Gegevens van het boek: Titel : Joe Speedboot. Auteur : Tommy Wieringa. Welke druk : Negende druk oktober 2005. Eerste druk : januari 2005. Uitgeverij : De Bezige Bij. Illustraties : Omslag ontwerp: Studio Jan de Boer
Omslagillustratie: Elspeth Diederix, California. Foto auteur: Roeland Fossen. Aantal bladzijden : 316. Aantal hoofdstukken : 43 ongetitelde hoofdstukken en 3 delen. Motto : Er wordt gezegd dat de samoerai een tweevoudige Weg heeft, Van het penseel en het zwaard. Miyamoto Musashi. Opgedragen aan : Voor Rutger Boots. Samenvatting. Het boek is in de ikvorm geschreven door Fransje Hermans. Hij woont in Lomark, Westerveld, Nederland en is een grote bewonderaar van de samoerai; hij leest het boek van Miyamoto Musashi, waar hij diverse citaten uit haalt. Fransje (14 jaar) is in coma geraakt, doordat hij overreden is door een grasmaaier. Hij ligt met zoals hij schrijft: “40 kilo lam vlees en één functionele arm” in het ziekenhuis. Na 200 dagen kwam hij bij. Zijn ouders en broers Dirk en Sam zitten om zijn bed heen. Ze praten over een bruine, wilde jongen: Joe Speedboot (een naam die hij zelf gekozen heeft, omdat hij zijn andere naam niet bij hem vond passen. Zijn echte achternaam is Ratzinger, maar zijn echte voornaam was zijn geheim). Hij zou een aantal bommen hebben gemaakt (hij verliest zijn pink en ringvinger door een misbom) en zijn vader was gestorven, doordat hij met de verhuiswagen in het huis van familie Maandag gereden zou zijn. Christof, zoon van Egon Maandag (baas van de grootste fabriek in Lomark; Betlehem Asfalt), was vanaf dat moment beste vrienden met Joe. Half juni mag Fransje weer naar huis. Hij gaat met zijn broers naar de kermis, maar zij laten hem achter bij de oude boerderij van Rinus Hovingen. Fransje kon niets doen, zijn arm is nog niet sterk genoeg om zichzelf voort te bewegen, wat al snel wél zo is. Dat was de eerste keer dat hij Joe tegenkomt. Fransje moet de 3e klas overdoen, waardoor hij bij Joe en Christof in de klas komt. Engel Eleveld helpt hem met plassen, wie ook snel bevriend raakt met Joe. Vanaf het moment dat Joe een kauw (Woensdag) voor Fransje pakt, gaat hij vaker met Joe om. Als Fransje 15 is, verhuist hij naar het tuinhuisje. Daar schrijft hij alles over Lomark op. Bijvoorbeeld dat Julius en Kathleen Eilander, uit Afrika, met hun prachtige dochter Picolien Jane (PJ) in Lomark komen wonen. Bijna alle jongens zijn op slag verliefd op PJ. Ook hoorden ze dat mevrouw Eilander een naaktloper was. Dat wilden ze zien! Ze bouwden een vliegtuig en op 10 januari vloog Joe. Hij zag niets, want er zat haar voor… Op een vakantie naar Egypte wordt Regina Ratzinger (moeder van Joe) smoorverliefd op Mahfouz Husseini. Ze trouwen en de Nubiër komt bij hun wonen. Vanaf toen zat Fransje vaak op de Veerkop met Housseini (Papa Afrika), die op een dag een boot bouwde en er in augustus mee weg voer, zonder ooit terug te komen. Fransje drinkt met zijn broer Dirk voor het eerst bier. Hij zuipt zich dronken en belandt in een gevecht. Bier is een verlossing; een nieuwe liefde voor Fransje. In november van het eindexamenjaar plaatste zijn vader een brikettenpers in de tuin. Hij zei er nog niets over, maar vanaf het jaar na Fransjes examens werd Fransje brikettenperser. Hij strompelde tussen de machines door, want hij had zichzelf een beetje leren lopen. Fransje en Joe hebben één keer samen gevlogen. Dat vond Fransje prachtig, maar ook koud en doodeng! PJ heeft verkering met Joop Koeksnijder. Fransje en Christof haten hem daarom, want zij zijn nog steeds smoorverliefd op PJ. Engel en Joe gaan na de vakantie naar de kunstacademie. Joe als Autonoom, Engel gaat wat met illustratie doen. Christof wordt ondernemer, net als zijn vader. Langs Lomark komt, na een zwak protest, een vierbaansweg; de E981. In november komt Joe terug in Lomark. Hij is 2 weken bij PJ in Amsterdam geweest, waarna hij vrienden met haar is, en heeft genoeg van zijn school. PJ heeft een vriend; Arthur Metz, een schrijver. Joe wordt tijdelijk stenensjouwer in Duitsland, maar al snel shovelmachinist bij Betlehem. Op 1 mei, Dag van de Arbeid, komt Joe met de melding dat het een geluksdag is. Fransje moet armworstelaar worden! Maar Fransje zegt nee. Vlak daarna vliegt Woensdag weg. Joe koopt een begrafeniswagen. In juli komen Christof en Engel ook terug. Engel heeft voor volgend jaar een beurs aangeboden gekregen bij Ecole des Beux-Arts in Parijs. Na een leuke zomer brengen ze Engel terug naar Enschede en haalt Joe zijn spullen op. Joe neemt Fransje mee naar de sloperij van Fransjes vader: Hermans & Zn. Sloopwerk. Daar zien ze een grote muur van briketten. Al Fransjes briketten! Ze werden helemaal niet verkocht! Hij stopt met brikettenpersen en wordt armworstelaar. Hij traint heel veel, gaat op dieet en oefent tegen Hennie Oosterloo. Eind oktober is er in Luik, België, een armworstel-toernooi. Fransje wordt er 2e en wint 5000 gulden. Dat deelt hij met Joe. PJ komt thuis. Ze is afgetuigd door haar vriend. Na een tweede keer blijft ze in Lomark. Ze gaat veel om met Joe en Fransje. Ze gaat mee naar een toernooi in Rostock, die Fransje wint. In een hotel wordt Joe ontmaagd door PJ. Vanaf toen is het aan tussen hun. Dan komt er slecht nieuws: Engel is dood! Er is een hond op hem gevallen vanaf de 9e verdieping, in Parijs. Hij wordt in Lomark begraven. De ex van PJ brengt een nieuw boek uit: ‘Om een vrouw’. Het gaat over Tessel (wat PJ voorstelt). Zij is een hoer, want ze doet het met 10 mannen en heeft hem bedrogen. Op 6 mei is er een toernooi in Poznan. De beste armworstelaar Mansur komt ook. Als Fransje tegen hem vecht, breekt hij zijn pols. Als ze de paspoorten ophalen, zonder Joe erbij, kijken ze stiekem naar zijn echte naam: Achiel Stephaan Ratzinger. PJ verzorgt Fransje. Op een dag trekt ze hem af! Het was goddelijk, maar hij heeft hier ook wel spijt van. 20 december vertrekt Joe. Hij gaat met een shovel meedoen aan Paris-Dakar. 1 januari begint de race. Joe doet het goed, maar op de laatste dag verschijnt hij niet aan de finish; hij is naar de plaats waar Housseini woonde, hij hoopte dat hij daar heen was gevaren. Eind januari komt hij terug in Lomark. Ondertussen kwam PJ vaak naar Fransje. Ze heeft toestemming gekregen om zijn dagboeken te lezen en ze pijpt en ontmaagd Fransje. Jaren later heeft PJ wat met Christof. Ze is zwanger van een zoon en ze trouwen. Joe loopt na dat nieuws weg. Op de bruiloft komt het vliegtuig over gevlogen met een doek waarop staat: ‘hoer van de eeuw’. Dat stond ook in het boek van Arthur Metz. Fransje vond dat heel erg grappig. Hij bleef seks hebben met PJ als Christof naar het buitenland was. Fransjes moeder, Maria Gezina Hermans – Putman stierf door lymfeklierkanker.
Thema, motieven, titelverklaring: Thema: Het thema is het omgaan met een handicap. Fransje is vrijwel helemaal verlamd, maar heeft toch zijn arm die het goed doet. Daarom wordt hij ook armworstelaar. Hij leert zichzelf een beetje te lopen. Motieven: · Handicap: Fransje heeft en handicap en gaat daar behoorlijk goed mee om. · Liefde: Bijna alle jongens (o.a. Fransje) uit Lomark zijn verliefd op PJ. En veel meiden op Engel. · Seks: PJ heeft met alle vrienden (behalve Engel) seks. · Kracht: Fransje heeft heel veel kracht in zijn arm, daarom is hij zo goed met armworstelen. Hij heeft ook innerlijke kracht om te genieten van zijn leven, ook al is hij zo gehandicapt. Titelverklaring: De titel ‘Joe Speedboot’ slaat op Joe Speedboot. Fransje beschrijft vooral zijn leven en hij wordt bewonderd door veel mensen. Eigen mening: Ik had gehoord dat ‘Joe Speedboot’ een heel erg leuk en mooi boek zou zijn. Ook in de krant en in tijdschriften werd het boek van harte aangeraden. Toen ook nog eens bleek dat hij een prijs had gewonnen, was het duidelijk voor mij: ik moest en zou dat boek lezen. Maar het viel me tegen. Ik had echt een fantastisch boek verwacht, geen boek over een half verlamde jongen, die niet eens kon praten! Ook de kaft gaf mij de indruk dat het boek over een gezonde jongen zou gaan. Toch ben ik verder gaan lezen; elke dag een paar ‘hoofdstukken’. Het werd heel saai. Ik heb erover gedacht om het boek weer terug te brengen, maar toen ik hem op een dag verder heb gelezen, het hele boek in één keer uit, was het leuk! Het was opeens dat boek geworden waar alle recensies het over hadden. Het was interessant om te lezen hoe Joe zo goed zorgde voor Fransje. Het was alsof het zijn broer was. En het was heel leuk om te lezen hoe Fransje zo veel sterker werd; hij leerde een beetje te lopen en als gehandicapte een armworstelwedstrijd winnen vind ik fantastisch. De reacties die daarop werden gegeven door de mensen die ernaar keken waren ook heel begrijpelijk, want meestal meden ze Fransje, maar nu was hij opeens ergens goed in; hij hoorde ergens bij. Dat beschrijft hij zelf ook, dat hij door wilde gaan, wilde winnen. Hij had ervan geproefd en nu zou hij alles nemen ook! Toen Joe net zijn begrafeniswagen had, gingen hij en Fransje een eindje rijden. Tommy Wieringa schrijft: ‘We reden heen en weer over de dijk, gleden lui over de Rijksweg en maakten als een stel oude tuttebollen een stop bij Café Zaal Terras Waanders voor een softijsje. Hij dan, ik kreeg bier met een rietje, want je kent het grapje van de spast die een ijsje probeert te eten.’ Dat vond ik een heel grappig stukje. Hij kijkt op een komische manier naar zijn eigen spastische aanvallen. dat is leuk. Anderen worden alleen maar depressief als ze weer een aanval krijgen. Er gebeurt wel verschrikkelijk veel in het boek. Sommige dingen zijn echt onmogelijk, zoals dat Engel dood gaat door een hond die op zijn hoofd valt. Hoe heeft Wieringa dat kunnen bedenken? Hij heeft in ieder geval een grote fantasie. Ik vond het zelf wel een teleurstelling. Ik had me Engel echt als een perfecte persoon voorgesteld (hij had veel succes op school en veel meiden vielen op hem) en als hij dat zomaar sterf is al erg genoeg, als dat op zo’n manier gaat, vind ik dat jammer… op de een of andere manier zonde. Het boek van Arthur Metz was inderdaad zoals Fransje schreef alsof je iemands dagboek las. Het was echt heel vreemd om zoiets persoonlijks te lezen van iemand die een bijpersoon is. Opeens is zij even de hoofdpersoon. Dat was heel vreemd, maar tegelijk was het ook spannend en interessant om zo’n ontdekking te doen. Al met al vond ik het toch een heel leuk boek. De positieve kritiek is absoluut verdiend. Het is zeker een aanrader om dit boek te gaan lezen. De opdracht: Maak een toets voor het boek dat je gelezen hebt, bestaande uit 10 waar / onwaar vragen, 5 meerkeuzevragen en 10 korte, open vragen. Na het schrijven van de toets geef je de antwoorden (HOOFDLETTERS)) op de open vragen. 1. Het boek ‘Joe Speedboot’ is geschreven door Tommie Wieringa. WAAR. / Niet waar. 2. Joe Speedboot is de hoofdpersoon van het boek. Waar / NIET WAAR. Fransje heeft 2 broers. WAAR. / Niet waar. 3. Fransje is ouder dan Joe. WAAR. / Niet waar. 4. Fransje wordt meteen na Joe’s voorstel armworstelaar. Waar / NIET WAAR. 5. Fransje wint het armworsteltoernooi in Poznan. Waar / NIET WAAR. 6. Joe en Engel hielden allebei van natuurwetenschappen. WAAR. / Niet waar. 7. Fransjes gemaakte briketten werden goed verkocht. Waar / NIET WAAR. 8. Fransje vond seks hebben met PJ heerlijk. WAAR. / Niet waar. 9. Fransje is al zijn hele leven verlamd. Waar / NIET WAAR. 10. Welke twee vingers mist Joe door een ‘misbom’? · Zijn wijs- en middelvinger. · Zijn middel- en ringvinger. · ZIJN RINGVINGER EN PINK. 11. Waar verhuist Fransje naartoe als hij 15 wordt? · Een flat. · EEN TUINHUISJE. · Een eigen appartement. 12. Wie ontmaagde PJ als eerst? · Christof. · JOE. · Fransje. 13. Hoe heette het boek van Arthur Metz? · OM EEN VROUW. · Door een vrouw. · Over een vrouw. 14. Met welk voertuig doet Joe mee met Paris-Dakar? · Vliegtuig. · Racewagen. · SHOVEL. 15. In wiens huis is de vader van Joe gereden met de verhuiswagen? IN HET HUIS VAN FAMILIE MAANDAG. 16. In welke klas komt Fransje bij Joe, Christof en Engel in de klas? IN DE 3E KLAS. 17. Wat is de achternaam van Engel? ELEVELD. 18. Waardoor is Engel gestorven? ER VIEL EEN HOND VAN DE 9E VERDIEPING IN PARIJS. 19. Wat is de echte naam van Joe Speedboot? ACHIEL STEPHAAN RATZINGER. 20. Met wie drinkt Fransje voor het eerst bier? ZIJN BROER DIRK. 21. Uit welk land komt PJ? AFRIKA. 22. Met hoeveel mannen heeft PJ Arthur Metz bedrogen? 10 MANNEN. 23. Waarvan is PJ zwanger (geslacht)? EEN JONGEN. 24. Waar houdt Fransje heel erg veel van? BIER.
Personages: Fransje Hermans: Fransje Hermans woont met zijn ouders en broers Dirk en Sam al zijn hele leven in Lomark. Hij is vrijwel volledig verlamd, alleen zijn arm is sterk. Fransje kan zelfs bijna niet praten. Hij communiceert door te schrijven. Hij heeft de bijnaam ‘Frans de Arm’. Hij houdt van alcohol en roken. Armworstelen is ook een hobby. Is al zijn hele leven autistisch. Fransje is een echte Hermans; een knoest. Hij is een kop kleiner dan Joe, maar een jaar ouder. Hij is een poosje brikettenperser, maar wordt daarna armworstelaar. Joe Speedboot: Joe Speedboot heet eigenlijk Achiel Stephaan Ratzinger. Hij was ontevreden met die naam, dus besloot Joe Speedboot te gaan heten. Hij is bruin, heeft helder haar en brede voeten en handen met korte vingers. Joe is een kop groter dan Fransje, maar een jaar jonger. Hij heeft een half jaar op de kunstacademie voor Autonoom te studeren, maar ging daarna een tijdje als stenensjouwer en daarna als shovelmachinist werken. Ook hij houdt van bier en roken. Hij leeft in het ‘hier en nu’ en interesseert zich in natuurwetenschappen. Picolien Jane Eilander: Picolien Jane wordt door iedereen PJ (PieJie) genoemd. Ze heeft blonde krullen, een bleke huid, mooie blauwe ogen, brede, rechte schouders als een zwemster en is heel erg populair. Ze heeft verkering met Joop Koeksnijder, Arthur Metz, Joe Speedboot en trouwt uiteindelijk met Christof Maandag. PJ houdt ook van bier drinken. Als we het boek van Arthur Metz moeten geloven was ze vroeger heel erg dik, maar voordat ze naar Lomark verhuisde 15 kilo afgevallen, heeft ze boulimia en is ze een hoer die met 10 mannen tegelijk iets heeft. Dat laatste kan wel kloppen, want ze slaapt ook met Fransje terwijl ze officieel met Joe (en later Christof) heeft. Tijd: Hoeveel tijd verstrijkt er in het boek? Het is niet zeker hoeveel tijd er in het boek verstrijkt. Zeker zijn 5½ jaar, maar in het laatste deel van het boek gaat het over jaren later. Het verhaal speelt zich af in de laatste jaren van de 20e eeuw. Wordt het boek op chronologische volgorde (=volgorde van de gebeurtenissen) verteld, of is er sprake van flashbacks of flash-forwards? Vrijwel het hele boek wordt op chronologische volgorde verteld, behalve dat er een flashback komt over bijvoorbeeld hoe Fransje in coma is geraakt. Er zijn wel meerdere flashbacks, maar over het algemeen is het op chronologische volgorde. Ruimte: Het boek speelt zich bijna constant af in het dorpje Lomark in Westerveld, Nederland. Fransje, Joe en PJ gaan voor armworstelwedstrijden wel naar plaatsen in Duitsland en België. Ook gaat Joe voor de Paris-Dakar naar de woestijn in o.a. Egypte, waar zijn moeder ook op vakantie is geweest, die toen Mahfouz Husseini heeft leren kennen.