Motivatie Ik hoorde een aantal jaren geleden dat de Nederlandse film “Karakter” een bijzondere film was. Ik was toen erg benieuwd naar de film en toen ik hoorde dat het een verfilmd boek was, besloot ik eerst het boek maar te gaan lezen. Samenvatting Jacob Willem Katadreuffe wordt geboren in een arme wijk in Rotterdam, als zoon van de alleenstaande moeder Jacoba Katadreuffe. Zij heeft als dienstbode voor de deurwaarder A.B. Dreverhaven gediend. maar na een kortstondige relatie ( zeg maar wat we nu een one-night stand zouden noemen) waaruit Jacob geboren wordt, neemt zij ontslag en weigert bovendien met Dreverhaven te trouwen of financiële middelen van hem aan te nemen. Na de geboorte van haar zoon verdient Jacoba de kost door handwerk te verkopen. Als Jacob wat ouder is, raakt hij betrokken in een gevecht met jongens uit de buurt. Zijn moeder heeft dit gezien en beseft dat zij nu moeten verhuizen, iets wat haar eigenlijk niet zo slecht uitkomt aangezien het haar financieel ietsje beter gaat. Moeder en zoon komen nu in een wat betere wijk terecht. Jacob maakt zijn lagere school af en heeft allerhande baantjes. Op een gegeven moment heeft hij de behoefte zich los te maken van zijn moeder en hij ziet een sigarenwinkeltje in Den Haag te koop staan. Om het te kopen leent hij geld bij de kredietbank, terwijl hij niet weet dat zijn eigen vader hiervan de eigenaar is. Hij is er trouwens nog steeds niet van op de hoogte wie zijn biologische vader is, zijn moeder zwijgt hier altijd over. Ondertussen werkt hij aan zijn geestelijke ontwikkeling en intelligentie. Hij schaft boeken aan om kennis te verwerven. De sigarenwinkel loopt niet goed. Op een kwade dag verklaart zijn vader Jacob failliet. Hij heeft de sigarenwinkel bezocht, samen met de curator Mr. de Gankelaar. Moeder Katadreuffe ontvangt de heren, Jacob is op het moment niet thuis. Later verzwijgt Jacoba voor haar zoon dat het meneer Dreverhaven (zij heeft hem wel de naam van Jacobs vader verteld) was die hem failliet heeft verklaard. Jacob moet alles verkopen en weer bij zijn moeder in Rotterdam gaan wonen. Als blijkt dat Jacob slechts een stapel boeken ter waarde van vijftien guldens bezit, wordt het faillissement opgeheven. Maar voor Jacob blijft het moeilijk te verkroppen dat zijn eerste stap naar onafhankelijkheid mislukt is. Vooral tegenover zijn moeder voelt hij zich tekortgeschoten. Jacob heeft echter indruk gemaakt op de curator, Mr. de Gankelaar, die hem (Jacob is inmiddels 21 jaar) een baantje als bediende bij advocatenkantoor Stroomkoning aanbiedt. Aan dit kantoor is zijn vader Dreverhaven als deurwaarder verbonden. Als Jacob voor de gevel van het kantoor staat, besluit hij zelf ook advocaat te worden. Eenmaal binnengekomen, ziet hij een groot, imponerend gestalte zitten. Een vrouw vertelt hem dat dat de beruchte meneer Dreverhaven is. Jacob heeft wel altijd de naam van zijn vader geweten, maar nu zag hij zijn vader voor het eerst. Op dat moment beseft Jacob ook dat het zijn vader is geweest die hem failliet heeft verklaard. Nu hij zelf weer geld verdient, gaat Jacob wederom op kamers wonen. In zijn vrije tijd wijdt hij zich geheel aan zijn zelfstudie. En opnieuw duikt zijn vader op in zijn leven: Jacob wordt weer failliet verklaard, omdat hij nu kapitaalkrachtiger is. Hij gaat langs bij zijn vader (hij weet immers nu dat zijn vader hierachter zit) en die behandelt hem niet als zoon, slechts al debiteur. Dreverhaven geeft Jacob een mes en biedt hem aan hem dood te steken. Jacob beheerst zichzelf en verlaat het kantoor van zijn vader. Gelukkig biedt Mr. Stroomkoning hem een regeling aan, zodat Jacob niet in financiële nood komt te zitten en zich verder aan het halen van zijn staatsexamen kan wijden. In deze tijd komt er ook contact tot stand tussen hem en Lorna te George. Als hij zijn schulden heeft afbetaald, wil Jacob gaan studeren en hiervoor leent hij geld bij zijn vader. Tijdens de vakantie komt Jacob Lorna op het strand tegen, samen met haar vriend. Jacob schrikt hier erg van, jaloers en ziek gaat hij weg. Hij beseft dat hij achter het net aan het vissen is. Vlak na de vakantie bereikt het kantoor het bericht dat de personeelschef, meneer Rentenstein, fraude heeft gepleegd, Dreverhaven spoorde hem hier op aan en hij wordt ontslagen. Jacob neemt zijn plaats in. Inmiddels is hij al behoorlijk gevorderd in zijn studie. Dan daagt zijn vader hem uit zijn schuld binnen 3 dagen af te betalen, anders zou hij Jacobs faillissement aanvragen. Met behulp van Mr. Carlion wordt dit echter afgewezen en Jacob gaat opnieuw bij zijn vader langs. Deze biedt hem weer een mes aan maar Jacom laat het in de put vallen. Hij vertrekt, een woedende Dreverhaven achter zich latend. Het staatsexamen gaat van start en Jacob slaagt. Op het kantoor is het feest. Kort daarna arriveert er een ontslagbrief bij Stroomkoning van Lorna te George. Stroomkoning en zijn vrouw gaan bij haar langs en mevrouw Stroomkoning vermoedt dat Lorna verliefd is op Jacob Katadreuffe en daarom het kantoor heeft verlaten. Lorna te Geroge geeft als reden aan dat zij zich gaat verloven. Jacob droomt over haar, realiseert zich dat hij nu echt te laat is en dat hij zijn grote liefde is misgelopen. Dreverhaven verschijnt bij Jacoba en vraagt haar –voor de zoveelste keer- met hem te trouwen. Ze wijst hem nogmaals af en Dreverhaven maakt haar duideijl dat het voor Jacobs eigen bestwil is dat hij zijn zoon zo behandelt. Het gebeurde dat vader en zoon tegenover elkaar kwamen te staan voor het gerecht. De zaak eindigt in een schikking. Vlak voordat hij zijn doctoraal moet gaan halen, komt hij Lorna te George tegen, nu enkele jaren getrouwd en moeder. Jacob legt een liefdesverklaring af, zijn moeder zegt hem dat hij een grote ezel is geweest. Hij slaagt voor het doctoraal en vraagt Stroomkoning Rentenstein wederom in dienst te nemen. Zijn vader maakt via zijn advocaat, Mr. Shuwagt, bezwaar tegen Jacobs toelating als advocaat. Dit bezwaar wordt afgewezen en Jacob Katadreuffe wordt beedigd als advocaat. Nadien bezoekt hij voor de laatste keer zijn vader om hem te vertellen dat het hem niet gelukt is hem klein te krijgen en dat Jacob hem niet meer erkent als zijn vader of als wat dan ook, hij bestaat niet meer voor hem. Zijn vader zegt hem echter dat hij hem niet heeft tegengewerkt, maar heeft meegewerkt. Thuis bij zijn moeder vindt hij haar testament en ziet daarin dat zijn vader hem elke maand geld heeft geschonken, dat hij ontvangt bij het overlijden van zijn moeder. Hij ziet in dat zijn vader hem toch niet alleen heeft tegengewerkt. Titelbeschrijving De titel slaat op de uitgesproken karakters van Jacoba, Jacob en Dreverhaven. Op bladzijde 265 zegt Lorna te George over de Katadreuffes: “U hebt een karakter, meneer Katadreuffe, dat wist ik al. Wat u nu zegt bewijst dat uw moeder ook een karakter heeft.” Dreverhaven probeert het karakter van zijn zoon te harden en maakt daarom gebruik van zijn gevreesde, cynische, gemene karakter.
Uitgewerkte persoonlijke reactie Onderwerp Het onderwerp van het boek is de relatie tussen vader en zoon. Ik vind het een interessant onderwerp, omdat het heel dagelijks is, iedereen heeft een vader en iedereen beleeft de relatie met zijn of haar vader dus op een andere manier. De ontwikkeling van de relatie is in dit boek heel interessant beschreven. Ik had geen bepaalde verwachtingen van dit onderwerp, wel had ik de figuur Dreverhaven wel eens in een stukje van de film gezien en hij kwam meteen al niet sympathiek over dus ik had wel het idee dat daar een verhaal in zou zitten. Het onderwerp ligt zeker in mijn belevingswereld. Net als iedereen heb ik namelijk een vader en hoewel ik geen zoon ben maar dochter is het interessant je af te vragen waarom vaders (ouders) bepaalde dingen doen, dingen die jij anders zou willen en om er later achter te komen da het misschien niet plezierig maar wel goed voor je is geweest. Ik geloof dan ook best wel dat Dreverhaven zijn zoon op zijn manier heeft willen helpen; hij is natuurlijk meerdere malen door de andere helft van Jacobs afkomst afgewezen, in hem ziet hij haar. Ik denk ook dat hij wil dat Jacob beter terecht komt dan hij, of in ieder geval een beter karakter dan hij (want hij is hoe dan ook geen warme, sympathieke persoonlijkheid) ontwikkelt. Dit boek maakt ook duidelijk hoe zo een stempel je ouders op je verdere leven kunnen drukken. Het onderwerp wordt zeker goed uitgewerkt, de invloed van zijn beide ouders komt goed tot uiting in het boek, de worstelingen met zichzelf, de overwinningen op zichzelf; kortom de evolutie van Jacob is zeer goed beschreven. Ik denk dat de schrijver zelf ook van mening is dat Dreverhaven juiste bedoelingen heeft met zijn handelingen, de ondertitel van het boek luidt immers “Roman van zoon en vader” en niet “Roman van een verschrikkelijke vader” of iets dergelijks. Ook Jacob komt dot het besef dat zijn vader gehandeld heeft naar zijn eigen bestwil en derhalve moet dat de bedoeling van de schrijver geweest zijn. Gebeurtenissen De gebeurtenissen spelen een ondergeschikte rol. Het doorzettingsvermogen van Jacob is veel belangrijker. Uit dat doorzettingsvermogen vloeien de gebeurtenissen (en dus Jacobs successen) voort. De belangrijkste gebeurtenis in het boek vind ik dan ook logischerwijs de beëdiging van Jacob als advocaat. De vervulling van zijn droom, het grootste succes dat hij door middel van zijn doorzettingsvermogen voor elkaar gekregen heeft. Het verband tussen de gebeurtenissen is duidelijk, Jacobs karakter houdt het boek bij elkaar. De gebeurtenissen zijn dan ook erg geloofwaardig en waarschijnlijk. Wat mij wel enigszins verraste was dat Jacob zich wat Lorna te George betreft behoorlijk inhield, maar er uiteindelijk helemaal kapot van was toen zij in het huwelijk trad met een andere man. Deze vrouw deed hem meer dan hij zelf verwacht had. Personages Ik vind Jacob Katadreuffe een held. Hij heeft een bewonderenswaardige zelfdiscipline en laat zich door niemand van zijn doel afhouden. Dit getuigt van een sterk karakter, iets wat in iemand te bewonderen valt. Je leert hem ook goed kennen, uit de manier waaarop hij met zijn moeder, zijn vader, zijn meerderen en zijn grote liefde omgaat maak je veel op en kom je veel te weten over Jacobs persoonlijkheid. Toch kan ik me niet helemaal in hem verplaatsen, en kan ik dat ook niet in zijn vader of zijn moeder. Dankzij hun eigen karakter zijn ze wel geworden wie ze nu zijn, maar het heeft veel gekost. Het heeft Jacobs ouders de band met hem gekost en Jacob zelf is zijn grote liefde misgelopen. Hij heeft het klungelig aangepakt en zijn eigen karakter zat hem in de weg. En hoeveel hij ook op carrièregebied heeft bereikt, ik denk dat hij dat wel altijd zal missen en dat hij zichzelf altijd ergens de schuld van zal blijven geven. Dat keur ik dus wel af, ik vind het stom van hem dat hij zichzelf het geluk op dat front tussen zijn vingers door heeft laten glippen. Maar dat zal wel genetisch bepaald zijn want zijn ouders zijn ook beide niet sterk op het gebied van relaties. Ik vind dat Dreverhaven sterk overdrijft in het sterken van zijn zoon. Het had best wat minder gekund, ik denk dat Jacob van nature al een sterke persoonlijkheid is. Daar had hij al die tegenslagen niet zo bij nodig gehad. Al met al zorge de drie sterke karakters voor veel verrassende dingen, maar ze maken het elkaar vooral erg moeilijk, ook zichzelf. Opbouw Er is niets ingewikkelds aan het verhaal. Het is chornologisch verteld en beslaat zo’n 30 jaar. De eerste 21 jaar worden in verhouding vrij snel afgehandeld, meer tijd is er ingeruimd voor de laatste 6, 7 jaren van het boek. Het verhaal is in die zin spannend dat je je steeds afvraagt of Jacob zijn doel zal bereiken en of zijn vader hem hierin tegen kan houden. Tijdens het verhaal is het ook nog wel spannend of het wat wordt met Lorna te George. De opbouw van de tekst past bij het verhaal: helder. Het verhaal is eigenlijk vanuit het perspectief van Jacob geschreven. Dit is een geslaagde manier, hij is toch duidelijk de hoofdpersoon van het verhaal. De enige vraag die aan het eind overblijft is de vraag hoe het Jacob zal vergaan in de toekomst. Zal hij alle ambities, die hij nog steeds heeft ook al heeft hij zijn doel bereikt, vervullen? Zal hij ooit echt gelukkig worden? Het einde van het boek luidt een nieuw begin voor Jacob in. Taalgebruik Ik vond het taalgebruik in boek niet moeilijk, ik vond het wel mooi. Duidelijk al wat oudere taal en daar houd ik wel van. Ik had er geen moeite mee, ik las het boek probleemloos.
VERDIEPING · Het boek heeft zeker relaties met de politieke achtergronden. Het komt in het boek duidelijk naar voren dat er sprake is van de crisistijd. De armste wijken van Rotterdam zijn de plekken waar Jacob zijn jeugd beleeft. Zijn vader heeft het druk met zijn baan als deurwaarder, hij gooit mensen uit hun huizen. Bovendien weet hij in deze moeilijke tijden mensen makkelijk af te zetten. Vele mensen leden onder de crisis, maar het lijkt wel of Dreverhaven er van profiteerde. Ook de gevolgen van de Russische Revolutie schemert door in het boek, de vriend van Jacob en inwoner bij zijn moeder Jan Maan (zijn achternaam slaat op het tegenovergestelde van de zonnen die op de gevel van het advocatenkantoor te zien zijn, Jacob zijn doel is ooit zijn naam op één der zonnen te zien prijken). Deze Jan Maan is namelijk aanhanger van het communisme en samen met Jacob en zijn moeder bezoekt hij weleens communistische films. · Er zijn wel enkele sociaal-economische achtergronden merkbaar. Zo is er in het boek sprake van Rotterdam als metropool, de stad wordt steeds groter en massaler. Er is voldoende vermaak, zo bezoekt Jacob weleens een bioscoop met zijn moeder en Jan Maan, gaat het hele advocatenkantoor na een feestje uit. Er is ook iets merkbaar van de opkomst van de vrouwen. Zo is een van de advocaten die werkzaam zijn op het kantoor van Stroomkoning, Mr. Kalvelage, een vrouw. · De uitvinding van de film speelt een klein rolletje in het boek. Het speekt mee in het creëren van het beeld van Rotterdam als metropool. · Deze roman hoort thuis in de nieuwe zakelijkheid. Het verhaal is journalistiek weergegeven, met korte hoofdstukken en het richt zich op fenomenen van de moderne tijd. Veel persoonlijke motieven zijn weggelaten, veel wordt als vanzelfsprekend aangenomen. Er is vooral geprobeerd zo objectief mogelijk te blijven en de werkelijkheid zo zuiver mogelijk weer te geven. · Bordewijk zelf is van mening dat ondeugd of de overdrijving van een deugd uiteindelijk naar de ondergang voert. Dit komt weer terug in de thematiek van het boek, iedereen kan bereiken wat hij wil als hij er maar gedisciplineerd voor wil en kan zijn. · De thematiek van het boek is dus, zoals hierboven genoemd, de mening dat iedereen kan worden wat hij wenst, zolang hij maar gedisciplineerd genoeg is. Een ander thema is de vader-zoon relatie. De motieven die hierbij horen zijn het onderschatten en onderwaarderen van liefde (Jacob en zijn moeder houden van elkaar maar zullen dat nooit aan elkander laten zien, Dreverhaven hardt zijn zoon liever an dat hij van hem houdt, Jacob laat zijn grote liefde lopen), de standencultuur (Jacob klimt op van de lage stand waarin hij is geboren naar een advocaat op een gerenommeerd advocatenkantoor) en het eeuwige provoceren van Dreverhaven. Hij doet dit niet alleen bij Jacob maar ook bij zijn klanten. Eigenlijk verwacht hij dat hij gedood wordt. De verhaallaag beschrijft het verhaal van een jongen die zich opwerkt van één der laagste standen tot een hele hoge en zich daarbij door niets laat remmen of tegenhouden. De thematosche laag verhaalt de relatie tussen de vader en de zoon en hoe die een effect heeft op Jacob zelf en zijn verdere leven. EVALUTIE Mijn eerste mening over dit boek is –zoals eigenlijk gewoonlijk- niet veranderd na het maken van de verdiepingsopdracht. Ik denk dat dit komt doordat ik zelf altijd al vrij veel nadenk over het boek, zowel tijdens als na het lezen. Ik hoef tijdens het maken van de verdiepingsopdracht niet al te lang meer na te denken, laat staan dat het mijn mening dan nog beïnvloedt. Ik vind “Karakter” een heel mooi boek om te lezen en ik vind het ook een heel interessant boek. De schrijver weet, ondanks de journalistieke weergave, een sfeer te scheppen die je aan het lezen houdt. De persoon Jacob staat op de één of andere manier heel dicht bij je, het is alsof je steeds naast hem loopt. Doordat je het zo nabij meemaakt, blijft het ook interessant wat er gebeurt. Zodra de naam Dreverhaven valt in het boek, ontstaat er een soort van spanning, er staat weer wat te gebeuren. Ik ben over het algemeen wel tevreden over de uitvoering van de opdrachten. Ik ben weleens uitvoeriger bij het maken van een leesverslag, bij dit boek kon ik echter beknopter zijn. Het lezen van het boek was voor mijn eigen plezier. Als je maar veel voor je eigen plezier leest heb je altijd ruime keus in welk boek te kiezen voor het dossier. Ik kies dan ook altijd dat boek om een verslag van te maken, dat me geboeid heeft en waar ik wat over vertellen kan. Ik begin trouwens wel een beetje genoeg van die evaluatie-opdrachten te krijgen, volgens mij vertel ik elke keer hetzelfde.