A. GEGEVENS I
1 Titel: Kaas, Willem Elsschot; is een pseudoniem voor Alfons de Ridder. 2 Uitgever: Querido’s Amsterdam
3 Eerste druk: 1933
4 Druk + uitgave: Onbekend (Grote Lijsters 1995) 5 Bladzijden: 78
6 Genre: Roman/novelle 7 Hoofdstukken: 24
8 Bijzonderheden: - 9 Datum: 4 okt. 2003
II
Titelverklaring: Het boek heet ‘Kaas’, omdat het over de handel van kaas gaat, maar ook omdat hij het een duidelijk voorbeeld vond om zijn haat tegenover de publiciteit uit te drukken in kaas. III
Tijd: 1933, deze datum is genoemd. IV

Tijdsduur: Het duurt ongeveer drie maanden. Dat kun je weten omdat er een datum is genoemd; februari 1933. Dat is de datum waarom Laarmans’ collega’s hem een spel komen brengen. Dan is het verhaal al enkele weken bezig, dus het begint in de tweede helft van januari met de dood van zijn moeder. Dan neemt Frans ziekteverlof voor drie maanden en dat is nog niet afgelopen als hij weer gaat werken, dus dat is ongeveer in het begin van april. V
Ruimte: Het verhaal speelt zich voornamelijk af in Antwerpen. Laarmans gaat ook wel een keer naar Amsterdam en hij gaat ook zijn agenten bezoeken in Brussel en hij bezoekt de directeur-generaal in Brussel. Hij gaat ook naar Brasschaet. VI
Hoofdpersonen: - Frans Laarmans. Hij is de hoofdpersoon van het verhaal. Hij is een
gevoelsmens, zachtmoedig en verlegen, hoewel hij ook sarcastisch kan zijn om zijn ware gevoelens te verbergen. Op de sterfdag van
zijn moeder lijkt hij grof en onverschillig, maar later denkt hij met liefde aan haar terug. Voor de handel is hij ongeschikt, een born-loser. Hij is niet berekenend, niet praktisch en niet doortastend. En hij is vader van z’n 2 kinderen. - Mevrouw laarmans. Zij is een verstandige vrouw en een goede moeder, met een nuchtere kijk op dingen. - Van Schoonbeke. Hij is de vriend van de broer van Frans laarmans, Karel. Hij is vermogend, beschikt over veel relaties. Hij neemt Frans Laarmans op als zijn protégé in zijn snobistische vriendenkring. Hij meent het goed met Frans, maar ziet vaak tegen zijn verblijf op. Hij zorgde ervoor dat Frans zijn baan als kaashandelaar kreeg. - Karel Laarmans. Werkt als dokter en is een joviale man. Hij voelt zich verantwoordelijk voor zijn twaalf jaar jongere broer en laat dat merken. - Jan en Ida. De kinderen van Frans. Normaal en leven met hun vader mee. B. VERTELWIJZE I
Perspectief: Het was een auctorieel perspectief. De hoofdpersoon richt zich soms tot de lezer, alsof het boek een brief was. Hij gebruikt de tegenwoordige tijd. Het verhaal is, afgezien van een flash-back aan het begin, chronologisch verteld. II
Taalgebruik: Zijn taalgebruik is voor mij ouderwets. Het boek is geschreven in 1933, dit is wel te herkennen wat taalgebruik betreft. Hier een paar voorbeelden: -“Ik gehoorzaamde en ging met hem mede.” -“Beste gelukswensen,…” -“Een van hen beweerde dat ze ginder bij miljoenen van honger omkwamen, als vliegen in een ledig staand huis. III
Beschrijving van personen en ruimte: Zij worden niet tot nauwelijks beschreven, waarschijnlijk omdat hij zich wil beperken tot het echt verhaal en geen andere informatie wil verstrekken.
C. THEMATISCHE ASPECTEN I
Verhaalmotief: - De onvrede van Laarmans met zijn maatschappelijke positie - Laarmans heeft de ambitie om zich op te werken tot een goede handelaar of zakenman, maar is daartoe niet in staat. Abstract motief: - De relatie tussen Laarmans en zijn moeder is een belangrijk motief. - kleinburgerlijke angst voor het oordeel van de buurvrouw Peeters. II
Thema: - De sentimenten en de gedachtegang van een gevoelsmens in contact met de werkelijkheid. - Hogerop komen - Het gaat over ontgoochelingen in het leven, die soms aan de figuren zelf, soms aan het lot te wijten zijn. D. SRUCTURELE ASPECTEN I
De volgorde van de gebeurtenissen: Het boek is chronologisch verteld, alleen aan
het begin is 1 flashback. Er wordt spanning opgebouwd door enkele vooruitverwijzingen, hij zegt bijvoorbeeld in het begin: ”er staan grote dingen te gebeuren en wel door toedoen van mijnheer van Schoonbeke.” II
De belangrijkste gebeurtenissen: De moeder van Frans Laarmans overlijdt (flashback). Op de begrafenis komt hij in aanraking met mijnheer van Schoonbeke, via van Schoonbeke krijgt hij een baan aangeboden, hij is klerk en kan handelaar worden. Hij neemt het aan en begint er vol goede moed aan. Hij richt een kantoor in en stelt agenten aan. (hoogtepunt van de spanningsopbouw) Dan blijkt dat de agenten niks verkopen, terwijl mijnheer Hornstra komt kijken hoe zaken gaan. Hij besluit bij een adviseur langs te gaan en dan gaat hij proberen zelf kazen te kopen. Dit lukt niet. Hij stuurt het geld wat hij verdient heeft aan de kazen die hij aan vrienden heeft verkocht op naar mijnheer Hornstra en gaat weer werken als klerk. III
Het begin: Het boek opent met een handeling, het schrijven van een brief, en de

flashback over zijn moeder. IV
Het einde: Het is een gesloten einde, hij zou een groot handelaar worden, maar hij
vond het eigenlijk ook niet makkelijk om afscheid te nemen van het klerk zijn. Uiteindelijk werd hij toch weer klerk en was hij tevreden. E. MENING Ik heb Kaas van Willem Elsschot gekozen omdat, omdat het mij wel een leuk en luchtig boek leek. Het heeft niet echt bepaalde emoties bij me opgeroepen, behalve dat hij zijn goedbetaalde baan (tenminste dat was de bedoeling) als handelaar kwijt raakte. Ik vind het vreemd hoe hij zijn leven in de publiciteit vergelijkt met kaas, dit lukt hem tevens erg goed. Het is voor mij niet zinvol dat hij het thema behandeld, maar voor hemzelf wel. Het is ook allemaal geloofwaardig en realistisch en dat trekt mij wel. Ik leefde me fel in het verhaal in. Ik ergerde me soms aan de onpraktische besluiten van Laarmans, ik zou het zo nooit doen, onder het lezen bedacht ik hoe ik zoiets aan zou pakken. Ik hou van de manier van schrijven van Elsschot zonder teveel uitweidingen en beschrijvingen(van bijv. personen en ruimte) zodat het boek niet langdradig wordt. Ik vond het een leuk boek, het is totaal niet wat ik verwachtte maar het is wel aan te raden. De manier van schrijven spreekt me aan; in een dun boekje word je in feite een groot verhaal verteld, terwijl je niet met grote sprongen vooruit gesmeten wordt. F. SAMENVATTING Laarmans' moeder sterft. Op de begrafenis maakt hij kennis met Van Schoonbeke, die hem uitnodigt tot een bezoek. Wekelijks is er bij deze rijkaard een bijeenkomst van rijke, invloedrijke, gewichtige lieden. Laarmans die een pennelikker is, voelt zich in dit milieu misplaatst. Van Schoonbeke biedt hem nu aan handelaar voor een Hollandse kaasfirma te worden. Laarmans stemt toe. Hij gaat naar Amsterdam en krijgt bij de firma Hornstra een contract. In Schoonbeke's vriendenkring kan hij nu doorgaan voor groothandelaar in voedingswaren. Frans (Laarmans) krijgt van zijn broer, de dokter, een schriftelijke verklaring, dat hij een maand niet kan werken als klerk bij General Marine and Shipbuilding. Hij krijgt die maand ziekteverlof, maar zonder behoud van salaris. Hij richt zijn kantoor in, bedenkt een naam voor zijn en bestelt briefpapier. De tienduizend kazen arriveren en worden in een veem opgeslagen. Laarmans gaat zoeken naar een bureau en schrijfmachine. Op de club van Schoonbeke verkoopt hij aan iedereen een bol kaas voor de prijs van de groothandel. In een advertentie vraagt hij om agenten en krijgt 164 brieven, die hij alle beantwoordt. Mensen van kantoor komen hun "zieke" collega een geschenk aanbieden. Van de dertig agenten die hij aanstelt, hoort hij voorlopig niets. Hij wordt via van Schoonbeke tot plaatsvervangend voorzitter gekozen van de Vakbond van Belgische Kaashandelaren en moet met enkele andere kaas prominenten naar het Departement van Handel om vermindering van invoerrechten te bepleiten. Van het onderhoud met de directeur-generaal begrijpt hij niets, maar als hij zijn wanhoop uitroept dat hij er genoeg van heeft, raakt de directeur generaal, die hem verkeerd begrijpt, zo onder de indruk, dat de verlaging wordt toegestaan. Ten einde raad, er is praktisch nog geen kaas verkocht, gaat Laarmans advies vragen bij Boorman, adviseur van kooplieden, wonend in de "Villa des Roses" te Brasschaat. Diens goede raad helpt niets. Als Laarmans eindelijk een winkel durft te betreden om zijn kaas te slijten, blijkt de winkelier de vorige agent van Hornstra te zijn. Laarmans geeft het op. Als Hornstra komt, durft hij zelfs de deur niet te openen. Hij wordt weer klerk. En dan ontvangt hij van een agent uit Brugge een bestelling van 4200 kilo kaas... Te laat! G. DE AUTEUR Willem Eisschot (eigenlijk Alphonsus Josephus de Ridder; 1882-1960) Belgisch (Vlaams) schrijver. Leidde na WO 1 te Antwerpen een eigen reclamebureau. Elsschot neemt in de Nederlandstalige literatuur een eigen plaats in door zijn laconieke, geconcentreerde stijl, waarachter grote bewogenheid schuilgaat. Zijn eerste roman was 'Vilia des roses' (1913), in 1921 gevolgd door 'Een ontgoocheling' en 'De verlossing'. In 1924 verscheen 'Lijmen', de eerste van een serie ik-romans. De in wezen fatsoenlijke ik-figuur Frans Laarmans treedt eerst in de voetsporen van de doorgewinterde zakenman Boorman, maar in het vervolg 'Het been' (1938) keert hij terug tot zijn eigen fatsoensnormen. Laarmans treedt in een aantal romans op, te weten 'Kaas' (1933), 'Tsjip' (1934), 'De leeuwentemmer (1940), 'Het tankschip' (1940) en 'Het dwaallicht' (1946), Elsschot's laatste werk. Daarnaast verschenen nog de novelle 'Het pensioen'(1937) en de dichtbundel 'Verzen van vroeger (1934). Bekroond met onder andere de Belgische Driejaarlijkse Staatsprijs voor het Proza (1948) en de Nederlandse Constantijn-Huygensprijs (1951).