Verhaalanalyse Kort Amerikaans
Inhoud
Voorblad
Zakelijke gegevens
Samenvatting
Samenvatting
Thema
Motieven
Personen
Tijd
Ruimte
Titelverklaring
Verteller
Genre
Spanning
Stijl
Waardering critici
Persoonlijke waardering
Zakelijke gegevens:
Titel: Kort Amerikaans
Auteur: Jan Wolkers
Eerste druk: 1962
Gelezen druk: 50ste 2005
Samenvatting
Erik van Poelgeest is 18 jaar, we schrijven het jaar 1944 wanneer Erik ondergedoken zit op een zolderkamertje. Hij zit ondergedoken omdat hij zich niet bij de arbeidsdienst wil melden. Een goede vriend van hem genaamd Peter, trekt vaak met Erik op. Zo ook op een dag dat ze in de Breestraat lopen in Leiden. Daar hing een poster die voor die tijd nogal schokkend was, namelijk veel naakt. Het volgende gebeurde: er kwam een plotselinge razzia, niet Erik werd gepakt, die wist te ontkomen door naar het postkantoor te gaan maar Peter werd wel opgepakt. Na de razzia loopt hij weer richting zijn huis, op de terug weg komt hij langs een schilderacademie, zonder na te denken meld hij zich aan als leerling. De beroepschilder Van Grouw accepteert de jongen en hij heeft werk. Hij heeft een dagindeling bij zijn werk, namelijk: ’s ochtends mag hij thuisblijven, ’s middags werk en ’s avonds ook, hij maakt lampenkappen voor Jonkheer d’Ailleurs. Met zeventiende-eeuwse zeeslagen er op. Op het werk is Erik niet alleen, er werkt daar ook nog een joods meisje met blond haar, zij is 20 jaar oud. Zij duikt onder bij de familie van de jonkheer. De jonkheer schildert niet alleen met Elly maar wanneer zijn vrouw slaapt, vrijt hij met de twintigjarige Jodin. Door haar eenzaamheid laat ze het maar toe. In het begin leefden ze gewoon rustig naast elkaar, ze krijgt wat meer aandacht van hem later. Wanneer Erik voor de eerste komt om te werken is er nog niemand, dit bood hem de kans om de vertrekken te onderzoeken. Hij komt een stilleven tegen van De Spin. De Spin was ook een leerling net als Erik, op de schedel in het stilleven bevond zich op de linkslaap een paarsbruine vlek. Erik heeft zelf ook zo’n litteken. Normaal zie je het litteken niet, maar wanneer hij naar de kapper was geweest en het model ‘kort Amerikaans’ kreeg zag je het litteken goed, hij dacht: ‘godverdomme, alleen zo’n kapsel om wat geld uit te sparen. Maar een ander negatief punt van het litteken op de schedel, ze weten van zijn komst, hij is in gevaar. Wanneer hij verder gaat zoeken in het gebouw komt hij een antiek geweer tegen, hij maakt er poses mee voor de spiegel, en laat zich in met allerlei fantasieën. ( pas op nu komt een verschrikkelijke scène.) hij vindt vlakbij het geweer een tors van de Griekse godin Venus, daar staat voor schoonheid en liefde, op deze tors bevredigt hij zich. ( zo achter de rug ). Na dat incident, kijkt hij bij van Grouw die lid is van de N.S.B net zoals de Spin door het sleutelgat, hij wordt gesnapt door Van Grouw, maar deze man werd niet boos, en was zeer aardig. Erik heeft een vriendin, genaamd Ans, zij is streng Rooms Katholiek. Maar uit vrees dat Erik heel boos op haar wordt, gaat ze toch met hem naar bed. Daar krijgt zij kort daarna erge spijt van, zo erg zelfs, dat ze gaat biechten bij de pastoor. Ze vertelt alles, en de pastoor verbied haar om nog met Erik om te gaan. Wanneer Ans dit tegen Erik zei, werd hij woedend. De Spin, de collega leerling van Erik, is 45, woont in een klein huisje met zijn doofstomme moeder. Zijn kamer is gewijd aan een eigenzinnige theorie, dat de zwaartekracht is gebaseerd op kleuren, wanneer de grond blauw zou zijn en de lucht groen zou alles omhoog vallen in plaats van omlaag. Erik zijn broer genaamd Frans zit in het verzet, en wordt bij een overval op een distributiekantoor in zijn been geraakt en opgepakt, hij kreeg hierbij ook nog difterie, omdat de Duitsers hem pas laat bij het ziekenhuis brachten was de situatie kritiek. Hij krijgt deze informatie van zijn moeder, die komt Erik elke dag voedsel brengen, uit Oegstgeest komt ze met de tram, hij heeft een heel schema gemaakt voor haar, wanneer hij gevolgd wordt moet ze bij een andere halte stoppen enzovoorts. Hij komt weer eens langs bij de Spin en vraagt informatie over de ziekte difterie, hier werd hij niet vrolijk van, bij slechte behandeling dood door verstikking. Erik ziet in het atelier van de Spin een foto van een hond hij vraagt erna, hij krijgt niet echt antwoord, en de Spin is erg bedroefd, later hoorde Erik dat de Spin die hond vermoord heeft omdat hij niet praatte. De Spin is er zo door aangetast dat hij zelfmoord pleegde, hij hing zich op in het midden van de kamer, op een wijze die zeer moedig was, hij heeft het opstapje laten staan, dus hij heeft continu nog terug kunnen gaan, maar deed het niet. Na dit erge feit, is de gifbeker nog niet leeg voor Erik, hij gaat naar zijn broer, en hij is getuige van hoe hij sterft, met gebalde vuisten sterft hij. Hij wou de indruk nog geven met mij is alles goed, houd jij je ook goed. Wanneer de begrafenisondernemer bij de ouders langskomt, haalde Erik hard uit naar hem, hij maakte hem uit voor oplichter. Zijn vader die streng gelovig was in tegenstelling tot de atheïstische Erik probeerde de dood van Frans te accepteren. En probeert de moeder van Erik te kalmeren met spreuken zoals: waar hij nu naar toe gaat is het beter, De heer heeft dit voor hem bedoeld. Erik walgt hier van. Na dit allemaal, gaat Erik bij Elly langs bij het huis van d’Ailleurs hij blijft daar slapen, en vrijen de hele nacht. ’s Ochtends wanneer hij weg wil, komt hij d’Ailleurs tegen op het toilet die met zijn pyjamabroek op de enkels lag te bevredigen. De Oorlog loopt ten einde, zo ook weet De Grouw, die ging zich tot te dood verdedigen op een kasteel verder op met andere Nazi’s. Hij kreeg van; van Grouw de sleutel van de academie. Daar was nog genoeg voedsel om de oorlog uit te kunnen zingen. Hij nodigt Elly uit om bij hem te komen wonen, ze wil niet, maar later wanneer d’Ailleurs is opgepakt komt ze alsnog. Voorheen hadden ze vaak seks nu niet meer, Erik bevredigt zich alleen maar met de tors. Hij kan zich niet meer hechten aan levende mensen, alles wat hij lief heeft sterft. Wanneer Erik weer eens op de tors bezig is betrapt Elly hem, ze gooit de tors kapot en maakt de volgende opmerking, namelijk: de vlek op je hoofd is niet erg, maar je hebt een vlek in je hoofd. Hierop werd Erik zo boos dat hij haar strot fijnkneep en ze stikte. Op de bevrijding wilden de verzetsleden de academie reinigen van NSB’ers en kwamen Erik halen, die begreep hier niets van en deed vrolijk mee met zijn antieke geweer, de soldaten die hem wouden op pakken, de soldaat schrok en schoot op Erik, en die werd dodelijk geraakt.
Thema:
Hoe een jongen eenzaam is, en telkens terugdenkt wanneer hij kort geknipt werd en het litteken zichtbaar was, hoe de jongen alleen stond.
Motieven:
Seks, oorlog, schilderen, dood, leven, verminking, jeugdproblemen.
Waarom deze motieven: dit zijn duidelijke anekdotes die in het verhaal voorkomen dus het noemen waard zijn.
Er zijn ook nog wat leidmotieven die steeds terugkomen:
- het geloof
- het litteken
- het pannetje met eten
Personen:
- Eric van Poelgeest de hoofdpersoon, is een eigenaardig type die veel alleen is, en zich onzeker voelt door het litteken. Een jongen met veel sarcastische humor. Rond Karakter.
- Frank van Poelgeest, broer van Erik, zit in het verzet en sterft aan difterie vlak karakter.
- Elly vriendin van Erik. Een wilde blonde Jodin wordt vermoord door Erik. vlak karakter
- Ans, ex vriendin van Erik, te vroom voor seks. vlak karakter.
- Moeder van Erik, brengt trouw elke dag eten. vlak karakter.
- Peter, vriend van Erik wordt opgepakt. vlak karakter
- De Spin, een gek en medeleerling Erik, hangt zichzelf op. vlak karakter.
Bijpersonen:
- Van Grouw, een humoristische vriendelijke NSB’er geeft sleutel van de academie aan Erik. vlak karakter.
- D’Ailleurs, een norse adellijke man, vrijt met Elly, wordt opgepakt. vlak karakter.
- Vader Erik, een vrome Calvinistische man. vlak karakter.
- Bettie van Poelgeest zusje Erik vlak karakter.
Tijd en ruimte:
Tijd: eind ’44 tot bevrijding mei ’45. Het verhaal is chronologisch verteld weinig flashbacks, af en toe wel staat er een verwachting beschreven die vaak klopt zoals met de Spin, hij zag dat er een doek voor het raam hing en het was doodstil, toen wist hij wel dat er wat aan de hand was. Het verhaal is ook continu verteld, er wordt niets overgeslagen.
Ruimte:
Het verhaal speelt zich grotendeels af in Leiden, in zijn zolderkamertje, tram, op de academie, bij d’Ailleurs thuis. De omgeving waar het verhaal zich afspeelt is altijd goed omschreven vooral de werkplaats in de academie. Dit schept sfeer.
Titelverklaring:
Kort Amerikaans slaat op het model kapsel wanneer hij helemaal kort geknipt werd. Je zag dan duidelijk het litteken op zijn linkerslaap. Door dit litteken werd hij veel gepest en geraakte hij in een isolement. En de ruimtebeschrijving heeft ook nog een andere functie, namelijk: de schrijver probeert vaak de kleine ruimtes te accentueren, daardoor geef je nog meer aan dat hij is geïsoleerd.
Verteller:
Het verhaal wordt verteld door de personele verteller, hij = Erik. Je leest het verhaal door de ogen van Erik, je merkt niet in het verhaal dat er een verteller is. In dit verhaal komen wij alleen achter de gedachten van Erik, en niet van andere personen in het verhaal. Het is een slimme manier om te vertellen, je wordt namelijk erg nieuwsgierig. En je wilt dan eigenlijk het boek in een ruk uitlezen.
Genre:
Een Psychologische roman met autobiografische aspecten.
Waarom: Psychologisch door; hoe een litteken zijn leven eigenlijk kan regeren en bepalen. Roman omdat het toch ook wel weer een erg wonderbaarlijk leven is. En autobiografisch omdat toch het hele leven van Erik beschreven wordt, van dat hij geboren werd met het litteken totdat hij werd doodgeschoten.
Spanning:
Razzia, op pakken van Peter, zelfmoord de Spin, overlijden Frans, Kapot gooien van de tors, dood Elly ( moord ) en de dood van Erik.
Stijl:
Korte duidelijk bondige zinnen, veel symboliek en veel voorbeelden.
Doordat er veel symboliek in zit moet je continu erg je aandacht er bij houden anders kan je nog wel eens de clou missen.
Waardering in recensies van Critici:
Ze vinden in het begin een raar boek met te veel gedetailleerd beschreven seks er in, dit was ook pas het 2e boek van Wolkers dus men moest nog aan zijn stijl wennen. Nu zijn de recensies grotendeels Lovend over hem
Persoonlijke Waardering:
Ik vind het knap hoe hij dingen zo werkelijk kan vertellen, dat moet ik eerlijk zeggen, maar niet alles hoeft zo realistisch verteld te worden. Scènes over seks met een tors mag hij best achter wegen laten. Maar ik ben blij dat ik nu kennis heb gemaakt met de schrijfstijl van Wolkers.
Inhoud
Voorblad
Zakelijke gegevens
Samenvatting
Samenvatting
Thema
Motieven
Personen
Tijd
Ruimte
Titelverklaring
Verteller
Genre
Spanning
Stijl
Waardering critici
Persoonlijke waardering
Zakelijke gegevens:
Titel: Kort Amerikaans
Auteur: Jan Wolkers
Eerste druk: 1962
Gelezen druk: 50ste 2005
Samenvatting
Erik van Poelgeest is 18 jaar, we schrijven het jaar 1944 wanneer Erik ondergedoken zit op een zolderkamertje. Hij zit ondergedoken omdat hij zich niet bij de arbeidsdienst wil melden. Een goede vriend van hem genaamd Peter, trekt vaak met Erik op. Zo ook op een dag dat ze in de Breestraat lopen in Leiden. Daar hing een poster die voor die tijd nogal schokkend was, namelijk veel naakt. Het volgende gebeurde: er kwam een plotselinge razzia, niet Erik werd gepakt, die wist te ontkomen door naar het postkantoor te gaan maar Peter werd wel opgepakt. Na de razzia loopt hij weer richting zijn huis, op de terug weg komt hij langs een schilderacademie, zonder na te denken meld hij zich aan als leerling. De beroepschilder Van Grouw accepteert de jongen en hij heeft werk. Hij heeft een dagindeling bij zijn werk, namelijk: ’s ochtends mag hij thuisblijven, ’s middags werk en ’s avonds ook, hij maakt lampenkappen voor Jonkheer d’Ailleurs. Met zeventiende-eeuwse zeeslagen er op. Op het werk is Erik niet alleen, er werkt daar ook nog een joods meisje met blond haar, zij is 20 jaar oud. Zij duikt onder bij de familie van de jonkheer. De jonkheer schildert niet alleen met Elly maar wanneer zijn vrouw slaapt, vrijt hij met de twintigjarige Jodin. Door haar eenzaamheid laat ze het maar toe. In het begin leefden ze gewoon rustig naast elkaar, ze krijgt wat meer aandacht van hem later. Wanneer Erik voor de eerste komt om te werken is er nog niemand, dit bood hem de kans om de vertrekken te onderzoeken. Hij komt een stilleven tegen van De Spin. De Spin was ook een leerling net als Erik, op de schedel in het stilleven bevond zich op de linkslaap een paarsbruine vlek. Erik heeft zelf ook zo’n litteken. Normaal zie je het litteken niet, maar wanneer hij naar de kapper was geweest en het model ‘kort Amerikaans’ kreeg zag je het litteken goed, hij dacht: ‘godverdomme, alleen zo’n kapsel om wat geld uit te sparen. Maar een ander negatief punt van het litteken op de schedel, ze weten van zijn komst, hij is in gevaar. Wanneer hij verder gaat zoeken in het gebouw komt hij een antiek geweer tegen, hij maakt er poses mee voor de spiegel, en laat zich in met allerlei fantasieën. ( pas op nu komt een verschrikkelijke scène.) hij vindt vlakbij het geweer een tors van de Griekse godin Venus, daar staat voor schoonheid en liefde, op deze tors bevredigt hij zich. ( zo achter de rug ). Na dat incident, kijkt hij bij van Grouw die lid is van de N.S.B net zoals de Spin door het sleutelgat, hij wordt gesnapt door Van Grouw, maar deze man werd niet boos, en was zeer aardig. Erik heeft een vriendin, genaamd Ans, zij is streng Rooms Katholiek. Maar uit vrees dat Erik heel boos op haar wordt, gaat ze toch met hem naar bed. Daar krijgt zij kort daarna erge spijt van, zo erg zelfs, dat ze gaat biechten bij de pastoor. Ze vertelt alles, en de pastoor verbied haar om nog met Erik om te gaan. Wanneer Ans dit tegen Erik zei, werd hij woedend. De Spin, de collega leerling van Erik, is 45, woont in een klein huisje met zijn doofstomme moeder. Zijn kamer is gewijd aan een eigenzinnige theorie, dat de zwaartekracht is gebaseerd op kleuren, wanneer de grond blauw zou zijn en de lucht groen zou alles omhoog vallen in plaats van omlaag. Erik zijn broer genaamd Frans zit in het verzet, en wordt bij een overval op een distributiekantoor in zijn been geraakt en opgepakt, hij kreeg hierbij ook nog difterie, omdat de Duitsers hem pas laat bij het ziekenhuis brachten was de situatie kritiek. Hij krijgt deze informatie van zijn moeder, die komt Erik elke dag voedsel brengen, uit Oegstgeest komt ze met de tram, hij heeft een heel schema gemaakt voor haar, wanneer hij gevolgd wordt moet ze bij een andere halte stoppen enzovoorts. Hij komt weer eens langs bij de Spin en vraagt informatie over de ziekte difterie, hier werd hij niet vrolijk van, bij slechte behandeling dood door verstikking. Erik ziet in het atelier van de Spin een foto van een hond hij vraagt erna, hij krijgt niet echt antwoord, en de Spin is erg bedroefd, later hoorde Erik dat de Spin die hond vermoord heeft omdat hij niet praatte. De Spin is er zo door aangetast dat hij zelfmoord pleegde, hij hing zich op in het midden van de kamer, op een wijze die zeer moedig was, hij heeft het opstapje laten staan, dus hij heeft continu nog terug kunnen gaan, maar deed het niet. Na dit erge feit, is de gifbeker nog niet leeg voor Erik, hij gaat naar zijn broer, en hij is getuige van hoe hij sterft, met gebalde vuisten sterft hij. Hij wou de indruk nog geven met mij is alles goed, houd jij je ook goed. Wanneer de begrafenisondernemer bij de ouders langskomt, haalde Erik hard uit naar hem, hij maakte hem uit voor oplichter. Zijn vader die streng gelovig was in tegenstelling tot de atheïstische Erik probeerde de dood van Frans te accepteren. En probeert de moeder van Erik te kalmeren met spreuken zoals: waar hij nu naar toe gaat is het beter, De heer heeft dit voor hem bedoeld. Erik walgt hier van. Na dit allemaal, gaat Erik bij Elly langs bij het huis van d’Ailleurs hij blijft daar slapen, en vrijen de hele nacht. ’s Ochtends wanneer hij weg wil, komt hij d’Ailleurs tegen op het toilet die met zijn pyjamabroek op de enkels lag te bevredigen. De Oorlog loopt ten einde, zo ook weet De Grouw, die ging zich tot te dood verdedigen op een kasteel verder op met andere Nazi’s. Hij kreeg van; van Grouw de sleutel van de academie. Daar was nog genoeg voedsel om de oorlog uit te kunnen zingen. Hij nodigt Elly uit om bij hem te komen wonen, ze wil niet, maar later wanneer d’Ailleurs is opgepakt komt ze alsnog. Voorheen hadden ze vaak seks nu niet meer, Erik bevredigt zich alleen maar met de tors. Hij kan zich niet meer hechten aan levende mensen, alles wat hij lief heeft sterft. Wanneer Erik weer eens op de tors bezig is betrapt Elly hem, ze gooit de tors kapot en maakt de volgende opmerking, namelijk: de vlek op je hoofd is niet erg, maar je hebt een vlek in je hoofd. Hierop werd Erik zo boos dat hij haar strot fijnkneep en ze stikte. Op de bevrijding wilden de verzetsleden de academie reinigen van NSB’ers en kwamen Erik halen, die begreep hier niets van en deed vrolijk mee met zijn antieke geweer, de soldaten die hem wouden op pakken, de soldaat schrok en schoot op Erik, en die werd dodelijk geraakt.
Thema:
Hoe een jongen eenzaam is, en telkens terugdenkt wanneer hij kort geknipt werd en het litteken zichtbaar was, hoe de jongen alleen stond.
Seks, oorlog, schilderen, dood, leven, verminking, jeugdproblemen.
Waarom deze motieven: dit zijn duidelijke anekdotes die in het verhaal voorkomen dus het noemen waard zijn.
Er zijn ook nog wat leidmotieven die steeds terugkomen:
- het geloof
- het litteken
- het pannetje met eten
Personen:
- Eric van Poelgeest de hoofdpersoon, is een eigenaardig type die veel alleen is, en zich onzeker voelt door het litteken. Een jongen met veel sarcastische humor. Rond Karakter.
- Frank van Poelgeest, broer van Erik, zit in het verzet en sterft aan difterie vlak karakter.
- Elly vriendin van Erik. Een wilde blonde Jodin wordt vermoord door Erik. vlak karakter
- Ans, ex vriendin van Erik, te vroom voor seks. vlak karakter.
- Moeder van Erik, brengt trouw elke dag eten. vlak karakter.
- De Spin, een gek en medeleerling Erik, hangt zichzelf op. vlak karakter.
Bijpersonen:
- Van Grouw, een humoristische vriendelijke NSB’er geeft sleutel van de academie aan Erik. vlak karakter.
- D’Ailleurs, een norse adellijke man, vrijt met Elly, wordt opgepakt. vlak karakter.
- Vader Erik, een vrome Calvinistische man. vlak karakter.
- Bettie van Poelgeest zusje Erik vlak karakter.
Tijd en ruimte:
Tijd: eind ’44 tot bevrijding mei ’45. Het verhaal is chronologisch verteld weinig flashbacks, af en toe wel staat er een verwachting beschreven die vaak klopt zoals met de Spin, hij zag dat er een doek voor het raam hing en het was doodstil, toen wist hij wel dat er wat aan de hand was. Het verhaal is ook continu verteld, er wordt niets overgeslagen.
Ruimte:
Het verhaal speelt zich grotendeels af in Leiden, in zijn zolderkamertje, tram, op de academie, bij d’Ailleurs thuis. De omgeving waar het verhaal zich afspeelt is altijd goed omschreven vooral de werkplaats in de academie. Dit schept sfeer.
Titelverklaring:
Kort Amerikaans slaat op het model kapsel wanneer hij helemaal kort geknipt werd. Je zag dan duidelijk het litteken op zijn linkerslaap. Door dit litteken werd hij veel gepest en geraakte hij in een isolement. En de ruimtebeschrijving heeft ook nog een andere functie, namelijk: de schrijver probeert vaak de kleine ruimtes te accentueren, daardoor geef je nog meer aan dat hij is geïsoleerd.
Het verhaal wordt verteld door de personele verteller, hij = Erik. Je leest het verhaal door de ogen van Erik, je merkt niet in het verhaal dat er een verteller is. In dit verhaal komen wij alleen achter de gedachten van Erik, en niet van andere personen in het verhaal. Het is een slimme manier om te vertellen, je wordt namelijk erg nieuwsgierig. En je wilt dan eigenlijk het boek in een ruk uitlezen.
Genre:
Een Psychologische roman met autobiografische aspecten.
Waarom: Psychologisch door; hoe een litteken zijn leven eigenlijk kan regeren en bepalen. Roman omdat het toch ook wel weer een erg wonderbaarlijk leven is. En autobiografisch omdat toch het hele leven van Erik beschreven wordt, van dat hij geboren werd met het litteken totdat hij werd doodgeschoten.
Spanning:
Razzia, op pakken van Peter, zelfmoord de Spin, overlijden Frans, Kapot gooien van de tors, dood Elly ( moord ) en de dood van Erik.
Stijl:
Korte duidelijk bondige zinnen, veel symboliek en veel voorbeelden.
Doordat er veel symboliek in zit moet je continu erg je aandacht er bij houden anders kan je nog wel eens de clou missen.
Waardering in recensies van Critici:
Ze vinden in het begin een raar boek met te veel gedetailleerd beschreven seks er in, dit was ook pas het 2e boek van Wolkers dus men moest nog aan zijn stijl wennen. Nu zijn de recensies grotendeels Lovend over hem
Persoonlijke Waardering:
Ik vind het knap hoe hij dingen zo werkelijk kan vertellen, dat moet ik eerlijk zeggen, maar niet alles hoeft zo realistisch verteld te worden. Scènes over seks met een tors mag hij best achter wegen laten. Maar ik ben blij dat ik nu kennis heb gemaakt met de schrijfstijl van Wolkers.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden