Leesverslag:
Kort Amerikaans

A 1. Algemeen/oriënterend
a. Geef een volledige titelbeschrijving: auteur, titel, ondertitel
Titel: Kort Amerikaans
Auteur: Jan Wolkers
Ondertitel: -

b. Geef nationaliteit, geboortedatum en datum van overlijden van de auteur.
Nationaliteit: Nederlands
Geboren: 26 oktober 1925
Overleden: 19 oktober 2007

c. Is er een motto of opdracht?
Ja, het leven is een val, waarin je gevangen zit, en die uiteindelijk dodelijk is.

d. Wat was het jaar van de eerste uitgave?
De eerste uitgave was in 1962.


e. Aantal pagina’s?
Het boek telt 168 pagina’s.

f. Wat was de leestijd in uren?
Ik heb het niet precies bijgehouden, maar ik schat het zo ongeveer op 5 uur.

g. Wanneer heb je het boek uitgelezen?
In de vakantie. De datum was 20 februari 2009.

h. Welke verwachtingen had je ervan voor je het ging lezen?
Ik had gedacht dat ik er niet van zou genieten het te lezen, zoals bij de meeste lijsters.

2. Samenvatting
Geef een overzichtelijke samenvatting van de inhoud. Besteed voldoende aandacht aan het begin en het slot.

Bij een razzia in Leiden in 1944 wordt Peter, een vriend van Eric van Poelgeest, opgepakt. Eric zelf ontloopt dit lot, omdat hij net op dat moment het postkantoor binnengaat. Eric is 18 jaar, en hij duikt onder voor de arbeidsdienst. Hij geeft zich op voor de tekenacademie bij de kunstschilder Van Grouw. Hij krijgt werk op het door jonkheer d’Ailleurs geleide atelier, waar hij 17de eeuwse zeeslagen op lampenkappen schildert. Hier werkt ook Elly, een 20-jarig blond joods meisje, dat ondergedoken is bij de familie d’Ailleurs. Eric bezoekt Elly ‘s nachts, en ook op het atelier hebben ze contact. Op een gegeven moment ontdekt Eric in het atelier een schilderij, waarop een schedel met een litteken staat afgebeeld. Eric denkt nu dat hij in gevaar is, omdat hij ook zo’n litteken heeft. Dit litteken veroorzaakt spanningen bij hem, omdat hij er altijd mee gepest is en het hem in een isolement geplaatst heeft. Als hij later een gipsen tors van Venus ontdekt, beschouwt hij deze als zijn vrouw, omdat hij zich voor haar vanwege zijn litteken niet hoeft te schamen.

Eric, die uit een streng calvinistisch milieu komt, heeft een vriendinnetje, Ans. Eric neemt haar mee naar zijn zolderkamertje en ze gaan voor het eerst met elkaar naar bed. Ans, die Rooms-Katholiek is, biecht dit op aan de pastoor, die haar de verdere omgang met Eric verbiedt. Na een tweede bezoek laat ze Eric in de steek. Eric heeft inmiddels op het atelier nader contact met Elly gezocht, als de jonkheer er niet is. Op de academie ontmoet Eric de zonderling ‘De Spin’; deze is, evenals Van Grouw, een N.S.B.er.


Erics moeder komt elke dag met de tram uit Oegstgeest om Eric een pannetje eten te brengen. Op een avond vertelt ze zeer bedroefd, dat Erics oudste broer Frans, die bij de ondergrondse zit, difterie heeft. Als duidelijk is, dat Frans het niet haalt, gaat Eric ‘De Spin’ om raad vragen. Deze geeft hem een briefje van honderd, waarvoor Eric een krans voor Frans’ graf koopt. ‘De Spin’ pleegt later zelfmoord en Van Grouw vlucht op D-Day voor de geallieerden. Hij laat Eric in de academie wonen en na enkele maanden trekt Elly bij hem in. Hij weigert lichamelijk contact met haar omdat hij al die tijd met de gipsen tors leeft. Als hij die nacht weer naar de tors gaat, betrapt Elly hem, als hij zich bevredigt. Uit woede gooit ze de tors kapot. Eric grijpt haar daarop naar de keel en vermoordt haar in een vlaag van waanzin. Op de dag van de bevrijding wordt Eric doodgeschoten, omdat de bevrijders denken, dat hij een verrader is.

B Belevingsvragen
3. Eerste reactie
a. Geef je eerste reactie achteraf. Waarom sprak het boek je wel/ niet aan?
Het boek sprak me niet aan, omdat ik het verhaal niet spannend vond. Ik kon me er niet in verplaatsen. Maar het is wel erg vlot geschreven en voor je het weet heb je het boek al uit.

b. Welke persoon of gebeurtenis is je het beste bijgebleven of het meeste opgevallen? En waarom?
Dat Eric met die tors naar bed gaat. Dat vond ik echt een toppunt van absurditeit.


C Verdieping
4. Tijd, ruimte en personen
a. In welke tijd speelt het verhaal zich af? Waaruit blijkt dit?
Het speelt zich af voor de oorlog is afgelopen, 1944.
Dit blijkt uit het einde van het boek dat Nederland bevrijd wordt.
Maar ook uit talloze andere gebeurtenissen. Bijvoorbeeld in het begin van het boek dat Peter wordt opgepakt bij een razzia.

b. Hoe lang duurt het verhaal?
Ongeveer 1 jaar.

c. Wordt er een voorgeschiedenis verteld?
Niets, het speelt zich in chronologische volgorde af en heeft geen voorgeschiedenis.


d. Waar speelt het verhaal zich af? Heeft dat een bijzondere functie binnen het verhaal?
In Leiden. Het heeft geen bijzondere functie

e. Wie zijn de hoofdpersonages? Wat voor mensen zijn dat?
Eric van Poelgeest
Dat is een jongen van 18 jaar, die lessen volgt aan een schildersacademie.
Hij vecht tegen zijn angsten en zijn erotische obsessies.

Ans
Aanvankelijk het (eerste) vriendinnetje van Eric. Ans wil nog niet naar bed met Eric.

Elly
Werkt op hetzelfde atelier als Eric. Ze trekt later bij hem in, en wordt tenslotte door hem vermoord.

Van Grouw
Kunstschilder, heeft een teken- en schilderacademie.

D’Ailleurs
Beheerder van het atelier waar Eric werkt en Elly is ondergedoken.

‘De Spin’
De enige andere ‘leerling’ op de academie.

5. Vertelwijze (perspectief)/ Opbouw
a. Wie is de verteller van het verhaal.
Eric van Poelgeest

b. Wordt het in de ik- of in de hij-vorm verteld?
Het wordt in de hij-vorm verteld


c. Is er iets bijzonders te vertellen over de wijze van het vertellen?
Ja, het is op een moderne en vlotte manier geschreven.

d. Uit hoeveel delen of hoofdstukken bestaat het boek? Zijn ze getiteld?
Het boek heeft 21 hoofdstukken. Ze zijn echter niet getiteld.

e. Is er nog een proloog of epiloog of is er iets anders bijzonders over de structuur te vertellen?
Nee, een proloog noch een epiloog komt in het boek voor.

6. Thematiek en interpretatie
a. verklaar de titel, ondertitel en motto.
De hoofdpersoon, Eric, moet in zijn jeugd zijn haar Kort Americaans dragen, omdat dit goedkoop is. Hierdoor is zijn litteken, reden van zijn isolement, goed te zien.
Het boek heeft geen ondertitel.
Op een van de eerste pagina’s van het boek staat het citaat: ‘There is no trap so deadly as the trap you set for yourself’.
Hij bedoelt hiermee: Het leven is een val, waarin je gevangen zit, en die uiteindelijk dodelijk is. Eric zet zijn eigen val door in een N.S.B.-gebouw te gaan wonen, en de bevrijders met een antiek geweer te bedreigen.

b. Welke motieven (zaken die steeds terugkeren) ben je tegengekomen?
Dat Eric met zijn angsten en erotische obsessies leert omgaan.


c. Wat zie je als je het thema ( de centrale probleemstelling of de idee) van het verhaal?
Het centrale thema is isolement; bijv. als gevolg van de oorlog, gebeurtenissen in de jeugd, opvoeding of uiterlijk.

d. Welke mening over de werkelijkheid heeft de schrijver volgens jou willen uitdragen?
Dat het leven een val is, waarin je gevangen zit. Daarom koos hij dat citaat aan het begin van het boek.

D Reflectie
7. Persoonlijke waardering
Geef een goed beargumenteerde mening over het boek in ca. 150 woorden. Niet alleen wat je vindt, maar ook waarom je dat vindt, is belangrijk.
Ik vind het boek goed geschreven. Zeker als je kijkt naar het jaar dat het boek voor het eerst is uitgegeven. De meest boeken uit de jaren ’60 hebben moeilijk taalgebruik en lange zinnen.
Dit boek is ongeveer het tegenovergestelde: korte zinnen en makkelijk taalgebruik.
Daarom dacht ik dat dit boek recent was geschreven.
Maar ik kan niet zeggen dat ik het boek met plezier heb gelezen.
Dat komt doordat je de gebeurtenissen al ziet aankomen.
Het heeft geen moeilijke tijdslijn. Het is niet ingewikkeld. Ik houd ervan als een boek moeilijk te begrijpen is en dat je vaak ingewikkelde verbanden moet leggen tussen dingen die in het verleden en heden gebeuren in het boek.

Dit was echter niet zo bij Kort Amerikaans. Je intellectuele vermogen werd niet op de proef gesteld. Het boek gaf echter wel een goed idee van hoe het leven was in de 2e Wereldoorlog.
Hoe de gewone burgers het ervaren.

E Bronnen
1. www.wikipedia.com