Karel ende Elegast door Onbekend

Slotopdracht Nederlands
Karel ende Elegast
1. Beschrijvingsopdracht
Motivatie Deze module moesten we een Middelnederlandse tekst lezen. In het boek stonden al verschillende stukjes van de verhalen, maar nergens zag ik een stukje of een samenvatting van Karel ende Elegast staan. Omdat ik het leuk vond om een keer een boek te lezen waar ik helemaal niets van wist heb ik toen deze tekst maar gekozen.

Samenvatting Ik heb gelezen: Karel ende Elegast, bewerkt en vertaald door H. Adema, 5e druk, Taal&Teken 1992.

De hoofdpersoon is koning Karel de Grote, die leefde rond 800 na Christus. In de nacht vóór zijn hofdag wordt hij gewekt door een engel van God die hem vertelt dat hij uit stelen moet gaan. Als hij dit niet gaat doen zal hij zijn leven verliezen. Karel gelooft dit niet, maar als de engel nog twee keer terug komt gaat hij toch weg, omdat hij trouw aan God wil blijven. Hij kan door de hulp van God ongemerkt uit zijn kasteel komen en terwijl hij dan op zijn paard door het bos rijdt krijgt hij respect voor andere dieven en roofridders. Maar plotseling komt hij een in het zwart geklede roofridder tegen. Ze willen allebei niet zeggen wie ze zijn en er ontstaat een gevecht. Karel wint dit gevecht en hij zou de zwarte ridder kunnen doden, maar Karel vraagt alleen zijn naam. De zwarte ridder vertelt zijn naam en het blijkt dat hij Elegast is, een leenman die eerder door Karel was verbannen. Elegast vertelt ook dat hij niet van de armen steelt, maar alleen van de rijken. Karel liegt dat hij ‘Adelbrecht’ heet en dat hij ook een dief is. Samen besluiten ze om bij Eggeric van Eggermonde, de zwager van Karel die geen goede man is, het kasteel binnen te dringen. Karel gedraagt zich erg onhandig met het inbreken, omdat hij dat niet gewend is. Toch lukt het Elegast om binnen te komen. Door een wonderkruid kan Elegast verstaan wat dieren zeggen en hij luistert ernaar en hoort dat de koning in de buurt is. Hij gelooft de dieren niet en gaat snel verder. Elegast neemt een flinke buit mee, maar hij wil ook nog een kostbaar zadel uit de slaapkamer stelen. Door het gerinkel van de bellen aan het zadel worden Eggeric en zijn vrouw wakker. Elegast verstopt zich dan onder het bed. Daar hoort hij dat Eggeric een plan heeft voorbereid om Karel te doden. Eggerics vrouw, die Karel zuster is, wordt kwaad op Eggeric en Eggeric slaat haar. Er stroomt bloed uit haar neus en Elegast vangt, als bewijs dat hij dit heeft gehoord, met zijn handschoen het bloed op. Daarna vlucht hij het kasteel uit en vertelt hij aan Karel wat hij heeft gehoord. Karel bedankt God hevig want hij begrijpt dat hij hiervoor door God uit stelen is gezonden. Karel belooft Elegast dit zo snel mogelijk aan de koning te vertellen en zo gaan ze uit elkaar. Door deze gebeurtenissen ontdekt Karel de trouw van Elegast aan de koning (ondanks dat hij verbannen is) en de ontrouw van Eggeric.

De volgende dag, die hofdag is, worden alle samenzweerders gevangen genomen en wordt er een tweestrijd tussen Elegast en Eggeric uitgeroepen. Elegast wint omdat hij de hulp van God heeft gevraagd en Eggeric wordt onthoofd door Elegast. Elegast wordt in ere hersteld en krijgt Karels zuster als vrouw.

Persoonlijke reactie Ik vond het wel leuk om een keer een Middelnederlandse tekst te lezen, het is heel wat anders dan een gewoon verhaal! Ik had een versie waar ook nog de vertaling in proza naast stond, dus dat was wel een goede hulp bij het lezen. Ik wist niet zeker of ik dit wel mocht lezen, maar dat was niemand duidelijk verteld dus heb ik het maar gewoon gedaan. Ik vond het een interessant verhaal, vooral de gedeeltes waar ze gingen toveren (wanneer Elegast het wonderkruid gebruikt bijvoorbeeld) en waarbij God hielp. Dat was allemaal zo onwaarschijnlijk en dat vond ik erg grappig. Dan denk ik wel eens ‘was dat maar waar, kon ik dat ook maar’. Toveren en dat soort dingen zet mij altijd aan het denken. Ik vind de inhoud van het boek erg makkelijk, door de toverkunst en door de hulp van God zijn bepaalde dingen te verklaren en de rest van het verhaal klopt gewoon, er is niets raars aan. Wat ik echt typisch middeleeuws vind zijn de gevechten en de ideeën die de hoofdpersonen hebben, ze weten allemaal precies wat ze gaan doen. Sommige dingen klinken echt als stoere verhalen, bijvoorbeeld het gevecht tussen Karel en Elegast, het stelen van het kostbare zadel van Eggeric en de samenzwering die door Eggric is bedacht. Zulk soort dingen zouden niet lukken zonder de hulp van God of toverkunst, dus eigenlijk vind ik het toch best zwak van zo’n sterke ridder dat hij niet met zijn eigen krachten, maar met bijzondere krachten iets moet winnen! Maar dat is een middeleeuws verhaal, ik vind het grappig en interessant om te lezen en daar gaat het toch om.

2. Verdiepingsopdracht

De politieke, sociaal-economische en culturele achtergrond
De eerste achtergrond die ik in dit verhaal vind is de sociaal-economische achtergrond. Het gaat hier om een verhaal over Karel de Grote, die keizer en koning is (zoals de 7e versregel ons vertelt!). Hij staat dus boven alle mensen en is dus heerser in een feodale maatschappij. Karel de Grote was de leenman van God, want God was de opperste leenheer: hij bezat alles. Karel was ook weer een leenheer en hij had Eggeric en Elegast als leenmannen. Zij waren ook weer leenheren met leenmannen enzovoort. Karel heeft de meeste macht, hij heeft de mogelijkheid tot het verbannen van mensen, zoals hij Elegast had verbannen. Ook beslist hij wie zijn zuster krijgt als vrouw: eerst had hij haar aan Eggeric geschonken, maar als die slecht blijkt te zijn en vermoord wordt, wordt ze aan Elegast geschonken. Een vrouw was toen niet echt belangrijk en had geen inspraak in dat soort dingen.