1 Zakelijke gegevens:

a Auteur
de auteur van Karel ende Elegast is onbekend

b Titel
Karel ende Elegast, uitgever onbekend, ± 1100 – 1500, 27 bladzijdes (jaar van eerst uitgave is niet exact bekend, maar het is waarschijnlijk eind 15e begin 16e eeuw geweest, vertaald van het Diets)

c Genre
Voorhoofse ridderlijke verhaalkunst (Frankische roman)

2 Eerste reactie

a keuze
Ik heb voor dit werk gekozen want we hadden de opdracht bij Nederlands een middeleeuws verhaal te lezen en daar een leesverslag van te maken. We kregen van mevrouw van der Wal het verhaal Karel ende Elegast en daar mochten we een verslag van maken. Dit heb gelezen en ik vond het wel een leuk verhaal, dus besloot ik om hier maar een verslag van te maken. Dan hoef ik geen ander verhaal meer te lezen.

b Inhoud
Ik had in het begin van het verhaal telkens eerst de bladzijden in het Diets (Middeleeuws Nederlands) gelezen, maar daar begreep ik niet veel van. Toen ben ik maar verder gegaan met het lezen van de vertaling van het verhaal in het Nederlands van nu.
Ik vond het verhaal wel leuk om te lezen, maar ik zou niet te veel van dat soort verhalen willen lezen want het lijkt allemaal op elkaar. En het is allemaal zo voorspelbaar en niet echt realistisch. Ik vind de boeken uit deze tijd veel mooier, want die zijn veel realistischer dan de voorhoofse ridderromans. En deze hebben meer afwisselende onderwerpen.

3 verdieping

a Samenvatting

Het verhaal wordt uit de ogen van de schrijver verteld. Je kijkt al het ware meer door een soort van camera die bij alle gebeurtenissen aanwezig is.

Het verhaal Karel ende Elegast is in dichtvorm geschreven. Het is geschreven in twee aan twee rijmende regels van een ongelijk aantal lettergrepen.

In deze Frankische ridderroman wordt ons verhaald hoe koning Karel ontkomt aan de dood, doordat hij als het ware bij toeval te weten komt dat men een aanslag op zijn leven voorbereid. In feite is het de gehoorzaamheid aan god, die hem het verradersplan laat ontdekken.
In de nacht voor de hofdag wordt Karel gewekt door de stem van een engel, die hem – door god gezonden – aanmaant te gaan stelen. Tot driemaal toe (vergelijk de parallel bij Beatrijs: driemaal duidt op goddelijke macht) moet de engel het bevel herhalen voor Karel gevolg geeft aan dit raadselachtig advies. Als hij in harnas gestoken, uitgaat, blijken de wachters te slapen, waardoor hij onopgemerkt de burcht die te Ingelheim aan de Rijn staat, kan verlaten.
Al rijdende overdenkt Karel hoe hij stelen moet en tevens waar. Voor zijn geestesoog doemt een vroegere leenman, Elegast genaamd, op. Deze is verbannen van het hof om een kleinigheid en leeft nu als roofridder. Elegast zal hem zeker van raad kunnen dienen. Bovendien steelt Elegast niet bij armen. Karel wordt uit zijn overpeinzingen opgeschrikt, als hem een zwarte ridder voorbij rijdt. Er ontstaat een gevecht, want noch de een noch de ander wil zich bekend maken.
Karel weet Elegast te overwinnen, waarop de laatste zich bekend maakt. Karel noemt zich Adelbrecht. Ze besluiten samen op roof te gaan. Elegast stelt voor bij Eggeric van Eggermonde, een zwager van Karel, te gaan stelen. Dit sluit eerst op bezwaren van Karels kant, maar het plan gaat door.
Als ze bij het kasteel zijn aangekomen, wordt de onhandigheid van Karel als rover komisch getekend: hij wil een gevonden ploegijzer als breekijzer gebruiken. Elegast, die toverkruid heeft ingenomen, waardoor hij de taal der dieren verstaat, verneemt aldus dat de koning in de buurt is.
Elegast sluipt daarna het kasteel binnen en bereikt zelfs de kamer van Eggeric en zijn gemalin, die wakker zijn geworden van de bellen van een zadel, dat Elegast wil stelen. Elegast verbergt zich onder het bed en hoort hoe Eggeric, die vóór die tijd onrustig sliep, aan zijn vrouw vertelt dat de volgende dag haar broer, koning Karel, vermoord zal worden. Als zij protesteert slaat Eggeric haar op het gelaat; Elegast toont bewijs daarvan aan Karel: hij heeft het bloed opgevangen in zijn rechter handschoen.
Door een bede weet Elegast de echtgenoten in een vaste slap te doen raken. Karel begrijpt, als hij het relaas van Elegast haft aangehoord, waarom hij door god is uitgestuurd. Zij scheiden daarop; Karel zal de koning waarschuwen, want de verbannen Elegast – die zijn metgezel nog steeds niet kent – kan dat niet doen.
Door deze nachtelijke tocht blijkt dat Karel de trouw van Elegast ondanks alles, waartegen de ontrouw van Eggeric schil afsteekt.
De volgende dag worden, als alle mannen van Eggeric binnen zijn, de verraders ontmaskerd: onder hun kleding bevinden zich vele wapens. Ontkennen helpt absoluut niet. Eggeric, die alle schuld ontkent, krijgt gelegenheid om zich te verdedigen tegen de inmiddels ontboden Elegast. Aanvankelijk weigert Eggeric, maar Elegast weet hem keurig te antwoorden als hij zegt: ‘ ik ben hertog als gij’. Het tweegevecht dat nu volgt, wordt door Elegast gewonnen. Het bewijs dat Eggeric schuldig is, wordt hiermee geleverd.
Elegast wordt in ere hersteld en krijgt de vrouw van Eggeric – nu weduwe – toegewezen:

‘die coninc gaffem Eggerics wijf sie waren tsamen al haer lijf’

b onderzoek van de verhaaltechniek

Het is duidelijk dat het verhaal van Karel ende Elegast al oud is. De taal waarin het is geschreven verschilt erg van de Nederlandse taal nu. Het verhaal is ook heel anders dan verhalen van nu, dit zie je bijvoorbeeld aan dat bij alles wat Karel doet hij God eerst raadpleegt en het hele verhaal staat in rijmvorm. Ook de vrouw heeft een ondergeschikte plaats en dat is tegenwoordig niet meer.
De ruimte waar het zich afspeelt verschilt in het verhaal. Karel komt in zijn eigen kasteel, zijn landgoed en bij koning Eggeric van Eggermonde bij het kasteel en zijn landgoed. Kort samengevat speelt het verhaal zich af in en om het kasteel van Karel de Grote.

De belangrijkste verhaalfiguur is Karel de Grote, koning der Franken (768-814) en keizer van het Romeinse Rijk (na 800).

Ook een belangrijk figuur is: Elegast, deze man was door de koning verbannen en moest stelen om aan de kost te komen, maar hoewel hij verbannen was door de koning bleef hij Karel de Grote wel trouw.

En de overige bijfiguren zijn:
Eggeric van Eggermonde, deze man was een dief en moordenaar die zijn bezittingen dankte aan list en bedrog.
De vrouw van Eggeric/zuster van Karel de Grote. Zij probeerde haar man te overtuigen van de slechtheid van zijn plannen en wilde hem verraden, maar moest dit met een bloedneus bekopen.

Karel de Grote was in elke situatie aanwezig, alleen was Karel niet in het kasteel van Eggeric, Elegast ging toen alleen.
De situaties liepen uiteen van gevechten op leven of dood tussen Karel en Elegast, een ontmoeting met een engel, een nachtelijke roofpartij en een duel tussen Elegast en Eggeric. Het waren vooral gewelddadige situaties.

Het verhaal is verteld vanuit het perspectief van de verteller. Er wordt vooraf verteld dat het verhaal waar gebeurd is. Het lijkt ook alsof het wordt voorgelezen door iemand.

c op zoek naar de thematiek

Erg belangrijk in dit verhaal is trouw aan de landheer en hem onder elke voorwaarde verdedigen. Dit komt duidelijk naar voren als Elegast, ondanks dat Karel de Grote hem zijn land en bezittingen heeft afgenomen, toch zijn Koning wil redden van de dood. Ook God is erg belangrijk omdat hij Karel keer op keer helpt en hem bovendien het leven redt door hem uit stelen te sturen. Uit deze twee gebeurtenissen kan ook afgeleid worden dat het thema van het verhaal de strijd tussen goed en kwaad is en dat God er uiteindelijk voor zorgt dat het goede altijd overwint, omdat wie niet trouw is aan zijn koning gestraft wordt.
Een gedeelte dat erg typerend is voor dat thema is het slot, waar Elegast (de goede) wint van Eggeric(de kwade). Elegast mag trouwen met de zuster van Karel, terwijl Eggeric onthoofdt en opgehangen wordt.

d plaats in de literatuur geschiedenis

Het verhaal Karel ende Elegast is de enige voorhoofse ridderroman van onze literatuur. Wanneer het werk voor het eerst is gepubliceerd is onbekend, omdat in de tijd dat het verhaal werd bedacht niemand het verhaal opschreef (het werd toen verteld). Het verhaal is waarschijnlijk in de tijd dat Karel de Grote de macht had verzonnen. De schrijver van het verhaal is onbekend, maar waarschijnlijk is het verzonnen door iemand die Karel de Grote vereerde.
Het is wel bekend dat het overgeleverd is door middel van een zestal 14e en 15e eeuwse handschriftfragmenten en een zestal 15e en 16e gedrukte uitgaven. De bedenker van het oorspronkelijke verhaal is echter onbekend.
Ik weet van de stroming van het verhaal, wat een voorhoofse ridderroman is, dat er veel aandacht werd besteed aan bruut geweld, heldhaftigheid, moedige daden en trouw aan de leenheer en koning. Ook was de vrouw onbelangrijk en werd ze zomaar weggegeven als cadeautje aan ridders die iets bijzonders hadden gedaan. Het was ook niet raar in die tijd dat de man de vrouw sloeg. Het werk is, doordat deze elementen erin voorkomen, erg typerend voor de tijd waarin het verschenen is.

4 Beoordeling

De passage die mij het meest aansprak was het stuk waarin Karel en Elegast met elkaar gingen vechten. Dit deden ze omdat ze de naam van elkaar wouden weten. Ik vond dit wel grappig, want tegenwoordig zou dat belachelijk zijn om eerst te gaan vechten voordat je je naam aan iemand geeft.
Ik vond het verhaal wel een beetje voorspelbaar zo wist je van tevoren al dat Karel en de Elegast weer vriendschap zouden gaan sluiten. En dat Elegast het gevecht van Eggeric zou gaan winnen, want de goeden winnen altijd. Ook vond dat god er iets te veel bij betrokken was, telkens was god aan de zijde van Karel. Tegenwoordig komt god heel weinig in boeken en verhalen voor.
De taal Diets was erg lastig om te lezen daar ben ik naar een aantal bladzijden ook mee gestopt en ben ik overgegaan met het lezen in het ‘gewone’ Nederlands. Dit taalgebruik was niet moeilijk om te lezen, soms stond er wel een woord in die niet helemaal duidelijk was, maar dit woord had nooit echt een belangrijke rol in de zin of in het stukje.
Het taalgebruik in het Diets vond ik wel origineel, want alles rijmde op elkaar. Maar het was wel heel moeilijk te lezen want het leek absoluut niet op het Nederlands van nu.
Ik zou het verhaal niet aanraden aan iemand, want het is niet zo’n bijzonder verhaal. Het is niet zo’n verhaal die je móét hebben gelezen.

Al met al vond ik dit verhaal leuk om te lezen dit kwam vooral door de serieuze en vermakelijke elementen. Ik hoef niet meer van dit soort verhalen te lezen want ze komen toch altijd op hetzelfde neer, er is altijd strijd tussen goed en kwaad, en uiteindelijk wint het goede dan toch. Ook vind ik dat god er teveel bij wordt betrokken, bij elke stap die Karel neemt vraagt hij of god hem wil helpen en steunen en dat gebeurt dan ook en loopt het altijd goed af. Dit maakt het verhaal niet realistisch.