst. Hij werkt als schilder van lampenkappen en schildert op een schildersacademie. Om hem heen gaan er een aantal mensen dood en hij probeert aan de eenzaamheid te ontkomen. Als Leiden wordt bevrijd, wordt hij neergeschoten.
Overal om Eric heen gaan er mensen dood; Frans, de Spin, Elly. Hij probeert te ontkomen aan de dood, maar dit lukt hem niet, want hij wordt neergeschoten met de bevrijding. Niemand kan dus aan de dood ontkomen.


Mening
Om te beginnen wil ik graag zeggen dat ik dit een prachtig verhaal vond om te lezen, er zit passie in, er zit droevigheid in, je gaat helemaal mee leven met Erik. Maar naar mijn mening ontbreekt de spanning toch wel een beetje. Althans, ik had meer verwacht van een boek dat over de Tweede Wereldoorlog gaat. Ondanks het feit dat Erik zijn vriend werd opgepakt, de Spin zelfmoord had gepleegd en Erik Elly heeft gewurgd blijft het boek toch een beetje eentonig. Ook vind ik het raar dat zijn litteken maar een paar keer echt aan de orde komt in het boek. Want naar mijn weet is Erik in sociaal isolement gekomen mede door zijn litteken, en dat litteken komt maar heel minimaal aan de orde. Zo heeft erik een keer een portret van zichzelf getekend zonder litteken en aan de Grouw laten zien, wat vervolgens niet meer echt terug komt. Daarnaast moet ik wel zeggen dat Wolkers heel openlijk is op het gebied van seks wat het verhaal ook wel een andere draai geeft. Ondanks het boek minpunten en plus punten heeft zet ik het met trots op mijn lijst.